ÖDE6024 DAVRANIŞ BİLİMLERİNDE İLERİ ARAŞTIRMA DOÇ. DR. ÖMAY ÇOKLUK BÖKEOĞLU

Nicel Araştırma Süreci Bölüm I: Giriş Bölüm II: Yöntem Bölüm III: Bulgular ve Yorumlar Bölüm IV: Sonuç ve Öneriler

Nicel Araştırma Süreci Basamakları Araştırma probleminin oluşturulması Araştırma Deseninin Oluşturulması Veri Toplamak İçin Ölçme Aracı Geliştirme Örneklem Seçimi Araştırma Önerisinin Yazılması Veri Toplama Veri İşleme ve Sunma Araştırma Raporunun Yazılması Kumar(2011)

Araştırma Problemi Seçiminde Dikkate Alınacak Ölçütler İlgi Boyut (Çap) Kavramların Ölçülmesi Uzmanlık Düzeyi İlgililik Verilere Ulaşılabilirlik Etik Konular ( Kumar,2011)

Araştırma Probleminin Özellikleri Wallen (2006)’ e göre araştırılabilir nitelikte iyi bir problemin özellikleri şunlardır: Akla yatkın olmalıdır. Anlamlı olmalıdır Açık ve anlaşılır olmalıdır İfadeler, olasılık veya emir kipi şeklinde kurulmamalıdır Sınanabilir, test edilebilir, ölçülebilir olmalı; tartışmalı sorular olmamalıdır Soruların cevaplanabilmesi için sağlıklı veriler toplanabilmelidir Çok geniş veya çok dar kapsamlı olmamalıdır Orijinal ve özgün olmalıdır. Daha önce cevaplanmış olmamalıdır Etik olmalıdır

Literatür Taraması Literatür taramasının bu konudaki işlevleri aşağıda belirtildiği gibi sıralanabilir. (McMillan ve Schumacher, 2009) Problemin tanımlanması ve sınırlandırılmasına yardımcı olmak. Araştırmayı tarihsel bir perspektife yerleştirmek. Araştırmda istenmeyen tekrarları önlemek. Uygun yöntem ve ölçülerin seçilmesine yardımcı olmak Bilgilerin önceki bilgiyle ilişkilendirilmesine yardımcı olup, araştırmalara imkan tanımak.

DEĞİŞKENLER (Karasar,2015)

Hipotez Nicel araştırmalarda problemin oluşturulmasında hipotez büyük öneme sahiptir. Hipotez hakkında birçok tanıma ulaşmak mümkündür. Black ve Champion (1976) ‘a göre hipotez geçerliliği bilinmeyen bir konuyla ilgili geçici bir önerme olarak ifade edilmiştir. Diğer taraftan, Büyüköztürk ( 2017) ‘e göre olaylar arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik bilimsel bir önermedir. Bu tanımlardan yola çıkarak hipotez hakkında, Geçici bir önermedir, Geçerliliği bilinmemektedir, İki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi açıklar, denilebilir.

Hipotez Türleri Araştırma Hipotezi: Değişkenler arasında farkın veya ilişkinin var olduğunu belirtir. H1 sembolüyle gösterilir. Değişkenler arasındaki ilişkilerin yönlerine göre çift yönlü ve tek yönlü olarak ikiye ayrılır. Sıfır (Null) Hipotezi: Değişkenler arasında farkın veya ilişkinin olmadığını belirtir. H0 sembolüyle gösterilir. (Karasar, 1994) ‘Matematik dersinde geogebra kullanımı, öğrencilerin matematik dersindeki başarılarını etkiler mi?’ şeklinde oluşturulmuş bir araştırma probleminde değişkenler ve hipotez türleri aşağıdaki gibi ifade edilebilir. Bağımlı değişken: Öğrencilerin matematik dersindeki başarıları Bağımsız değişken: Matematik dersinde Geogebra programı kullanımı Sıfır hipotezi: Matematik dersinde Geogebra kullanımıyla öğrencilerin matematik dersindeki başarıları arasında anlamlı bir fark yoktur. (H0: μgeo – μmat = 0) Araştırma hipotezleri: - Matematik dersinde Geogebra kullanımıyla öğrencilerin matematik dersindeki başarıları arasında anlamlı bir fark vardır. (H1: μgeo – μmat ≠ 0) Çift yönlü hipotez

Hipotezin Test Edilmesi

Amaç Araştırmanın hedeflerini ortaya koyan genel bir ifadedir. Araştırma probleminin incelenmesi için, neyin ölçüleceği ve nasıl ölçüleceği, tam anlamıyla neyin hedeflerndiği ve bu hedefe ulaşmak için nelerin yapılacağını belirtir. (Kumar, 2011) Belirlenen amaç cümleleri doğrultusunda araştırmanın alt amaç cümleleri de oluşturulabilir. Alt amaç cümleleri betimsel, korelasyonel ve karşılaştırmalı olmak üzere üç farklı şekilde ifade edilebilir. (Walliman, 2006)

Amaç Betimsel: Bu tür amaç cümleleri durumun ne olduğunu betimlemek amacıyla kullanılır. Örnek: Bu araştırmanın amacı, matematik öğretmenlerinin Geogebra programını kullanabilme düzeylerini incelemektir. Korelasyonel: Değişkenler arasındaki ilişkinin miktarını, yapısını ve yönünü belirtmek amacıyla kurulan cümlelerdir. Örnek: Bu araştırmanın amacı, matematik dersinde kullanılan Geogebra programının öğrencilerin matematik başarısı üzerindeki etkisini incelemektir. Karşılaştırmalı: Bu tür amaç cümleleri grupiçi veya gruplararası karşılaştırma durumlarında kullanılır. Örnek: Bu araştırmanın amacı, matematik dersinde cinsiyete göre başarının değişip değişmediğini incelemektir.

Önem Bu bölümde araştırma sonucunda kime, neye ve hangi oranda katkı sağlandığı durumları açıklanır. Yapılan araştırmanın ilgili alana, kuramsal bilgilere, ve ülkeye nasıl bir katkısı olduğu üzerinde durulur. Nitelikli bir araştırma için önem kısmında yer alan ifadeler aşağıda verilen sorulara cevap verebilmelidir. Araştırma sonunda elde edilen bilgiler, kuramsal bilgilere hangi oranda katkı sağlayacaktır? Araştırma için seçilen problem neden önemlidir? Araştırma sonucunda elde edilen bilgiler, konu alanının uygulamalarında nasıl ve hangi oranda yararlı olacaktır? (Büyüköztürk, 2017)

Sayıltı (Varsayım) Doğru olduğu kabul edilen yargı ve genellemelerdir. Şekil ve ifade açısından hipoteze benzeyen sayıltılar, hipotezin aksine sınanmak için oluşturulmaz. Sayıltılar, araştırma süreci içerisinde herhangi bir şekilde doğrulanamaz veya reddedilemez. (Jupp, 2006) Varsayımların geliştrilmesinin en önemli nedeni, bir araştırma konusuyla ilgili her şeyin tek bir araştırma içerisinde incelenemeyecek olmasıdır. Bu yüzden önceki araştırmalarda ortaya koyulan bulgu ve veriler ‘varsayım’ olarak kullanılabilir. Varsayımların araştırma içerisinde doğru kabul edilmesi kesinlikle doğru oldukları anlamına gelmez. Ancak araştırma sürecinde varsayımların yanlış olması, araştırmayı anlamsız hale getirir.

Sınırlılıklar Veri toplama ve çözümlemede kullanılan yönteme ve elde edilecek bulguların niteliğine göre, araştırmadan yapılabilecek çıkarsamaların sınırlarının önceden belirtilmesidir. (Jupp, 2006) Diğer taraftan, Gay (2009) ‘e göre araştırmacının kontrol edemediği ancak araştırma sonuçlarını negatif olarak etkileyebileceğini düşündüğü noktalar olarak açıklanmıştır. Araştırma problemlerinin sınırlılıkları farklı açılardan belirlenebilir.

Sınırlılıklar Evren ve örnekleme ilişkin sınırlılık: Bu araştırma, 2007-2008 eğitim öğretim yılında Ankara Üniversitesi’nde ve ODTÜ’ de öğrenim gören son sınıf öğrencileriyle sınırlıdır. Kuramsal boyutlara ilişkin sınırlılık: Araştırma portfolyo ve performans değerlendirmeleriyle sınırlıdır. Veri toplama araçlarına ilişkin sınırlılık: Araştırma anket tekniği ile sınırlıdır. (Büyüköztürk,2017) Yapılan araştırmalarda, verilen örnekler gibi birçok farklı sınırlılıklar belirlenebilir. Ancak bu sınırlılıklar çok fazla olmamalıdır. Araştırmacı, sadece araştırmanın başında yapmak istediği halde zaman, mekan, maliyet gibi sebeplerden ötürü yapamadığı kısımları buraya eklemelidir.

Tanımlar Yapılacak olan tanımlar, sözlükte geçtiği gibi kavramsal olarak veya aşamalarının neler olduğunu anlatan işlevsel bir şekilde ifade edilebilir. (Büyüköztürk, 2017) Kavramsal tanımlar birçok araştırmada aynı kalabilmesine rağmen, işlevsel tanımlar araştırmanın içeriğine göre değişiklik gösterebilir. Kavramsal tanım: Bir kavramın başka kavram veya ilişkilerle ifade edilmesidir. Örnek: Zeki öğrenci: başarılı öğrenci İşlevsel tanım: Kavramların gözlenebilir özelliklerle tanımlanması veya açıklanmasıdır. İşlemsel tanımda soyut kavramlar somutlaştırılarak ifade edilmeye çalışılır. Örnek: Zeki öğrenci: Stanford- binet testinden normal uygulamalarda 120 ve üzeri puan alan öğrenci.

2. Amaç açısından (Betimsel, İlişkisel, Açımlayıcı/Keşfedici) Bölüm II: Yöntem Araştırma Türleri (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz, & Demirel, 2008; Karasar, 2003; Şekercioğlu, 2011/2015): 1. Uygulama/Düzey açısından (Temel, Uygulamalı) 2. Amaç açısından (Betimsel, İlişkisel, Açımlayıcı/Keşfedici) 3. Kullanılan inceleme yöntemine/ verinin türüne göre (Nitel, Nicel)

Kaynaklar Balcı, A. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Büyüköztürk, Ş. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Büyüköztürk, Ş. (2007a). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Yayınları Gilbert N. (2008) Researching social life. London: Sage Publications Jupp, V. (2006). The SAGE Dictionary of Social Research Methods. Oxford: Sage Publications Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları Kumar, R. (2011). Araştırma Yöntemleri. Ankara: Edge Akademi Yayınları