1 Okul Hibesi Programının Tasarımında Dikkate Alınması Gereken Operasyonel Özellikler Juan Prawda Dünya Bankası Danışman 8 Mart 2010 Ankara, Türkiye

2 Okul hibesi programı nedir? Okullar tarafından tasarlanan, geliştirilen ve uygulanan ve “taze” kamu kaynakları ile finanse edilen eğitim girişimleridir. Genellikle sınıf içi öğretim sürecini ve okulun öğretim ortamını iyileştirmeyi amaçlayan kalite yönelimli faaliyetlerdir. Amaçları, okulları (yapım işleri veya mal edinimleri yoluyla) güzelleştirmekten çok, öğrenme sonuçlarını iyileştirmektir

3 Bir okul hibesi programını başlatmanın ve uygulamanın adımları 1. Okul hibe programının duyurulması 3. Okulların tekliflerini hazırlaması 4. Projelerin incelenmesi ve hibe verilecek projelerin seçilmesi 6. Projenin uygulanması ve izlenmesi 7. Harcamaların ve sonuçların açıklanması 2. Katılmak isteyen okulların kaydedilmesi 5. Proje anlaşmasının imzalanması

4 Oyunun kuralları, örneğin: (I) kimler katılabilir; (ii) proje önerisi nedir; (iii) paydaşların teklif hazırlama konusunda eğitilmesi; (iv) okulların tekliflerini hazırlamaları için ne kadar süreleri var; (v) bir projenin uygulama süresi ne kadardır (vi) bir projenin bütçe tavanı ne kadardır; 1. Okullara duyurunun yapılması ve katılım niyetlerinin bildirilmesi 1/3

5 Oyunun kuralları, örneğin: (vi) teklifler ne zaman sunulacak; (vii) teklifler nerede ve kime sunulacak; (viii) inceleme ve kaynak tahsis kararları ile ilgili olarak teklifler nasıl değerlendirilir: (ix) proje önerisine kaynak sağlanıp sağlanmayacağı ne zaman bildirilir; (x) teklifleri kabul edilmeyen okullar ile ilgili olarak ne yapılır; (xi) proje anlaşması ne zaman, kim tarafından ve nerede imzalanır; 1. Okullara duyurunun yapılması ve katılım niyetlerinin bildirilmesi 2/3

6 Oyunun kuralları, örneğin: (xii)) kaynaklar nasıl ve nereye tahsis edilir?; kaç taksitte?; (xiii) proje uygulaması sırasında teknik destek (xiv) hesap verebilirlik prosedürleri (xv) ödeme koşulları (xvi) fesih sebepleri (xvii) vs, vs 1. Okullara duyurunun yapılması ve katılım niyetlerinin bildirilmesi 3/3

7 Eğitim Bakanlığı bu duyuruyu ne zaman gönderir? Kim aracılığıyla?

8 Okulda proje önerisini kim hazırlar? Okuldaki herkes? Sadece öğretmenler? Öğretmenler ve okul müdürü? Veliler katılır mı? Öğrenciler?

9 Bir okul geliştirme projesini hazırlamanın adımları 1. Okulun durumunu gösteren bir çizelge hazırlanması (bakınız; bir sonraki slayttaki araçlar) 2. Projenin amaçlarının ve beklenen sonuçlarının belirlenmesi 3. Önerilen amaca ulaşmak için ihtiyaç duyulan faaliyetlerin belirlenmesi ve bunların bir zaman çerçevesi içinde nasıl uygulanacağının açıklanması 4. Proje bütçesi: cari giderler ve yatırım maliyetleri 5. İncelemeye sunulacak olan proje önerisinin tutarlılığı ile ilgili son bir kontrol

10 Okulun durumunu gösteren bir çizelgenin hazırlanmasında kullanılacak araçlar 1. Okul müdürüne sorulacak kilit sorular 2. Rastgele seçilen belirli sayıda öğretmene sorulacak kilit sorular 3. Rastgele seçilen belirli sayıda öğrenciye sorulacak kilit sorular 4. Okul aile birliğinden rastgele seçilen belirli sayıda veliye sorulacak kilit sorular 5. Bazı sınıflarda gözlem yaparken sorulacak kilit sorular 6. Okulda gözlem yaparken sorulacak kilit sorular

11 Amaç ve Sonuç Gözlem ve ölçüm yapılmasına izin verecek basit bir şekilde ifade edilmesi gerekir. Proje uygulaması sırasında hedeflere ulaşabilmek için hedeflerin uygulanabilir olması gerekir.

12 Faaliyetler Faaliyetler (bileşenleri) amaç ve sonuç ile bağlantılı olmalıdır (atfedilebilme özelliği).

13 Faaliyetin operasyonel açıklaması 1/2 Bu faaliyet ne sağlayacak? Bu faaliyet nasıl uygulanacak? Yani, kim ne yapacak ve kime karşı sorumlu olacak (rollerin, niteliklerin ve sorumlulukların tanımları)? Bu faaliyeti kim koordine edecek (liderlik edecek)? Bu faaliyet proje önerisindeki diğer faaliyetler ile nasıl ilişkili? Faaliyetler proje ömrü içerisinde ne zaman gerçekleştirilecek (1-2 yıl arasında)? (Her bir bileşen içerisindeki her bir faaliyet için zamana bağlı bir uygulama takvimi belirlenecek). Faaliyetler nerede gerçekleştirilecek. Bu faaliyetten kimler yararlanacak? (beklenen yıllık hedefler belirtilecek)

14 Faaliyetin operasyonel açıklaması 2/2 Bu faaliyetin tahmini maliyeti ne kadar olacak? Yani, yıllık cari maliyetlerin ve yatırım maliyetlerinin (eğer faaliyet bir yıldan uzun sürecek ise, birikmiş maliyetlerin) kaba bir ön tahmini. Bu faaliyet kapsamında hangi mal ve hizmetlerin edinilmesi öngörülüyor (mal ve hizmet alımlarında Banka prosedürleri takip edilir) Ayrıca, mevcut kural ve düzenlemelerin proje faaliyetleri ile çelişmemesi için hukuki bir gözden geçirmenin yapılması ve eğer hukuki sorunlar varsa bu sorunları azaltıcı önlemlerin gündeme getirilmesi gerekir.

15 Maliyetlendirme Uygulaması Maliyet Kalemi Birim Maliyet Edinilecek Miktar Toplam Maliyet Mallar Hizmetler Toplam

16 Okul önerilerinin, eğitim materyallerini ve onarımlarını içeren bir alışveriş listesine dönüşme olasılığı yüksektir. Amaçlanan bu DEĞİLDİR. Proje önerilerinin daha pedagojik yönelimli olması ve malzeme alımları veya sınıf ya da okul onarımları ile daha az ilgili olması için ne yapılmalı? Cevap: İlk olarak; ikincisinin tercih edildiği ve birincisinin cezalandırıldığı değerlendirme kılavuzlarında, İkinci olarak; tekliflerini hazırlamaları için okullara verilecek eğitimlerde.

17 Aşağıdaki örneklerden hangisi, öğrenme becerilerinin geliştirilmesi bakımından daha uygun bir okul geliştirme önerisidir? Proje A: Sınıfların boyanması ve öğrenci sıralarının onarılması; veya Proje B: Öğrencilerin, öğretmenlerinin yardımı ile, hikayeler yazdıkları aylık bir okul dergisi çıkarmaları ve aynı zamanda dergiyi basmak ve okuldaki diğer öğrencilere ve velilere satmak (veya ücretsiz dağıtmak) için gerekli olanaklara sahip olmaları veya Proje C: Öğrencilerin, öğretmenlerinin desteğiyle hikayeler yazdıkları ve oynadıkları okul tiyatrosuna katılmaları.

18 Esas olarak, değerlendirme kılavuzundaki sorular aşağıdaki sorgulama boyutlarını ele almalıdır: a)Proje önerisinin ele almayı amaçladığı okulla ilgili öğrenme sorunlarının bir fonksiyonu olarak, önerinin gerekçesi (yani, okul kurulları iyi bir tanı koymuş mu?) b)Proje önerisinin ele almayı önerdiği öğrenme sorunları bakımından anlamlılığı (yani, amaçlar, göstergeler ve faaliyetler kilit sorunları ele alıyor mu) c)Proje önerisinin tutarlılığı ve uyumluluğu (yani, operasyonel açıklama sağlıklı ve uygulanabilir mi) d)Uygulama düzenlemeleri yeterli mi? e)Olası bir etkisi var mı? Proje önerisinin başlıca yararlanıcıları kimler? f)Kaynaklar bittikten sonra sürdürülebilir bir öneri mi?

19 Proje anlaşmasının unsurları Taraflar kimler (A tarafı- Okul; B tarafı – Eğitim Bakanlığı) Ne yapılacak? Her bir tarafın görev ve sorumlulukları neler olacak? – proje uygulaması bakımından –- kaynakların kullanımı ve hesap verebilirlik bakımından –- mal ve hizmetlerin alımında uygulanacak prosedürler bakımından –- kaynak dağıtımı bakımından – vs, vs Yasal yollar

20 Proje Uygulaması, Denetleme Yerinde Destek kim? nerede? nasıl? ne zaman?

21 Hesap verebilirlik fiziksel ve mali ilerlemeyi göstermek için okuldan istenecek belgeler (ilerleme raporları, destekleyici harcama belgeleri, vs.) ne sıklıkta? kime ? kayıt tutma (format) veri toplama

22 Ödeme mekanizması Ödemeler nasıl yapılacak (okulun banka hesabı)? Projenin uygulama döngüsünde kaç kez ödeme yapılacak? Finansal koruma önlemleri? Okullar tarafından kaynakların kullanımında yapılacaklar ve yapılmayacaklar?

23 Reddedilen projelerin geri bildirimleri Ne iletmek istiyorsunuz? Tekrar katılabilirler mi? Kaç başarısız girişim? Bir projesine kaynak sağlanan okullar yeni bir proje için daha fazla kaynak alabilir mi?