TURİZM HUKUKU VE MEVZUATI Dr. Osman Avşar KURGUN Dr. Ayhan GÖKDENİZ Dr TURİZM HUKUKU VE MEVZUATI Dr. Osman Avşar KURGUN Dr. Ayhan GÖKDENİZ Dr. Murat Selİm SELVİ Dr. Gonca KILIç dr. Elbeyi pelİt Öğr. Gör. Hüseyİn altInel hüseyİn yILDIRIM Detay Yayıncılık
2. BÖLÜM: TURİZMDE ÖRGÜTLENMEYE YÖNELİK HUKUKSAL DÜZENLEMELER Turizm sektöründe gerek ulusal gerekse uluslararası faaliyet gösteren birçok örgüt bulunmaktadır. Söz konusu örgütler turizm endüstrisini çeşitli alanlarında ihtiyaç duyulan düzenlemelerin gerçekleştirilmesi ve gelişimin sağlanması için çalışmaktadırlar.
1. Ulusal Turizm Örgütleri Ulusal turizm örgütleri arasında en önemli iki tanesi Turizm Bakanlığı ve TÜRSAB'tır. Bunun yanında otelcilik, yiyecek-içecek, taşımacılık ve diğer birçok alanda faaliyet gösteren örgütler bulunmaktadır. Aşçılar Federasyonu Akdeniz Profesyonel Aşçılar Birliği (AKPAD) Mengen Aşçılık ve Turizm Derneği Başkent Aşçılar ve Turizm Birliği Derneği Profesyonel Aşçılar Derneği (PAD) Güney Marmara Aşçılar Derneği İzmir Aşçılar Derneği Manavgat Aşçılar Derneği (MAD) İstanbul Aşçılar Derneği Kuşadası Profesyonel Aşçılar Derneği Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane Servis ve İkram Ekipmanları Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TUSİD)
1. Ulusal Turizm Örgütleri Kültür ve Turizm Bakanlığı Marina Yatırımcıları Derneği (MARYAD) Mutfak Profesyonelleri Derneği (MPD) Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği (TUROB) Turizm Dayanışma Vakfı (TUDAV) Turizm Gazetecileri ve Yazarları Derneği (TUYED) Turizm Taşımacıları Derneği (TD) Türk Tanıtma Vakfı (TÜTAV) Türkiye Çevre Eğitim Vakfı Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED)
1. Ulusal Turizm Örgütleri Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Anadolu Turizm İşletmecileri Derneği (ATİD) Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Alanya Turizm İşletmeciler Derneği (ALTİD) Bodrum Otelciler ve İşletmeciler Derneği (BODER) Çukurova Turistik Otelciler Birliği (ÇUKTOB) Ege Turistik İşletmeciler Derneği (ETİK) Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Derneği (GETOB) Güney Marmara Otelciler ve İşletmeciler Derneği (GÜMTOB) Kapadokya Otelciler ve İşletmeciler Derneği (KAPTID) Kuşadası (Miler ve İşletmeciler Birliği (KODER) Tüm Restoranlar, Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TURES)
1. Ulusal Turizm Örgütleri Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TTOK) Türkiye Turist Rehberleri Birliği Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TURYAD)
1. Ulusal Turizm Örgütleri Kültür ve Turizm Bakanlığı; 16.4.2003 tarih ve 4848 sayılı kanun ile kurulmuştur. Bu Kanunun amacı; kültürel değerleri yaşatmak, geliştirmek, yaymak, tanıtmak, değerlendirmek ve benimsetmek, tarihî ve kültürel varlıkların tahribini ve yok edilmesini önlemek, yurdun turizme elverişli bütün imkânlarını ülke ekonomisine olumlu katkı sağlayacak şekilde değerlendirmektir. Kanun aynı zamanda turizmin geliştirilmesi, pazarlanması, teşvik ve desteklenmesi için gerekli önlemleri almak, kültür ve turizm konularıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarını yönlendirmek ve bu kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör ile iletişimi geliştirmek ve işbirliği yapmak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığının kurulmasına, teşkilât ve görevlerine ilişkin esasları düzenlemektedir.
Kültür ve Turizm Bakanlığının Görevleri; Milli, manevi, tarihi, kültürel ve turistik değerleri araştırmak, geliştirmek, korumak, yaşatmak, değerlendirmek, yaymak, tanıtmak, benimsetmek ve bu suretle millî bütünlüğün güçlenmesine ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak Kültür ve turizm konuları ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarını yönlendirmek, bu kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör ile iletişimi geliştirmek ve işbirliği yapmak, Tarihi ve kültürel varlıkları korumak, Turizmi, millî ekonominin verimli bir sektörü haline getirmek için yurdun turizme elverişli bütün imkânlarını değerlendirmek, geliştirmek ve pazarlamak, Kültür ve turizm alanlarında her türlü yatırım, iletişim ve gelişim potansiyelini yönlendirmek, Kültür ve turizm yatırımları ile ilgili taşınmazları temin etmek, gerektiğinde kamulaştırmak, bunların etüt, proje ve inşaatını yapmak, yaptırmak, Türkiye'nin turistik varlıklarını her alanda tanıtıcı faaliyetler ile her türlü imkân ve araçlardan faydalanarak kültür ve turizmle ilgili tanıtma hizmetlerini yürütmek, Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) 28 Eylül 1972 tarihinde yürürlüğe giren 1618 sayılı "Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu" uyarınca kurulmuş olan bir meslek birliğidir. TÜRSAB'ın temel amacı, seyahat acentacılığı mesleğinin ve faaliyet alanının temelini oluşturan turizm sektörünün gelişimine katkıda bulunmaktır. Turizm sektöründe yaşanan gelişmeler ve karşılaşılan sorunlara ilişkin tüm konuları ilgili mercilerin dikkatine sunmak, bu konuda kamuoyunu bilgilendirmek de TÜRSAB'ın temel amaçları arasında yer almaktadır.
2. Uluslararası Turizm Örgütleri Küresel çapta turizmin çeşitli alanlarındaki düzenlemelerin yapılmasına yönelik olarak faaliyet göstermektedirler. Genel olarak turizmin geleceği, stratejiler ve politikalardan, havayolu ulaşımına, rehberliğe, konaklamaya ve eğitime uzanan birçok alanda uluslararası nitelikte turizm örgütü bulunmaktadır.
Dünya Turizm Örgütü (The World Tourism Organization-UNWTO) 1925 yılında Resmi Turist Trafik Birlikleri Uluslararası Kongresi'nde (International Congress of Offical Tourist Traffic Association) alınan kararla kurulmuştur. Turizm sektörünün gelişiminin izlenmesi, kontrol edilmesi, turist hareketliliği, turizm politikaları ve turizmin etkileri gibi konularda düzenlemeler yapılabilmesi için hükümetler arası etkin bir araç olarak tasarlanmıştır. 156 üye ülke, yedi bölge ve özel sektör, eğitim kuruluşları, turizm birlikleri ve yerel turizm otoritelerinden oluşan 400 bağlı üyesi ile faaliyetlerini sürdürmektedir.
Uluslararası Hava Ulaşım Birliği (International Air Transport Association-IATA) IATA 1945 yılında Havana - Küba'da kurulmuştur. Birlik dünyadaki tüm tüketicilere havayolları hizmetlerinde güvenlik ve ekonomiklik konusunda fayda sağlamak için gerçekleştirilen ilk harekettir. Günümüzde 250 üye ve 115 ülke tarafından temsil edilmektedir. Birlik uluslararası hava trafiğinin düzenlenmesi, havalimanları, mürettebat, bagajlar, güvenlik ve sağlıkla ilgili standartların belirlenmesi ve geliştirilmesi konularında çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Dünya Turizm ve Seyahat Konseyi (The World Travel & Tourism Council - WTTC) Konsey dünya çapında turizm ve seyahat endüstrisinin her alanından özel sektör katılımcıları ile oluşturulmuştur. Konseyin temel amacı dünyanın en büyük refah ve istihdam yaratan sektör olan seyahat ve turizm konularının tüm ekonomik etkileri hakkında farkındalığın yükseltilmesidir.
Birliğe Türkiye'den TÜRSAB üyedir. Uluslararası Seyahat acentaleri Birliği (The United Federation of Travel Agents Association - UFTAA) Seyahat acentaleri ve tur operatörleri arasındaki diyalog ve işbirliğinin güçlendirilmesi için hizmet ederken diğer taraftan birçok uluslararası birliğe danışmanlık sunmaktadır Birlik tur operatörleri, seyahat ve turizm acentaleri ile ilgili konularda temsilcilik görevini üstlenmek, sorunların ele alınmasını sağlamak ve gelişim yaratmak amaçlarını taşımaktadır. Birliğe Türkiye'den TÜRSAB üyedir.
Avrupa Seyahat Komisyonu (European Travel Commission- ETC): Komisyon halkla ilişkiler, tüketici reklamları ve ticari promosyondan oluşan üç temel faaliyet sürdürmektedir. Uluslararası Kongreler ve Toplantılar Birliği (International Congress and Conventions Associations-ICCA): Amacı hızla genişlemekte olan uluslararası toplantı pazarının değerlendirilerek bu pazardaki operasyonları güncel bilgilerle etkin biçimde gerçekleştirmektir. Uluslararası Turizm Ticaret Fuarları Birliği (International Tourism Trade Fairs Association - ITTFA): Seyahat endüstrisinde fuarların en güçlü satış ve pazarlama aracı olduğu düşüncesinden hareketle seyahat fuarları faaliyetlerini en üst düzey profesyonellik ve etkinlikle düzenlemeyi amaçlamaktadır.
Dünya Turist Rehberleri Birliği (The World Federation of Tourist Guide Associations - WFTGA): Tüm dünyadaki turist rehberleri birlikleri, birlik olmayan yerlerdeki bireysel turist rehberleri, turist rehberleri için hizmet veren eğitim kurumları, toplantı ve ziyaretçi bürolarından oluşmaktadır. Birliğin temel amacı turist rehberlerinin bölgenin büyükelçisi olarak tanıtılması ve bu şekilde algılanmasının sağlanmasıdır. Federasyona Türkiye’den Turist Rehberleri Birliği (TUREB) üyedir. Avrupa Turist Rehberleri Birliği Federasyonu (European Federation of Tourist Guide Association - FEG): turist rehberlerinin eğitimi ve sınıflandırılmasında standartları belirlemek ve uygulanmasını sağlamaktır.
Avrupa Otelcilik Okulları Birliği (Europen Hotel Diploma- EURHODIP): Turizm eğitiminde Avrupa'ya ilişkin özelliklerin eğitim programları içerisine eklenmesi amacını taşımaktadır. Birlik turizm öğretmenlerine seminerler vermek, turizme ilişkin özel gündem taşıyan konularla ilişkili toplantılar düzenlemek, öğrenim yöntemlerini geliştirmek ve bunları paylaşmak gibi faaliyetler yürütmektedir. Amerikan Otel ve Motel Birliği (American Hotel & Lodging Association - AH&LA): Konaklama endüstrisinde yer alan otel işletmeleri, öğrenciler, üniversite temsilcileri ve tedarikçilerden oluşan çok geniş bir katılımcı kitlesini temsil etmektedir. Birlik üyelerine imaj yönetimi, halkla ilişkiler, eğitim, araştırma ve pozitif çalışma ikliminin yaratılması konularında destek sağlamaktadır.
Dünya Turizm Eğitimi Birliği (The World Association for Hospitality and Tourism Education and Training- AMFORTH): Amacı, turizm endüstrine odaklanan ve endüstrinin değişen gereksinimlerini dünya çapında karşılayabilen bir turizm eğitimini tanımlamak, geliştirmek, tutundurmak ve sürekliliğini sağlamaktır. Uluslararası Oteller ve Restoranlar Birliği (The International Hotel & Restaurant Association - IH&RA): Tüm dünyada otel ve restoran yönetimi ve mutfak sanatları konularında eğitim kurumlarını destekleme amacını taşımaktadır. Tüm dünyadaki turizm eğitimi ile ilgili olarak bilgi, fikir, araştırma, ürün ve hizmet değişiminin sağlamasına yönelik olarak çalışmaya başlamıştır. Küresel turizm eğitimi, araştırmaları ve hizmetlerinde sürekli gelişimi sağlamak amacı ile programlar üretmektedir.
Uluslararası Sosyal Turizm Bürosu (International Bureau of Social Tourism - BITS): BITS her toplumun, turizme yönelik önlemlerini alarak turistik etkinliklere katılmayı kolaylaştırmayı, düşük gelirli kesimlerin turizm etkinliklerinden yararlanmalarını ve turizm olaylarının toplumla bütünleşmesini amaçlar. Büroya resmi turizm kuruluşu olarak Türkiye 1977 yılından bu yana onur üyesidir. Uluslararası Turizm Birliği (International Touring Alliance- AİT): kar amacı gütmeden yayla turizmi, deniz sporları, kampçılık, karavancılık, bisikletçilik, otomobilcilik dahil tüm turistik alanlarda üyelerinin çıkarlarını korumak, yabancı ülkelerde yolculuk yapan üyelerinin yararına olmak şartı ile karşılıklı yardım ve hizmet ilişkisi kurmak, tavsiyelerde bulunmak ve bilgi akışı sağlamaktır. Birlikte Türkiye'yi Turing ve Otomobil Kurumu temsil etmektedir.
Turizmde Örgütlenmeye Yönelik Hukuksal Düzenlemeler 10 Turizmde Örgütlenmeye Yönelik Hukuksal Düzenlemeler 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı Durum Analizi: 2007-2012 döneminde ülkemizde yabancı ziyaretçi sayısı yıllık ortalama %8,2 oranında artarak 31,8 milyon kişiye, revize edilen istatistiklere göre turizm geliri yıllık ortalama %7,9 oranında artarak 29,4 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye, 2012 yılında dünyada en çok turist kabul eden ülke sıralamasında 6’ncı, gelirlerde ise 12’nci sırada yer almıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli yatak kapasitesi, 2012 yılında 716 bine, belediye belgeli yatak sayısı ise 505 bine yükselmiştir. Yatak sayısı açısından Dokuzuncu Kalkınma Planında hedeflenen 950 bin belgeli yatak sayısı aşılmış ve 2012 yılında 1,2 milyon yatak kapasitesine ulaşılmıştır. Türkiye’de turizm ağırlıklı olarak kitle turizmine dayanmaktadır. 2007-2012 döneminde ziyaretçi başına harcama ortalama 784 dolar seviyesinde seyretmiştir.
10. Beş Yıllık Kalkınma Planı Sektörde tanıtım ve pazarlamanın iyileştirilmesi, tanıtımın finansmanına özel sektörün daha fazla katılımı önemini korumaktadır. Ayrıca, mesleki belgelendirme sistemiyle ilgili başlatılan çalışmaların sektörün tüm çalışanlarını kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması ihtiyacı bulunmaktadır. Sürdürülebilir turizmin özendirilmesi amacıyla, 2008 yılında çevreye duyarlı konaklama tesislerinin standartları belirlenmiş ve belgeleme çalışmalarına başlanmıştır. Turizm merkezlerinde artan yapılaşma, altyapı eksikliği ve çevre sorunlarının giderilmesi, yatırımların turizm odaklı gelişme planlarına uyumunun sağlanması önem arz etmektedir.
10. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dünyadaki eğilimler, bireylerin eğitim ve refah düzeyindeki yükselmenin artarak devam edeceğini ve turizmde deneyimli gezgin grubunun büyüyeceğini göstermektedir. Turist tercihleri kutuplaşacak, yenilik ve çeşitlilik talebi artmaya devam edecek, konfor ve macera motifleri ağırlıklı hale gelecektir. Bu kapsamda, turizmin çeşitlendirilmesi ve hizmet kalitesinin yükseltilmesi önem taşımaktadır. Türkiye’nin mevcut tarih, doğa ve kültür varlığını; sağlık turizmi, kongre turizmi, kış turizmi, kruvaziyer turizmi ve kültür turizmiyle bütünleştirerek turizm sektörünü geliştirme potansiyeli bulunmaktadır. Plan döneminde özellikle sağlıklı yaşama yönelik kaplıca, SPA ve benzeri imkânlar ile sağlık altyapısının değerlendirilerek, sağlık turizminin geliştirilmesi önem arz etmektedir.
10. Beş Yıllık Kalkınma Planı Amaç ve Hedefler: Turizmde nitelikli işgücü, tesis ve hizmet kalitesiyle uluslararası bir marka haline gelinmesi, Daha üst gelir grubuna hitap edecek şekilde turizm ürün ve hizmetlerinin çeşitlendirilmesi ve iyileştirilmesi, Turizm değer zincirinin her bileşeninde kalitenin artırılması ve sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde bölgesel kalkınmada öncü bir sektör haline gelinmesi temel amaçtır. Sektörde, doğal ve kültürel değerlerin koruma- kullanma dengesinin gözetilmesi ve nitelikten ödün vermeden sürdürülebilir bir büyümenin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.
10. Beş Yıllık Kalkınma Planı Politikalar: Sağlık turizmi başta olmak üzere, kongre turizmi, kış turizmi, kruvaziyer turizmi, golf turizmi ve kültür turizmine ilişkin altyapı eksiklikleri tamamlanarak pazarın çeşitlendirilmesi sağlanacak ve alternatif turizm türlerinin gelişimi desteklenecektir. Turizm türleri bütüncül bir şekilde ele alınarak “Varış Noktası Yönetimi” kapsamında yeni projeler hayata geçirilecektir. Pazardaki ve müşteri profilindeki gelişmeler sürekli izlenerek dış tanıtım faaliyetleri etkinleştirilecektir. Turizm hareketlerinin yoğunlaştığı bölgelerde yerel yönetimlerin, STK’ların ve halkın turizmle ilgili kararlara katılımı artırılacaktır. Turizm sektöründe işgücü kalitesi artırılarak, nitelikli turizm personeliyle turiste daha yüksek standartlarda hizmet sunumuna önem verilecektir. Çevreye duyarlı ve sorumlu turizm anlayışı kapsamında sürdürülebilir turizm uygulamaları geliştirilecek, turizmin sosyokültürel ve çevresel olumsuzlukları azaltılacaktır.