DÜNYADA GDO‘NUN MEVZUATI, TİCARETİ VE UYGULAMALARI ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ DÜNYADA GDO‘NUN MEVZUATI, TİCARETİ VE UYGULAMALARI UMUTCAN KÜÇÜKAHISKALI 18050234 Danışman: Yrd.Doç.Dr. Yılmaz KAYA

SUNUM İÇERİĞİ 1- GDO NEDİR? 2- NEDEN GEN TRANSFERİ YAPILIR? 3- DÜNYADA GDO MEVZUATI 4- ABD’DE GDO MEVZUATI 5-AB’DE GDO MEVZUATI 6- ABD’DE GDO TİCARETİ, ABD’ DE GDO UYGULAMALARI 7- AB’DE GDO TİCARETİ, TESCİLLİ GDO’LAR, AB’DE SOYA FASÜLYESİ İTHALATI, AB’DE GDO UYGULAMALARI, AB’DE AÇIK ALAN DENEMELERİ

GDO nedir? Bir organizmaya başka organizmadan rekombinat DNA teknolojileri kullanılarak canlıya gen transfer edilmesidir.Bu özelliğinden dolayı canlılara genetiği değiştirilmiş organizmalar denir.

NEDEN GEN TRANSFERİ YAPILIR? Üretimde verimi artırma Herhangi bir iklim değişikliğine dayanıklılık Üretilen ürünlerin raf ömrünü uzatma Zararlı canlılara karşı direnç

DÜNYADA GDO’NUN MEVZUATI Dünyada birleşmiş milletler öncülüğünde hazırlanan Sözleşme ve Protokollere ilaveten ülkelerin kendi içinde yaptığı yasalarda vardır. GDO ilgili yasalar, AB ülkelerinde olduğu gibi özel olarakta çıkarılmaktadır. Örneğin ABD, Fransa ve Japonya’ da olduğu gibi yürürlülükte olan yasalara ek olarak çıkarılmıştır.

ABD’ DE GDO MEVZUATI ABD’ de biyoteknoloji çalışmalarına ilk izin Ulusal Sağlık Enstitüsü tarından 1976 yılında verilmiştir. ABD de ekosistem ve insan sağlığını denetleyici bir çok kuruluş bulunmaktadır bunlar şöyle: ABD TARIM BAKANLIĞI(USDA), ABD GIDA VE İLAÇ DAİRESİ(FDA), ABD ÇEVRE KORUMA AJANSI(EPA) Bunlardan en kapsamlı yetkiye sahip olanu FDA dır. Piyasada insan ve çevre sağlığını tehdit eden ürünleri toplatma yetkisi vardır.

AB GDO MEVZUATI Avrupa Birliği Ülkeleri’nin biyoteknolojik ürünlerin kullanımıyla ilgili düzenlemelerine, OECD(Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) ülkelerinin 1983 yılında ilk kez GDO’ların endüstriyel, tarımsal ve çevresel alanlarda kullanımları ile ilgili olarak güvenlik konusunun araştırılması için oluşturduğu komite tarafından 1986 yılında yayımlanan raporu temel oluşturmuştur. Bu rapor ABD de 1976 yılında kabul edilen biyogüvenlik kurallarına benzerlik göstermiştir.

GDO’lara ilişkin AB mevzuatının uygulanmasında en yetkili kurumlar Avrupa komisyonu ve EFSA’ dır (Europen Food Safety Authority) 2002 yılında 178/2002/EC düzenlemesiyle kurulan EFSA, AB bütçesinden finanse edilmekte olup bağımsız hareket etmektedir (Avrupa komisyonu,Avrupa Parlementosu, AB üye ülkerlerden)

ABD’ DE GDO TİCARETİ ABD Ulusal Tarım İstatistik Hizmetleri (NASS) verilerine göre 2013’te ABD’de toplam soya üretiminin %93’ü soya, toplam mısır üretiminin %90’ı mısır, toplam pamuk üretiminin %90’ı pamuk, toplam kanola üretiminin %90’ı kanola

1996 yılından 2013 yılına kadar olan süreçte ABD’ bu sektörün en büyük kazanç sağlayan ülkesi olmuştur. 18 yıllık sürede GDO ürün ticaretinde elde edilen rakam toplamda 133.3 milyar dolara ulaşmıştır. ABD bu pazardan 58.4 milyar doları tek başına elde etmiştir.

ABD’DE GDO UYGULAMALARI Dünyada en fazla GDO ekimi 66.8 milyon ha ile ABD de yapılmaktadır. ABD’yi BREZİLYA, ARJANTİN VE HİNDİSTAN takip etmektedir. ABD’ de toplam GDO üretiminin %90’nını soya,mısır,pamuk oluşturmaktadır. ABD, dünyadaki GDO’lu ekim alanlarının %40,3’ üne sahiptir.

AB’DE GDO TİCARETİ Dünya genelinde GDO üretimi artarken avrupada bu oran düşmektedir. AB ülkeleri içerisinde en fazla üretim İspanya’da yapılmaktadır Almanya’da Nisan 2009’da GDO üretimi yasaklanmıştır Avrupa Birliği’nde GDO üretimine izin veren ülkeler İspanya, Çek Cumhuriyeti, Portekiz, Romanya’dır.

AB’DE TESCİLLİ GDO’LAR

AB’ DE SOYA FASÜLYESİ İTHALATI Bütün AB Devletlerinin önemli hayvansal üretimi olup, hayvancılıkta protein kaynağı olarak soyanın önemli bir yeri bulunmaktadır. AB’nin soya konusunda dışa bağımlılığı bulunmaktadır. 2013 yılında AB genelinde yapılan toplam soya ithalat miktarı 32 milyon tondur. Bu rakam AB tüketiminin %96 sını oluşturmaktadır.

AB’DE GDO UYGULAMALARI AB’de ekimi için onay verilmiş tek ürün “Bt mısırı ” olarakta adlandırılan MON810 mısırıdır. Bu mısır çeşidi yerel olarak hayvan yemi ve biyogaz üretiminde kullanılmaktadır. 2014 yılında 5 ülke bu ekimi yapmıştır İspanya bu üretimin %90 ‘ını temsil etmektedir. Diğer Bt mısır ekimi yapan ülkeler şöyle; PORTEKİZ, ÇEK CUMHURİYETİ, ROMANYA VE SLOVAKYA

AB’DE AÇIK ALAN DENEMELERİ 2014 yılında AB’de 11 ülke açık alan denemesi gerçekleştirmiştir. Bu ülkeler; Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Macaristan, İrlanda, Hollanda, Romanya, Slovakya, İspanya, İsveç ve Birleşik Krallık’tır. Denemesi yapılan bitkiler arasında; elma, arpa, mısır, pamuk, keten, bezelye, erik çiçeği virüsüne dirençli erik ağacı, kavak ağacı, şeker pancarı, patates, tütün, domates ve buğday bulunmaktadır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM…