KAMU İHALE MEVZUATININ GENEL ÇERÇEVESİ VE GÜNCEL GELİŞMELER Dr. Bülent BÜBER Düzenleme Dairesi Başkanlığı Grup Başkanı Ankara - 3/12/2010

SUNUNUN AMACI Bu sununun amacı: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuata ilişkin genel çerçevenin aktarılması, Kamu ihale mevzuatı ve uygulamalarındaki son gelişmeler konusunda katılımcıların bilgilendirilmesi, Kamu İhale Kurumu ve TESK tarafından esnaf ve sanatkârların kamu alımlarına katılımının artırılmasına yönelik yapılan çalışmalar konusunda bilgi verilmesidir.

SUNU PLANI Kamu İhale Mevzuatının Genel Çerçevesi, EKAP, KİK-TESK ortak çalışmaları, Yeterlik Kriterleri, Vergi Borcu, Sosyal Güvenlik Borcu, Yerli Malı Belgesi, Şikayet ve İtirazen Şikayet Başvurusu Sonuç

KAMU İHALE MEVZUATININ GENEL ÇERÇEVESİ

Genel Çerçeve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, Uygulama Yönetmelikleri ve ekleri, (Mal, hizmet, yapım, danışmanlık) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik, Muayene ve kabul işlemlerini düzenleyen Yönetmelikler,

Genel Çerçeve Fiyat farkında uygulanacak esasları düzenleyen (mal, hizmet, yapım işleri) Bakanlar Kurulu Kararları Kamu İhale Genel Tebliği İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ, Kamu İhale Kurulu Düzenleyici Kararları

4734 sayılı Kanunun Kapsamı 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, kapsamdaki idarelerin mal ve hizmet alımları ve yapım işlerine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir. İdarelerin satış işlemleri ve kiraya vermeleri ile kat karşılığı yaptırdıkları yapım işleri, 4734 sayılı Kanun kapsamında değildir.

Elektronik Kamu Alımları Platformu EKAP İdareler tarafından 1 Eylül 2010 tarihinden itibaren ihale dokümanları Elektronik Kamu Alımları Platformunda (EKAP) hazırlanmaktadır. Bu Platformdan bütün idarelerin ihale ilanlarına ve dokümanlarına ulaşmak mümkündür.

KAMU İHALE KURUMU VE TESK ORTAK ÇALIŞMALARI

KİK-TESK İŞBİRLİĞİ Kamu İhale Kurumu ve TESK, kamu alımlarında esnaf ve sanatkârların katılımı sağlayacak şekilde yeterlik kriterlerinin yeniden belirlenmesi ve uygulamada karşılaşılan sorunlara yönelik işbirliği içindedir.

KİK-TESK İŞBİRLİĞİ Esnaf ve sanatkârlar Değişim, Dönüşüm, Destek Strateji Belgesi ve Eylem Planının (ESDEP) 6.6 nolu “Öncelik ve Tedbir” başlığında “esnaf ve sanatkârların kamu ihalelerine katılmalarının kolaylaştırılması” öngörülmüştür. Bu “Öncelik ve Tedbir” başlığından sorumlu kuruluş olarak Kurumumuz, ilgili kuruluşlar olarak ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile TESK belirlenmiş; bir Çalışma Grubu oluşturulmuştur.

KİK-TESK İŞBİRLİĞİ Çalışma grubu tarafından mal ve hizmet alımı Uygulama Yönetmeliklerindeki ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterlik kriterleri esnaf ve sanatkârlar açısından değerlendirilmekte ve gerekmesi durumunda değişiklik önerileri hazırlanmaktadır.

KİK-TESK İŞBİRLİĞİ Kamu İhale Kurumu tarafından esnaf ve sanatkârların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında gerçekleştirilen mal ve hizmet ihalelerine ilişkin bilgi düzeyinin arttırılması amacıyla elektronik kılavuzlar hazırlanmış ve Kurumun internet sayfasında bu kılavuzlar yayımlanmıştır. Bu kılavuzlara TESK’in – Kamu İhale Uygulamaları- internet sitesinden de link verilmiştir.

KİK-TESK İŞBİRLİĞİ Personel servis ihalelerinde karşılaşılan sorunlara yönelik olarak Kamu İhale Kurumu ve TESK tarafından gerekli tedbirlerin alınması ve gerekmesi durumunda değişikliklerin yapılması gerçekleştirilecektir.

KİK-TESK İŞBİRLİĞİ Kamu İhale Kurumu ve TESK işbirliği ile esnaf ve sanatkârlara yönelik olarak 4734 sayılı Kanun ve ikincil mevzuata ilişkin eğitim toplantıları düzenlenecektir.

Odalar Tarafından Düzenlenen ve İhale Sürecinde İstekliler Tarafından Sunulan Belgeler Esnaf ve sanatkârlar Odası Kayıt Belgesi, Yerli Malı Belgesi, Kapasite Raporu, İhale üzerinde kalan isteklinin ihale tarihi itibarıyla oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmemiş olduğuna dair belge.

YETERLİK KRİTERLERİ KONUSUNDA YAPILAN ÇALIŞMALAR VE MAL ALIMI İHALELERİNDE YETERLİK KRİTELERİ

Yapılan Çalışmalar Mal alımı ihalelerinde esnaf ve sanatkârların katılımının arttırılması amacıyla; “ekonomik ve mali yeterlik kriterleri” “iş deneyimini gösteren belgelere” ilişkin kriterler yeniden düzenlenmiş; Oda kayıt belgesine ilişkin ifade açıklığa kavuşturulmuştur.

Oda Kayıt Belgesi İdari şartnamelerde ihaleye teklif veren isteklinin kayıtlı olduğu oda ifadesi uygulamada karşılaşılan sorunlar sebebiyle aşağıdaki şekilde değiştirmiştir: “İsteklinin gerçek kişi olması halinde, kayıtlı olduğu ticaret ve/veya sanayi odasından ya da esnaf ve sanatkârlar odasından, ilk ilan veya davet tarihinin ya da ihale veya son başvuru tarihinin içinde bulunduğu yılda alınmış, odaya kayıtlı olduğunu gösterir belgenin”, sunulması gerekmektedir.

Yeterlik Kriterleri – İş Deneyimi Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleler hariç, yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde mal alımları için öngörülen üst limit tutarına 140.157,- TL (Yüzkırkbin yüzelliyedi Türk Lirası), eşit ve altındaki her türlü mal alımı ihalelerinde, iş deneyimini gösteren belgeler istenmeyecektir. Ancak yaklaşık maliyeti bu tutarın üzerinde olan açık ihale usulü ve pazarlık usulüyle yapılan ihaleler ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın belli istekliler arasında yapılan ihalelerde ise iş deneyimini gösteren belgelerin istenip istenmeyeceği idarenin takdirinde bulunmaktadır. İstenecek oran ise %10 ile %40’a indirilmiştir.

Yeterlik Kriterleri – İş Deneyimi Örnek-1 İdare tarafından açık ihale usulü ile yaklaşık maliyeti 50.000 TL’lik ekmek alımı ihalesi gerçekleştirilecektir. İş deneyimini gösteren belge konusunda düzenleme nasıl yapılmalıdır? Yaklaşık maliyet Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde mal alımları için öngörülen üst limit tutarının altında olduğu ve ihale açık ihale usulü ile gerçekleştirildiği için iş deneyimini gösteren belge istenmeyecektir.

Yeterlik Kriterleri -Ekonomik ve Mali Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleler hariç, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında ( 642.299-1.070.498 TL) açık ihale usulü ve pazarlık ihale usulüyle yapılan her türlü mal alımı ihalelerinde, ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler (Banka referans mektubu, bilanço ve gelir tablosu) istenmeyecektir. Ancak yaklaşık maliyeti eşik değere eşit ve üzerinde olan açık ihale usulü ve pazarlık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın belli istekliler arasında yapılan ihalelerde ise ekonomik ve mali yeterlik belgelerinin biri veya tamamının istenip istenmeyeceği idarelerin takdirinde bulunmaktadır.

Yeterlik Kriterleri -Ekonomik ve Mali Örnek -2 A idaresi için eşik değer 606.343 TL’dir. İdare tarafından açık ihale usulü ile kömür alımı gerçekleştirilecektir. Yaklaşık maliyet 450.000 TL’dir. Bu ihalede ekonomik ve mali yeterlik ile iş deneyimi gösteren belge konusunda düzenleme ne olmalıdır? Banka referans mektubu, Bilanço veya eşdeğer belgesi, İş hacmini gösteren belgeler (gelir tablosu veya taahhüt altında devam eden mal satışlarına ilişkin fatura), istenmeyecektir. İş deneyimini gösteren belgenin istenip istenmeyeceği idareni takdirindedir.

Yeterlik Kriterleri Makine-teçhizat ve ekipmana ilişkin belgeler (1) ile kapasite raporu (2), kalite yönetim sistem belgesi (3), çevre yönetim sistem belgesi (4), imalat yeterlik belgesi (5) ile hizmet yeterlilik belgesi (6) sadece özel imalat süreci gerektiren mal alımı ihalelerinde istenebilir. * Ancak idareler bu belgelere yönelik düzenlemelerde alım konusu özel imalat süreci gerektiren mal alımı için bu belgelerin düzenlenip düzenlenmediğini incelemelidir.

Başlatılan Çalışmalar Personel servis ihalelerine yönelik olarak araç yaşına ve ödemelere ilişkin bir çalışma başlatılmıştır.

VERGİ BORCU

VERGİ BORCU 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (d) bendine ilişkin olarak vergi borcuna ilişkin açıklama: Yıllık gelir, yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim ve banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiye ilişkin vergi asılları ile bu vergi türlerine ait vergi ziyaı cezaları, gecikme zam ve faizleri bağlamında toplam 5.000 TL’yi aşan tutarlardaki borçlar vergi borcu olarak kabul edilecektir.

VERGİ BORCU Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı vergi yargısında dava açılmışsa bu dava üzerine tahsil edilebilir hale gelmiş ve süresinde ödenmemiş alacak bulunmadığı sürece kesinleşmiş vergi borcu olmadığı,

VERGİ BORCU Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı dava açma süresi geçirilmediği sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı,

VERGİ BORCU Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak vergi idaresi tarafından taksitlendirilmiş veya tecil edilmiş vergi borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı, kabul edilecektir.

VERGİ BORCU İsteklilerin vergi borcu olmadığına ilişkin belgeyi, yıllık gelir vergisi veya kurumlar vergisi yönünden bağlı bulunulan vergi dairesinden almaları gerekmektedir. Bu belgenin, ihale tarihi itibarıyla olan durumu göstermesi ve ilgili vergi dairesince, gelir stopaj vergisi ile banka ve sigorta muameleleri vergisi açısından diğer vergi dairelerinden temin edilen bilgiler de dikkate alınarak düzenlenmesi gerekmektedir.

SOSYAL GÜVENLİK PRİM BORCU

SOSYAL GÜVENLİK PRİM BORCU Sosyal güvenlik prim borcuna ilişkin açıklamalar Uygulama Yönetmeliklerinin “İhale dışı bırakma” başlıklı maddelerinin dördüncü fıkrası ile Kamu İhale Genel Tebliğinin 17.3 üncü maddesinde yer almaktadır.

SOSYAL GÜVENLİK PRİM BORCU 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılan esnaf ve sanatkârlar; 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre tespit edilen sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını aşmayan prim, kesenek, kurum karşılığı ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlar, kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığı kabul edilecektir.

YERLİ MALI BELGESİ

Yerli Malı Belgesi Kurum tarafından 4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi gereğince ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak yerli malı olarak kabul edilecek mallar ve yerli malı belgesi düzenlenmesine ilişkin esaslar, 12/12/2002 tarihli ve 2002/DK.D-8 sayılı Kamu İhale Kurulu Kararı ile 14/1/2008 tarihli ve 2008/DK.D-13 sayılı Kamu İhale Kurulu Kararıyla düzenlenmiştir.

Yerli Malı Belgesi Yerli malı teklif eden yerli istekliler lehine fiyat avantajı tanınan ihalelerde, teklif edilen malın yerli malı olduğu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı ilgili Oda veya Türkiye Esnaf ve sanatkârları Konfederasyonuna bağlı ilgili Esnaf veya sanatkârlar Odası tarafından düzenlenen “Yerli Malı Belgesi” ile belgelendirilir.

ŞİKAYET BAŞVURUSU VE İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURUSU

ŞİKAYET –İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURUSU 4734 sayılı Kanunun 53, 54, 55 ve 56. madde hükümleri İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ

ŞİKAYET –İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURUSU 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin olarak, aday, istekli veya istekli olabileceklerin, önce idareye şikayet, daha sonra da Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunabilecekleri şeklinde iki aşamalı inceleme sistemi öngörülmüştür. Şikayet ve itirazen şikayet, dava açılması öncesi kullanılması gereken zorunlu bir başvuru yoludur.

ŞİKAYET BAŞVURUSU Şikayet, İhale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idareye yapılan başvurudur.

İtirazen Şikayet Başvurusu İtirazen şikayet ise; a) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması halinde, b) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı, c) İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı, Kuruma yapılan başvurudur.

Şikayet süresi İdareye şikayet süresi; İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda 5 gün, Diğer hallerde 10 gündür.

İtirazen Şikayette Süre İtirazen şikayet başvurusu; 1- İhale sürecinde idareye yapılan şikayet başvuruları üzerine verilen kararların bildirimini izleyen tarihten 2- 10 günlük cevap verme süresi içinde idare tarafından bir karar alınmaması durumunda bu sürenin bitiminden itibaren 10 gün içinde içinde

İtirazen Şikayette Süre 3- Şikayet veya itirazen şikayet üzerine ihalenin iptaline ilişkin olarak idare tarafından alınan kararlara karşı yapılacak başvuru 5 gün içinde yapılmalıdır. İdarenin şikayete cevap vermeme ihtimaline karşı, idarenin cevap vermesi için geçmesi gereken sürenin bitiminden itibaren Kuruma yapılacak olan başvuru süresinin işliyor olabileceğine dikkat edilmelidir.

SONUÇ

NE YAPILABİLİR Esnaf ve sanatkârların kamu alım ihalelerine katılımının teşvik edilmesi için öncelikle “durum analizi” yapılmalıdır. Esnaf ve sanatkârların teklif verdiği veya verebileceği ihaleler belirlenmeli; Esnaf ve sanatkârların ihaleye katılını zorlaştıran/engelleyen hususlar saptanmalıdır.

NE YAPILABİLİR Esnaf ve sanatkârlar ihale mevzuatı konusunda bilgilendirilmeli; Odalar ve Konfederasyon esnaf ve sanatkârları ihaleler konusunda bilgilendirecek çalışmalara ve personel eğitimine ağırlık verilmeli; İhalelere katılım için birden çok esnaf ve sanatkârların bir araya gelerek “iş ortaklığı” oluşturulmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

NE YAPILMALI STRATEJİ GELİŞTİRİLMESİ Durum analizi çerçevesinde elde edilen veriler esas alınarak esnaf ve sanatkârların katılımını sağlayacak stratejiler geliştirilmelidir. Mevzuatta yapılan değişikliklerin uygulamaya geçirilebilmesi için etkin işbirliği ve eşgüdüm sağlanmalıdır.

NE YAPILMALI DURUM ANALİZİ Esnaf ve sanatkârların teklif verdiği veya verebileceği ihalelerin belirlenmesi Esnaf ve sanatkârların ihaleye katılımını zorlaştıran/engelleyen hususlar saptanması Esnaf ve sanatkârların ihalelere katılımını sağlayacak stratejiler geliştirilmelidir. Kamu İhale Kurumu – TESK- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile İdareler Arasında etkin işbirliği

TEŞEKKÜRLER