Namaz’ın Farz-Vacip ve Sünnetleri

Namazın Dışındaki Farzlar (Şartlar) 1. Hadesten taharet: Hükmî kirlilikten temizlenme Taabbüdî bir temizliktir. Abdest, gusül. 2. Necasetten Taharet: Vücut, elbise ve namaz kılınacak yerin temizlenmesi 3. Setr-i Avret: Avret sayılan yerlerin örtülmesi. Erkek: Göbek ile diz kapağının arası. Kadın: Yüz, el ve ayak dışındaki bütün vücut. 4. İstikbal-i kıble: Kabe yönüne yönelmek. 5. Vakit: Vakit içinde “eda”, vaktinin çıkmasından sonra “kaza” olarak adlandırılır. Kaza, sadece beş farz namaz ve bir de vitir namazı için söz konusudur. Cuma ve bayram namazları ve sünnet namazlar kaza edilmez. 6. Niyet: Niyet, “azmetmek, kesin olarak irade etmek, kastetmek” kalbin bir şeye karar vermesi, hangi işin ne için yapıldığının açıklıkla farkında olunması demektir.

Namazın İçindeki Farzlar (Rükünler) 1. İftitah tekbiri: Başlangıç tekbiri “Allahu Ekber” cümlesini söylemektir. 2. Kıyam: “Doğrulmak, dikilmek, ayakta durmak” demektir. Namazı oluşturan ana unsurlardan biri olarak kıyam, iftitah tekbiri ve asgarî miktarı okuyacak kadar bir süre ayakta durmaktır. 3. Kıraat: Kur’ân okumak. Okunması gereken asgari miktar, kısa üç ayet veya buna denk bir uzun ayettir. Kıraatin ilk iki rekâtta olması ise vaciptir. 4. Rükû: “Eğilmek”. Rekata yetişme ve doğrulma ölçüsüdür. 5. Secdeler: Ara vermek (celse) ve iki defa tekrar etmek 6. Ka’de-i Ahîre: Son oturuş. Namazın sonunda bir süre (teşehhüt miktarı) oturup beklemek namazın rükünlerindendir. Teşehhüt miktarı ise, “tahiyyat” duasını okuyacak kadardır.

Vacipler 1) Namaza başlarken "Allahu Ekber" demek. 2) "Fatiha" süresini okumak vacibdir.  3) Kur'an okuyuşunun ilk iki rekâta bağlı kılınması vacibdir. 4) Fatiha suresinin okunup tekrarlanmaması. 5) Fatiha suresini ayetlerden (zamn-ı sure) önce okumak. 6) Fatiha’ya başka bir sure veya ayet ilavesi (zam). 7) Aşikâre veya gizli okuyuşların hükmü vaciptir. 9) Vitir namazında kunut duası okumak ve kunut tekbiri almak 10) Secdede alınla beraber burnu da yere koymak. 11) Üç ve dört rekâtlı namazlarda birinci oturuş vacibdir. 12) İkinci rekâtta teşehhütten fazla oturmamak.

Vacipler 13) İkinci veya dördüncü rek'attan önce oturmamak vacibdir. 14) Bayram namazlarının üçer ziyade tekbirleri vacibdir. 15) Namazların farzlarında ve vaciplerinde sıraya riayet edilmesi vacibdir. 16) Namazların sonunda selam vermek vaciptir.    17) Namazda ta’dîl-i erkâna riayet etmek. 18) Rükûu tekrarlamamak vacibdir. 19) Secdeyi üçlememek vacibdir. 20) Namazda secde ayetinden dolayı tilavet secdesi yapmak. 21) İki farz arasını bir başka şeyle uzatmamak vacibdir. 22) İmama uyan kimsenin susması ve imamı takip etmesi vacibdir.

Sünnetler 1) Ezan okumak ve kamet sünnettir. Yalnız başına namaz kılacak erkekler için ezan ve ikamet müstahabdır. Kadınlar için ezan ve ikamet sünnet değildir. 2) İftitah tekbirini alırken elleri yukarıya kaldırmak sünnettir. 3) Tekbir için eller kaldırılırken parmakların aralarının zorlamaksızın biraz açık bulundurulması sünnettir. 4) İmamın, tekbirleri, namazın sonunda her iki tarafa vereceği selamı ihtiyaç miktarı aşikâre yapması ve cemaatin rükûdan kalkarken: " Rabbena ve lekelhamd" sözü ile tekbirleri ve selamı gizlice yapmaları sünnettir. 5) İlk tekbirden sonra namazın başında gizlice "Sübhaneke" okunması ve Fatiha'dan önce gizlice "Eûzü Besmele" okunması ve diğer rekâtlarda da Fatiha'dan önce besmele çekilip Fatihanın sonunda sessiz âmin denilmesi sünnettir. 6) İftitah tekbiri hariç Namaz arasında getirilen tekbirler sünnettir.

Sünnetler 7) Rükû ve secde tespihleri ve 3 defa tekrarı sünnettir. 8) Namazda erkeklerin, ellerini göbeklerinin altında tutması Kadınların da göğüsleri üzerinde bulundurmaları sünnettir. 9) Rükû halinde, erkeklerin ellerinin parmakları açık olacak şekilde elleriyle dizlerini tutmaları sünnettir. 10) Bir özür yoksa kıyamda iki ayağın arasını dört parmak kadar açık bulundurmak sünnettir. ???? 11) Tahiyyatta oturuş ve secdeden doğrulup bekleme hallerinde erkeklerin sol ayaklarını üzerlerine oturmaları ve sağ ayaklarını güçleri yettiğince kıbleye doğru dikmeleri, kadınların da sol ayaklarını sağ taraflarına yatık bulundurarak yere oturmaları sünnettir. 12) Rükûda erkeklerin sırtlarının düz, bayanlarda yukarıya meyilli olması sünnettir. 13) Secdeye diz-el-yüz sırasıyla gidilmesi, yüz-el-diz sırasıyla kalkılması sünnettir.

Sünnetler 14) Oturuşlarda eller kıbleye yönelik olarak dizlerin tutulması, uyluğa yığılmama sünnettir. 15) Tahiyyat okurken "La İlâhe" denirken, sağ elin şahadet parmağını kaldırıp, "İllallah" derken indirilmesi sünnettir. Bu hareket başparmak ile orta parmak halka halinde diğer iki parmak bükülerek yapılır.    16) Tahiyyattan sonra “salli barik” (sadece okunan yerlerde) okumak sünnettir.    17) Bütün namazların son oturuşlarında “salli barik” ten sonra selam vermeden önce dua sünnettir. Namazların sonunda adet edinilen dua: "Rabbena” dualarıdır.    18) Selam verirken yüzün önce sağ tarafa, sonra sola çevrilmesi sünnettir. 19) önünden geçilmemesi için bir engel (Sütre) koymak sünnettir. Cemaatle kılınan namazlarda yalnız imamın önünde sütre bulunması yeterlidir.