AB ve EĞİTİM

TANIM Eğitim AB üyesi tüm hükümetlerin en önemli gündem maddelerinden biri olmakla birlikte eğitimin yapısı tüm ülkelerde farklılık göstermektedir. Avrupa Birliği eğitim alanında tek bir politikanın olmadığı ancak ülkeler arasında görüş alışverişinde bulunulduğu bir forum niteliğindedir. Üye ve aday ülkeler eğitimin içeriği ve organizasyonu açısından özgür olup AB nezdinde işbirliği yapabilmektedirler. 1992’de Tek Pazarın kurulmasıyla ve Maastricht Antlaşması ile eğitim bir AB politikası haline gelmiştir.

AB ve Lizbon süreci Lizbon AB Konseyi - Mart 2000 Avrupa Konseyi tarafından ;   Avrupa’nın 2010 yılına kadar dünyanın en rekabetçi, en dinamik ve bilgiye dayalı ekonomisi haline getirilmesi, daha fazla, daha iyi iş imkanları ve daha çok toplumsal uyum ile  sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanabilmesi için stratejik hedefler belirlenmiştir.  Lizbon ve Eğitim stratejileri: Eğitim ve meslekî “eğitim kalitesinin iyileştirilmesi “ “Hayat boyu öğrenmenin” herkes için erişilebilir olması Eğitim sisteminin “dış dünyaya daha açık” hâle getirilmesi “Sosyal uyum” ve vatandaşlığın etkin olarak kullanılması

Lizbon’dan önerileri Hayat boyu öğretime yönelik stratejiler, örgün ve yaygın öğretimin rolünü dikkate alarak kamuoyunu memnun etmek amacına hizmet eder. Farklı öğretim ihtiyaçlarını sağlamak ve özellikle gençlerde kendi kendine öğretim sorununa cevap vermek amacıyla en uygun teşkilat şekillerini geliştirmek, Bu stratejilerin yerel, bölgesel, ulusal ve Avrupa boyutunda olmasına dikkat etmek, İstihdam politikasında eğitimin rolü üzerinde durmak, Eğitim alanında yerel yapılar, işverenler ve sosyal partnerler işbirliğine giderek öğretim merkezlerinin kurulmasına katkında bulunmak, İletişim ve bilgi teknolojisinin kullanımı, öğretmen ve eğitmenlerin hazırlanması ile hayat boyu öğretimin geliştirilmesine teşvikte bulunmak.

Lizbon sürecinde AB Eğitim imkânları Uluslararası eğitim, meslekî eğitim ve gençlik ortaklıkları, Değişim programları ve yurtdışında eğitim imkânları Yenilikçi öğretim ve eğitim programları, Eğitimde yeni teknolojilerin kullanılması ve diplomaların karşılıklı tanınması, Akademisyenler ağı ve meslekî uzmanlık, 2001’de yürürlüğe giren e-öğrenme programı ile eğitim kalitesinin artırılması.

Avrupa Birliği – Beyaz Kitap 1990’lı yılların başında Birlik genelindeki durgunluktan kurtulmak amacıyla bazı önlemlerin alınmasını öngören “Beyaz Kitap” Aralık 1993’te Brüksel’de gerçekleştirilen zirve toplantısında kabul edilmiştir. Beyaz Kitap kapsamında öngörülen eğitim tedbirleri: Meslekî eğitime ağırlık verilmesi işgücü piyasalarının etkinliğinin arttırılması, iş saatlerinin yeniden düzenlenmesi gibi işsizliği önleyici önlemler alınması, Birliğin rekabet edebilirliğinin arttırılması amacıyla, işgücü maliyetini düşürmek yerine fizikî sermaye payının arttırılması yönünde bir strateji benimsenmesi ve bu yönde ar-ge çalışmalarına ağırlık verilmesi, yeni pazarlar yaratılması, üçüncü ülkelerle sanayi alanında işbirliğine gidilmesi.

AB Eğitim Politikasının Temel Amaçları 1) Üye ülkeler arasında işbirliğini ve dayanışmayı sağlamak amacıyla, üye ülke yurttaşları arasındaki karşılıklı anlayışı özendirmek ve Avrupa bilincini aşılamak, bu süreçte öğrenci ve öğretmenleri eğitmek ve tüm ar-ge alanlarına etkin katılımlarını sağlamak, 2) Her üye ülke kendi sosyo-ekonomik yapısına uygun sistemi uygulamakta serbest olmakla birlikte, ulusal sistemler içinde yer alması gereken kimi toplumsal kriterler vardır. Eğitim alanında Birliğin temel yaklaşım politikası, üye ülkelerin eğitim sistemlerinin belirlenen genel ilkeler ve kriterlerle çelişmeyecek biçimde düzenlenmesidir. 3) Yönetim, içerik ve yapı bakımından “tek tip” bir eğitim yerine, üye ülkelerin kendi ulusal özelliklerine göre biçimlenen eğitim politikalarının karşılıklı görüş alışverişleriyle uyumlulaştırılmasını öngörmektedir.

Bu hedefleri gerçekleştirmek için AB Eğitim Hedefleri Üye ülkelerin dillerinin ve kültürlerin öğretilmesi ve yaygınlaştırılması, Diplomaların ve eğitim sürelerinin karşılıklı olarak tanımlanması, Avrupa vatandaşlığı kavramın yerleştirilmesi, Eğitim alanında yeniliği ve kaliteyi arttırmayı hedefleyen, ülkelerüstü işbirliği ve ortaklıklara dayanan projelerin geliştirilmesi, Açıköğretim ve uzaktan öğretimin geliştirilmesi, Eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı, Karşılıklı bilgi, tecrübe ve iyi uygulama örneklerinin aktarımını kolaylaştıran ülkeler üstü işbirliği ve iletişim ağları kurmak, Eğitim sistemleri ve politikalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve gözlenmesi, Karşılıklı bilgi değişimi ile yeniliklerin ve iyi uygulama örneklerinin yayımına yönelik faaliyetler. Bu hedefleri gerçekleştirmek için

AVRUPA BİRLİĞİ EĞİTİM HEDEFLERİNİN UYGULANMA ARAÇLARI 1) Eğitimle ilişkisi bulunan herkese, 2) Üniversite rektörlerinden öğretim elemanlarına, öğrencilere, öğretmenlere, okul yöneticilerine, hayat boyu eğitim amacı güden diğer eğitim kurumlarına, 3) SOCRATES, LEONARDO DA VINCI ve YOUTH eğitim programları sunar.

AB Eğitim Programları SOCRATES Avrupa Birliği'nin genel eğitim alanındaki eylem topluluk programıdır. Eğitimle ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarının başvurabilecekleri bir fonlama programıdır. Avrupa Birliği Antlaşması’nın 149 ve 150. maddelerine dayanılarak hayata geçirilmiştir. Söz konusu maddelere göre, Birlik üye ve aday devletlerle yakın işbirliği içinde eğitimin her düzeyinde çok güçlü ilişki ve işbirliği kurulmasını amaçlamakla birlikte bir dizi eylemi uygulamaya koyarak eğitimde kalitenin geliştirilmesine katkıda bulunmayı hedefler.

SOCRATES’İN ALT PROGRAMLARI Comenius Okul öncesi, ilk ve orta öğretim Erasmus Yüksek öğretim Grundtvig * Yetişkin eğitimi ve hayat boyu eğitim (yerel yönetimleri ilgilendirir) Minerva Uzaktan eğitim ve bilgi ve iletişim teknolojileri Lingua * Avrupa dilleri eğitimi (yerel yönetimleri ilgilendirir) Gözlem ve Yenilik Eğitim sistemleri / politikaların izlenmesi Ortak Faaliyetler Diğer Avrupa programları ile ortak eylemler Destek Faaliyetleri Diğer eylem alanlarında yer almayan destek faaliyetleri

GRUNDTVIG 1.1) GRUNDTVIG  Grundtvig Programı, yaşamlarının herhangi bir döneminde eğitim imkânlarına ulaşmak isteyen bireylere fırsatlar sağlamak için uygulanmaktadır. Resmî, gayriresmî veya diğer bir yolla ulaşılacak tüm eğitim faaliyetleri, 25 yaş ve üzeri bireylere yönelik eğitim faaliyetlerine destek, Yetişkinlik döneminde, üniversite ve diğer formal ortamlar dışında öğrenim olanakları.

GRUNDTVIG ÖNCELİKLİ HEDEF KİTLE Özel eğitim ihtiyacı olan yetişkinler, özürlüler, yaşlılar, Temel eğitim ve niteliklerden yoksun yetişkinler, kadınlar, Kırsal ya da sosyo-ekonomik açıdan geri kalmış yörelerde yaşayanlar, Kendilerine ulaşılması güç gruplar, etnik gruplar.

Hangi Kurumlar Programa Katılabilir? Yetişkin eğitiminde doğrudan veya dolaylı rol oynayan tüm kuruluşlar: Meslekî kuruluşlar ve sendikalar Özel sektör kuruluşları Kamu veya özel yetişkin eğitimi kurumları Yerel idareler ve bölgesel kuruluşlar Müze, kütüphane gibi kültürel kuruluşlar Hapishaneler, hastaneler, yaşlı evleri, hemşehrilik dayanışma örgütleri vb. Yerel, bölgesel ve ulusal düzeydeki Sivil Toplum Kuruluşları (NGO)

Türkiye’de Yetişkin ve Yaygın Eğitim Kuruluşları GRUNDTVIG Türkiye’de Yetişkin ve Yaygın Eğitim Kuruluşları Pratik Kız Sanat Okulu Olgunlaşma Enstitüsü Halk Eğitim Merkezleri Yetişkinler Teknik Eğitim Merkezi Meslekî Eğitim Merkezi İş Eğitim Merkezi Bilim ve Sanat Merkezi Rehberlik Araştırma Merkezi Özel Öğretim Kurumları: Kurslar, Dersaneler, Yüksek Okullar Uzaktan Öğretim: Açık İlköğretim Okulu Açıköğretim Lisesi Belediyeler, Sendikalar, Dernekler, Vakıflar, Müzeler, Hapishaneler Üniversiteler (Araştırma, Müfredat Geliştirme, Öğretmen Yetiştirme)

LİNGUA Programa katılan ülkelerde konuşulan dillerin yabancı dil olarak öğrenilmesini teşvik etmek amaçlanıyor. Yabancı dil öğreniminin teşvik edilmesi Socrates programlarının hepsinde ortak bir amaç olmakla birlikte, dil eğitim ve öğretiminin geliştirilmesi, daha kapsamlı bir şekilde Lingua Programı çerçevesinde ele alınıyor. Socrates programlarına katılan 31 ülkede konuşulan resmî diller Lingua projeleri için uygun dil kapsamına giriyor: İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Flamanca, Danca, Fince, Yunanca, Bulgarca, Çekce, Slovakça, Romence, Lehçe, Macarca, Türkçe ve İrlandaca, İzlandaca, Norveççe, İsveççe, Lehçe, Litvanca, Slovence, Letonca, Estonca ile Maltaca Lingua iki alt programdan oluşuyor: Lingua 1 - Dil öğreniminin teşvik edilip geliştirilmesi Lingua 2 - Dil öğretim araç-gereç ve materyallerinin geliştirilmesi

GÖZLEM VE YENİLİK Gözlem ve Yenilik faaliyetleri, Avrupa ülkelerinde uygulanan farklı eğitim politikalarının eğitim alanında faaliyet gösteren tüm taraflarca daha iyi tanınmasını hedefliyor. Böylelikle farklı yaklaşımların öğrenilmesi ve iyi uygulamaların yaygınlaştırılması teşvik ediliyor. Bu çerçevede aşağıdaki türden faaliyetler düzenleniyor: EURYDICE: İletişim ağı aracılığıyla Avrupa’daki eğitim politikaları ve sistemleri hakkında bilgi akışının sağlanması, ARION: Eğitim alanındaki karar alıcıların diğer ülkelerdeki sistem ve reformlar hakkında bilgi edinmelerini sağlamak amacıyla ziyaretler düzenlenmesi, NARIC: Ulusal Akademik Tanıma Merkezleri’nin kullanılması, Eğitimde kalitenin değerlendirilmesine yönelik pilot projeler…

2) LEONARDO DAVINCI PROGRAMI VE GENEL AMAÇLARI Force (sürekli eğitim) Petra (temel eğitim) Comett (üniversite-iş dünyası işbirliği) Eurotecnet (teknolojik yeniliklerle ilişkili niteliklerin yükseltilmesi) Lingua (dil eğitimi gibi AB ölçeğinde yürütülen eski programlar) Leonardo da Vinci kapsamında birleştirilmiştir.

LEONARDO DAVINCI PROGRAMI VE GENEL AMAÇLARI Meslekî eğitim düzeyinin yükseltilerek teknoloji ve sanayideki gelişmelerden yararlanmayı sağlamak, Ulusal sistemlere değer katarak ve her bir sistemin en iyi özelliklerini destekleyerek Avrupa’daki meslekî eğitimin kalitesini yükseltmek ve yenilikleri artırmak.

LEONARDO DA VİNCİ’NİN HEDEFLERİ Hem bireylerin hem de daha büyük bir ekonominin ihtiyaçlarını dikkate almak, Bilgi, beceri ve yeteneklerin geliştirilerek tüm Avrupa’da aktif vatandaşlık ve istihdam düzeyini yükseltmek, Kalite ve yeniliğin desteklenmesiyle işletmelerin teknolojik ve endüstriyel değişimlere uyum sağlaması,

LEONARDO DA VINCI’DEKİ YAKLAŞIMLAR Hayat boyu öğrenme, Yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı, KOBİ’ler ile bireysel işletmelerin katılımı, Engelliler ile iş dünyasında en fazla sömürüye maruz kalan kişilere destek verilmesi, dezavantajlı gruplar, Kadın ve erkeklere eşit fırsatlar tanınması,

LEONARDO DA VINCI’DEKİ YAKLAŞIMLAR Programlar arası “ortak eylemler” ortaya konulması, Topluluk düzeyinde özel önemdeki konulara ilişkin pilot projelere destek verilmesi, Değişik alanlardaki paydaşlar arasında ortaklığın güçlendirilmesi, Ülkeler arası ağlarda, görüşlerin değişimi ve yenilikçi uygulamaların geniş ölçüde yaygınlaştırılması olarak ifade edilebilir.

HANGİ ÜLKELER KATILMAKTADIR? 31 ülke programa katılmaktadır: AB üyesi 25 ülke EFTA (European Free Trade Area: Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi) İzlanda, Lichtenstein, Norveç Aday Ülkeler: Bulgaristan, Romanya, Türkiye

KİMLER YER ALABİLİR? Hâlen eğitim almakta olan, çalışan veya iş arayan gençleri ya da yetişkinleri kapsayan çok geniş bir kitleyi, Üniversiteler dahil her düzeydeki meslekî eğitim kuruluşlarını ve merkezlerini, araştırma merkezlerini ve kurumlarını, İşletmeleri (KOBİ’ler dahil) hedef almaktadır.

KİMLER YER ALABİLİR? Ticarî kuruluşlar (Ticaret Odaları dahil) Sosyal ortaklar STK Mahallî idareler (belediyeler) (İSMEK)*** Kâr amacı gütmeyen örgütler Gönüllü hizmet veren kuruluşlar

PROGRAMDAKİ 5 FARKLI EYLEM Hareketlilik (Mobility) Pilot Projeler (Pilot Projects) Dil Yeterlikleri (Language Competencies) Ülkeler arası Ağlar (Transnational Networks) Başvuru Kaynakları (Reference Materials) Ortak Eylemler (Socrates/Youth ile)

HAREKETLİLİK Meslek eğitimi almakta olanların, özellikle de gençlerin ve bunların eğitiminden sorumlu kişilerin ülkeler arası hareketliliğini sağlayacak projeleri destekler. Bununla ilgili olarak üç farklı seçenek vardır: Ülkeler arası yerleştirme projeleri Ülkeler arası karşılıklı değişim projeleri Çalışma gezileri

PROGRAMIN BÜTÇESİ VE PROJELERE SAĞLANACAK MALİ DESTEK Pilot Projeler: 200.000 Euro proje/yıl Konulu faaliyetler: 300.000 Euro proje/yıl Dil yeterlilikleri: 150.000 Euro proje/yıl

PROGRAMIN BÜTÇESİ VE PROJELERE SAĞLANACAK MALİ DESTEK Ülkeler arası ağlar: 150.000 Euro proje/yıl. Başvuru Kaynakları: 200.000 Euro proje/yıl Ortak eylemler: Uygun görülen miktarın %75’i.

PROJELER HANGİ ŞARTLAR ALTINDA KABUL EDİLİRLER? Avrupa ortaklığı için, üç ülkenin katılımı gerekmektedir. Bu ülkelerden biri AB’ye üye olmalıdır. Hareketlilik ya da dil yeterlilikleri için ise biri AB’ye üye olan iki ülke yeterlidir. Proje programın bir ya da birden fazla amacını gerçekleştirmeye yönelik olmalıdır.

PROJELER HANGİ ŞARTLAR ALTINDA KABUL EDİLİRLER? Proje, bir zaman çizelgesi içinde organize edilmiş olmalı ve proje teklifi çağrısında belirtilen önceliklerden biriyle ilişkili olmalıdır. Proje, girişimci ve ortakları tarafından da ayrıca finanse edilmelidir. Topluluk, projenin sadece belirli bir bölümünü karşılayacaktır.

BAŞVURULAR NEREYE YAPILMALIDIR? Konulu faaliyetler , ortak eylemler ve başvuru kaynaklarına ilişkin projeler Brüksel’deki Avrupa Komisyonu’na, Hareketlilik, dil yeterlilikleri, ülkeler arası ağlar konusundaki projeler/pilot projeler Ulusal Ajans’a gönderilmelidir.

GENÇLİK 1 Program, katılımcı 31 ülkeden birinde ikamet eden ve yaşları 15 ile 25 arasında değişen tüm gençlere açıktır. Programa katılabilen gruplar: Gençlik değişim programı organize etmek ya da kendi yerel topluluklarında bir girişim başlatmak isteyen genç grupları, Avrupa Gönüllü Servisi’ne katılmak isteyen gençler, Edindikleri deneyimi ilerletmek isteyen eski gönüllüler, Gençlik kuruluşları, liderleri ve çalışanları, Gençlik ve yaygın eğitim alanında faaliyet gösteren proje yöneticileri ya da düzenleyicileri, Kâr amaçlı olmayan diğer kuruluş, dernek ya da yapılar.

GENÇLİK 2 Programın başlıca hedefleri: Gençlerin toplumla bütünleşmelerini sağlamak, girişimcilik ruhlarını geliştirmek, bilgi, beceri ve yeterlilik kazanmalarında yardımcı olmak, ırkçılık ve yabancı düşmanlığı ile mücadele etmek, kültürler arası öğrenmeyi desteklemek... Alt faaliyetler: Eylem 1 – Gençlik Değişimleri Eylem 2 – Avrupa Gönüllü Hizmeti Eylem 3 – Gençlik Girişimleri Eylem 4 – Ortak Eylemler Eylem 5 – Destek Faaliyetleri

GENÇLİK 3 Eylem 1 – Gençlik Değişimleri: Gençlik değişimleri ve gençlik buluşmaları, farklı ülkelerden (15-25 yaşları arasında) genç gruplarına, 6-21 gün arası değişen bir süreyle bir araya gelme fırsatı sunuyor. Eylem 2 – Avrupa Gönüllü Hizmeti: Yaşları 18 ile 25 arasında değişen gençler, çevre, sanat ve kültür, yeni teknolojiler, spor ve benzeri toplumsal alanlarda yürütülen yerel projelere Avrupa gönüllüsü olarak katılıp, 12 aya kadar yurtdışında kalabiliyorlar. Gönderen kuruluş her türlü STK, yerel otorite veya inisiyatif olabiliyor. Ev sahibi kuruluşun ise kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olması gerekiyor. Eylem 3 – Gençlik Girişimleri: Gençlere girişimcilik ruhu aşılamak ve yaratıcılıklarını geliştirmek hedefleniyor. Yaşları 15 ile 25 arasında olan gençler bu projelere katılabiliyorlar. Ayrıca, eski Avrupa gönüllülerine, hizmetleri sırasında edindikleri uzmanlığı ve becerilerini kullanmaları için fırsat tanınabiliyor. Gençlik girişimleri kapsamında grup girişimleri veya ağ kurma projeleri uygulanabiliyor. Grup girişimleri yabancı ortak olmadan da ülke içinde gerçekleştirilebiliyor.

GENÇLİK 4 Eylem 4 – Ortak Eylemler: SOCRATES, LEONARDO DA VINCI ve GENÇLİK programlarını bir araya getiren eylemler: Her üç programın ve Kültür 2000 gibi diğer programların tamamlayıcı niteliğine dayalı girişimlere destek sağlanabiliyor. Eylem 5 – Destek Faaliyetleri: Bu faaliyetlerle, iyi uygulamaların paylaşımı ya da proje düzenleyenlerin eğitilmesi gibi etkinlikler yoluyla gençlik projelerinin niteliğini yükseltmek ve elde edilen kazanımları sürdürmek için çeşitli programlar desteklenebiliyor. Proje Örneği: “Holiganizmle Mücadele” projesi: Holiganizmin ne olduğu, neden kaynaklandığı, sosyal sınıflara göre dağılımı, medyanın holiganizm üzerindeki etkisi ve benzeri konuların tartışıldığı proje faaliyetleri 4 ayrı ülkede gerçekleştiriliyor: Türkiye, Romanya, Polonya ve İspanya.

Yerel Yönetimler ve Eğitim YERELYÖNETİMLERİ İLGİLENDİREN PROGRAMLAR GRUNDTVİG (SOKRATES) yaygın eğitim – yetişkin eğitimi ve hayat boyu eğitim Ülkeler üstü işbirliği projeleri, Öğrenme amaçlı işbirliği ve ortaklıklar Yaygın eğitim personelinin kısa süreli eğitim amaçlı olarak ülke dışına hareketliliği, Uzmanlık alanı (thematic) ve proje amaçlı ağların kurulması LEONARDO DA VINCI MESLEKÎ EĞİTİMDİR.

İBB’nin EĞİTİMDE AB VİZYONUNU YAKALAMASI için gerekenler; AB ile bütünleşmenin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için AB’nin Avrupa parlamentosu, Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi temel kurumların tanınması ve bilinmesi. Bunun için köklü bir eğitim kampanyasına başlanmalıdır. Hayat boyu öğrenmeye katkı sağlaması açısından üniversitelerin lisans ve lisansüstü programlarının çalışma hayatına girmiş olan yetişkinlere daha işlevsel bir şekilde açık olması gerekmektedir. İstanbul’un eğitimli gençleri arasındaki işsizlik oranının yüksekliğini gidermek için eğitim ile çalışma hayatı arasında uyum gösterebilmek açısından öncelikli olarak istihdam politikalarında sıkı önlemeler almak gerekir. AB süreci ile birlikte yeni söylemlere, bakış açılarına ihtiyaç duyulmaktadır. Eğitim politikalarının yeni anlamlandırmalar yapması ve yol açıcı söylemler geliştirmesi gerekmektedir. AB ile bütünleşme sürecinde ikinci hatta üçüncü bir dil ile iletişim kurabilmek üzerinde durulmalıdır. İdarî işleyiş, finansal yapı ve eğitim felsefesi açısından verimliliği, üretkenliği ve kapasite artırımı yönünde politikalar geliştirilmelidir.