Öğretimde Kullanılan Teknikler (3) Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532 Beytepe ANKARA e-Posta: sadi @ hacettepe.edu.tr Web: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/

İşbirliğine Dayalı Öğrenme (İDÖ)

İşbirliğine Dayalı Öğrenme (İDÖ) öğrencilerin küçük gruplar oluşturarak bir problemi çözmek ya da bir görevi yerine getirmek üzere ortak bir amaç uğruna birlikte çalışma yoluyla bir konuyu öğrenme yaklaşımıdır.

İDÖ Yaklaşımında Temel Sayıltılar Bu modelin dayandığı temel sayıltılar: İşbirliğine dayalı beceriler öğrenilebilir. Grup çalışmalarının başlamasıyla beraber bu beceriler grup üyelerince kazanılır. Sınıfın fiziksel düzeni işbirlikçi çalışmayı etkiler. Yüz yüze iletişim kurulması ve karşılıklı konuşulması grup çalışmalarını zevkli hale getiren faktörlerdir. Grup üyelerinin birbirine katkısı ve grup dinamiği grup çalışmalarında önemlidir. Öğrenciler, grup çalışmalarıyla sorumluluk almayı, bu sorumlulukları paylaşmayı ve birbirlerine yardımcı olmayı öğrenirler.

İDÖ Yaklaşımında Beceriler İşbirliğine dayalı beceriler: Grup oluşturma: grubu oluşturma/örgütleme ve grubun normlarını kurabilme. Görevi yerine getirme: verilen görevi yerine getirme, grup içinde iyi ilişkiler kurmak ve grup etkinliklerinin nasıl yerine getirileceğini bilmek. Grup çalışmalarını formüle etme: üzerinde çalışılan öğretim malzemesinden en iyi ve etkili şekilde yararlanmak ve bu amaçla grup üyelerine yardım etmek. (Özet çıkarma, not alma, önceki öğrenmelerle ilişki kurma vb. gibi etkinlikler.) Olgunlaştırma: üzerinde çalışılan öğretim materyalini en ince ayrıntısına kadar inceleme, grup üyelerinin düşüncelerini alma ve ortak bir görüş oluşturma.

İDÖ - Becerilerin Kazanılması Bu becerilerin kazandırılmasında izlenecek yollar: Öğrenciler grup çalışmasının değerini bilmeli/anlamalı. Öğrenciler ne yapacaklarını anlayabilmek için başarılı grup çalışmasıyla ilgili gerekli becerilerden haberdar olmalı. Öğrenciler öğrendikleri becerileri uygulamalı. Öğrenciler uyguladıkları becerilerin ne olduğunu bilmeli.

İDÖ - Grupların İşleyişi İşbirliğine dayalı öğrenme modelinde grup bir bütündür ve grubun başarısından ya da başarısızlığından her üye sorumludur. Bireyin başarısı grubun başarısına bağlı olduğundan, grup üyeleri arkadaşlarının başarılı olmaları için katkıda bulunurlar. Gruptaki herkes birbirinin öğrenmesinden sorumludur. Üyeler ya birbirine öğreterek ya da her üye işin bir kısmını yaparak yardımlaşır. Sınıf içi uygulamalarda öğrenciler arası yarışma yerine gruplar arası yarışma söz konusudur. Bu da öğrenciler arasında güven duygusunu geliştirmektedir.

İDÖ - Öğretmenin Rolü Bu modelde öğretmenin rolü: Öğrencileri yönlendirme, gruplar arasındaki ilişkileri düzenleme ve grup içindeki etkileşime ve işbirliğine rehberlik yapmaktır.

İDÖ Modelinin Temel İlkeleri Gruplar en az iki, en çok beş ya da altı kişiden oluşur. Öğrenmede öğrencilerin grup içindeki etkileşimleri önemli rol oynar. Öğrenciler arası yarışmadan çok gruplar arasındaki yarışma daha önemlidir. Öğrencilerin başarıları ya da başarısızlıkları bireylerden çok gruplara aittir. İDÖ, sınıftaki farklı yetenek ve kişilik özelliğine sahip öğrencileri bütünleştirir ve dostluk duygularını artırır. Bu öğrenme modeliyle öğrencilerin sadece bilişsel yönleri değil duyuşsal ve sosyal yönleri de gelişir.

İşbirliğine Dayalı Öğretim Teknikleri Öğretme-öğrenme sürecinde, sınıf içinde uygulanacak işbirliğine dayalı öğretim teknikleri: Öğrenci takımları-başarı grupları tekniği Tartışma grubu tekniği Ayrılıp-birleşme tekniği Takım-oyun-turnuva tekniği

1-Öğrenci Takımları-Başarı Grupları Tekniği Heterojen öğrenci grupları oluşturulur, Öğrenme ünitesi gruba verilir, Grup çalışmasının türü saptanır, Grup çalışmasından sonra her öğrenciye bir sınav verilir. Sınav bireysel olarak yanıtlatılır, Öğrenciler aldıkları puanlara göre başarı sırasına dizilir, Bireysel başarılar sonucunda grubun topladığı puana göre en başarılı gruba ödül verilir.

2- Tartışma Grubu Tekniği Tartışma konusu seçilir ve ilgi grupları oluşturulur, Öğrenme ünitesi incelenir ve yapılacak işler planlanır, Kaynaklardan yararlanılır Grup raporu hazırlanır, Rapor sunulur, Grup çalışması sınıf tartışmasına açılır ve değerlendirilir.

3- Ayrılıp-Birleşme Tekniği Öğrenciler heterojen gruplara ayrılır, Konular grup üyeleri arasında bölüştürülür.

3- Ayrılıp-Birleşme Tekniği Her gruptan birer üyenin katılmasıyla bu parçalardan birini hazırlamak üzere yeni gruplar oluşturulur.

3- Ayrılıp-Birleşme Tekniği Yeni oluşturulan gruplar konunun kendilerine verilen kısmı üzerinde çalışırlar.

3- Ayrılıp-Birleşme Tekniği Her üye kendi grubuna geri dönerek kazandıkları bilgi ve becerileri grup arkadaşlarına aktarır, Grup üyeleri tüm konuyu öğrendikten sonra sınav yapılır ve sonuçlar bireysel olarak değerlendirilir.

4- Takım-Oyun-Turnuva Tekniği Öğrenciler 4-5 kişilik gruplara yetenek ve cinsiyetlerine göre dengeli ve heterojen olarak ayrılır, Grubun amacı turnuvada başarılı olmaktır, Öğretmen grup üyelerine hedef konuyu sunar ve turnuvadaki durumlara uygun çalışma malzemesi verir.

4- Takım-Oyun-Turnuva Tekniği Öğrenciler konuyla ilgili tüm kitap vb kaynakları toplayarak bir araya gelirler ve birlikte çalışarak turnuvaya hazırlanırlar.

4- Takım-Oyun-Turnuva Tekniği Haftada bir kez turnuvaya hazırlık sınavları düzenlenir ve gruplara kısa yanıtlı sorular yöneltilir, Turnuva başlar ve turnuvaya her grubu temsilen bir öğrenci katılır ve elde ettiği puanlar takımının puanına eklenir.

4- Takım-Oyun-Turnuva Tekniği En yüksek puanı alan grup/takım turnuvanın birincisi ilan edilir.

Kaynakça Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık. Demirel, Özcan (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Senemoğlu, Nuray (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Ün-Açıkgöz, K. (2007). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Eğitim Yayınları.

Teşekkürler!!! 