Ossa membri inferioris Alt taraf kemikleri Hazırlayan Prof. Dr. Nihat EKİNCİ

Ossa membri inferioris Alt taraf kemikleri Os coxae Ossa membri inferioris Alt taraf kemikleri Alt taraf kemikleri toplam 62 adettir. Üst taraf kemiklerine göre daha kalın kuvvetli ve güçlüdür. Vücudun tüm ağırlığını taşımak ve hareket ettirmek gibi önemli görevleri vardır. iki kısımda incelenir. -Cingulum membri inferioris ve -pars libera membri inferioris.   Cingulum membri inferioris (alt taraf kavşak kemikleri) Alt taraf serbest kısımlarını gövdeye bağlayan os coxae’lar alt taraf kavşak kemikleridir. Os femoris patella tibia Os fibulae Ossa tatarsi Ossa metatarsi Ossa digitorum

Os coxae (kalça kemiği) os sacrum Os coxae (kalça kemiği) Pelvisin ön ve yan duvarlarını oluşturan bu kemik üç ayrı kemiğin -os ilii, -os pubis ve -os ischii’nin birleşmesiyle oluşur. Çocuklarda bu kemikler röntgen filmlerinde rahatlıkla ayrı ayrı görülebilirken buluğ döneminden sonra kemikler kaynaşarak tek kemik halini alır. Ancak üç kemiğin kaynaşma bölgeleri acetabulum içerisinde Y harfi şeklinde bir kıkırdak yapı olarak gözlenir. Daha ileri yaşlarda Y kıkırdağı da kemikleşir ve radyolojik filmlerde görülmez.

Os ilii (böğrü kemiği) Kalça kemiğinin geniş üst kısmını oluşturur. -Corpus ossis ilii ve -Ala ossis ilii olarak iki kısımda incelenir. -Corpus ossis ilii acetabulumun yapısına katılır ve onun 2/5ini oluşturur. Corpusun iç yüzü düzgündür ve küçük pelvise bakar. -Ala ossis ilii büyük pelvisin yan duvarını oluşturur. Yassı ve geniştir. Üst kenarına crista iliaca denir. Bu kenara karın kasları yapışır. Crista iliacanın ön ucundaki çıkıntıya spina iliaca anterior superior, bunun altındaki çıkıntıya spina iliaca anterior inferior denir. Crista iliacanın arka ucundaki çıkıntıya spina iliaca posterior superior, bunun altındaki çıkıntıya spina iliaca posterior inferior denir. Bu çıkıntının altındaki derin çentiğe incisura ischiadica major denir.

Ala ossis ilii’nin iç yüzü fossa iliaca ve facies sacropelvina olarak iki kısımda incelenir. Fossa iliaca daha önde ve yukarda bulunur. Facies sacropelvina sacruma ve pelvise bakar ve daha arka tarafta bulunur. Sacruma bakan yüzünde facies auricularis denilen eklem yüzü, sacrumdaki aynı isimli eklem yüzü ile birleşir. Pelvise bakan yüzünde kadınlarda ovarium bulunur. Fossa iliaca facies auricularis

Os ischii (oturak kemiği) Kalça kemiğin arka alt kısmını oluşturur. -Corpus ossis ischii ve -Ramus ossis ischii olarak iki kısımda incelenir. Kemiğin gövdesi acetabulumun 2/5 ini oluşturur. Gövdenin iç yüzü küçük pelvise bakar. -Ön kenarı foramen obturatum’un arka kenarını oluşturur. -Arka kenarındaki çıkıntıya sipina ischiadica denir. -Spina ischiadicanın altındaki çentiğe incisura ischiadica minor denir. Gövdenin arka alt bölümündeki çıkıntı oturduğumuzda yere temas eder. Bu çıkıntı kemiğin en sağlam çıkıntısı olup tuber ischiadicum denilir. Ramus ossis ischii tuber ischiadicum’dan başlayıp foramen obturatum’u alttan sınırlayarak öne doğru uzanır. Bu kısım pubis kemiğin alt kolu (ramus inferior ossis pubis) ile birleşerek ischion pubis kolunu oluşturur.

Kalça kemiğin ön kısmını oluşturur. Üç kısımda incelenir Os pubis (çatı kemiği ) Kalça kemiğin ön kısmını oluşturur. Üç kısımda incelenir corpus ossis pubis, ramus superior ossis pubis, ramus inferior ossis pubis. 1-Corpus ossis pubis acetabulumun 1/5 ini oluşturur. 2-Ramus superior ossis pubis acetabulumdan başlayarak orta hatta kadar uzanır. Orta hatta karşı taraf ile eklem yapar. Eklem yüzüne facies symphysialis denir. Alt yüzü foramen obturatum’un üst kısmını oluşturur. 3-Ramus inferior ossis pubis, ramus superior ossis pubis’den başlayarak aşağı dışa doğru uzayan parçadır. Foramen obturatum’un ön-altını sınırlar. İschion pubis kolunun yapısına katılır. 1 2 3 foramen obturatum facies symphysialis

Acetabulum (hokka çukuru) facies lunata Acetabulum (hokka çukuru) Kalça kemiğinin dış yüzünde bulunan ve femur başı ile eklem yapan çukura acetabulum denir. Acetabulum’un yapısına os coxae’yi oluşturan her üç kemik te katılır. Çukurun dışa çıkıntı yapan kenarına limbus acetabuli, kenarın alt kısmındaki çentiğe incisura acetabuli denir. Acetabulum’un içindeki eklem yüzüne facies lunata, çukurun dibine fossa acetabuli denir. Acetabulum’un önünde ve altında yer alan büyük deliğe foramen obturatum denir. Canlıda bu delik membrana obturatoria ile kaplıdır. Membranın üst kenarı pubise yapışırken sulcus obturatorium’un üzerinden atlayarak canalis obturatorius’u oluşturur. Bu kanaldan V.A.N. obturatorius geçer limbus acetabuli incisura acetabuli

os sacrum ve os coccygis’dir. linea terminalis Pelvis iskeleti: Pelvis iskeleti gövdeden gelen kuvvetin uyluğa, uyluktan gelen kuvvetin de gövdeye aktarılmasını sağlar. Pelvis iskeleti az oynar eklemlerle birbirleriyle birleşen dört kemikten meydana gelir. Bunlar çift olan os coxae ile os sacrum ve os coccygis’dir. Sağ ve sol koksa kemikleri önde ve orta hatta symphysis pubis aracılığı ile birleşirler. Os sacrum ise pelvisin arka duvarında iki os coxae arasında bulunur. symphysis pubis Sacrumun alt ucuna os coccygis tutunmuştur. Os coccygis’in alt ucu ise serbest olarak sonlanır. Pelvis boşluğuna cavitas pelvis denir ve duvarları kemik ve kaslardan yapılmış huniye benzer. Pelvis boşluğu; pelvis major (büyük pelvis) ve pelvis minor (küçük pelvis) olarak iki kısımda incelenir. Büyük ve küçük pelvisler arasındaki sınırı linea terminalis oluşturur.

Bu hattın üzerinde kalan pelvis boşluğu pelvis major’a, Linea terminalis arkada promontorium’dan başlar, yanlarda linea arcuata ile ve önde de pecten ossis pubis ile devam ederek karşı tarafın linea terminalis’i ile birleşir. Linea terminalis üzerindeki pelvis boşluğunun daraldığı açıklığa apertura pelvis superior denir. Bu hattın üzerinde kalan pelvis boşluğu pelvis major’a, altında kalan pelvis boşluğu ise pelvis minor’a aittir. linea terminalis Pelvis minor’un alt açıklığına apertura pelvis inferior denir. Apertura pelvis inferior, iskion pubis kolu, tuber ischiadicum ve os coccygis arasındadır. Apertura pelvis superior ve apertura pelvis inferior düzleminin orta noktasından geçen çizgiye axis pelvis denir. Vücut dik konumda iken apertura pelvis superior düzlemi ile horizontal düzlem arasında 50-60olik bir açı vardır. Bu açıya inclinatio pelvis (pelvis eğimi) denir. Apertura pelvis inferior ile horizontal düzlem arasında 15olik bir açı vardır.

Apertura pelvis superior çapları Pelvis çapları Apertura pelvis superior ve apertura pelvis inferior’un doğumda önemli rolleri vardır. Apertura pelvis inferior doğum sürecinde os coccygis’in arkaya doğru itilmesiyle genişler ve doğumda fazla güçlük çıkarmaz. Apertura pelvis superior ise tamamen kemikler tarafından sınırlanmış olduğu için doğum esnasında genişleme kabiliyeti hemen hemen yoktur. Bu çapların bilinmesi doğumun normal yollardan gerçekleşip gerçekleşmeyeceği hakkında bilgi verir Apertura pelvis superior çapları Diamater mediana (diamater anatomica): Promontorium ile symphysis pubicanın en üst noktası arasındaki çaptır. Ortalama 11-12 cm’dir Diamater diagonalis: Promontorium ile symphysis pubica’nın alt kenarı arasındaki çaptır. ortalama 12,5-13 cm’dir.

Diamater transversa Diamater obliqua Diamater conjugata (conjugata vera): Promontorium ile symphysis pubicanın arka yüzü arasındaki en kısa mesafedir. Ortalama 11 cm’dir. Doğumda en önemli çaptır. Bu çap 9 cm den az olursa doğum güç olur. Eğer 6 cm den az olursa doğum imkansızdır. Diamater transversa: Linea terminalis üzerinde transvers yönde en uzak iki noktayı birleştiren çaptır. Ortalama 13,5 cm’dir. Diamater obliqua: Bir tarafın art. sacroiliaca’sından karşı taraftaki eminentia iliopubica’ya uzanan çaptır. Ortalama 12,5 cm’dir. Bu çap iki adettir. Birincisi sağ sakroiliak eklemden sol eminentia iliopubica’ya, ikincisi sol sakroiliak eklemden sağ eminentia iliopubica’ya uzanır. Birinci çap ikinci çaptan biraz uzundur.

Apertura pelvis inferior çapları Diamater sagittalis: Os coccygisin tepesi ile symphysis pubica’nın alt kenarı arasındaki çaptır. Ortalama 11,5 cm’dir Bu çap doğumda kolaylıkla artar. Diamater transversa: Tuber ischiadicum’ların iç yüzleri arasındaki çaptır. Ortalama 11 cm’dir. Kadın ve erkek pelvis arasındaki bazı farklar -Kadınlarda pelvis kemikleri daha ince, çıkıntıları ve kasların yapıştığı yerler daha az belirgindir. Erkeklerde ise pelvis kemikleri daha güçlü, çıkıntıları ve kasların yapıştığı yerler daha belirgindir. -Kadınlarda pelvis major’un duvarları (ala ossis ilii) daha yayvan ve spina iliaca anterior superior’lar birbirine daha uzaktır. Apertura pelvis superior daha geniş ve yuvarlaktır. Erkeklerde apertura pelvis superior daha dar ve böbrek şeklindedir. -Pelvis minor kadınlarda daha sığ ve geniş, erkeklerde daha dar ve derindir. -Kadınlarda sacrum daha geniş ve acetabulum daha küçüktür. Erkelerde sacrum uzundur, acetabulum daha büyüktür. -Angulus subpubicus kadınlarda daha geniştir.

Pars libera membri inferiores (alt taraf serbest kemikleri) -Uyluk -bacak -ayak: Ossa tarsi (ayak bileği kemikleri) Ossa metatarsi (ayak tarağı kemikleri) Ossa digitorum pedis (ayak parmak k.) alt tarafın serbest kısımlarını oluşturur. uyluk (femur) bacak ayak

Os femoris (uyluk kemiği) caput femoris Os femoris (uyluk kemiği) Vücudun en uzun ve en kalın kemiği olup vücut uzunluğunun ¼ ünü oluşturur. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Extremitas proximalis’teki yuvarlak yapıya caput femoris denir. Burası coxae’daki acetabulum ile eklem yapar. -Baş ile gövde arasındaki dar yapıya collum femoris denir. Kemiğin en çok kırılan bölümüdür. -Collum femoris ile gövde arasındaki açıya collodiafizer açı denir. Bu açı ortalama 125odir. Kemiğin boynu ile gövdenin birleşim yerinde dış taraftaki büyük çıkıntıya trochanter major, iç taraftaki küçük çıkıntıya trochanter minor denir. collum femoris collodiafizer açı

Aralarında kalan düz sahaya facies poplitea denir. Os femoris Kemiğin gövdesi (corpus femoris) öne doğru konveks olup silindir şeklindedir. Arka yüzünde linea aspera denilen ve kasların yapıştığı çizgi görülür. Linea aspera iki dudaktan oluşur. Bu dudaklar aşağıda birbirinden uzaklaşırlar. Aralarında kalan düz sahaya facies poplitea denir. Femurun alt ucu üst ucundan daha büyüktür. Alt uçta bulunan eklem yüzlerine condylus medialis ve condylus lateralis denir. Ön tarafta kondillerin yüzleri birleşerek facies patellaris’i oluşturur. İki kondil arasında bulunan çukurluğa ise fossa intercondylaris denir. Kondillerin pürüzlü olan ve eklem kıkırdağıyla kaplı olmayan yan çıkıntılarına epicondylus lateralis ve medialis denir. linea aspera facies poplitea fossa intercondylaris facies patellaris condylus lateralis condylus medialis

Patella (diz kapağı kemiği) Tabanı yukarıda tepesi aşağıda üçgen şeklinde olan patella m. quadriceps femorisin kirişi içerisinde bulunur. Vücudun en büyük sesamoid kemiğidir. Patella m. quadriceps femoris’in kirişini diz ekleminden uzaklaştırarak insersiyon açısını büyütür ve kasın kuvvetini arttırır. Ossa cruris (bacak kemikleri): Diz eklemi ile ayak bileği eklemi arasında kalan vücut bölümüne bacak denir. Bacakta iki kemik bulunur. Bunlardan içte ve daha kalın olanı tibia, dışta ve daha ince olanı ise fibula’dır.

içtekine condylus medialis dıştakine condylus lateralis denir. Tibia (kaval kemik) Bacak iskeletinin iç tarafında bulunur. Femur’dan sonra vücuttaki en uzun kemiktir. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Üst ucu alt ucuna oranla daha geniştir. Extremitas proximalis’te femurun kondilleri ile eklem yapan iki kondil bulunur. Bunlardan içtekine condylus medialis dıştakine condylus lateralis denir. Üst ucun ön yüzündeki kabartıya tuberositas tibia denir. tuberositas tibia condylus lateralis condylus medialis

Dış kondilin arkasında fibula ile eklem yapan yüze facies articularis fibularis denir. Tibianın gövdesi 3 yüze ve 3 kenara sahiptir. Kenarları: -Ön kenar (margo anterior) oldukça keskindir ve deri altında hissedilir. -İç kenar (margo medialis içe bakar, -margo interosseus ise fibuladaki aynı isimli kenara bakar. İki kenar arasında membrana interossea cruris bulunur. Yüzleri önde olan facies anterior, arkada olan facies posterior, dışta olan facies lateralis’dur

Extremitas distalis’in iç yanında aşağı doğru uzanan çıkıntıya malleolus medialis denilir. Deri altıda kolaylıkla hissedilir. Malleolus medialis’in dış yüzündeki eklem yüzü talus ile eklem yapar. Alt ucun alt yüzündeki eklem yüzüne facies articularis inferior denir. Bu yüz trochlea tali ile eklem yapar. Tibia’nın alt ucunun dış yüzündeki incisura fibularis denilen çentik fibula ile eklem yapar.

Os fibula (kamış kemik) Bacağın arka dış tarafında bulunan ince uzun bir kemiktir. Üst ucuna caput fibulae denir. Başın iç yüzünde tibia ile eklem yapan bir eklem yüzü vardır. Fibulanın üst ucu diz eklemine katılmaz. Fakat alt ucu ayak bileği ile eklem yapar. Caput fibulae’dan sonra gelen dar kısma collum fibulae denir. Corpus fibulae’nın üç kenarı (margo anterior, posterior ve interosseus), ve üç yüzü (facies lateralis, medialis ve posterior) vardır. Margo interosseus’una membrana interossea tutunur. Fibulanın alt ucuna malleolus lateralis denir. Bu çıkıntı deri altında kolaylıkla hissedilir. Malleolus lateralis’in iç yüzündeki eklem yüzü talus ile eklem yapar.

Ossa tarsi (ayak bileği kemikleri):   1-Talus (aşık kemiği) caput tali, collum tali, ve corpus tali. 2-Calcaneus (topuk kemiği): tuber calcanei sustentaculum tali 3-Os naviculare (kayık kemik) 4-Os cuboideum (kübik kemik) 5-7-Ossa cuneiformia: Kama şeklinde kemikler olup 3 adettir. İçten dışa doğru os cuneiforme mediale, os cuneiforme intermedium ve os cuneiforme laterale diye isimlendirilir. 3 5 1 4 2

Ossa metatarsi (ayak tarağı kemikleri) Elde olduğu gibi ayakta da 5 adet tarak kemiği vardır. Bunlar içten dışa doğru romen rakamlarıyla I.-V. metatars olarak isimlendirilir. İnce ve uzun kemikler olan metatarsların iki ucu bir gövdesi vardır. Metatarsların distal uçlarına caput metatarsi proximal uçlarına basis metatarsi gövdelerine corpus metatarsi denir. Ayak tabanına bakan yüzleri konkav, ayak sırtına bakan yüzleri konvekstir.

(ayak parmak kemikleri) Ossa digitorum pedis (ayak parmak kemikleri) Elde olduğu gibi ayakta da, başparmakta 2 adet diğer parmaklarda 3 er adet olmak üzere toplam 14 tane falanks bulunur. Falanksların birinci sırasına phalanx proximalis, ikinci sırasına phalanx media, üçüncü sırasına phalanx distalis denir. Baş parmakta phalanx media yoktur. Her bir falanksın iki ucu ve bir gövdesi vardır. Proximal uçlarına basis phalangis gövdelerine corpus phalangis, distal uçlarına caput phalangis denir.