SAĞLIK HİZMETLERİNDE YERİNDEN YÖNETİM: DESANTRALİZASYON Prof.Dr.Osman Hayran

Desantralizasyon: Yerinden yönetim Planlama, yönetme ve karar verme gibi konularda merkeze ait yetki ve gücün perifere, yani, hiyerarşik açıdan daha alt kesimlere aktarılması.

Desantralizasyonun Çeşitleri: Dekonsantrasyon Devolusyon Delegasyon Özelleştirme

Dekonsantrasyon Yönetsel desantralizasyon anlamına gelmekte, karar verme yetkisinin daha alt yönetim kademelerine devri şeklinde tanımlanmaktadır.

Devolusyon Politik desantralizasyon anlamına gelmekte ve karar verme yetkisinin daha alt politik kademelere devri şeklinde tanımlanmaktadır.

Delegasyon Örgütsel desantralizasyon anlamına gelmekte ve her türlü görevin daha alt seviyedeki örgütlere devri şeklinde tanımlanmaktadır.

Özelleştirme Kamunun yapması gereken her türlü görevin özel sektöre devri anlamına gelmektedir.

Sağlık alanında özelleştirme faaliyetleri çok geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Örneğin, kamuya ait bazı sağlık işletmelerinin kısmen ya da tamamen özel sektöre satılması; bazı hizmetlerin sözleşme ile özel sektör firmalarına yaptırılması; hizmetten yararlananlardan katkı payı alınması; özel sektör firmaları ile ortak işletmeler kurulması; özel sektörün kamu hizmetlerine girişini engelleyen mevzuatın değiştirilerek teşvikin sağlanması, gibi uygulamaların tümü aslında özelleştirme olarak anılmaktadır

Desantralizasyondan Beklenen Yararlar Daha esnek bir yönetim yapısının oluşması sağlanır, değişen koşullara uyum ve yeni çıkan ihtiyaçlara cevap konusunda hızlı davranılabilir. Daha etkin bir yönetim gerçekleşir. Sorunları birebir yaşayan kişilerin çözümleri de kendileri bulması gerektiğinden, olanaklar ve fırsatlar yerinde ve amaca uygun şekilde kullanılır. Daha yaratıcı ve özgün çözümler geliştirilir. Çalışanların moralinde ve verimliliklerinde önemli gelişmeler sağlanır.

Desantralizasyonun Sakıncaları Hizmetlerin bir bütünlük içerisinde verilmesini engellenir. Bölgesel farklılıklar artar. Hizmetler, yerel politikacıların manipulasyonuna daha açık hale gelir. Merkezi otorite ve kamu kesimi güç kaybeder.

Özellikle Latin Amerika ülkelerinde 1980'li yıllarda Dünya bankası ve IMF destekli sağlık reformu çalışmalarının önemli bir parçası olarak sunulan ve hükümetlerce de kabul gören desantralizasyon uygulamaları, geçen süre içerisinde neredeyse tam bir fiyasko ile sonuçlanmıştır.

Desantralizasyon uygulamalarının başarısızlıkla sonuçlandığı gelişmekte olan ülkelerde, bu başarısızlığın temelinde yatan başlıca nedenler olarak, gerekli düzenlemeleri ve denetlemeleri yapacak nitelikli yönetici sayısında yetersizlik, hizmetlere ilişkin bilgi ve kayıt sistemlerinde yetersizlik ile uygulamalar için çok önem taşıyan örgütlenme ve katılımcı demokrasi kültürünün bulunmaması, ön plana çıkmaktadır

Desantralizasyon konusunda köklü geçmişi olan deneyimli gelişmiş bazı ülkelerde bile son yıllarda re-santralizasyon uygulamalarına yönelim olduğu da dikkati çeken bir başka gerçektir. Örneğin, Norveç hükümeti yerel yönetimlerin elinde olan hastaneleri 2002 yılında yeniden merkezi yönetimin kontrolüne almıştır. Yakın zamanda re-santralizasyon deneyimi yaşanan diğer ülkeler Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve İsveç’tir

Ülkemizde Durum Kamu Yönetiminde mevcut durum Sağlık Yönetiminde mevcut durum

Ülkemizde Yerel Yönetimler İl Özel İdareleri Büyükşehir Belediyeleri Belediyeler Köyler

Kamu Yönetimi Reform Tasarısı “Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun” 15.07.2004 tarihinde TBMM’nde kabul edilmiş, Cumhurbaşkanı tarafından 03.08.2004 tarihinde geri gönderilmiştir

GEÇİCİ MADDE l.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; a) Sağlık Bakanlığı taşra teşkilâtının görev ve yetkileri, eğitim hastaneleri hariç, sağlık evi, sağlık ocağı, sağlık merkezi, dispanser ile hastaneler ve donatım müdürlükleri araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları, bütçe ödenekleri ve kadroları ile birlikte olmak üzere personeli il özel idarelerine, devredilmiştir.

Birinci fıkranın (a) bendinde il özel idarelerine devredilen sağlık evi, sağlık ocağı, sağlık merkezi ve dispanser gibi koruyucu sağlık hizmeti veren tesisler; il özel idarelerince Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen esas ve usullere göre bina, araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları, bütçe ödenekleri ve kadroları ile birlikte olmak üzere personeli belediyelere devredilebilir.

Kamu hizmetlerinin gördürülmesi MADDE 11. - Kamu hizmetlerinin daha etkili ve verimli olarak yerine getirilebilmesi amacıyla, merkezî idare ile mahallî idareler, kendilerine ait hizmetlerden kanunlarda öngörülenleri, ilgileri itibariyle üniversitelere, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, hizmet birliklerine, özel sektöre ve alanında uzmanlaşmış sivil toplum örgütlerine gördürebilir.