EKLEMLER 1 Prof. Dr. Yalçın KIRICI

Eklemler iki ana gruba ayrılır GENEL BİLGİ Eklemler iki ana gruba ayrılır SYNARTHROSIS DIARTHROSIS SYNARTHROSIS; iki alt grubu vardır Junctura fibrosa; 3 şekli var. Sutura Syndesmosis Gomphosis Sutura 2 Gomphosis

SYNARTHROSIS Junctura cartilaginea; 2 şekli var. Synchondrosis (PRİMER kartilaginöz) Symphysis (SEKONDER kartilaginöz) Eklem yüzleri arasında her zaman diskus bulunan eklem; SYMPHYSIS İleri dönemde kemikleşme gösteren eklem; SYNCHONDROSIS Sternal eklemler ve epifiz-diyafiz 3

DIARTHROSIS (SİNOVYAL EKLEMLER) ARTICULATIO; EKLEM ARTICULATIONES; EKLEMLER Capsula articularis (eklem kapsülü) Cavitas articularis (eklem boşluğu) Cartilago articularis (eklem kıkırdağı) Eklem sıvısı (sinovya) 4

OYNAR EKLEMLER Oynar (sinovyal) eklemlerde eklem yüzlerini örten kıkırdak, üç eklem hariç, hiyalin kıkırdaktır. Bu eklemler; Art. temporomandibularis Art. acromioclavicularis Art. sternoclavicularis Bu üç eklemde fibröz kıkrdaktır. 5

OYNAR EKLEMLER EKLEM KAPSÜLÜ Oynar eklemleri diğer eklemlerden ayıran en önemli özelliktir. Kemiklere tutunma yerinde periosteum ile devam eder. İki tabakalıdır. Dış tabaka (membrana fibrosa) genellikle eklem kapsülü olarak ifade edilir. İç tabaka (membrana synovialis) sinovyayı üreten, salgılayan ve geri emen tabakadır. 6

OYNAR EKLEMLER SYNOVIA Yumurta akına benzer sıvıdır. Eklem yüzlerindeki sürtünmeyi azaltır ve böylece aşınmayı önler. En fazla diz ekleminde (art. genus) bulunur (0.5ml) 7

OYNAR EKLEMLER BURSA SYNOVIALIS VAGINA SYNOVIALIS İçi sinovya ile dolu keselerdir. Kas veya tendonların kemik üzerinde sürtünmesini önler. Bazen eklem boşluğu ile bağlantılıdır VAGINA SYNOVIALIS Tendonları saran içi sinovya ile dolu kılıflardır. Tendonun hareketini kolaylaştırır. 8

OYNAR EKLEMLER LİGAMENTLER DIŞ LİGAMENTLER Ekleme katılan kemikleri birarada tutar. Aşırı hareketleri sınırlar ve bu nedenle eklemi korur. Kapsüler ligamentler, eklem kapsülünün kalınlaşmalarıdır. Dış ligamentler, kapsülün dışında (ekstrakapsüler), İç ligamentler, eklem boşluğundadır (intrakapsüler) İÇ LİGAMENTLER 9

OYNAR EKLEMLER DISCUS - MENISCUS DISCUS Eklem yüzleri arasında yer alan fibröz kıkırdak yapısında oluşumlardır. Yuvarlak olanlarına discus, yarımay şeklinde olanlarına meniscus denir. Eklem yüzlerinin uyumunu kolaylaştırır ve eklem yüzlerine olan basıncı absorbe eder. MENISCUS 10

OYNAR EKLEMLER Discus articularis’i olan oynar eklemler Art. sternoclavicularis Art. acromioclavicularis Art. radioulnaris distalis (inferior) Art. temporomandibularis Art. radiocarpalis Meniscus Meniscus’u olan oynar eklem Art. genus 11

OYNAR EKLEMLER Labrum articulare; konkav eklem yüzünü kuşatan fibröz kıkırdak halkadır. LABRUM ARTICULARE Labrum articulare’si olan eklemler Art. humeri Art. coxae 12

OYNAR EKLEMLER Eklemler, 3 ana eksende hareket yapar. TRANSVERS: Fleksiyon-Ekstensiyon SAGİTTAL: Abduksiyon-Adduksiyon VERTİKAL: Rotasyon (iç-dış) 13

Eklem yüzlerinin şekline göre 7 tipe ayrılır OYNAR EKLEMLER Eklem yüzlerinin şekline göre 7 tipe ayrılır Art. bicondylaris 14

OYNAR EKLEMLER GINGLYMUS (ART. TROCHLEARIS); sadece transvers eksende fleksiyon-ekstensiyon yapılır ART. TROCHOIDEA; sadece vertikal eksende rotasyon yapılır ART. SPHEROIDEA; en fazla eksende en fazla hareketin yapıldığı eklemdir. ART. PLANA; belli bir ekseni yoktur. Sadece kayma hareketi yapılır 15

OYNAR EKLEMLER ART. TROCHOIDEA ART. BICONDYLARIS ART. ELLIPSOIDEA BİR EKSENDE HAREKET YAPILABİLEN SİNOVYAL EKLEMLER ART. TROCHLEARIS (GINGLYMUS) ART. TROCHOIDEA ART. BICONDYLARIS İKİ EKSENDE HAREKET YAPILABİLEN SİNOVYAL EKLEMLER ART. SELLARIS ART. ELLIPSOIDEA Bu eklemlerde transvers eksende (fleksiyon-ekstensiyon), sagittal eksende (abduksiyon-adduksiyon) yapılır 16

OYNAR EKLEMLER ART. SPHEROIDEA ART. PLANA ÇOK EKSENDE HAREKET YAPILABİLEN SİNOVYAL EKLEM ART. SPHEROIDEA BELLİ BİR EKSENDE HAREKET YAPILMAYAN SİNOVYAL EKLEM ART. PLANA 17

ROTASYON HAREKETİ YAPILABİLEN EKLEMLER OYNAR EKLEMLER ROTASYON HAREKETİ YAPILABİLEN EKLEMLER ART. SPHEROIDEA ART. SELLARIS ART. BICONDYLARIS ART. TROCHOIDEA 18

EKLEM YÜZLERİNİ BİRARADA TUTAN FAKTÖRLER OYNAR EKLEMLER EKLEM YÜZLERİNİ BİRARADA TUTAN FAKTÖRLER 1. Negatif basınç 2. Eklem kapsülü 3. Eklemin ligamentleri 4. Eklemi saran kas ve tendonlar 5. Eklem yüzlerinin şekli 19

BESLENME-İNNERVASYON OYNAR EKLEMLER BESLENME-İNNERVASYON Eklem kıkırdağı, discus ve meniscus hariç (bunlar sinovyadan beslenir), eklemin diğer bölümleri çevresindeki arterlerden beslenir. Eklemler, sinirden zengindir (özellikle eklem kapsülü). HİLTON KANUNU Bir eklemin duyusunu taşıyan sinirler, o eklemi hareket ettiren kasların innervasyonu ve eklemi örten derinin duyusunun taşınması ile de ilgilidir. 20

ÜST EKSTREMİTE EKLEMLERİ 21 Doç.Dr.Yalçın KIRICI

ART. STERNOCLAVICULARIS Üst ekstremiteyi gövdeye bağlayan TEK EKLEMDİR SELLAR tiptir 22

ART. ACROMIOCLAVICULARIS EL ÜZERİNE DÜŞMELERDE ÖNEMLİ!!! Clavicula’nın akromiyon ucunu eklemde tutan ligament; LIG.CORACOCLAVICULARE EL ÜZERİNE DÜŞMELERDE ÖNEMLİ!!! 23

ART. HUMERI (ART.GLENOHUMERALIS) M. biceps brachii’nin uzun başının tendonu eklemin içinden geçer Sferoid tip eklemdir Labrum articulare’si (labrum glenoidale) vardır Humerus başının yukarı çıkmasını lig.coracoacromiale önler Humerus başının aşağı çıkmasını m. deltoideus önler (özellikle elde ağırlık varken) 24

ARTICULATIO HUMERI Omuz ekleminde eklem boşluğu ile bağlantılı bursa; bursa subtendinea musculi subscapularis’dir (bursa subtendinea musculi infraspinati) Eklem kapsülünü; önden; m. subscapularis arkadan; m. teres minor ve m. infraspinatus üstten; m. supraspinatus destekler 25

ART. HUMERI’NİN KLİNİĞİ Vücutta çıkığı en fazla görülen major eklemdir. Kapsülün ön-alt parçası, desteğin en az olduğu ve en zayıf parçadır. 26

ART. HUMERI’NİN KLİNİĞİ Çıkık, kol aşırı ekstensiyonda ve dış rotasyondayken olur Çıkıkta; kol, hafif abduksiyonda ve dış rotasyonda kalır. Kişi, tam adduksiyon ve iç rotasyonyapamaz. Eklemin çıkıklarında, sık olarak n. axillaris yaralanır. 27

ARTICULATIO CUBITI Üç eklemden oluşur Art. humeroulnaris: Ginglimus (en çok çıkanı) Art. humeroradialis: Sferoid Art. radioulnaris proximalis: Trokoid tiptir H U R 28

ART. CUBITI’NİN KLİNİĞİ Vücutta ikinci olarak en fazla çıkığı görülen major eklemdir. Çıkıkların çoğu, humeroulnar eklemde olur. En sık görülen çıkığı, ulna’nın arkaya (%80-90) doğru olan çıkığıdır. Çıkıkta epicondylus medialis kırılır ve n. ulnaris yaralanır. 29

ARTICULATIO RADIOULNARIS PROXIMALIS ARTICULATIO RADIOULNARIS DISTALIS Trokoid tip eklemlerdir. Önkol, supinasyon-pronasyon hareketlerini bu eklemlerde yapar 30

ARTICULATIO RADIOCARPALIS ARTICULATIO CARPOMETACARPALIS POLLICIS Ellipsoid tip eklem Os pisiforme ekleme katılmaz Çıkıklarında n.medianus yaralanabilir ARTICULATIO CARPOMETACARPALIS POLLICIS Os trapezium ile 1. metakarpal kemik arasında kurulu sellar tip eklemdir 31

ARTICULATIONES METACARPOPHALANGEAE Ellipsoid tip eklemlerdir ARTICULATIONES INTERPHALANGEAE MANUS Art. trochlearis (ginglymus) tipi eklemlerdir. 32

ALT EKSTREMİTE EKLEMLERİ 33

ARTICULATIO COXAE Sferoid tip eklem Labrum articulare‘si (labrum acetabulare) var Eklem kapsülünün en zayıf yeri, arka-alt bölümü olup, lig. pubofemorale ile lig. ischiofemorale arasındadır Lig. transversum acetabuli Labrum acetabuli’nin bir parçasıdır (labrum tarafından yapılan ligament) Incisura acetabuli’nin uçlarını birleştirir 34

Femur başını besleyen esas arter, a.circumflexa femoris medialis’tir ARTICULATIO COXAE Lig. capitis femoris (lig. teres femoris) Eklemin içindedir Femur başını besleyen arter içerir (obturator arterin asetabuler dalı) Femur başını besleyen esas arter, a.circumflexa femoris medialis’tir 35

ARTICULATIO COXAE Lig.pubofemorale; aşırı abduksiyonu kısıtlar Lig.iliofemorale; eklemin en güçlü ligamentidir. Aşırı ekstensiyonu ve dış rotasyonu kısıtlar LIG. ILIOFEMORALE, VÜCUDUN EN GÜÇLÜ LİGAMENTİDİR 36

ARTICULATIO COXAE Lig.ischiofemorale Eklemin arkaya çıkıklarında yaralanan ligamenttir Zona orbicularis; femur başını acetabulum’da tutan esas ligament Arkaya çıkık, otomobil kazasında olur. N. ischiadicus yaralanır. Öne çıkık, motorsiklet kazasında olur. VAN femoralis yaralanır 37

ARTICULATIO GENUS Vücudun en büyük eklemidir Bikondiler tip eklemdir En büyük membrana synovialis’i ve eklem boşluğu olan eklemdir Membrana synovialis, bu eklemde PLICA ALARIS denilen kanat benzeri plikalar yapar Eklemin stabilizesinden sorumlu esas yapı, m. quadriceps femoris 38

PO P KO rn ARTICULATIO GENUS’UN DIŞ LİGAMENTLERİ 5 TANEDİR Lig. popliteum obliquum PO P KO rn Lig. collaterale tibiale Lig. collaterale fibulare Lig. patellae Lig. popliteum arcuatum 39

ARTICULATIO GENUS’UN İÇ LİGAMENTLERİ YÖN BİLDİRENLER İÇ LİGAMENTTİR 5 TANEDİR LCA LCP YÖN BİLDİRENLER İÇ LİGAMENTTİR LTG Lig. transversum genus Lig. cruciatum anterius (LCA) Lig. cruciatum posterius (LCP) Lig. meniscofemorale anterius Lig. meniscofemorale posterius 40

LIGAMENTUM COLLATERALE TIBIALE (MEDIALE) İç menisküse tutunması olan TEK ligamenttir 41

ARTICULATIO GENUS’UN İÇ LİGAMENTLERİ Lig. cruciatum posterius Bacak fleksiyondayken eklemi stabilize eder Lig. transversum genus (LTG) Menisküslerin uçlarını birleştirir Menisküslerin birlikte hareketini sağlar LTG Lig. meniscofemorale anterius & posterius; Lateral menisküsden başlarlar, femur’a uzanırlar Lateral menisküsün arka boynuzunun hareketlerini kontrol ederler 42

ARTICULATIO GENUS UNHAPPY TRIAD Lig. cruciatum anterius Lig. collaterale tibiale Meniscus medialis Diz ekleminin en çok yaralanması görülen bağı, LIG. CRUCIATUM ANTERIUS’dur Drawer, Pivot ve Lachman testleri çapraz bağlar için Mc Murray testi; menisküs yırtıkları için 43

ARTICULATIO GENUS Diz eklemindeki kilitlenmeyi M. POPLITEUS (MP) çözer M. popliteus’un tendonu, eklem kapsülünü deler ve eklemin içinden geçer MP 44

ARTICULATIO GENUS’UN ÖN TARAFINDAKİ BURSA’LAR Bursa suprapatellaris (BSP) EKLEM BOŞLUĞU İLE BAĞLANTILIDIR!!! BSP Suprapatellar bursit 45

ART. TALOCRURALIS; GİNGLİMUS ART. SUBTALARIS (ART. TALOCALCANEA) Ayak, inversiyon ve eversiyon hareketlerini bu iki eklemde (özellikle subtalar eklemde) yapar ART. TARSI TRANSVERSA (MİDTARSAL EKLEM, CHOPART EKLEMİ) (art.talocalcaneonavicularis + art.calcaneocuboidea) 46

AYAK EKLEMLERİNİN ÖNEMLİ LİGAMENTLERİ LIG. TALOFIBULARE ANTERIUS; inversiyonda ilk yaralanan lig. Lig. laterale; ayağın aşırı inversiyonunu önler.?????? 47

AYAK EKLEMLERİNİN ÖNEMLİ LİGAMENTLERİ LCNP Lig. calcaneonaviculare plantare (LCNP; spring ligament); talus başını destekler ve talus’u pozisyonunda tutar. Kopması durumunda pes planus olur. 48

ARTICULATIONES METATARSOPHALANGEAE Ellipsoid tip eklemlerdir ARTICULATIONES INTERPHALANGEAE PEDIS Art. trochlearis (ginglymus) tipi eklemlerdir. 49

AYAK KEMERLERİ (ARKLARI) Lig. calcaneonaviculare plantare (LCNP; spring ligament); aponeurosis plantaris ile birlikte ayağın longitudinal arkının medial parçasını destekleyen en önemli yapıdır. M. tibialis anterior’un tendonu da destekler LCNP Ayağın transvers arkını en çok destekleyen kas; m. fibularis (peroneus) longus 50

BAŞ – GÖVDE EKLEMLERİ Doç.Dr.Yalçın KIRICI 51

ARTICULATIO TEMPOROMANDIBULARIS Bikondiler tip eklemdir (DİZ GİBİ) Eklem dıştan N.FACIALIS, içten n. auriculotemporalis, chorda tympani, a.v.maxillaris ve v.a.n.alveolaris inferior ile komşudur Aktif desteği çiğneme kasları, primer pasif desteği; lig. sphenomandibulare’dir 52

ARTICULATIO ATLANTO-OCCIPITALIS El =(Ellipsoid) A. VERTEBRALIS N. SUBOCCIPITALIS MAP AV NSO 53

ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS Ligg. alaria (LA); başın rotasyon hareketlerini kontrol eden esas ligamentlerdir. LA 54

ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS Lig. transversum atlantis (LTA); dens axis’i pozisyonunda tutan esas ligamenttir. Dens, bu bağı yırtıp bulbus’a zarar verir LTA Membrana tectoria; lig. longitudinale posterius ile devam eder. Herniye disk, bu ligamentin bir kenarından geçip epidural aralığa sarkar 55

ARTICULATIONES ZYGAPOPHYSIALES (FASET EKLEMLER) Ligg. flava 56

ARTICULATIONES ZYGAPOPHYSIALES (FASET EKLEMLER) Ligg. supraspinalia; processus spinosus’ların uçlarını bağlar. C7’den sonra ligamentum nuchae (LN) adını alıp, protuberentia occipitalis externa’ya tutunur LN Ligg. interspinalia C7 57

LP’DE GEÇİLEN YAPILAR • Lig. supraspinale • Lig. interspinale Deri ve fasya • Lig. supraspinale • Lig. interspinale • Lig. flavum EPİDURAL ARALIK Dura mater Subdural aralık (potansiyel) Arachnoidea mater Subaraknoidal aralık LP, L3-L4 arasından yapılır Epidural aralık, dura mater ile; •Arkada; lig. flavum •Önde; lig. longitudinale posterius arasındadır 58