ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI (FP6) Prof. Dr. Mustafa Verşan KÖK BAŞKAN DANIŞMANI TÜBİTAK

Türkiye’nin Çerçeve Programlarına Katılım Süreci İlk kez 1999’da Helsinki’de AB’ne aday ülke statüsü almamızın ardından gündeme geldi. Yürürlükteki FP5 ‘e proje bazında katılım yönünde karar alındı. 8. Beş Yıllık Kalkınma Planında AB ve AR-GE alanında işbirliğinin geliştirilmesi vurgulandı. Ulusal Programda FP5’e katılım niyeti beyan edildi ve yürürlükte olan FP5’e proje bazında katılım teşvik edildi. AB-2001 İlerleme Raporunda bu niyet olumlu nitelendi. BTYK-2002 toplantısında FP6’e tam katılım yönünde karar alındı.

Türkiye’nin Çerçeve Programlarına Katılım Süreci BTYK’nın 24 Aralık 2001 Tarihli Yedinci Toplantısında; “AB Altıncı Çerçeve Programının ülkemize sağlayacağı yararlar ve getireceği yasal ve mali yükümlülüklerin, TÜBİTAK koordinatörlüğünde, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, YÖK, ABGS, DPT ve Hazine Müsteşarlığı yetkililerince incelenerek rapor edilmesine, bu konuda gerekli ilke kararlarının 8. BTYK Toplantısında alınarak Hükümete sunulmasına karar verilmiştir”

Türkiye’nin Çerçeve Programlarına Katılım Süreci TÜBİTAK konu ile ilgili kamu, üniversite ve sanayiden geniş bir kesim ile temas kurarak: Bilgilendirme, Tartışma, Görüş Toplama, Raporlama çalışmalarını gerçekleştirmiştir.

Türkiye’nin Çerçeve Programlarına Katılım Süreci 15 Nisan 2002 Tarihli 8. BTYK Toplantısında : “Avrupa Birliği Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Altıncı Çerçeve Programına katılım, ülkemizin bilimsel araştırma ve teknoloji geliştirme yeteneğini arttırma, bu yolla sürdürülebilir bir rekabet gücüne sahip olma hedefleri bağlamında ertelenemez nitelikte ve uzun dönemde elde edeceğimiz kazanımlar kısa dönemde katlanacağımız yükümlülüklerle kıyaslanamayacak ölçüde önemli görüldüğünden; AB Altıncı Çerçeve Programına başlangıçtan itibaren katılmak üzere, Avrupa Birliği Komisyonu nezdinde müzakerelere başlanılmasına karar verildi.

ALTINCI ÇERÇEVE PROGRAMI -Avrupa Birliği Mart 2000’de yapılan Lizbon Zirvesinde, yakın gelecekteki bilimsel ve teknolojik AR-GE felsefesini “Avrupa Araştırma Alanı” (ERA : European Research Area) başlıklı bir proje kapsamında planlama kararı almıştır.   -Avrupa’yı 2010’da dünyanın en dinamik ve rekabet gücü en yüksek bilgi ekonomisi haline getirmeyi amaçlayan Avrupa Araştırma Alanı’nın (ERA) uygulama aracı olarak Altıncı Çerçeve Programı (FP6) tasarlanmıştır.

Altıncı Çerçeve Programı’nın Temel İlkeleri   Özellikle ABD ve Japonya karşısında, Avrupa Birliğinin rekabet gücünün arttırılması, Avrupa Birliği ülkelerinde bilgi tabanlı ekonomi ve toplum düzeni geliştirilmesi ve bu yolla istihdam, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve toplumsal bütünlük koşullarının iyileştirilmesi,

Stratejiler Avrupa Birliği ülkelerine ekonomik ve toplumsal yarar getiren projelere öncelik verilmesi; Avrupa Birliği’nin hedeflerine uygun öncelikli araştırma alanlarının belirlenmesi ve çalışmaların bunlarda yoğunlaştırılması; Bütünleştirilmiş projelere ağırlık verilerek, AR-GE yönetiminin etkinleştirilmesi, kaynakların verimli kullanılması; İşbirliği geliştirilerek oluşturulacak Mükemmeliyet Ağları ile insan gücü ve fiziksel altyapının verimli değerlendirilmesi;

Öncelikli alanlarda yürütülecek bütünleştirilmiş projeler ve mükemmeliyet ağlarından ayrı olarak, araştırma altyapısının güçlendirilmesi, inovasyon sistemlerinin geliştirilmesi, bunların Avrupa çapında bütünleştirilmesi; KOBİ’lerde araştırma ve yenilik faaliyetlerinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için özel önlemler alınması, KOBİ kaynaklı projelerin öncelikli alanlar dışında da desteklenmesi; Ortaklık anlaşması ile programa dahil olan aday ülkelerin de yönetimde söz sahibi duruma getirilmesi.

FP5’e GÖRE : NOMİNAL % 17, REEL % 8,8 artış ÖNERİLEN BÜTÇE : 17.5 Milyar Euro FP5’e GÖRE : NOMİNAL % 17, REEL % 8,8 artış AB’nin 2001 BÜTÇESİNİN : % 3,9 ‘u AB ÜLKELERİNİN AR-GE BÜTÇESİNİN : % 6 ‘sı

16,270 1,230 ETKİNLİKLER TOPLULUK ANLAŞMASI EURATOM ANLAŞMASI BÜTÇE (Milyon Euro) TOPLULUK ANLAŞMASI 16,270 EURATOM ANLAŞMASI 1,230

13,285 2,655 330 BÜTÇE ETKİNLİK BLOKLARI (Milyon Euro) ARAŞTIRMANIN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ (Integrating Research) 13,285 ERA’nın YAPILANDIRILMASI (Structuring the ERA) 2,655 ERA TEMELİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ (Strengthening the ERA Foundation) 330

I. ARAŞTIRMANIN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ BÜTÇE (13,285 Milyon Euro) Gen Bilimi ve Sağlık Biyoteknolojisi 2,200 Bilgi Toplumu Teknolojileri 3,600 Nano-teknolojiler, Akıllı Malzemeler ve Yeni Üretim Süreçleri 1,300 Havacılık ve Uzay 1,075 Gıda Güvenliği ve Sağlık Riskleri 685 Sürdürülebilir Kalkınma 2,120 Avrupa Açık Bilgi Toplumuna Yurttaşlık ve Yönetişim 225 Diğer Alanlarda Etkinlikler 1,320

II. ERA’nın YAPILANDIRILMASI BÜTÇE (2,655 Milyon Euro) Araştırma ve Yenilik - İnsan Kaynakları ve Değişimi Araştırma Altyapısı Bilim ve Toplum

III. ERA TEMELİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ BÜTÇE (330 Milyon EURO) Araştırma Koordinasyonu İçin Destek - Araştırma ve Yenilik Politikalarının Uyum İçinde Geliştirilmesi

1,150 Milyon Euro 1,050 Milyon Euro Gen Bilimi ve Sağlık Biyoteknolojisi (2,200 Milyon Euro) İleri Gen Bilim ve Sağlık Uygulamaları 1,150 Milyon Euro Önemli Hastalıklarla Mücadele 1,050 Milyon Euro Temel bilgi ve araçlar: işlevsel gen bilim, proteomik bioinformatik,vb. Endüstriyel uygulamalar: teknoloji geliştirme, yeniliğe yönelik araştırma, yeni firmaların desteklenmesi. Sağlık uygulamaları (kanser, tüberküloz, Aids, sıtma, beyin araştırmaları, yaşlanma, ilaç ve antibiotik direnci vb.)

Bilgi Toplumu Teknolojileri (3,600 Milyon Euro) Akıllı ve interaktif sistemler (sağlık, güvenlik, ulaşım, kültür, turizm, çevre, eğitim vb.) Elektronik ve mobil ticaret Yeni birleşim sistemleri ve ağları e-Avrupa (ve e-Avrupa+) Mikro-sistemler ve ürünler Bilgi yönetimi ve ara yüzler, dağılı sistemler

Nano-teknolojiler, Akıllı Malzemeler ve Yeni Üretim Süreçleri (1,300 Milyon Euro) Uzun vadeli disiplinler arası araştırma Nano teknolojilerin sağlık, enerji, çevre, kimya ve optik uygulamaları, nano-biyoteknolojiler Yeni malzemeler, akıllı malzemeler, ürünler, üretim teknikleri Akıllı, temiz, güvenli ve sürdürülebilir üretim Endüstriyel ürünlerin ömür çevirimleri, geri kazanım Destek mühendislik hizmetleri

Havacılık ve Uzay (1,075 Milyon EURO) Havacılık: Yeni uçak ve uçak motoru geliştirme, yakıt tasarrufu, çevresel (gürültü, emisyon) etkileri azaltma, havacılık sisteminin kapasitesini artırma, bütünleşik Avrupa hava sahası. Uzay: Galileo uydu projesi, telekomünikasyon uyduları, çevre ve güvenliğin izlenmesi (GMES platformu), uzay ağlarının bütünleştirilmesi.

Gıda Güvenliği ve Sağlık Riskleri (685 Milyon EURO) Güvenli ve çevre dostu üretim, sağlıklı besinler, Mikro-organizmaların analizi, saptanması ve izlenmesi, Bitki ve hayvan, GMO’ların etkileri, Gıda kaynaklı hastalıklar,

Sürdürülebilir Kalkınma (2120 Euro) Enerji Sistemleri : Yenilebilir enerji kaynakları, yakıt pilleri, fotovoltik enerji, biyomas, alternatif yakıtlar, emisyon, enerji tasarrufu Kara / Deniz Ulaşımı : Yeni taşıtlar, ileri tasarım ve üretim süreçleri, güvenlik ve çevre, deniz ve demiryolu taşımacılığı Ekosistem ve Küresel Değişim : Su ve toprak çevrimi

Avrupa Açık Bilgi Toplumunda Yurttaşlık ve Yönetişim (225 Milyon Euro) Bilgi üretimi / aktarımı / kullanımı, Bilgi toplumunun yaratılması, Yurttaşlık hakları, demokrasi, toplumsal uyum

Araştırma ve Yenilik (---- Milyon Euro) ``Araştırmanın Bütünleştirilmesi`` başlıklı, etkinlikleri tamamlayıcı nitelikte, İlgili kesimleri Avrupa Yenilik Sistemi içinde bir araya getirmek, Bölgeler arası işbirliğini teşvik etmek, Teknolojik yenilik için yeni model ve araçlar geliştirmek, denemek, uygulamak, Bilgi servisleri (CORDIS vb.), Teknolojik gelişmeler, uygulama alanlar v.b. konularda araştırmaları desteklemek

İnsan Kaynakları ve Değişimi (---- Milyon Euro) Avrupa’nın az tercih edilen bölgelerinde ve asosye ülkelerde araştırmanın geliştirilmesi için Avrupa ve üçüncü ülkelerden misafir araştırmacılara destek, Beyin göçüne yönelik mekanizmalar, ülkeye dönüş teşvikleri, Yeni araştırma gruplarının oluşmasına destekler, Ulusal değişim programlarına katkı, Ödüller,

Araştırma Altyapısı (---- Milyon Euro) Araştırma altyapılarına karşılıklı erişim, Avrupa çapında altyapı konsorsiyumlarının kurulması için fizibilite ve hazırlık çalışmaları, Altyapı kullanım etkinliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar, Yeni altyapı yaratılması için kısıtlı destek,

Bilim ve Toplum (---- Milyon Euro) Araştırmayı topluma yakınlaştırma çalışmaları (Teknoloji Öngörüsü v.b.), Bilgi ve deneyim değişimi programları, Araştırma etiği v.b. konularda araştırmalar, Bilim popüleştirme, gençliğe yayma çalışmaları,

Araştırma Koordinasyonu İçin Destek (---- Milyon Euro) Bütün B&T alanlarını kapsamak üzere, ancak öncelikle sağlık, çevre, enerji, sismik riskler, kentleşme gibi konularda, Ülkenin ulusal programlarını karşılıklı olarak birbirine açmaları, Ulusal ve bölgesel araştırma etkinliklerinin ağ ile birbirine bağlanması, Diğer Avrupa programları (COST, EUREKA, ESF v.b.) ile koordinasyon, Diğer Avrupa kurumları ile (CERN, EMBL, ESO, ESA v.b.) işbirliği ve ortak girişimler,

Araştırma ve Yenilik Politikalarının Uyum İçinde Geliştirilmesi (---- Milyon Euro) İstatistik, B&T göstergeleri, teknoloji öngörüsü gibi çalışmalarının analizi, Kıyaslama çalışmaları, B&T alanında mükemmeliyet haritaları, Düzenleyici ve yönetsel temelin geliştirilmesine yönelik çalışmalar,

FP6 ARAÇLARI Bütünleştirilmiş Projeler – Integrated Projects, IP Mükemmeliyet Ağları – Networks of Excellence,NoE Ulusal Programların Ortak Uygulanması – Joint implementatiom of the natianal programmes (Article 169 of the EU Treaty) Geleneksel Araçlar – Traditional instruments Özgül Hedefli Araştırma Projeleri – Specific targetted research projects Eşgüdüm Etkinlikleri – Coordination actions Özgül Destekler – Specific Support Actions

BÜTÜNLEŞTİRİLMİŞ PROJELER AMAÇ Bütünleştirilmiş Projeler temel ve uygulamalı araştırma, teknoloji geliştirme, demonstrasyon, yaygınlaştırma ve uygulama planlaması gibi etkinliklerin bütünleştiği ve hedef odaklı yeni bilgi üretmeye yönelik projeler olarak tanımlanmaktadır. Her Bütünleştirilmiş Proje ya Avrupa’nın söz konusu alanlardaki gelişmişliğini arttırmayı ya’da toplumun temel ihtiyaçlarına cevap verebilmeyi hedeflemelidir.

Bu nedenle, Bütünleştirilmiş Projeler ana getirisi yeni BİLGİ olan hedeflere yönelmiş araştırmaları desteklemek için bir araçtır. Bu hedefler doğrultusunda uzun vadeli yada riskli araştırmaları kapsayabilirler. Bütünleştirilmiş Projeler aynı zamanda, belirlenen hedeflere ulaşabilmede yararlı olabilecek durumlarda, bilimsel ve teknolojik gereksinimleri önceden belirleyen ve bilimsel politikaları destekleyen araştırma alanlarında da kullanılabilirler.

ENTEGRASYON Yatay Entegrasyon : Disiplinlerarası, Dikey Entegrasyon : Bilgi Üretme, teknoloji geliştirme, teknoloji transferi, Etkinlikler Entegrasyonu : Bir çok araştırma (temel ve uygulamalı) ve diğer (eğitim, bilgi yayma, koruma) etkinlikler, Sektörel Entegrasyon : Kamu ve özel sektör, araştırma ve endüstriyel (özellikle KOBİ’ler) kuruluşlar, Mali Entegrasyon : Çeşitli fonlar

SÜRE Projenin süresi, o projede öngörülen araştırma hedeflerine ulaşmak için gerekli olan süre göz önünde bulundurularak belirlenecektir. Genel olarak, tanınan süre 3-5 yıl arasında değişmekle birlikte gerekli olan durumlarda daha uzun sürelerin tanınması da mümkündür.

Katılımcı sayısı en az 3’dür. KATILIMCILAR Katılımcı Bütünleştirilmiş Projelere katkıda bulunan ve kontrat hükümlerine bağlı olarak belirli haklara ve Birliğe karşı yükümlülükleri bulunan yasal kişilerdir. Katılımcı sayısı en az 3’dür. Bu 3 üyenin en az 2’si üye ya’da aday ülkelerden olmak üzere, 3 farklı üye ülke ya da birlik üyesi ülke’de kurulmuş yasal oluşumlar olmalıdır. Uygulama da ise katılımcı sayısının 3’den çok daha fazla olması ve ortalama olarak FP5’in RTD projelerindeki 9 katılımcıdan fazla olması beklenmektedir.

Bütünleştirilmiş projelerde yer alan yasal oluşumlar, araştırma alanında faal olan çeşitli boyuttaki şirketler, araştırma enstitüleri ve üniversiteler gibi kuruluşlar olmalıdırlar. Bütünleştirilmiş projelerde : Bilgi yönetimi, yayılması ve transferi konusunda uzmanlığa sahip kuruluşlar, Elde edilecek bilgiler için potansiyel kullanıcı olabilecek kuruluşlar ve diğer menfaat sahipleri, yer alabilir.

AKTİVİTELER Yapıları itibariyle Bütünleştirilmiş Projelerde birbiriyle örtüşen ve sıkı bir işbirliğiyle yürütülen değişik kategoride aktiviteler gerekmektedir: Araştırma ve teknolojik ilerleme (RTD) ve geliştirmeyle ilgili aktiviteler, Tanıtım aktiviteleri, Eğitim aktiviteleri, Konsorsiyum yönetimi,

Her projenin bir ”Araştırma Bileşeni” olmalıdır Her projenin bir ”Araştırma Bileşeni” olmalıdır. Ayrıca yine her projenin, teknolojik ilerleme, geliştirmeyle ilgili bileşenleri ve uygun olması durumunda eğitimle ilgili bir bileşeni de olabilir. Proje araştırmayla ilgili herhangi bir noktada olabilir. Üçüncü ülkelerdeki kuruluşlarla uluslararası işbirliği, bütünleşik projelerindeki önemli noktalardan biridir ve uygulamada tüm proje faaliyetlerinde işbirliği mümkündür. Aynı zamanda her proje, cinsiyet eşitliğini gözetmelidir. Buna ilave olarak, gerekli yerlerde temel etik prensiplerine de uymalı ve yerine getirmelidir.

EĞİTİM FAALİYETLERİ Bütünleşik projeleri dahilinde, üretilen bilgiler hakkında araştırmacıları, öğrencileri, mühendisleri, endüstri temsilcilerini (özellikle KOBİ’ler için), ve kullanıcıları eğitmek için özel faaliyetler düzenlenebilir. Bu şekildeki, içeriği ve amacı ortaya konulmuş eğitim faaliyetleri, ilgili kişilerin profesyonel açıdan kendilerini geliştirmelerine katkıda bulunmalıdır.

KONSORSİYUM YÖNETİMİ Komisyon tarafından %100 desteklenmesi olası olan konsorsiyum yönetiminin görevleri model sözleşmede açıklanacaktır. Bununla birlikte içeriği aşağıdaki belirtilmiştir:

Teknik koordinasyon, Tüm finansal ve muhasebe yönetimiyle ilgili faaliyetler, İç ve dış yönetimsel koordinasyon faaliyetleri, Konsorsiyumla ilgili yasal ve etik hususların yönetimi, Geliştirmeyle ilgili faaliyetlerin yönetimi, Konsorsiyum tarafından katılım çağrılarının yapılması ve bunu takiben tekliflerin değerlendirilmesi ve seçimi, Proje dahilinde cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi, Proje kapsamında yürütülen araştırma faaliyetleriyle ilgili bilimsel ve sosyal konularda halkla diyalog kurulması (konsorsiyum tarafından organize edilecek).

FİNANSAL YÖNETİM Bütünleştirilmiş Projeler için finansal yönetim aşağıdaki hususlara göre oluşturulacaktır: Birliğin desteği için bir taban niteliğinde olan ‘‘a grant to the ceiling’’, Desteğin hangi hallerde gerçek giderlere katkı olarak ödeneceği, Proje kapsamında bulunan değişik nitelikteki faaliyetler için sözleşmede belirlenen maksimum destek oranlarına göre,

SÖZLEŞMEYE DAHİL EDİLEBİLECEK GİDERLER Giderlerin sözleşmeye dahil edilebilmesi için aşağıda belirtilen koşulların tamamına uyması gerekmektedir. Gerçekçi, ekonomik ve proje için gerekli olmalı, Her katılımcının kendine ait hesaplama kriterlerine uygun olarak belirlenecektir. Bununla birlikte giderlerin klasik gider muhasebesine dair prensiplere uygun olması da gerekmektedir.

Katılımcıların hesaplarında veya sözleşmede sağlandığı takdirde üçüncü şahısların hesaplarında kayıtlı olacak, Dolaylı vergileri, kar paylarını, v.b. içermeyecek, Bunlara ilave olarak, katılımcıların Komisyon tarafından yayınlanacak finansal kurallara da sadık kalmaları beklenmektedir. Yine FP5’deki RTD projelerinde olan durumun aksine giderler için önceden belirlenen herhangi bir kategori olmayacaktır.

KAHVE ARASI

GİDERLERİN HESAPLANMASI İÇİN YÖNTEMLER Olasılıklardan biri de şu an FP 5’deki RTD projelerinde kullanılan 3 çeşit gider hesaplama yönteminin tümünün FP 6’daki bütünleştirilmiş projelerinde kullanılmasıdır. Bu üç yöntem: FC (Full Cost): Gerçek doğrudan giderler + Gerçek dolaylı giderler (overheads) FF (Full Flat): Gerçek doğrudan giderler + Personel giderlerinin % 80’i (overheads)

AC (Additional Cost): Ek doğrudan giderler + Ek giderlerin –yükleniciler hariç- % 20’si (overheads) Bu model Üniversiteler gibi muhasebe sistemleri bütün doğrudan giderleri belirlemeye uygun olmayan ortaklar için öneriliyor.

BİRLİK DESTEĞİNİN ORANLARI Her iki gider hesaplama yöntemi için de, Komisyon tarafından sağlanacak en yüksek desteğin oranları aşağıdaki gibi olacaktır: Projedeki araştırma ve teknolojik ilerleme ile geliştirme faaliyetleri için (FC ve FF modellerinde) % 50, Tanıtım aktiviteleri için % 35, Konsorsiyum yönetimi ve eğitim gibi özel aktiviteler için (sadece doğrudan giderler) % 100, AC katılımcıları projedeki tüm bileşenlerin ilave giderleri için % 100’e kadar desteklenebilirler.

TEKLİF AŞAMASI Teklifler için çağrılar Avrupa Birliği’nin resmi yayın organlarında yayınlanacak, ve Cordis Web Sitesi ve National Contact Points ağı gibi yollarla da geniş bir şekilde duyurulacaktır. Çağrılarla ilgili takvim, spesifik programdaki çalışma programında bir ‘yol haritası’ şeklinde verilecektir. Teklifler için yapılacak çağrıdan önce Expression of Interest (EoI) için çağrı yapılabilir.

PROJE TEKLİFLERİ Projelerin İçeriği: Projenin bilimsel ve teknolojik hedefleri ve beklenen sosyo-ekonomik etkiler, Projenin, spesifik çalışma programının hedefleriyle ilişkisi, Projenin bütün süresini kapsayan ve projenin çeşitli bileşenlerinin ve beklenen yararların açıkça belirtildiği bir çalışma planı taslağı, Projenin ilk 18 ayına dair detaylı bir çalışma programı,

Katılımcıların rolleri ve herbirinin spesifik beceri ve yeterliliği, Projenin organizasyon, idare ve yönetim yapısı, Bilginin kullanımı veya yayılması ve diğer geliştirmeyle ilgili faaliyetleri içeren bir plan, Öngörülen eğitim faaliyetlerinin tanımı, Etik ve güvenlikle ilgili hususlar ve bu hususların nasıl ele alınacağı, Proje dahilinde cinsiyet eşitliğini sağlayacak bir plan, Bütçeye yapılacak katkıları ve bu katkıların kaynağını açıklayan bir global finansal planı içeren ve faaliyetlere ve katılımcılara göre paylaştırılmış bir global bütçe tahmini. Buna ilave olarak, ilk 18 ay için tahmini bir bütçe. İhtiyaç duyulacak kaynak ve bütçe için yönetim tarafından gösterilecek gerekçe.

TEKLİFLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ DEĞERLENDİRMEYLE İLGİLİ TEMEL PRENSİPLER Şeffaflık: Teklifleri hazırlayan araştırmacılar, teklifleri değerlendiren uzmanlar ve komisyon servislerinin tamamına aynı açık çerçeveyi sağlamak için. Adil davranma: Tüm tekliflere kaynağına, teklif sahiplerinin kimliklerine ve geçmişteki bağlantılara bakılmaksızın aynı muamele yapılmalıdır. Tarafsızlık: Seçilmeye aday tüm teklifler tarafsız olarak sahip oldukları nitelik ve değere göre detaylı bir şekilde gözden geçirilecektir.

Verimlilik ve Hız: Prosedürler mümkün olduğunca hızlı yürüyecek, değerlendirmenin kalitesini koruyacak, ve spesifik programın yönetildiği yasal çerçeveye uygun bir şekilde oluşturulacaktır. Etikle İlgili Koşullar: Temel etik prensiplere karşı olan herhangi bir teklif ya da çalışma programı veya teklifler için yapılacak çağrıda belirtilen koşulları tamamıyla yerine getirmeyen teklifler herhangi bir zamanda değerlendirme ve seçim süreçlerinin dışında bırakılabilir.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Spesifik programın amaçlarına uygunluk, Bilimsel ve teknolojik üstünlük, Birliğe yapılan katkı: Kritik kütlenin dolaşımının sağlanması, hedeflerin boyutu ve Birlik politikalarına yapılması beklenen etki veya katkı. Bilginin yayılması, yeniliklerin geliştirilmesi ve fikri mülkiyet hakları gibi hususlarda planın kalitesi, Kaynaklar, rekabet ve organizasyon gibi açılardan projenin devam ettirilebilme olanakları.

DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ Değerlendirme ‘Detaylı Olarak İnceleme’ prensiplerine göre yapılacaktır. Bununla birlikte 5. Çerçeve Programı’ndaki RTD projelerinin değerlendirilmesi için kullanılan sistemin bütünleştirilmiş projelerinin daha iddialı ve bir çok öğeden oluşan hedeflerini yansıtabilmesi amacıyla güçlendirilmesi gerekmektedir.

SÖZLEŞME Komisyonla yapılan sözleşme, katılımcıların haklarını, yükümlülüklerini ve özellikle teknik, teknolojik, finansal ve uygun olduğu hallerde projenin etik konularda denetimi, faaliyetlerin güncelleştirilmesi, konsorsiyum üyeliği ile ilgili değişiklikler, harcamaların uygunluğu ile ilgili düzenlemeleri ve fikri mülkiyet ile ilgili hakları ortaya koyacaktır.

RAPOR TAKVİMİ Her yıl, konsorsiyum komisyona önceki 12 aylık periyodu içeren bir rapor ve bir sonraki 18 aylık periyotla ilgili bir plan verecektir. Bu belgelerin eş zamanlı olarak verilmesi, elde edilen gelişmenin daha verimli bir şekilde takibini sağlayacak ve dönemsel ödemeler için de bir altyapı oluşturacaktır.

MÜKEMMELİYET AĞLARI GENEL KONULAR Mükemmeliyet Ağlarının temel hedefi, belli bir konuda Avrupa’nın dağınık araştırma potansiyelini bir ağ çerçevesinde birleştirerek mükemmeliyetin yakalanmasıdır. Dolayısıyla Mükemmeliyet Ağları, Avrupa araştırmalarına yön verebilmek amacıyla oluşturulmuş bir araçtır. Avrupa dahilinde belirli konularda yürütülen araştırmalara yeni bir şekil verme ve bu çalışmaların yürütülüş şeklini yeniden yapılandırmayı hedeflemektedir.

AMAÇ Belli bir araştırma alanında ve bir Ortak Etkinlik Programı (JPA) etrafında Avrupa’da mevcut ekspertiz ve kaynakları bir araya getirerek mükemmeliyeti güçlendirmek, yaymak ve Kalıcı Bütünleşme (Lasting Integration) sağlamak üzere planlanmıştır.

Ortak Etkinlik Programı (JPA): Ortakların araştırma kapasitelerinin koordine edilmesi, Ortak araştırma platformu ve olanakların geliştirilmesi, Araştırıcı değişimi, Ekip, teçhizat ve personelin yer değiştirmesi (relocation) Uzun dönemli araştırma programları, Ağ oluşturma, eğitim, Bilgi transferi ve yaygınlaştırılması, Elektronik iletişim ağının güçlendirilmesi Temel Çıktı : Kalıcı Entegrasyon (Bilgi ikinci planda)

KATILIMCILAR Mükemmeliyet Ağları için en az 2’si üye veya aday ülke olmak üzere 3 değişik ülkeden en az 3 yasal katılımcı gerekmektedir. İlgili bir programın çalışma programı için daha yüksek bir minimum katılımcı sayısı şart koşulabilir. Uygulama da ise katılımcı sayısının 3’den çok daha fazla olması ve en az 6 katılımcıdan oluşması beklenmektedir.

KATILIM PROGRAMI Katılımcılarla oluşturulmuş ve uzun vadeli ve disiplinler arası bir program, Katılımcıların araştırmalarla ilgili çalışmalarını yeniden yapılandırmayı hedefleyen entegrasyon faaliyetleri, İşbirliği dışındaki araştırıcılara bilgi transferine yardımcı olacak, uzmanlık ve bilgiyi yayıcı eğitim ve işbirliği faaliyetleri, Kurulan ortaklığın hedefleri doğrultusunda işbirliğinin yönetimi.

100 araştırmacı 2 milyon Euro/yıl 150 araştırmacı 3 milyon Euro/yıl ÖDENEĞİN HESAPLANMASI Yapılan bir işbirliğine sağlanacak ortalama yıllık ödenek araştırmacı sayısına göre aşağıdaki şekilde değişebilir: 50 araştırmacı 1 milyon Euro/yıl 100 araştırmacı 2 milyon Euro/yıl 150 araştırmacı 3 milyon Euro/yıl 250 araştırmacı 4 milyon Euro/yıl 500 ve daha fazla araştırmacı 5 milyon Euro/yıl Yukarıdaki sayılar arasında kalan bir araştırma grubu için sağlanacak ödenek lineer interpolasyonla hesaplanabilir. Bu örneğe göre 200 araştırmacıdan oluşan bir ortaklık 5 yıldan daha fazla bir süre için toplam 17.5 milyon Euro’luk bir ödenekle desteklenecektir.

ÖDENEĞİN TAHSİSİ Komisyon her yıl, yıllık ortalama ödeneğe eşit olan bir avans ödemesi yapabilir. Bununla birlikte faaliyet sürecinin sonlarına doğru bağımlılık riskinin azaltılması amacıyla yapılan ödeneği azaltmaya da yetkilidir. Sözleşmenin son 1 yılı için avans ödemesi yıllık ortalama ödeneğin yalnızca 1/2 ‘si olabilir; Geriye kalan kısım ise kontrat sahiplerinin tercihine göre daha erken 1 yılda ödenebilir; Üstünde anlaşılan ödeme takvimi kontratta sabitlenebilir.

TEKLİF SAFHASI Teklifler için çağrılar Avrupa Birliği’nin resmi yayın organlarında yayınlanacak, ve Cordis Web Sitesi ve National Contact Points ağı gibi yollarla da geniş bir şekilde duyurulacaktır. Çağrılarla ilgili bir takvim spesifik programdaki çalışma programında bir ‘yol haritası’ şeklinde verilecektir.

TEKLİF İÇERİĞİ Tekliflerin içeriği en basit tanımıyla, kurulacak olan işbirliğinin gelişimci niteliğini yansıtacak şekilde olmalıdır. Tekliflerde verilen bilgiler teklifin ve işbirliğinin yapılması durumunda meydana gelecek entegrasyonun değerinin tarafsız bir şekilde değerlendirilmesi için yeterli ‘management level’ detaya sahip olmalıdır. Daha fazla detay gerekli olduğu takdirde değerlendirme ve anlaşma safhalarında istenebilir.

TEKLİFLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Şeffaflık: Teklifleri hazırlayan araştırmacılar, teklifleri değerlendiren uzmanlar ve komisyon servislerinin tamamına aynı açık çerçeveyi sağlamak için. Adil davranma: Tüm tekliflere kaynağına, teklif sahiplerinin kimliklerine ve geçmişteki bağlantılara bakılmaksızın aynı muamele yapılmalıdır. Tarafsızlık: Seçilmeye aday tüm teklifler tarafsız olarak sahip oldukları nitelik ve değere göre detaylı bir şekilde gözden geçirilecektir.

Verimlilik ve Hız: Prosedürler mümkün olduğunca hızlı yürüyecek, değerlendirmenin kalitesini koruyacak RTD programının yönetildiği yasal çerçeveye uygun bir şekilde oluşturulacaktır. Etikle İlgili Koşullar: Temel etik prensiplere karşı olan herhangi bir teklif ya da çalışma programı veya teklifler için yapılacak çağrıda belirtilen koşulları tamamıyla yerine getirmeyen teklifler herhangi bir zamanda değerlendirme ve seçim süreçlerinin dışında bırakılabilir.

DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ Değerlendirme ‘Detaylı Olarak İnceleme’ prensiplerine göre yapılacaktır. Bununla birlikte 5. Çerçeve Programı’nda kullanılan sistemin Mükemmeliyet Ağlarının daha iddialı ve bir çok öğeden oluşan hedeflerini yansıtabilmek amacıyla güçlendirilmesi gerekmektedir.

Komisyon değerlendirme işlemini iki aşamalı bir şekilde yapabilir Komisyon değerlendirme işlemini iki aşamalı bir şekilde yapabilir. Bu değerlendirmenin birinci aşamasında önerilen işbirliğinin temel niteliklerini içeren bir teklif taslağı verilmekte ve bu taslak tarafsız uzmanların yardımıyla değerlendirilmektedir. Bu birinci değerlendirmeden sonra belirlenen konsorsiya tarafından teklifin son ve eksiksiz hali ikinci aşamada verilebilir.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Spesifik programın amaçlarına uygunluk, Bilimsel ve teknolojik üstünlük, Bilginin yayılması, yeniliklerin geliştirilmesi ve fikri mülkiyet hakları gibi hususlarda planın kalitesi, Kaynaklar, rekabet ve organizasyon gibi açılardan işbirliğinin devam ettirilebilme olanakları.

ANLAŞMA EVRESİ Değerlendirme sonucunda başarılı bulunan tekliflerin sahipleri ve Komisyon arasında yapılacak olan anlaşmada aşağıdaki hususlar ele alınacaktır: Ortaklığın hedeflerini netleştirme; Kontratın kapsadığı zaman içinde yürütülecek katılım programı aktivitelerinin taslağı üzerinde uzlaşma; İlk 18 ay içinde yürütülecek katılım programı aktivitelerinin detayları üzerinde uzlaşma;

FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI Genel Prensipler: Bilginin korunması, yayılması ve kullanımı ile ilgili kurallar basitleştirilmiş ve katılımcılar için bu konularda daha geniş bir esneklik sağlanmıştır: Kurallar tüm katılımcılar için aynıdır, Kurallar sonuçların uygun bir şekilde kullanımı ve yayılması ile etkin bir işbirliği sağlamak için gerekli olan prensip ve önlemler üzerine yoğunlaşmıştır, Sözleşmede belirlenen çerçeve dahilinde, katılımcılar kendi aralarında kendilerine uyan düzenlemeler belirleyebilirler, İlgili olan hallerde, FP 6’nın yürütülmesinde kullanılan tüm araçlar için uygulanabilir,

Bilginin Mülkiyeti: Bütünleştirilmiş projeler ve Mükemmeliyet ağları komisyon tarafından % 100 finanse edilmediği için, işbirliği sonucu ortaya çıkan bilginin fikri mülkiyet hakları katılımcılara ait olacaktır.   Bilginin Korunumu: Uygun olan hallerde, bilginin sahibi endüstride kullanılabilecek veya uygulanabilecek olan bilgiyi etkin bir şekilde ve tamamen koruyabilecektir. Komisyon aşağıdaki durumda koruyucu önlemler alabilir: Bilginin belli bir ülkede muhafazasının gerekli görülmesi halinde;

Bilginin Kullanımı ve Yayılması: Katılımcılar kendi ilgi alanlarına göre ve üzerinde anlaşılan önlemleri göz önünde bulundurarak, proje sonucu elde edilen, sahip oldukları bilgiyi kullanabilir veya kullandırabilirler. Eğer bilgi yayılmaya uygunsa ve kullanılmadıysa, Komisyon tarafından belirlenen süre içerisinde katılımcılar tarafından yayılabilir. Eğer bilginin yayılması katılımcılar tarafından gerçekleştirilemezse, Komisyon aşağıdaki hususları dikkate alarak bilginin yayılmasını gerçekleştirebilir: Fikri mülkiyet ile ilgili hakların korunması gereği, Gizlilik, Katılımcıların haklı talepleri.

Erişim Hakları: Erişim haklarıyla ilgili önlemler tüm katılımcılar için aynıdır (FP 5’deki asıl ve yardımcı sözleşme sahipleri için birbirinden farklı erişim haklarının sağlandığı durumun tersi). Sonuç olarak erişim hakları sistemini düzenleyen tablo daha basit bir hal almıştır; Halihazırda var olan know-how’ların sahipleri tarafından kontrolü iyileştirilmiştir. Böylece bir katılımcı proje başlamadan üzerinde anlaşılmış olunması halinde, belli bir know-how için diğer katılımcılara, eşit erişim hakkı sağlamak zorunda değildir. Proje sonucu elde edilen bilginin sahibi tarafından kullanımı da iyileştirilmiştir. Herhangi bir X katılımcısı diğer bir katılımcının sahip olduğu bilgi için erişim haklarından, kendi bilgisini kullanabilmesi için söz konusu diğer katılımcının bilgisinin zaruri olması durumunda, yararlanabilir.

Farklı projeler arasındaki zorunlu erişim hakları kaldırılmıştır Farklı projeler arasındaki zorunlu erişim hakları kaldırılmıştır. Bununla birlikte katılımcılar daha elverişli erişim haklarına yönelik antlaşmalar (üçüncü şahısları da içeren) yapabilirler ya da yürürlükte olan erişim hakları için koşullar öne sürebilirler (erişim haklarına sınırlama getirmeden). Bu tip önlemler konsorsiyum antlaşmasında yer alabilir. Komisyon özellikle üye olmayan bir ülkedeki üçüncü şahıslara sağlanan erişim haklarına aşağıdaki hususlara uymaması durumunda itiraz edebilir: Avrupa endüstrisinin rekabet edebilirliğini geliştirmeye yönelik olmak; Özellikle Avrupa Birliği’nin Temel Hakları kısmında belirtilmiş olan etik prensipler.

Proje Dahilinde Yürütülen Araştırmalarla İlgili Erişim Hakları: Projedeki tüm katılımcılar aşağıda belirtilmiş olan hususlara erişim hakkına sahiptir: Proje dahilinde yürütülen araştırma sonucu elde edilen bilgiler. Proje dahilinde kendi üstlerine düşen görevleri yerine getirmede zaruri olması durumunda diğer katılımcılara ait know-how’lar. Bilgiye erişim hakları telif ücreti olmadan verilmelidir. Var olan know-how’lar için sözleşmenin imzalanmasından önce diğer hususlar üzerinde anlaşma sağlanamamışsa telif ücreti ödenmeyebilir. Bir katılımcının katılımının iptali, proje süresinin sonuna kadar yer alan diğer katılımcılara sağladığı erişim hakkını etkilemez.

Kullanım Amaçlı Erişim Hakları: Projedeki katılımcılar: -Proje dahilinde gerçekleştirilen faaliyetler sonucu elde edilen bilgilere; -Proje dahilinde kendi üstlerine düşen görevleri yerine getirmede zaruri olması durumunda diğer katılımcılara ait know-how’lara, erişim hakkına sahiptirler. Bilgiye erişim hakları sözleşmenin imzalanmasından önce diğer hususlar üzerinde anlaşma sağlanamamışsa telif ücreti ödenmeden verilmelidir. Katılımcıların yasal taleplerine bağlı olarak, eğer katılımcılar daha uzun bir süre üzerinde anlaşmaya varmamışlarsa, komisyonun katkısının sona ermesinden sonraki iki yıl içerisinde ya da bir katılımcının katılımının daha erken bir zamanda iptalinden sonra, söz konusu erişim hakları (kullanım amaçlı olarak) talep edilebilir.

Palais du Heysel Brüksel, BELÇİKA ALTINCI ÇERÇEVE PROGAMINA YÖNELİK ULUSLARARASI KONFERANS European Research 2002 The European Research Area (ERA) and the Framework Programme (FP6) 11-13 Kasım 2002 Palais du Heysel Brüksel, BELÇİKA

Genel Oturumlar: FP6’in başlıca tematik önceliklerine ve ERA’nın konularına yönelik oturumlar olacaktır. FP6’e nasıl katılım sağlanacağı hakkında bilgi verilecek oturumlar düzenlenecektir. Participants Forum: Bilim adamları, sanayiden araştırmacılar, kurumlar, dernekler v.b, araştırma ve teknolojide çalışan ya da araştırma ve teknolojiden etkilenen konferans katılımcıları tarafından önerilecek konularda düzenlenecek çalıştay, yuvarlak masa toplantısı gibi bilimsel etkinliklerdir.

Candidate Country Village -Uluslararası İşbirliği kapsamında, her bir aday ülkenin yer alacağı bir “Candidate Countries Village” bölümü oluşturulacaktır. - Komisyon tarafından her aday ülke için ücretsiz tahsis edilecek 10-12’şer m2 lik stand’larda, aday ülkeler araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetleri hakkında bilgi verebilecekler, güncel projelerini ve (Komisyon tarafından ücretsiz hazırlanacak) posterlerini sergileyebileceklerdir.

Sergi: -Aday ülkelere sağlanan bu olanağın yanında, konferansa paralel olarak, AB desteğiyle gerçekleştirilen araştırma projelerinin gösterime sunulacağı 150 stand’dan oluşan bir sergi düzenlenecektir. -Bunun yanı sıra, araştırmacılara yönelik Avrupa programları geliştirmiş Avrupalı ya da Ulusal araştırma kurumlarının, kar amacı gütmeyen faaliyetlerini tanıtabilmeleri için de bir alan bulunacaktır. Başlıca amaç, Avrupalı araştırmacılara açık olan programları tanıtmak’dır. Stand’ın m2’si 10 Euro’dur.

Bilgi İçin: EC-Directorate General for Research, Information and Communication Unit   http://www.europa.eu.int/comm/research/conferences/2002/index_en.html E-mail : rtd-conference2002@cec.eu.int Phone: +90-32.2.295 99 71 Fax: +90-32.2.295 82 20

MEVCUT DURUM -BTYK ‘nun 15 Nisan 2002 tarihli 8. Toplantısında aldığı, AB Altıncı Çerçeve Programına başlangıçtan itibaren katılmak üzere Avrupa Komisyonu nezdinde müzakerelere başlanması kararı ardından, TÜBİTAK tarafından “Temas Noktası” örgütlenmesine hazırlık kapsamında bütün kamu ve özel üniversite rektörlüklerine Altıncı Çerçeve Programı hakkında bir bilgi notu gönderilerek, her üniversitede “Altıncı Çerçeve Programı Koordinasyon Ofisi” olarak adlandırılabilecek ve üniversitenin TÜBİTAK’daki merkezi örgütlenme ile ilişkisini kurup sürdürecek bir yapılanmaya gereksinim duyulduğu belirtilmiştir.

-Altıncı Çerçeve Programı hakkında tanıtıcı bilgiler ve konu ile ilgili çeşitli bağlantıların adresleri TÜBİTAK web sayfasında duyurulmuş olup, çeşitli üniversiteler’de sunuşlar yapılmış olup bu tür bilgilendirme çalışmaları devam etmektedir. -Altıncı Çerçeve Programı kapsamında, TOBB ile işbirliği içinde, sanayi kuruluşlarımızın bilgilendirildiği ve sanayicilerimizin nasıl örgütlenebileceği konusunun tartışıldığı bir toplantı TÜBİTAK’da düzenlenmiştir. -TÜBİTAK tarafından Avrupa Birliği Altıncı Çerçeve Programı için Proje Geliştirme amaçlı seyahat desteği verilmesi uygulamasına başlanmıştır.

Uygulama Araçları Hakkında Ayrıntılı Bilgi: Altıncı Çerçeve Programı İle İlgili Bağlantılar: http://www.cordis.lu/ http://europa.eu.int/comm/research/fp6/index_en.html Yedi Tematik Öncelikli Alan Hakkında Ayrıntılı Bilgi: http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/tp.htm ftp://ftp.cordis.lu/pub/fp6/eoi-instruments/docs/eoi_annex1.pdf Uygulama Araçları Hakkında Ayrıntılı Bilgi: http://europa.eu.int/comm/research/nfp/networks-ip.html http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/integrated_projects.htm http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/networks.htm http://europa.eu.int/comm/research/nfp/pdf/provisionsimplementingip-28022002.pdf http://europa.eu.int/comm/research/nfp/pdf/provisions-implement-net-excel.pdf Niyet Beyanı (EoI) Hakkında Ayrıntılı Bilgi: http://www.cordis.lu/fp6/eoi-instruments/  

TEŞEKKÜRLER