DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ KAMU YÖNETİMİ BÖLGESEL KALKINMA PROGRAMLARI VE SINIR ÖTESİ İŞBİRLİĞİ PROF. DR. ZERRİN TOPRAK KARAMAN GAMZE ULUDAĞ ŞEYMA İNAYET OKAY

İNGİLTERE BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI

İngiliz siyasal ve yönetsel yapısı, Whitehall sistemi olarak anılan parlamento egemenliğinin esas olduğu merkezi yapıda bir bürokratik örgütlenmedir. Bu sistem içinde İngiltere’de yerelleşme uygulamaları 20. yy boyunca çeşitli biçimlerde görülmüş, genellikle de yetki genişliği esasına göre gerçekleştirilmiştir İngiltere’de 1965’lerden beri İskoçya, Galler, Adalar ve Kuzey İrlanda bölgelerinde kalkınma amaçlı bölgesel planlama amacıyla oluşturulan çeşitli bölgesel örgütlenmeler, 1980’lerin sonlarına doğru Avrupa Birliği politikaları etkisiyle bölgesel politika belirleme ve sunmanın aracı haline gelmiştir İngiltere’de 1991’de, AB’nin İstatistiki Bölge Birimleri (İBB) kapsamında 8 adet standart istatistiki bölge (Düzey-1) belirlenmiştir. Bu standart istatistiki bölgelerin hiç bir idari işlevi yoktu. 1991’de bu birimlerle birlikte zaten 1988’den beri Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonundan (ERDF) yararlanan İngiltere, bölgesel stratejik plan, bölgesel kalkınma projesi gibi çeşitli kavramlarla tanışmaya başladı.

1994’te bu 8 istatistiki bölgede Sanayi ve Ticaret, Çevre, Ulaştırma, Eğitim ve Çalışma Bakanlıklarının bölge düzeyinde faaliyet gösteren tüm birimleri Bölge İdaresi (GOR) adı verilen bir birim altında toplanmış, ve bu idarenin başına da merkezden atanan bir bölge müdürü yerleştirilmiştir. Bu bölge idareleriyle birlikte çeşitli bakanlıkların bölge düzeyindeki tüm hizmetleri örgütlenmiş ve AB fonlarının yönetimi bu birimlere devredilmiştir. 1998’de çıkarılan bir yasa ile İngiltere’de faaliyet alanları Bölge İdarelerinin faaliyet alanlarıyla örtüşen 8 BKA ve Bölge Kalkınma Kurulu adı altında gönüllü üyelerden oluşan 8 kurul oluşturulmuştur. Böylelikle kurulan BKA’lara, Ticaret ve Sanayi, Başbakanlık, Çevre, Gıda ve Kırsal İşler, Eğitim, Ticaret ve Yatırım, Kültür, Medya ve Spor bakanlıklarından önemli bir kaynak tahsis edilmeye başlanmıştır. Kurulan BKA’ların her birinin yönetim kurulu sayısı, personel sayısı, faaliyet alanları ve bütçeleri kendi bölgelerinin özellikleri dikkate alınarak oluşturulmuştur. Londra’da ise 1999 yılında çıkarılan ayrı bir yasa ile Yönetim Kurulu üyelerini Londra Büyükşehir Belediye Başkanı’nın atadığı bir bölgesel kalkınma ajansı kurulmuştur.

BKA’LARIN AMACI ŞU ŞEKİLDE BELİRLENMİŞTİR 1. Bölgesel ekonomik kalkınma ve yeniden yapılanmayı desteklemek, 2. İş alanında yatırımı, verimliliği ve rekabet gücünü arttırmak, 3. İş imkanlarını arttırmak, 4. Bölgelerinin potansiyelini geliştirmek, 5. Sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek

BKA’LAR ŞU FAALİYETLERİ YÜRÜTÜRLER Bölgesel işbirliği çerçevesinde oluşturulacak bölgesel ekonomik stratejilerin geliştirlmesinde ve uygulanmasında liderlik yapmak, Merkezi yönetimden gelen fonları sosyal, fiziksel ve ekonomik canlandırma amacıyla yönetmek, Kırsal alanların ekonomik kalkınmasını ve yeniden yapılandırılmasını sağlamak, AB programlarını yürütmek ve fonların dağıtılmasında öncü bir rol oynamak, Yatırım projelerinin koordinasyonunu sağlamak, Bölgedeki girişimcilere danışmanlık hizmeti vermek, Yatırımları, kamu-özel sektör ortak projeleriyle desteklemek, Bölgenin tanıtımını yapmak,

İNGİLİZ BÖLGELERİNDE MERKEZİ VE YEREL YÖNETİM İLE İLİŞİKİLER BKA’lar her İngiliz bölgesinde yer alan merkezi yönetime bağlı bölge teşkilatlarıyla birlikte çalışırlar. Bu İdare Ofisleri (GO’lar) 1994’te daha önceki ayrı programları bir araya getirmek için kurulmuşlardır. Ulusal politikaların GO’ların bünyesindeki entegrasyonu bölgelerindeki ekonomik kalkınmanın liderleri olarak stratejik rollerinde BKA’ları güçlü bir şekilde desteklemektedir. BKA’ların stratejileri, planları ve bunların mevcut fonlamanın projeksiyonu çerçevesinde gerçekliğinin sorgulanmasında GO’lar iyi bir konumdadır. GO’lar: Merkezi yönetim teşkilatlarının ulusal politikaların yerel alanda nasıl işler hale geldiğini anlamalarına yardımcı olması için kurumlar, insanlar ve geçmiş hakkında güçlü yerel ve bölgesel bilgi; Politikaların ve yatırımların etkililiğini maksimum yapmak ve sinerjinin kullanılması için bölgesel ve yerel ortaklar ile kapsamlı ilişkiler Uygulamaları ve kapsamını izleyerek diğerlerini birlikte çalışmaları için teşvik etmek ve uygulamanın önündeki engelleri kaldırmak Bakanlıklara doğrudan tavsiyede bulunmak ve yerel kurumlar arasında açık ve farklı bir rol vererek bakanlıkları bölgede temsil etmek gibi önemli işlevlere sahiptir.

BKA FİNANSMANI İngiliz BKA’ları özel olarak merkez tarafından tarafından finanse edilirler. Nisan 2002’den beri, Tek Program bütçesi (“Tek Kap”) yoluyla, para katkısında bulunan bakanlıklardan ortaklaşa olarak finanse edilmektedirler. Fonlar, dağıtıldıktan hemen sonra BKA’lar tarafından bölgesel ekonomik stratejilerinde belirledikleri hedefleri başarmak için gerek gördükleri şekilde harcanabilir. Son yıllard a merkezin BKA’lara kaynak dağıtımı düzenli olarak artmıştır. BKA’ların sponsor olduğu projelere aktarılan Yapısal Fonlar şu alanları kapsamıştır:  Terk edilmiş (örn. kirlenmiş) alan iyileştirmesi  İşletme ve bilim parklarının geliştirilmesi;  Kentsel ve kırsal alanlarda fiziksel yenilenme  Turizm teşviki  Yeni başlayanlarda dâhil olmak üzere işletmeleri finansman ve danışmanlık yoluyla desteklemek  Öğrenim ve Beceriler Konseyleri ile ortak olarak diğer aktif iş gücü piyasası önlemleri ve eğitim

İNGİLİZ BKA KURUMSAL PLANLARI VE GÖREVLENDİRME ÇERÇEVELERİ Kurumsal planlar BKA’ların her biri için belirlenmiş hedeflere ulaşılması sürecin­de bütçeyi nasıl dağıtacağı ile ilgili olarak detaylı bilgi sağlar. Kurumsal Planlar, hükümetin harcama gözden geçirme dönemlerine uygun olarak üç yıllık dönem­leri kapsar. Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Nisan 2005’te yürürlüğe giren BKA gö­ revlendirmesinde yeni bir yaklaşımın gelişimini koordine etti. Bu yeni Görevlen­dirme Çerçevesi her BKA’nın 2005–2008 için kurumsal planında Bölgesel Eko­nomik Strateji belgesinde belirlenmiş önceliklere yer vermesini ve aynı zamanda hükümetin Kamu Hizmet Anlaşması (KHA) ile ilgili özellikle aşağıda yer alan üst düzey hedeflerin yerine getirilmesine katkıda bulunmasını gerektirir. »Bölgesel Ekonomik Performans; »Sürdürülebilir Kalkınma »Verimlilik / Kırsal Verimlilik.

BKA’LARIN AŞAĞIDAKİ ALTI ALANI KAPSAYAN BAZI “TEMEL ÇIKTILARI” YERİNE GETİRMESİ GEREKLİDİR:  İstihdam yaratma (yaratılan veya korunan iş sayısı)  İstihdam desteği (iş bulması için desteklenen insan sayısı);  İş yaratılması (bölgeye çekilen yeni işler de dâhil olmak üzere yaratılan ve 12 ay sonra gelişme gösteren yeni iş sayısı)  İşletme desteği (performanslarını geliştirmek için yardım edilen iş sayısı);  Yenilenme (kamu ve özel yenileme altyapı yatırımının borçlanarak finanse edilmesi)  Beceriler (BKA programları tarafından beceri gelişimlerinde yardım edilen insan sayısı)

İNGİLİZ BKA’LARI ARASINDAKİ İŞBİRLİĞİ Toplantılarda Başkanlar tüm İngiliz BKA’larını etkileyecek temel konuları tartışır ve tüm bölgelerin ortak çıkarları çerçevesinde merkezi yönetime birlikte politika önerilerinde bulunmanın yollarını araştırırlar.

1.GÜNEYBATI İNGİLTERE KALKINMA AJANSI (SOUTH WEST OF ENGLAND DEVELOPMENT AGENCY) Güney Batı İngiltere Kalkınma Ajansı, 1999 yılında kurulmuştur. Ajansın en önemli amacı bölgenin ekonomik kalkınması olarak belirlenmiştir. Oluşturulan bölgesel kalkınma stratejisi doğrultusunda çeşitli projeler ve faaliyetler yapmaktadır.Bunlar: –Girişimcilerin desteklenmesi, –Becerilerin geliştirilmesi ve eğitim, –Bilim farkları ve teknoloji projelerini destekleme, –Katılım, –Kentsel ve Kırsal Yeniden Canlanma Projeleri,

2.LONDRA KALKINMA AJANSI (LONDON DEVELOPMENT AGENCY) Londra Kalkınma Ajansı, 1999 yılında kabul edilen bir kanun gereğince, 2000 yılında Londra’nın tamamından sorumlu olan B üyükşehir B elediyesi ile birlikte Londra genelinde hizmetlerin görülmesinde fonksiyonel işbirliğinin sağlanması amacıyla, (Greater London Authority /GLA ) kurulmuştur. Londra Kalkınma Ajansı, Londra Büyükşehir Belediyesi’nin görev alanı içine giren ulaşım, kentsel hizmetler, planlama, kültür, eğitim, sağlık ve çevre politikaları çerçevesinde ekonomik ve sosyal kalkınmadan sorumludur. Londra Kalkıma Ajansı, İngiltere’deki diğer BKA’lardan farklı olarak İngiliz Parlamentosu’na karşı değil, Londra Büyükşehir Belediye Başkanı’na karşı sorumludur. Londra Kalkınma Ajansı’nın görev ve yetkileri ile hukuki statüsü 1998 yılında kabul edilmiş olan Bölgesel Kalkınma Ajansları Otoritesi Yasasına dayanmaktadır. Londra Kalkınma Ajansı’nın en temel görevi, Londra için Ekonomik Kalkınma stratejisi geliştirmek ve bu stratejinin gösterdiği öncelikler doğrultusunda, mevcut yatırımların desteklenmesi, yeni işlerin kurulması ve istihdam sağlanması için yılda yaklaşık 300 milyon sterlin yatırım yapmaktır. Londra’nın Ekonomik Kalkınma Stratejisi, ilçe yönetimleri, iş çevreleri, çeşitli birlikler, STK’lar ve eğitim kurumlarıyla birlikte hazırlanmıştır.

2005 EKONOMİK KALKINMA STRATEJİSİNE GÖRE BELİRLENEN YATIRIM ÖNCELİKLERİ ŞUNLARDIR:  Londra’nın ekonomik ve sosyal olarak canlandırılması; fiziksel dokunun korunması, toplu konut alanları, ve sosyal ve kültürel aktiviteler,  Nitelikli işgücü yaratmak için beceri geliştirme ve eğitim faaliyetleri,  Özel sektörün rekabet gücünün arttırılması ve girişimlerin desteklenmesi,  Londra’nın pazarlanması ve tanıtılması faaliyetleridir.

KAYNAKÇA Koray KARASU “Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri, İngiltere”(2004) Koray KARASU İngiltere’de Bölgesel Kalkınma Ajansları(2005)

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ