Tanımı: Yeni halk sağlığı, sağlık hizmetlerinden ziyade,tüm nüfusun sağlığını iyileştirmek için sağlık ve sağlıklı bir kamu politikası savunuculuğunun sosyal,ekonomik ve çevresel belirleyicilerinin canlanmasını tanımlamak için 1980’lerde ün kazanan bir terimdir.

Medikal sosyoloji, halk sağlığı veya 1989’a değin Birleşik Krallıkta öyle bilindiği gibi ‘Toplum Hekimliği’ ile yakın bir ilişkiye sahiptir. İki disiplinin temel alanları arasında, özellikle, hastalığın sosyal belirleyicileri ile ilgili, sağlıktaki eşitsizlikle, sağlık bakımını iyileştirmede yapısal engellerle ilgili önemli ölçüde bir örtüşme vardır

Yeni Halk Sağlığı hasta sağlığının sosyal ekonomik ve çevresel sebeplerine, bir ‘yukarı’ düşüncesine geçişle ilgiliydi

Sağlığın belirleyicileri

Ashton ve Seymour (1988)’e göre, Yeni Halk Sağlığı Birleşik Krallıkta tarihsel üç aşaması üzerinden sürdürülüyor.

1.si aşırı kalabalık kentsel nüfuslarda meydana gelen tüberküloz,boğmaca,kızamık ve kolera salgınını kontrol etmek için konutlaşma ve sanitasyonu geliştirmek için erken 19.yy harekatıdır.

1870’lerde ikinci adım, hastalığın mikrop teorilerini ortaya çıkarmada oluşturulur, bu da okul ve büyüyen toplum sağlık hizmetlerinin gelişimini, aile planlamasını kapsayan aşılama ve sosyal rolü içeren enfeksiyon kontrol altına alabilecek bireysel önlemleri önerir

Üçüncü adım bir düşüşten biridir, hastahane-temelli,tedavi edici hekimliğin mümkünatına olan inancın büyümesiyle sonuçlanan, bulaşıcı hastalık 1930’larda kontrol altına alınmıştır.

Ashton ve Seymour için, Yeni Halk Sağlığı,tıbbi müdahelelere, yüksek teknolojiye ve tedavi ediciliğin hakimiyetine olan zorluklardan doğmuştur

Tıpla birlikte, tıbbi müdaheleden ziyade, hastalığın sosyal nedenlerine doğru dönüş, Thomas Mc Keown’un İngiltere ve Wales’de 19. Yy’ın mortalideki azalmanın analizi çalışmasına göre temellenmiştir. O ilaç tedavileri ve aşılamaları gibi tıbbi müdahelelerin, bulaşıcı hastalıktan ölüm oranının azalmasına tarihsel olarak küçük bir katkısı olduğunu savunm uştur.

Çoğunlukla,artan yaşam süresi, iyileşen sosyal şartların, küçük ölçekli ailelerin, daha iyi beslenmenin ve daha sağlıklı bir çevrenin sonucudur.

Sağlık hizmetlerine odaklanmaya yönelik bir mücadele ve halk sağlığı için bir fırsat da çok sayıda etkili ulusal ve uluslararası, politik girişimlerden gelir.

Birincisi, Kanada Sağlık ve Refah Başkanı, Marc Lalonde, 1974 ‘te, morbiditenin(hastalık oranın) fazlasının önlenebilirliğini, ve tüm nüfusun sağlığını iyileştirmek için bir halk sağlığı oryantasyonuna ihtiyacı vurgulayan Kanadalıların sağlığı üzerine bir rapor yayınlamıştır

1986’da Dünya Sağlık Örgütü’nün Hastalık Teşvik adlı Ottowa Tüzüğü( alt başlığı ‘ Yeni Halk Sağlığına Doğru’) hastalıkta bir azaltmadan ziyade, sağlığı bir amaç olarak ele almıştır. Ottowa Tüzüğü, sektörler arası sağlıklı bir kamu politikasını, sağlık için ekonomik ve fiziki çevrenin önemini, sağlık hizmetlerini yeniden yönlendirmenin gerekliliğini vurgular.

Fran Baum (1988), Yeni Halk Sağlığı’nın Avustralya’da başlangıcını izlemede baskın bir politika ve ideolojinin 6 dönemini anahatlarıyllaoluşturur:

1.Sömürge dönemi öncesi sağlık üzerine yerli kontrol 2.Sömürge dönemi ( odak noktası sağlık önlemleri ve karantina olan ) 3.Ulus-inşaası ( 1890’lardan 1940’lara kadar ) 4.Zenginlik ( 1950ler ile 1970’ler arası devlet müdahelesinin büyüyen rolü ) 5.Yaşam tarzı ( kronik hastalığı azaltmak içn bireysel sağlık desteğinin esas alan programların başlangıcı) ve, lerin ortasından beri, Yeni Halk Sağlığı.

Eğer Yeni Halk Sağlığı’nın gelişimi hasta sağlığının soyal belirleyicilerinin eski- McKoewn ‘un yeniden keşfi olsaydı, Baum için ‘alan’ sosyal adalet ve sağlıklı halk politikası üzerineydi. Onun halk sağlığı görüşü sadece dahil ve sektörlerarası değil,aynı zamanda küreselleşmenin uluslararası eşitsizlikleri ve etkilerini de ele alan amacında küreseldir

Yeni Halk Sağlığı dar bir ‘eğitim’ işlevinden ziyade, oldukça katılımcı, toplum odaklı bir aktivite ki buda sağlık gündemi oluşturmada ve kendi toplumları içindeki geniş tabanlı sağlık iyileştirme girişimlerini geliştirmede bir role sahip vatandaşları kapsamaktadır.

Retoriği kesinlikle disiplinlerarası ve işbirlikçidir.

Nüfusun sağlığını en yukarı noktada mümkün kılmayı ele alacak kamu politikasını oluşturmak için sağlıklı ittifaklara ihtiyaç vardır İttifaklardaki odak, Ottowa Tüzüğü’nde ( Petersen ve Lupton, 1996:127-9) benimsenen politika ilkelerinin pratik uygulaması olarak düzenlenen, Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlıklı Şehirler projesi gibi girişimlere bağlanmıştır.

Sağlıklı Şehirler projesi belki de Yeni Halk Sağlığının başarılarını yanı sıra zıtlıkları da kapsar. ( Ashton ve Seymour,1988 ).

Birincisi,toplumun harekatını ve katılımını vurgulayarak ‘yukarıdan aşağıya doğru liderlik ‘ e bağlı kalır İkincisi, yol güvenliği veya tehlikeli atık giderimi gibi konular çerçevesinde halk sağlığı politikasını geliştirmek, kamu yasal kuruluşların ve özel sektörün işbirliğini gerektirir; fakat halk sağlığı hala bilimsel açıklamalara ve tekno-rasyonal düzeltmelere saplantılı ‘modern’ kuruluşlarla birlikte yürütülüyor ( Peterson ve Lupton,1996:144). Üçüncüsü, toplum katılımının vurgulanması, şehirde var olan çoklu toplumların ve sosyal kimliklerin çektiği zorluklarını ve sosyal eşitsizlikleri yuvarlamaktadır

Yeni halk sağlığının da bir sosyolojisi olmuştur. Sosyolojik hesaplar, meslekten olanlar gibi, birçok tarihsel, söylemsel geçişler yerleştirmişler, fakat ele alınan tıbbi objelerden ziyade daha çok kültürel etkilerine odaklanmışlardır.

David Armstrong (1993), örneğin, halk sağlığı söylemlerinin özel kimlikler ürerttiği yolları çizmek içn sınıflandırıcı bir sistemdeki elementler arasındaki sınırların sürekliliğini sağlamada ‘Mary Douglas’ın hijyenik kuralları’nın önemi hakkındaki tartışmalardan faydalanır.

Armstrog ‘ a göre, Yeni Halk Sağlığı’nın yeniliği,yeni bir alanın tarifidir. Bu yeni boşluk sadece doğanın vücuda etkisi ile değil, aynı zamanda insan vücutlarının da doğa üstündeki etkisi görüşü ile sonuçlanan, ‘bedebnsel-olamayan çevre üzerine odaklanan 19. Yy evriminin fasetidir.

Öte yandan, Peterson ve Lupton (1996) bu tartışmayı ‘yeni ahlak’ alarak tanımladığı Yeni Halk Sağlığı’nın post- yapısalcı analizinde genişletmektedir.

Özgür bırakan ve eşitlikçi retoriğe rağmen, Yeni Halk Sağlığı hala normal ve anormal, sağlıklı ve sağlıksızı tasvir eder.

Çoğu akademik ve hizmet departmanları ve kurslar, Yeni Halk Sağlığı’nı değil, fakat Birleşik Krallığın Halk Sağlığı Fakültesi tarafından hastalığı önleme, toplumun mevcut çabalarıyla hastalığı iyileştirme ve yaşam ömrünü uzatma bilim ve sanatı olarak tanımlanan Halk Sağlığını etiketlemiştir.

Bu tanımda Yeni Halk Sağlığı öncüleri Ashton ve Seymour veya Baumun görüşünü yansıtan çok az bi kısım vardır, ve halk sağlığı çalışanlarının eylemleri artarak kanıta dayalı tıp olarak arketipsel modern projelere yönelmektedir

Zor değil hastalığımızın nedenini anlamak, Şöyle bir bak üstümüze başımıza, o saat öğrenirsin herşeyi. Çünkü elbiselerimizi yıpratan neyse, odur vücutlarımızı da yıpratan. (BRECHT) dipnot: 13.ulusal halk sağlığı kongresinin ön sözünden alıntı

TEŞEKKÜRLER…