TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Dr. Yaşar Bilge, Dr. Nüket Örnek Büken, Dr. Şahika Yüksel’in toplantı notlarından derlenmiştir.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Etik çalıştayına toplam 28 dernek temsilcisi katıldı. Etik çalışma grubunun eylem planı çerçevesinde öncelikle dernek etik kurullarının ve etik yönergelerinin oluşturulması süreci örnekler üzerinden ve dernekler arası deneyim paylaşımı ile gerçekleştirildi. Öncelikle Derneklerde Etik Kurulların neden var olması gerektiği, Etik Kurulun görev ve sorumlulukları tartışıldı. Etik Kurulu olan Dernek temsilcileri bu kurulun meslek içi davranışlar ve dernek üyelerinin sosyal davranışını değerlendirmek amacıyla kurulduğunu belirttiler.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Etik kusur nedir? Dernek Etik Kurullarında kimler yer almalı? Etik yaptırımlar neler olmalı? Dernek Etik Kurulları ile Onur Kurullarının işleyiş mekanizmaları ve ortaklaştıkları noktalar tartışıldı. Onur Kurulu ile Etik Kurulun işleyişi arasındaki temel farkların ortaya konması, her derneğin Onur Kurulu yan sıra Etik Kurulunun da olması gerekliliği vurgulandı. Dernek Tüzüğü İhlali durumunda dernek yönetiminin hukuksal açıdan koruyucu önlemler alması gerektiği bildirildi.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Dernek etik kurullarında yer alan kişilerin akademisyen olması, tercihan mesleğinde yılını tamamlamış olması ve ilgili Anabilim Dalında saygı duyulan, tarafsız olduğuna inanılan nesnel değerlendirmeler yapabilen kişilerden oluşturulması gerektiği söylendi. Etik Kurulların uzlaştırma ve danışma kurulları olarak görev yapması, üyeler arası ilişkileri düzenlemesi, hasta şikayetlerini değerlendirmesi ve ilgili uzmanlık alanında etik eğitimi konusunda rehberlik yapması önerildi. Her Derneğin Etik Kurullarını ve Yönergelerini oluşturması gereği, bu konuda deneyim sahibi derneklerin web sayfalarından yararlanabilecekleri açıklandı.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Etik Kurulların yaptırımlarının ne olması gerektiği ayrıntılı olarak tartışıldı. Usulüne uygun soruşturma yapılma gereği bildirildi. Bu kurulların deşifre etme, uyarma, kınama, dernek üyeliğinden çıkarma gibi cezalar verebileceği belirtildi. Bilim Etiği ihlalleri durumunda bu yaptırımların yanı sıra Üniversite, Kurum ve YÖK’ün sorumluluklarının da ayrıca tanımlanması gerektiği dile getirildi. Bunun yürütmesini Dernek Yönetim Kurulunun üstlenmesi gerektiği açıklandı. Üyelikten çıkarma kararının Dernek Tüzüğüne göre Genel Kurulca onaylanarak alınması önerildi. Etik Kurulların öncelikle danışman kurullar olması ve görüşlerinin tavsiye niteliği taşıması önemle vurgulandı.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Derneklerin aydınlatılmış onam formu hazırlama süreci ve bu süreçte yaşanan sorunlar paylaşıldı. Uzmanlık Derneklerinin Onam formu hazırlama konusunda sorumluluğunun olup olmadığı konuşuldu. Pek çok derneğin onam formu hazırlama sürecini tamamladığı ve bu formları dernek web sayfalarında yayınladıkları bildirildi. Özellikle yeterliliği olmayan hastaların durumu, psikiyatriye özgü zorla yatışlar değerlendirildi. Bu formların bir yandan hastanın bilgilenme hakkının gözetilmesi, diğer taraftan hekimin hukuksal olarak korunması fonksiyonlarının olduğu tartışıldı. Aydınlatılmış onam formlarının yaygın olarak kullanılması, anlaşılır olması, hastayı bilgilendirme ve rızasını alma sürecinin tam olarak işletilmesi gerekliliği vurgulandı. Aydınlatılmış onamın aslında bir süreç olduğu, bu sürecin hastayı bilgilendirme, hastanın verilen bilgiyi tam olarak anladığından emin olma ve hastanın yapılacak işlemle ilgili iznini alma basamaklarından oluşması gerektiği, formu imzalatmanın bu sürecin sadece son aşaması olduğu vurgulandı. Onam formu hastadan sorumlu hekim tarafından hastaya sözel ve yazılı bilgilendirme sonrası ve uygun süreç tamamlandıktan sonra imzalatılmalıdır. Hastanın gönüllülüğünün ve yeterliğinin ayrıca değerlendirilmesi gerekliği açıktır.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Etik eğitimde derneklerin rolü ve kurumsal iş birliği başlığı altında etik eğitiminin sürekli tıp eğitimi ve zorunlu asistan eğitimi şeklinde sürdürülmesi, bu konuda derneklerin, Üniversitelerin ilgili Anabilim Dallarından destek alması önerildi. Board sınavlarında etik ile ilgili sorulara yer verilmesi uzmanlık derneklerinin bilimsel toplantılarında etik oturumlarının olması gerekliliği belirtildi. Bu arada etik eğitiminin yöntemi tartışıldı. İnteraktif, öğrenci merkezli olması, eğitimde etik vaka örneklerinin kullanılması, film gösterimlerinin yapılması ve hekime bilgi-beceri-tutum kazandırılmasının sürekliliği vurgulandı.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Uzmanlık Derneği Temsilcilerinin hem klinik uygulamada ve hem de araştırma uygulamalarında Endüstri-Hekim ilişkilerinden doğan etik sorunlar konusundaki görüş ve deneyimleri paylaşıldı. TTB’nin ve kimi Uzmanlık Derneklerinin konu ile ilgili etik ilkelerine uyulması gerektiği ve bu konuda hemen her derneğin kendi yönergesini hazırlaması gerekliliği paylaşıldı. Eğitim amaçlı desteklerin derneklere yapılması ve derneklerin uzmanlarını desteklemesi, böylece bire-bir ticari ilişkilerin engellenebileceği bildirildi. Ayrıca bilimsel toplantıların beş yıldızlı tatil köyleri yerine kamu kurumlarının tesislerinde, herkesin kolaylıkla ulaşabileceği yerlerde yapılmasının tercih edilmesi gereği vurgulandı. Böylece hekimin firma pazarına sunulmasının ve endüstriye teslim edilmesinin durdurulabileceği söylendi. Dernek gelirlerinin çoğunlukla kongrelerden gelen gelirler olduğu, bunlardan vazgeçilemeyeceği ancak bu konuda etik dışı tutumlara da izin verilemeyeceği açıklandı. Düzenleme Kurulunun kongre ile ilgili mali bütçeden sorumlu olma gereği belirtildi.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Ülkemizde bilimsel toplantı enflasyonu olduğu ve toplantı sayısının Uzmanlık Derneklerince sınırlandırma gereği; aksi durumda “etik dışı “ yönlendirmelerin olabileceği vurgulandı. İlaç araştırmalarında endüstri desteği konusunda, özellikle faz 3, 4 çalışmalarının kimi zaman promosyon amaçlı olabildiği ve derneklerin bu konuda üyelerinde farkındalılık yaratmaları gereği dile getirildi. Uzmanlık Derneklerinin bilimsel araştırma etiği konusundaki görüşleri paylaşıldı. Bu konuda etik kurulların tarafsızlığının, özellikle bilimsel intihal durumunda kurumun, YÖK’ün, Üniversitelararası Kurulun süreçte ortak sorumluluk alması gerektiği belirtildi.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Çalıştayın sonunda bundan sonraki iki yıllık süreçte Etik Çalışma Grubunun Yürütücü Kurulunu oluşturacak 5 kişilik Yürütme Kurulu belirlendi: Yürütme Kurulunun Dr. Yaşar Bilge, Dr. Nüket Örnek Büken, Dr. Şahika Yüksel, Dr. Özgür Kasapçobur ve Dr. Berna Arda’dan oluşmasına oy birliği ile karar verildi.

TTB UDEK ETİK ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ- İZMİR Teşekkür ederim…