İTTİHAD VE TERAKKİ CEMİYETİ VE ERMENİ MESELESİ PANEL Dr. Hasip SAYGILI -İTTİHAD VE TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI -STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ TÜRK ARAŞTIRMALARI TOPLULUĞU 15 NİSAN 2015

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI BALKAN HARBİ ÖNCESİNDE BÜYÜK GÜÇLERİN VERDİĞİ “STATÜKO’NUN KORUNACAĞI” TAAHHÜDÜ TÜRKİYE MAĞLUP OLUNCA UYGULANMADI. -AVRUPA TÜRKİYESİNİN KAYBI -RUMELİ’DEN 400 BİN MÜSLÜMAN MUHACİR -340 BİN ZAYİAT (Aksakal) “Vatan tehlikede” (Beşikçi))

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI ULUSLARASI İLİŞKİLERDE “SOSYAL DARVİNİZM” ALGISI “YAŞAMAK DEMEK KAVGA DEMEKTİR. KAVGASIZLIK ANCAK MEZARLARDA VARDIR. KAVGASIZ ANCAK ÖLÜLERDİR.” “ARTIK KIRPILACAK KESİLECEK PARÇA KALMADI. EY TÜRK! ANADOLU YURDUMUZUN YÜREĞİDİR. EY TÜRK. YİNE ESKİ HALDE KALIRSAK, YİNE DÜŞMAN KARŞISINDA, GAFLETLER İÇİNDE, BAĞRI AÇIK KALIR DURURSAK, BU DEFA DÜŞMAN KILICI YÜREĞİMİZE GELECEK VE BİZİ ÖLDÜRECEKTİR” (Filibeli Şehbenderzade Ahmet Hilmi)

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI “VATAN-I ASLİ’NİN BEKA VE SELAMETİ KUVA-YI TEDAFÜİYESİNİN TEZYİDİNE MÜTEVAKIFDIR” (Cami Baykut- Aksakal)

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI “ASKERİ BAKIMDAN HAKLARIMIZI KORUYAMAZSAK BİZİ KORUYACAK HİÇ BİR HUKUK VE İLKE YOKTUR”

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI YETERLİ ASKERİ GÜÇ YARATILMAZSA… OSMANLI DEVLETİ YOK OLACAKTIR

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI YAKLAŞMAKTA OLAN DÜNYA SAVAŞI’NIN PROBLEM ALANLARINDAN BİRİSİ OSMANLI TOPRAKLARININ PARÇALANARAK BATILI NÜFUZ ALANLARINA TAKSİMİYDİ. OSMANLI DEVLETİ KENDİNİ YALNIZ VE SAVUNMA KAYNAK VE HAZIRLIKLARINI YETERSİZ GÖRÜYOR. İNGİLTERE, FRANSA VE RUSYA OSMANLI’NIN İTTİFAK TEKLİFLERİNİ REDDEDİYOR.

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI İTİLAF DEVLETLERİ OSMANLI DEVLETİNİN HARBE GİRMEMESİ HALİNDE TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNÜ GARANTİ EDİYORDU. AMA BU GARANTİ OSMANLI DEVLETİNİN TARAFSIZ KALIP KALMADIĞINI TAKDİR YETKİSİNİ İTİLAF DEVLETLERİNE VERİYORDU. (Said Halim Paşa Hatıraları, Sebilürreşad). “TÜRKİYE’NİN TARAFSIZ KALABİLMESİ, ANCAK VARLIĞINI KORUMAKTAN VAZ GEÇMESİ ŞARTIYLA MÜMKÜN OLABİLECEKTİ” (S. Halim Paşa)

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI DİĞER TARAFTAN , RUSYA DAHA HARPTEN AYLAR ÖNCE İSTANBUL’UN İŞGALİ İÇİN HAREKÂT PLANLAMASI VE KUVVET OLUŞTURMAYA BAŞLAMIŞTI.

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI TÜRKİYE’YE TEKLİF EDİLEN TARAFSIZLIK SEFERBERLİK DAHİL SAVUNMA HAZIRLIKLARININ YAPILMAMASI ŞARTINI ÖNGÖRÜYORDU. OYSA OSMANLI DEVLETİ KENDİ TOPRAKLARINA YÖNELEBİLECEK TEHDİTLERİ CAYDIRABİLMEK İÇİN DIŞ ASKERİ YARDIM DAHİL SAVUNMASINI MUTLAKA GÜÇLENDİRMELİYDİ.

İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI Sırf kendi imkanları ile [SAVUNMA KAYNAKLARI VE TEŞKİLATI] meydana getirmekten aciz olan Türkiye, dış yardıma bugün de muhtaçtır(1921), dün de öyle idi . Bu dış yardım, bugün, Türkiye'ye dost olan Bolşevik Rusya tarafından imkân elverdiği kadar temin ediliyor. Ve' daha büyük mikyasta temin edilebilirse Türkiye bunu reddetmez,· edemez. Dış yardıma bugün(1921) duyulan ihtiyaç,· o günkü lüzumu da açıkça gösterir. Çünkü Türkiye‘nin o zamanki vaziyeti, belki bugünkünden daha tehlikeli idi. (Said Halim Paşa)

BU ORTAMDA BİRİNCİ DÜNYA HARBİNE GİRMEK İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI BU ORTAMDA BİRİNCİ DÜNYA HARBİNE GİRMEK “PARÇALANMA TEHLİKESİNE KARŞI BİR PANZEHİRDİ”. (Beşikçi) “İTTİHAD TERAKKİ İÇİN BİRİNCİ DÜNYA HARBİ BİR ‘İSTİKLAL HARBİ’ İDİ. (Toprak) Said Halim Paşa da kendilerinin Milli Mücadeleyi 1914’te başlattıklarını net bir şekilde söylüyor.

BALKAN HARBİ BİTER BİTMEZ ORDUDA REORGANİZASYON BAŞLADI. İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI BALKAN HARBİ BİTER BİTMEZ ORDUDA REORGANİZASYON BAŞLADI. 1300 GENERAL VE ÜST SUBAY TASFİYE EDİLDİ. REDİF BİRLİKLERİ KALDIRILDI, ASKER ALMA SİSTEMİ YENİDEN DÜZENLENDİ. EĞİTİM, MORAL VE MOTİVASYON

2 AĞUSTOS 1914’TE SEFERBERLİK İLANI İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI 2 AĞUSTOS 1914’TE SEFERBERLİK İLANI 20-45 YAŞ GRUBUNUN 3 GÜN İÇİNDE ASKERLİK ŞUBELERİNE BAŞVURMASI 2 AĞUSTOS- 29 Ekim 1914 MÜSELLAH BİTARAFLIK

ASKER ALMA YAŞI ALT SINIRI 1915’TE 18 YAŞINA İNDİRİLDİ. İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI ASKER ALMA YAŞI ALT SINIRI 1915’TE 18 YAŞINA İNDİRİLDİ. ASKERLİK YAŞININ ÜST SINIRI 1916’DA 50’YE ÇIKARILDI.

AMELE TABURLARI (DAHA ZİYADE GAYRİ MÜSLİMLER) KADIN TABURU İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI AMELE TABURLARI (DAHA ZİYADE GAYRİ MÜSLİMLER) KADIN TABURU

RUMELİ’DEN MÜSLÜMAN GÖNÜLLÜLER İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI RUMELİ’DEN MÜSLÜMAN GÖNÜLLÜLER

-ÖZELLİKLE KAFKASYADAN ÇERKEZ MUHACİRLERDEN -AŞİRETLERDEN İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI DİĞER GÖNÜLLÜ GRUPLAR -HAPİSHANELERDEN -ÖZELLİKLE KAFKASYADAN ÇERKEZ MUHACİRLERDEN -AŞİRETLERDEN -DİNİ GRUPLARDAN (MEVLEVİ ALAYI)

İTTİHAD TERAKKİ BİR AN EVVEL HARBE GİRMEK İÇİN UĞRAŞMADI. İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI İTTİHAD TERAKKİ BİR AN EVVEL HARBE GİRMEK İÇİN UĞRAŞMADI. MÜMKÜN OLAN EN GEÇ ZAMANDA HARBE GİRMEYE ÇALIŞTI. (Aksakal)

HARP BOYUNCA SINIRLI KAYNAKLARLA YETİNİLDİ. İTTİHAD TERAKKİ’NİN ASKERİ POLİTİKALARI HARP BOYUNCA SINIRLI KAYNAKLARLA YETİNİLDİ. ALMANYA İLE İTTİFAK GÜÇLÜ-ZAYIF İLİŞKİSİ ÖZELLİKLERİNİ GÖSTERDİ.

TEHCİR MASUM İNSANLARIN DA MAĞDUR EDİLDİĞİ BİR UYGULAMA OLMUŞTUR. STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? TEHCİR MASUM İNSANLARIN DA MAĞDUR EDİLDİĞİ BİR UYGULAMA OLMUŞTUR. DÖNEMİN ALT YAPI ZAFİYETİ VE OSMANLI DEVLETİNİN YETERLİ SAYI VE SEVİYEDE YETİŞMİŞ İNSAN SERMAYESİNDEN YOKSUN OLUŞU. EŞKİYA VE AŞİRET SALDIRILARINA KARŞI ERMENİ KAFİLELERİNİN KORUNAMAMASI

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? SAĞLIK VE HİJYEN ŞARTLARININ ELVERİŞSİZLİĞİ İKİ ORDU KOMUTANI TİFÜS’TEN VEFAT ETTİ.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? 1916 İTİBARIYLA ERMENİLERE KÖTÜ DAVRANAN 1600 CİVARINDA ASKER VE SİVİL MEMUR YARGILANDI. YAKLAŞIK 70 İDAM CEZASI VERİLDİ.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? TEHCİR DIŞINDA BİR ÇÖZÜM MÜMKÜN MÜYDÜ?

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? DAHA 19. YÜZYIL SON ÇEYREĞİNDEN İTİBAREN ERMENİ KÖYLERİNDE TEÇHİZATLI VE EĞİTİMLİ 30-40 KİŞİLİK SİLAHLI ERMENİ GÜÇLERİ BİLİNMEKTEYDİ. ERZURUM ŞEHİR MERKEZİNDE DAHİ SİLAHLI ERMENİ ÇETELERİ SERBESTÇE GEZEBİLMEKTEYDİ.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? OSMANLI DEVLETİNİN BALKAN HARBİNDE BOZGUNA UĞRAMASI ERMENİ DEVRİMCİ ÖRGÜTLERİNİ HAREKETE GEÇMEYE TEŞVİK ETTİ. DEVRİMCİ ÖRGÜTLER RUMELİ’DEKİ BULGAR, SIRP VE YUNAN SİLAHLI KOMİTELERİNDEN İLHAM ALDILAR. HİÇ BİR VİLAYETTE NÜFUS ÇOĞUNLUĞUNU SAĞLAYAMAMALARI SORUNUNU BALKANLARDAN BİLDİK YÖNTEMLERLE ÇÖZECEKLERDİ.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? MÜSLÜMAN NÜFUS KÜRT VEYA TÜRK AYIRMADAN KATLİAMA TABİİ TUTULACAK VE BÖLGEDEN SÜRÜLECEKTİ. MÜSLÜMAN UNSURA SALDIRI VE TECAVÜZLERİN KARŞI TEPKİ YARATMASI SAĞLANARAK AVRUPA ALGISINDAKİ “BARBAR TÜRK” İMAJI İLE DÜVEL-İ MUAZZAMANIN OSMANLI DEVLETİNE FİİLİ MÜDAHALESİ SAĞLANACAKTI. DIŞ MÜDAHALE VE SİSTEMLİ TERÖR İLE MÜSLÜMAN AHALİDEN TEMİZLENEN BÖLGEDE ERMENİSTAN KURULACAKTI.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? 1914’TE KAFKASYA’DA RUS ORDUSU MÜHİM BİR KISMI TÜRKİYE ERMENİLERİNDEN OLMAK ÜZERE ERMENİ GÖNÜLLÜLERİ TOPLAMAKTADIR. BİRİNCİ DÜNYA HARBİ ÖNCESİNDE İNGİLİZ KONSOLOSLUK RAPORLARI İLE OSMANLI YEREL MAKAMLARI ERMENİ ÖRGÜTLERİNİN SİLAHLANMA VE İSYAN HAZIRLIKLARININ AYRINTILARIYLA DOLUDUR. DOĞU ANADOLU’DA DEVRİMCİ KOMİTELER ERMENİ KÖYLERİNİ DOLAŞARAK SİLAH VE CEPHANE SATMAKTA KÖYLÜLERE SİLAHLI EĞİTİM YAPTIRMAKTADIR.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? OSMANLI ERMENİLERİNİN VE DİĞER ÜLKELERDE YAŞAYAN ERMENİLERİN DAHA SAVAŞ BAŞLAMADAN GÖNÜLLÜ OLARAK OSMANLI ORDULARINA KARŞISAVAŞMAK İÇİN İNGİLİZ, FRANSIZ VE ÖZELLİKLE RUS ORDULARI SAFLARINDA YER ALDIKLARI VE SAVAŞ BAŞLAYINCA RUS ORDUSUNUN BAŞARILARINDA ÖNEMLİ ROL OYNADIKLARI (Hovanassian- Demirel) OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ ÜZERİNE TAŞNAK, HINÇAK VE DİĞER ERMENİ KOMİTELERİ BİLDİRİ YAYINLAYARAK OSMANLI DEVLETİNE KARŞI SAVAŞACAKLARINI İLAN ETTİLER. (Demirel)

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ?

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? ÇANAKKALE’DE MÜTTEFİK ÇIKARMASI BAŞLAMAK ÜZEREYKEN SASON (Mart-Temmuz 1915), ÇATAK (4 Nisan -12 Mayıs) ve VAN’DA (7 Nisan -6 Mayıs) ERMENİLER İSYANA DIĞININ HEMEN ERTESİNDE ERMENİ İSYANLARI BAŞLADI. (Hovanassian- Özdemir) ŞEHRİ ELE GEÇİREN RUS ORDUSU DESTEKLİ ERMENİ ÖRGÜTLER MÜSLÜMAN HALKI KATLİAMA TABİİ TUTTULAR. (Tetik)

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? RUS ORDUSU İÇİNDEKİ TÜRKİYE ERMENİLERİNİN OLUŞTURDUĞU ERMENİ GÖNÜLLÜ BİRLİKLERİ DOĞU ANADOLU’DA MÜSLÜMAN UNSURA ETNİK TEMİZLİK UYGULADI. (Korganoff- Özdemir) TÜRKLERE KATLİAM UYGULAYAN ERMENİ GÖNÜLLÜ BİRLİKLERİNİN KOMUTANLARI ARASINDA OSMANLI MECLİS-İ MEBUSANINDAN KARAKİN PASTIRMACIYAN DA BULUNUYORDU.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? ERMENİ GÖNÜLLÜ BİRLİKLERİ VE RUS ORDUSU İÇİNDEKİ ERMENİLERİN DOĞU ANADOLU’DAKİ KATLİAMLARI YÜZÜNDEN YARIM MİLYONA YAKIN MÜSLÜMAN NÜFUS ORTA ANADOLU’YA KAÇTI. DAHASI…

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? DOĞU ANADOLU’DA RUS İŞGALİNDEN ÖNCE ERMENİ KOMİTELERİ 102 BİN MÜSLÜMANI KATLETTİLER. ERMENİ KOMİTELERİNCE RUS İŞGALİ VE RUSLARIN ÇEKİLMESİNDEN SONRA 530 BİN MÜSLÜMAN DAHA ÖLDÜRÜLDÜ. (Özdemir)

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? ERMENİLER OSMANLI ORDUSUNDAN FİRAR ETTİLER. AVUSTURYA DİPLOMATİK RAPORLARINA GÖRE SAYI ŞUBAT 1915’TE 75 BİN İDİ. (Özdemir) ERMENİ KOMİTECİLER RUS ORDUSUNA REHBERLİK ETTİLER, CEPHE GERİSİNDE SABOTAJ VE İSTİHBARAT ÇALIŞMASI YAPTILAR KARADENİZ VE SAİR SAHİL ŞERİDİNDEKİ ERMENİLER DÜŞMAN DENİZALTI VE HARP GEMİLERİNE İSTİHBARAT TEMİN ETTİ.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? İNCELEDİĞİMİZ DÖNEMDE TÜM ERMENİLERİN DÜŞMAN İŞBİRLİKÇİSİ OLDUĞU SÖYLENEMEZ. ANCAK ERMENİ DEVRİMCİ KOMİTELERİNİN EMİRLERİNE UYMAYAN ERMENİLERİN ETKİSİZ HALE GETİRİLDİĞİ BİLİNMEKTEDİR. VAN’IN MÜSLÜMAN AHALİ TARAFINDAN DA SAYGI DUYULAN BELEDİYE BAŞKANI BEDROS KAPAMACIYAN KOMİTELER TARAFINDAN 1912’DE KATLEDİLECEKTİR.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? TEHCİR VE TEHCİRE GİDEN SÜREÇTE ERMENİLER VE TÜRKLER ORTAK ACI YAŞAMIŞLARDIR (Akyol, Tacar) ANCAK DÜŞMAN ORDULARI İLE KOORDİNELİ HAREKET EDEN VE ERMENİ TOPLUMUNU TEHDİTLE DE OLSA KENDİ GAYESİNE UYGUN HAREKET ETMEYE ZORLAYAN KOMİTECİLER DE TEHCİRDEN SORUMLU DUR.

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? FİKRİMİZCE TEHCİR KARARI VE UYGULAMASININ UYGULANABİLİR BİR ALTERNATİFİ YOKTU. BU KARAR ALINMASAYDI TEBRİZ’İN BATISINDA VE HALEP’İN KUZEYİNDE TÜRKLERİN VE DİĞER MÜSLÜMANLARIN BAŞINA GİRİT’TEKİ, TUNA VİLAYETİNDEKİ (BULGARİSTAN) TÜRK VE MÜSLÜMANLARIN BAŞINA GELENLER GELECEKTİ. (Çalık) YANİ TOPTAN İMHA…

STRATEJİK OLARAK TEHCİR GEREKLİ MİYDİ? FİKRİMİZCE TEHCİR KARARI VE UYGULAMASININ UYGULANABİLİR BİR ALTERNATİFİ YOKTU. BU KARAR ALINMASAYDI TEBRİZ’İN BATISINDA VE HALEP’İN KUZEYİNDE TÜRKLERİN VE DİĞER MÜSLÜMANLARIN BAŞINA GİRİT’TEKİ, TUNA VİLAYETİNDEKİ (BULGARİSTAN) TÜRK VE MÜSLÜMANLARIN BAŞINA GELENLER GELECEKTİ. (Çalık) YANİ TOPTAN İMHA VEYA SÜRÜLME…