DOÇ. DR. GONCA POLAT ARŞ.GÖR.CİHAN ASLAN TIBBİ SOSYAL HİZMET DERSİ

... konulu sunumlar: "DOÇ. DR. GONCA POLAT ARŞ.GÖR.CİHAN ASLAN TIBBİ SOSYAL HİZMET DERSİ"— Sunum transkripti:

1 DOÇ. DR. GONCA POLAT ARŞ.GÖR.CİHAN ASLAN TIBBİ SOSYAL HİZMET DERSİ

2 3. Hafta Sağlığın Sosyal Belirleyicileri, Sağlık hakkı ve Sağlıkta Eşitsizlik
İnsanların yaşadıkları, eğitim aldıkları, çalıştıkları, sosyalleştikleri alanlarda var olan koşullar, kişinin karşı karşıya kaldığı sağlık risklerini ve sağlık sonuçlarını olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu koşullar, sağlığın sosyal belirleyicileri olarak tanımlanmaktadır. (DSÖ)

3 Sağlık üzerinde etkili faktörler
Genetik Fiziksel Psikolojik Kültürel Sosyo-Ekonomik

4 Hastalıkların toplumsal ve kültürel nedenleri
Sanayileşme Kentleşme Göç Toplumsal-coğrafi hareketlilik

5 Kalp hastalıkları Tansiyon Kanser Sanayileşme Kentleşme
Yer değiştirme, kırdan kente göç

6 Göç İşsizlik Boşanma Cinsiyet Fiziksel ve ruhsal hastalıklarda artış
Kalp hastalıklarında artış Yaşam standardında düşüş Toplumsal ilişkilerde zayıflama Boşanma Ölüm oranlarında artış Toplumsal izolasyon Cinsiyet Hastalık oranı (kadınlarda daha yüksek) Ölüm oranı (erkeklerde daha yüksek)

7 Çocuk Felci- Yoksulluk ilişkisi
Sosyal Sınıf Eğitim, kültür ölçütlerine göre toplumdaki yerini belirler Hiyerarşi oluşturur Yoksulluk- kötü sağlık Çocuk Felci- Yoksulluk ilişkisi Aşılama-bağışıklama

8 Toplumsal Koşullar-Sağlık İlişkisi
Stres Modeli Çevresel-davranışsal model

9 Sağlık Hakkı kavramı Hak temelli yaklaşım İnsan hakları düşüncesi

10 Sağlık hakkı kavramının gelişimi
1946 DSÖ Anayasası Mümkün olan en yüksek sağlık standardına sahip olmak, ırkı, dini, politik inancı, ekonomik ve sosyal durumu gözetilmeksizin her insanın temel haklarından biridir. 1978 Uluslararası Temel Sağlık Hizmetleri Konferansı- Alma Ata Bildirgesi

11 T.C. Anayasası 56. Madde «Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir.» Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi

12 Sağlık Hakkı ile ilgili Devletin Sorumlulukları
Saygı Duyma Koruma Yerine Getirme

13 Sağlık Hakkı ile ilgili Devletin Yükümlülükleri
Sağlık hizmetleri konusunda yükümlülükleri Sağlığın altta yatan belirleyicileri konusunda yükümlülükleri Sağlık eğitimi ve bilgilenme konusunda yükümlülükleri

14 Sağlık Çalışanlarının Sorumlulukları
Ayrım yapmama Mesleki becerileri geliştirme Hastanın karar verme hakkına saygı duyma Mahremiyet Etik standartlara uygun davranma

15 Sağlık Hakkı ve Sağlık Hizmetlerinin Sunumu
Mevcudiyet Erişebilirlik Kabul edilebilirlik Kalite

16 Sağlıkta Eşitsizlik Alma Ata Konferansı Bildirgesi (1978)
2000 yılında HERKES İÇİN SAĞLIK hedefi

17 Sağlıkta Eşitsizlik “doğal değil toplumsal nedenler dolayımıyla etki gösterdikleri; önlenebilir, önlenebilir olduğu için de kabul edilemez nitelikte olan; bireysel değil toplumsal bir bağlam içerisinde saptanması, ele alınması, incelenmesi, savaşılması gereken; bu nedenle de tüm süreçte ekonomi, sosyoloji, politika gibi sağlık dışı disiplinlerin de etkinliğini gösterdiği: yalnızca sosyal, politik ve ekonomik değil, aynı zamanda ahlaki bir sorun olarak da kavranması gereken; toplumsal gruplar arasındaki sağlıkla ilgili farklılıklardır” (Belek, 1998:102).

18 Geliş Eşitsizliği Sosyal güvenceden yoksunluk Toplumsal cinsiyet Sosyal dışlanma Kır-kent ayrımı

19 Eşitsizliğin Aşılması
Düşük gelirle ilgili aktiviteler Yaşam ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi Bireysel yaşam tarzı üzerindeki aktiviteler Sağlık hizmetlerine sınırlı ulaşımla ilgili aktiviteler

20 Kaynak Cirhinlioğlu, Z. Sağlık Sosyolojisi. Nobel Yayınevi, 2012.
Polat, G., A. İ. Çoban. (2015). 21.yy’da Sağlıkta Eşitsizlikler ve Eşitsizliğin Aşılmasında Sosyal Hizmetin Rolü. Toplum ve Sosyal Hizmet. Cilt 26, Sayı 1, Nisan 2015. Zengin, N. Sağlık Hakkı ve Sağlık Hizmetlerinin Sunumu. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi. Sayı 1, Ocak (İnternet erişimli) IFSW Policy Statement on Health. (İnternet erişimli)