ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI (FP6) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı Yaşam Bilimleri, Genom Bilim ve Sağlık için Biyoteknoloji Ulusal Çalıştayı 6 Eylül 2002 Boğaziçi Üniversitesi -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Prof. Dr. Mustafa Verşan KÖK BAŞKAN DANIŞMANI TÜBİTAK

ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI -AB Bilimsel ve Teknolojik AR-GE Felsefesi: Avrupa Araştırma Alanı (ERA : European Research Area) -Uygulama Aracı: Altıncı Çerçeve Programı (FP6) -Temel Yaklaşım: Avrupa’yı 2010’da dünyanın en dinamik ve rekabet gücü en yüksek bilgi ekonomisi haline getirmek

TEMEL İLKELERİ Özellikle ABD ve Japonya karşısında, Avrupa Birliğinin rekabet gücünün arttırılması, Bilgi tabanlı ekonomi ve toplum düzeni geliştirilmesi ve bu yolla istihdam, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve toplumsal bütünlük koşullarının iyileştirilmesi,

STRATEJİLER-1 Ekonomik ve toplumsal yarar getiren projelere öncelik verilmesi, Öncelikli araştırma alanlarının belirlenmesi, Bütünleştirilmiş projelere (IP) ağırlık verilerek, AR-GE yönetiminin etkinleştirilmesi, kaynakların verimli kullanılması, Mükemmeliyet Ağları (NoE) ile insan gücü ve fiziksel altyapının verimli değerlendirilmesi,

STRATEJİLER-2 Araştırma altyapısının güçlendirilmesi, inovasyon sistemlerinin geliştirilmesi, bunların Avrupa çapında bütünleştirilmesi; KOBİ’lerde araştırma ve yenilik faaliyetlerinin geliştirilmesi ve KOBİ kaynaklı projelerin öncelikli alanlar dışında da desteklenmesi; Ortaklık anlaşması ile programa dahil olan aday ülkelerin de yönetimde söz sahibi duruma getirilmesi.

6.ÇERÇEVE PROGRAM BÜTÇESİ ÖNERİLEN BÜTÇE : 17.5 Milyar Euro FP5’e GÖRE : NOMİNAL % 17, REEL % 8,8 artış AB’nin 2001 BÜTÇESİNİN : % 3,9 ‘u AB ÜLKELERİNİN AR-GE BÜTÇESİNİN : % 6 ‘sı

KATKI PAYI Toplam Bütçe : 17,5 Milyar Euro Ülkemiz Katkı Payı : 256 KATKI PAYI Toplam Bütçe : 17,5 Milyar Euro Ülkemiz Katkı Payı : 256.8 Milyon Euro I. Yıl: 48,200,000 Euro Ulusal Kaynak : 33,500,000 Euro AB Hibe Yardımından : 14,700,000 Euro II. Yıl: 58,600,000 Euro III.Yıl : 75,000,000 Euro IV. Yıl: 75,000,000 Euro

ETKİNLİKLER 16,270 1,230 TOPLULUK ANLAŞMASI EURATOM ANLAŞMASI BÜTÇE (Milyon Euro) TOPLULUK ANLAŞMASI 16,270 EURATOM ANLAŞMASI 1,230

(Focusing and Integrating Research) ETKİNLİK BLOKLARI BÜTÇE (Milyon Euro) ARAŞTIRMANIN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ ve ODAKLANMASI (Focusing and Integrating Research) 13,345 ERA’nın YAPILANDIRILMASI (Structuring the ERA) 2,605 ERA TEMELİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ (Strengthening the ERA Foundation) 320

ARAŞTIRMANIN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ ve ODAKLANMASI BÜTÇE (13,345 Milyon E Yaşam Bilimleri, Genom Bilim ve Sağlık için Biyoteknoloji 2,255 Bilgi Toplumu Teknolojileri 3,625 Nano-teknolojiler, Akıllı Malzemeler,Yeni Üretim Süreçleri 1,300 Havacılık ve Uzay 1,075 Gıda Güvenliği ve Sağlık Riskleri 685 Sürdürülebilir Kalkınma 2,120 Avrupa Açık Bilgi Toplumuna Yurttaşlık ve Yönetişim 225 Diğer Alanlarda Etkinlikler

II. ERA’nın YAPILANDIRILMASI BÜTÇE (2,605 Milyon Euro) Araştırma ve Yenilik 290 İnsan Kaynakları 1,580 Araştırma Altyapısı 655 Bilim ve Toplum 80

III. ERA TEMELİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ BÜTÇE (320 Milyon EURO) Araştırma Koordinasyonu İçin Destek 270 Araştırma ve Yenilik Politikalarının Uyum İçinde Geliştirilmesi 50

YAŞAM BİLİMLERİ, GENOM BİLİM ve SAĞLIK İÇİN BİYOTEKNOLOJİ AMAÇ: Bu alanda sürdürülen faaliyetler Avrupa'ya, entegre bir araştırma çabası sayesinde, canlı organizmaların gen haritalarının deşifre edilmesine yönelik gerçekleştirilmiş keşiflerin özellikle toplum sağlığı ve vatandaşların yararına ve Avrupa biyoteknoloji endüstrisinin rekabet gücünün artırılmasına yönelik araştırmalarda kullanılmasına yardımcı olmayı amaçlar.

ÖNGÖRÜLEN AKSİYONLAR A- İleri Gen Haritaları ve Bunların Sağlık İçin Uygulamaları, B- Önemli Hastalıklarla Mücadele

A- İleri Gen Haritaları ve Bunların Sağlık İçin Uygulamaları (a) Bütün Organizmalardaki İşlevsel Gen Haritaları İçin Temel Bilgi ve Araçlar: i) Gene Expression ve Proteomics, ii) Yapısal Gen Haritaları, iii) Karşılaştırmalı Gen Haritaları ve Popülasyon Genetiği, iv) Bioinformatics, v) Temel Biyolojik Süreçlere Çok Disiplinli İşlevsel Gen Haritaları Yaklaşımı

A- İleri Gen Haritaları ve Bunların Sağlık İçin Uygulamaları (b) Gen Haritaları ve Sağlık İçin Biyoteknoloji Alanlarında Bilgi ve Teknolojinin Uygulanması: i) Yeni Teşhisler, Tedbirler ve Tedavi Araçları Alanlarındaki Gelişmelere Yönelik Teknolojik Platformlar (Farmakogenomik yaklaşımları, stem cell araştırmaları ve hayvanlar üstünde yapılan deneylerde alternatif metotları kapsayan)

B- Önemli Hastalıklarla Mücadele (a) Uygun Olan Yerlerde, Hayvan ve Bitki Gen Haritalarının Kullanılmasını İçeren, Tıbbi Gen Haritası Bilgisi ve Teknolojilerine Yönelik Uygulama Merkezli Yaklaşım: i) Şeker, Sinir Sistemiyle İlgili Hastalıklar (Alzheimer, Parkinson. Creutzfeld-Jakob hastalıkları gibi), Kalp Hastalıkları ve Ender Görülen Hastalıklar, ii) Antibiyotik ve Başka İlaçlara Karşı Dirençle Mücadele Etmek, iii) İnsan Gelişimi, Beyin ve Yaşlanma Sürecinin Etüt Edilmesi.

B- Önemli Hastalıklarla Mücadele (b) Gen Haritaları ve Temel Araştırmanın Başka Alanlarına Sınırlandırılmamış Daha Geniş Bir Yaklaşım: i) Tedbirden, Teşhis ve Tedaviye Kadar, Birbiriyle Bağlantılı Komponentleri İçeren, Hasta Merkezli Stratejilerin Gelişimine Odaklanmış, -Ulusal araştırma faaliyetlerinin koordine edilmesine yönelik gerekli ağların ve inisiyatiflerin geliştirilmesi, -Yeni ve iyileştirilmiş müdahalelerin doğrulanmasını hedef alan klinik araştırmanın desteklenmesi, -”Translational" araştırmanın desteklenmesi ii) Avrupa Birliğinde ve Uluslararası Düzeyde, Hastalığı Kontrol Bağlamında Önceliğe Sahip Olan, Yoksulluğa Bağlı Üç Bulaşıcı Hastalıkla (Aids, Sıtma ve Verem) Mücadele

FP6 ARAÇLARI Bütünleştirilmiş Projeler – Integrated Projects, IP Mükemmeliyet Ağları –Networks of Excellence, NoE Ulusal Programların Ortak Uygulanması – Joint Implementation of the National Programmes (Article 169 of the EU Treaty) Geleneksel Araçlar – Traditional Instruments Özel Hedefli Araştırma Projeleri – Specific Targetted Research Projects Eşgüdüm Etkinlikleri – Coordination Actions Özel Destek Etkinlikleri – Spec. Support Actions

BÜTÜNLEŞTİRİLMİŞ PROJELER Bütünleştirilmiş Projeler temel ve uygulamalı araştırma, teknoloji geliştirme, demonstrasyon, yaygınlaştırma ve uygulama planlaması gibi etkinliklerin bütünleştiği ve hedef odaklı, yeni bilgi üretmeye yönelik projeler olarak tanımlanmaktadır.

Ana getirisi yeni BİLGİ olan hedeflere yönelmiş araştırmaları desteklemek için bir araçtır. Uzun vadeli ya da riskli araştırmaları kapsayabilirler. Bilimsel ve teknolojik gereksinimleri önceden belirleyen ve bilimsel politikaları destekleyen araştırma alanlarında da kullanılabilirler.

SÜRE Genel olarak, tanınan süre 3-5 yıl arasında değişmekle birlikte gerekli olan durumlarda daha uzun sürelerin tanınması da mümkündür.

KATILIMCILAR Katılımcı sayısı en az 3 (2’si üye ya da aday ülkelerden) Uygulamada ise ortalama olarak FP5’in RTD projelerindeki 9 katılımcıdan fazla olması beklenmektedir.

YASAL OLUŞUMLAR Bütünleştirilmiş projelerde yer alan yasal oluşumlar, araştırma alanında faal olan çeşitli boyuttaki; -üniversiteler, -şirketler, -araştırma enstitüleri, -bilgi yönetimi, yayılması ve transferi konusunda uzmanlığa sahip kuruluşlar,

PROJELERİN ÖZELLİKLERİ Her projenin araştırma, teknolojik ilerleme, eğitim ve geliştirmeyle ilgili bileşenleri olmalıdır. Üçüncü ülkelerdeki kuruluşlarla uluslararası işbirliği, bütünleştirilmiş projelerdeki önemli noktalardan biridir. Aynı zamanda her proje, cinsiyet eşitliğini gözetmeli, temel etik prensiplere uymalı ve yerine getirmelidir.

FC: Dolaysız Giderler + Dolaylı Giderler GİDERLERİN HESAPLANMASI İÇİN YÖNTEMLER FP5’deki RTD projelerinde kullanılan 3 çeşit gider hesaplama yönteminin tümünün FP6’daki bütünleştirilmiş projelerde kullanılması önerilmektedir. FC: Dolaysız Giderler + Dolaylı Giderler FCF: Dolaysız Giderler + Dolaysız Giderlerin Sabit Fiyatının % 20 ‘si (Yüklenicilar hariç)

AC: Ek Dolaysız Giderler + Ek Dolaylı Giderlerin % 20 ‘si (Yükleniciler hariç) “Bu model Üniversiteler gibi muhasebe sistemleri bütün doğrudan giderleri belirlemeye uygun olmayan ortaklar için öneriliyor”

Dolaysız Giderler : Personel, Seyahat ve Harcırah, Demirbaş, Taşeron Hizmetleri, Sarf Malzemesi, Bilgi-İşlem, Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması, Koordinatör İdari Harcamaları, Dolaylı Giderler : Amortisman Giderleri ve İdari Harcamalar

FON YÖNETİM MODELLERİ Model-I (Almanya) : Bu modelde para üniversiteye gelmekte, muhasebe ve idaresi üniversite tarafından yapılmaktadır. Proje yürütücüsü paranın ne zaman ve kime aktarılacağına karar verir. Üniversite Brüksel’e verilen gider kalemlerinin doğru fasıllara harcanmasını takip eder. Bu idari görev karşılığında üniversite overhead’in bir kısmını alır.

Model-II (Yunanistan) : Dış kaynaklı proje işleri ticari bir şirket tarafından yürütülmektedir. Projelerde bu şirketlerde ortak olarak görünmektedir. Model-II (Avusturya) : Üniversite mali idareye karışmamaktadır. Proje yürütücüleri personel hariç diğer gider fasıllarının idaresini kendileri yapmaktadır. Bu durum harcamalarda büyük bir esneklik sağlamaktadır. Personel giderleri ise üniversite dışından ticari bir muhasebe kuruluşu tarafından yürütülmekte ve denetlenmektedir.

FİNANSAL DESTEK ORANLARI Projedeki araştırma ve teknolojik ilerleme ile geliştirme faaliyetleri için (FC ve FF modellerinde) % 50, Tanıtım aktiviteleri için % 35, Konsorsiyum yönetimi ve eğitim gibi özel aktiviteler için (sadece doğrudan giderler) % 100, AC katılımcıları projedeki tüm bileşenlerin ilave giderleri için % 100’e kadar desteklenebilirler.

MÜKEMMELİYET AĞLARI Belli bir araştırma alanında ve bir ortak etkinlik programı (JPA) etrafında Avrupa’da mevcut uzman ve kaynakları bir araya getirerek mükemmeliyeti güçlendirmek, yaymak ve kalıcı bütünleşme (Lasting Integration) sağlamak üzere planlanmıştır.

Katılımcı sayısı en az 3 (2’si üye ya da aday ülkelerden) KATILIMCILAR Katılımcı sayısı en az 3 (2’si üye ya da aday ülkelerden) Uygulama da ise ortalama olarak FP5’in RTD projelerindeki 6 katılımcıdan fazla olması beklenmektedir.

ÖDENEĞİN HESAPLANMASI 50 araştırmacı 1 milyon Euro/yıl 100 araştırmacı 2 milyon Euro/yıl 150 araştırmacı 3 milyon Euro/yıl 250 araştırmacı 4 milyon Euro/yıl 500 ve daha fazla araştırmacı 5 milyon Euro/yıl -Lineer interpolasyonla -Bu örneğe göre 200 araştırmacıdan oluşan bir ortaklık 5 yıldan daha fazla bir süre için toplam 17.5 milyon Euro’luk bir ödenekle desteklenecektir.

TEKLİF ÇAĞRILARI (IP-NoE) Teklifler için çağrılar Avrupa Birliği’nin resmi yayın organlarında yayınlanacak, Cordis Web Sitesi ve National Contact Points ağı gibi yollarla da geniş bir şekilde duyurulacaktır. Teklifler için yapılacak çağrıdan önce Expression of Interest (EoI) için çağrı yapılabilir.

PROJELERİN İÇERİĞİ-1 (IP-NoE) Bilimsel ve teknolojik hedefler, Beklenen sosyo-ekonomik etkiler, Çalışma programının hedefleriyle ilişkisi, Çalışma planı taslağı, Projenin ilk 18 ayına dair detaylı bir çalışma programı, Katılımcıların rolleri ve herbirinin beceri ve yeterliliği,

PROJELERİN İÇERİĞİ-2 (IP-NoE) Projenin organizasyon, idare ve yönetim yapısı, Öngörülen eğitim etkinliklerinin tanımı, Etik ve güvenlikle ilgili konular, Proje dahilinde cinsiyet eşitliğini sağlayacak bir plan, 18 ay için tahmini bir bütçe, İhtiyaç duyulacak kaynak ve bütçe için yönetim tarafından gösterilecek gerekçe.

TEKLİFLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ (IP-NoE) Şeffaflık, Eşitlik İlkesi, Tarafsızlık, Verimlilik ve Hız Etik ile İlgili Koşullar

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ (IP-NoE) Programın amaçlarına uygunluk, Bilimsel ve teknolojik üstünlük, Hedeflerin boyutu ve Birlik politikalarına yapılması beklenen etki veya katkı, Bilginin yayılması, yeniliklerin geliştirilmesi ve fikri mülkiyet hakları gibi konularda planın kalitesi, Kaynaklar, rekabet ve organizasyon gibi açılardan projenin devam ettirilebilme olanakları.

DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ (IP-NoE) Değerlendirme ‘Detaylı Olarak İnceleme’ prensiplerine göre yapılacaktır. Bütünleştirilmiş projelerin ve mükemmeliyet ağlarının daha iddialı ve bir çok öğeden oluşan hedeflerini yansıtabilmesi amacıyla güçlendirilmesi gerekmektedir.

FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI (IP-NoE) Kurallar tüm katılımcılar için aynıdır, Kurallar sonuçların uygun bir şekilde kullanımı ve yayılması ile etkin bir işbirliği sağlamak için gerekli olan prensip ve önlemler üzerine yoğunlaşmıştır, Sözleşmede belirlenen çerçeve dahilinde, katılımcılar kendi aralarında özel düzenlemeler oluşturabilirler.

Bilginin Mülkiyeti: Bütünleştirilmiş Projeler ve Mükemmeliyet Ağları komisyon tarafından % 100 finanse edilmediği için, işbirliği sonucu ortaya çıkan bilginin fikri mülkiyet hakları katılımcılara ait olacaktır.  

Bilginin Korunması: Bilginin sahibi endüstride kullanılabilecek veya uygulanabilecek olan bilgiyi etkin bir şekilde ve tamamen koruyabilecektir. Bilginin belli bir ülkede korunmasının gerekli görülmesi halinde komisyon, koruyucu önlemler alabilir.

Bilginin Kullanımı ve Yayılması: Katılımcılar kendi ilgi alanlarına göre ve üzerinde anlaşılan önlemleri göz önünde bulundurarak, proje sonucu elde edilen, sahip oldukları bilgiyi kullanabilir veya kullandırabilirler.

MEVCUT DURUM TÜBİTAK tarafından “Contact Point” örgütlenmesine hazırlık kapsamında bütün kamu ve özel üniversite rektörlüklerine Altıncı Çerçeve Programı hakkında bir bilgi notu gönderilerek, her üniversitede “Altıncı Çerçeve Programı Koordinasyon Ofisi” olarak adlandırılabilecek ve üniversitenin TÜBİTAK’daki merkezi örgütlenme ile ilişkisini kurup sürdürecek bir yapılanmaya gereksinim duyulduğu belirtilmiştir.

-FP6’e ait WEB sayfası oluşturulması çalışmaları devam etmektedir. -TÜBİTAK tarafından Avrupa Birliği Altıncı Çerçeve Programı için Proje Geliştirme amaçlı Seyahat Desteği verilmesi uygulamasına başlanmıştır.

Palais du Heysel Brüksel, BELÇİKA ALTINCI ÇERÇEVE PROGAMINA YÖNELİK ULUSLARARASI KONFERANS European Research 2002 The European Research Area (ERA) and the Framework Programme (FP6) 11-13 Kasım 2002 Palais du Heysel Brüksel, BELÇİKA

E-mail : rtd-conference2002@cec.eu.int Phone: +32.2.295 99 71 Bilgi İçin: EC-Directorate General for Research, Information and Communication Unit   http://www.europa.eu.int/comm/research/conferences/2002/index_en.html E-mail : rtd-conference2002@cec.eu.int Phone: +32.2.295 99 71 Fax: +32.2.295 82 20

Altıncı Çerçeve Programı İle İlgili Bağlantılar: http://www.cordis.lu/ http://europa.eu.int/comm/research/fp6/index_en.html Yedi Tematik Öncelikli Alan Hakkında Ayrıntılı Bilgi: http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/tp.htm ftp://ftp.cordis.lu/pub/fp6/eoi-instruments/docs/eoi_annex1.pdf Uygulama Araçları Hakkında Ayrıntılı Bilgi: http://europa.eu.int/comm/research/nfp/networks-ip.html http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/integrated_projects.htm http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/networks.htm http://europa.eu.int/comm/research/nfp/pdf/provisionsimplementingip-28022002.pdf http://europa.eu.int/comm/research/nfp/pdf/provisions-implement-net-excel.pdf Niyet Beyanı (EoI) Hakkında Ayrıntılı Bilgi: http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/

TEŞEKKÜRLER