Güncel Tıpta Uzmanlık Eğitimi Dr.İskender Sayek Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi 9 Ocak 2013

Tıpta uzmanlık eğitimine genel bakış Uzmanlık eğitiminde sorunlar Uzmanlık eğitiminde yeterlikler Güncel tıpta uzmanlık eğitimi Neler aktaracağım?

Tıp eğitimi tıp fakültesine girişle başlayan ve emekliliğe kadar süren yaşam boyu bir eğitimdir Amacı toplum sağlığını en yüksek düzeyde tutacak “iyi hekim” yetiştirmektir

TIP EĞİTİMİ MEZUNİYET ÖNCESİ TIP EĞİTİMİ MEZUNİYET SONRASI TIP EĞİTİMİ (UZMANLIK EĞİTİMİ) SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ : SÜREKLİ MESLEKİ GELİŞİM “Triology”

Tıpta Uzmanlık Eğitimi : Tanım Bir uzmanlık eğitimi programı; asistana rehberlik edilen, asistanın uygun gözetim altında çalışmasını, mesleki ve kişisel gelişimini sağlayan, bu süreçte hastaların güvenli ve uygun sağlık hizmeti almalarını garanti altına alan, organizasyondur Terzi, C

Tıpta Uzmanlık Eğitimi: Tarihçe 20. yüzyılın ilk kısımlarında uzmanlık eğitimi “usta-çırak” eğitimi özelliğinde ve eğitilenler hastanelerde yaşıyor Tıp fakülteleri daha sonra eğitim ile ilişkilendirilmiştir (Flexner Raporu?) 20. yüzyılın sonlarında “rotasyonlu” internlik kavramı / piramid sistemi mevcut Richardson JD Amer J Surg 2006: 191:

1916 ilk ABD yeterlik kurulu (Board) ve sertifikasyon kavramı gündeme geliyor 1970’ler piramid sistemi kaldırılıyor ve “rotasyonlu” internlük yerine “düz (alana özgül) ” internlük başlatılıyor ACGME / Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi Richardson JD Amer J Surg 2006: 191:

MEZUNİYET SONRASI TIP EĞİTİMİ BİLGİ BECERİ DAVRANIŞ YÖNETİM Sürekli Mesleki Gelişim

Uzmanlık Eğitiminde Bileşenler EĞİTİLEN EĞİTİCİ KURUM toplum

Eğitim Kurumu: –Eğitime kaynak sağlanması –Altyapının geliştirilmesi –Program geliştirme –Programın uygulanması –Eğitimin standardının/ niteliğinin, sağlanması sürdürülmesi Eğitici : –Danışmanlık/Rehberlik (Mentorluk) –Gözetim –İzlem –Geribildirim verme Eğitilen: –Mesleki gelişim –İş/Görev temelli öğrenme –Bireysel gelişim Uzmanlık Eğitiminde Bileşenlerin Sorumlulukları

Uzmanlık Eğitimi Yapı Süreç Sonuç Yasa Yönetmelikler Eğitim ortamı/Programı Gözetim Rehberlik Değerlendirme Danışma Geri bildirim Belgelendirme-Yeniden Belgelendirme Yeterlik Yetkinlik Performans Terzi, C

Tıpta uzmanlık eğitimi veren kurumların belli özellikleri olmalıdır.

Alt yapı olanaklarına sahip olmalı (Tam teşekküllü hastane/laboratuvar) Belli yatak kapasitesi olmalı Belli hasta sayısı (Yatan / Poliklinik) Belli girişim sayısı (Ameliyat / Uygulama) Dengeli Eğitim / Araştırma / Hizmet hedefi olmalı Yeterli insangücüne sahip olmalı İlgili dallarda eğitim programı olmalı –Çekirdek eğitim programı olmalı Eğitim Kurumlarının Özellikleri

Uzmanlık eğitim programları denetlemelidir. Eşyetkilendirme (Akreditasyon)

Eşyetkilendirme Eşyetkilendirme yapan kuruluş –Ulusal / Uluslar arası –İç / Dış Akreditasyon Eşyetkilendirme alan kişi veya kuruluş –Bireysel / Üniter / Kurumsal

Eşyetkilendirme ABD: Amerikan Tabipler Birliği önderliğinde sivil bir yapılanma –Uzmanlık eğitimi : ACGME Avrupa’da “ Ulusal Otorite” AB’de UEMS Türkiye’de Sağlık Bakanlıığı –Tıpta Uzmanlık Kurulu YÖK ??? Ulusal Yeterlik Kurulları

Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar Eğitim kaynaklarında sınırlamalar, Eğitim kademeleri arasında kopukluk Sağlık hizmetlerindeki değişim, Tıp bilgisinin sürekli artması, –Aşırı uzmanlaşma : Eğitimin daha spesifik bir ortamda yürütülmesi (Dördüncü basamak düzey) Toyota BD Surg Neurol 2005; 64:383

Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar Avrupa Çalışma Zamanı Direktifi ile haftalık çalışma süresinin düşürülmesi Eğiticilerin seçimi ve eğitimi ile ilgili nitelik sorunları Performans ve çıktıların değerlendirilmesi Harden RM Emerg Med J 2006, 23:

Uzmanlık eğitiminde verilmesi gereken ile verilen arasında gelişen açığın önlenmesi için yeni bir paradigmaya gereksinim vardır. Harden RM Emerg Med J 2006, 23:

Tıp Eğitiminde Kullanılan Modeller Geleneksel Disiplin temelli eğitim Sistem temelli eğitim Probleme dayalı eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Topluma dayalı eğitim Çıktı temelli eğitim Güncel

Tıp Eğitiminde Kullanılan Modeller Geleneksel Disiplin temelli eğitim Sistem temelli eğitim Probleme dayalı eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Topluma dayalı eğitim Çıktı temelli eğitim Güncel

Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Yeni Eğilimler Mezuniyet sonrası eğitim müfredatı Yeni teknolojinin eğitimde kullanımı Yeterliliğin değerlendirilmesi Tıp eğitiminde profesyonelizm

Güncel Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yapılandırılmış bir müfredat Formal olan ve olmayan kısımlar içeren gelişim içinde olan yönelim Tanımlanmış eğitici ve eğitim ünitesi Yakın izlem (supervision) Klinik görevler ile eğitsel etkinlikler arasında denge: Görev yaparken öğrenme Eğitim için ayrılmış zaman Tanımlanmış çıktılar: Çıktı temelli eğitim

Çıktı Temelli Eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Kriter tanımlı eğitim Tam öğrenme Değerlendirme / disiplinler arası çıktılar Çıktı Temelli Eğitim

Yeni teknolojilerin eğitimde kullanımı Simülatörlerin kullanımı : –Pilot eğitimi –Klinik beceri eğitiminde kullanımı –Yararları: etkili geribildirim alınması, tekrarlanabilir olması, güçlüğünün ayarlanabilmesi, çoklu öğrenim stratejilerinin kullanımı, değişik klinik durumların kullanımı, kontrollü eğitim ortamı, kişisel öğrenme E- öğrenme : bilişim ve iletişim araçlarının kullanımı –Web ortamlı eğitim Harden RM Emerg Med J 2006, 23:

Yeterliliğin değerlendirilmesi Geleneksel değerlendirme: Sınavlar (sözlü, uygulama, yazılı) Güncel –Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme Nesnel yapılandırılmış (örgün) klinik sınavlar ( OSCE) –Çok kaynaklı değerlendirme: Uzman/hasta değerlendirmesi, portfolyo ve kendi-kendini değerlendirme –Simulasyonların kullanımı Harden RM Emerg Med J 2006, 23: Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Uzmanlık eğitim programının kapsamı artık tek başına bir eğitim nitelik belirteci değildir Eğitim programları bugün yapı ve kaynakları ile eğitilenin sürekli değerlendirilmesi / geri bildirimlerle gelişimini sağlayacak özellikleri ile değerlendirilmektedir Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Uzmanlık eğitiminde tıp eğiticilerinin görevi mesleğini bağımsız (tek başına) ve yetkin bir şekilde uygulayacak uzman yetiştirmek olmalıdır. Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Yetkinlik / Yeterlik Yetkinlik kişinin sadece daha önce tanımlanmış tıbbi bilgiye sahip olmayı kapsamamaktadır Tıbbi bilginin tamlığı (Tam öğrenme) Uygun sağlık hizmet sunumu Tıp alanında iletişim kurabilme Yeni sorunlara özenli/gayretli yaklaşım İnterdisipliner hasta hizmet sunumunda etkin işlev Prosfesyonel davranış Kendini değerlendirme Parker MG Amer J Kid Dis 2010:56;132

Uzmanlık Eğitiminde Yeterlilikler / Öğrenim çıktıları 1.Tıbbi bilgi 2.Hasta hizmeti 3.Hizmet temelli öğrenme ve gelişme 4.Sistem temelli hizmet 5.İletişim becerileri 6.Profesyonellik ACGME

TTB-UDEK Ulusal Tıpta Uzmanlık Eğitimi Standartları Alt Başlık TS GS 1. Amaç ve hedefler Eğitim süreci Uzmanlık öğrencileri Uzmanlık öğrencilerinin değerlendirilmesi Eğitim- öğretim kadrosu Eğitim ortamları ve eğitsel kaynaklar Eğitim programının değerlendirilmesi süreci Yönetim ve yöneticilik Sürekli yenilenme1 1 1 Toplam

TTB-UDEK Tıpta Uzmanlık Eğitimi Temel Yetkinlikleri Ekip çalışması Sağlık hizmet sunumu Tıbbi bilgi Danışman/Yönlendirici Bilimsellik (Eleştirel bakış, Karar vericilik) Sağlık savunuculuğu Mesleki değerler/sorumluluklar İletişim Yöneticilik

Uzmanlık Eğitiminde Yeterlilikler / Öğrenim çıktıları 1.Tıbbi bilgi 2.Hasta bakımı 3.Hizmet temelli öğrenme ve gelişme 4.Sistem temelli hizmet 5.İletişim becerileri 6.Profesyonellik ACGME Bilgi, beceri ve tutum olarak kazanılması gereken yeterlilikler bu alt temel yetkinlikler başlığında detaylandırılmalıdır.

Uzmanlık Eğitimi Usta-Çırak eğitimiÇıktı temelli eğitim Eğitim temelinde klinik/laboratuvar çalışması Yeterliliğe dayalı eğitim

Uzmanlık Eğitimi Apprenticeship Clinical work based learning Eğitim süresi odaklı Görev sırasında öğrenme Yapılandırılmış eğitim programı yok Eğiticilerin tanımlanmamış katılımı Eğitilenin eğitim gereksinimlerine dikkat edilmemesi Çıktı/performans odaklı Yapılandırılmış eğitim programı Tanımlanmış öğrenim çıktıları Eğitim yöntemleri, değerlendirme süreçleri ve eğitim ortamı öğrenim çıktıları ile uyumlu

Uzmanlık Eğitimi: Değerlendirme Geleneksel Uzmanlık sınavları Derneğe üyelik ya da yeterlik belgesi almaya yönelik ödüllendirme Formal yazılı, sözlü veya klinik sınavlar Güncel Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme Portfolyo ve kişisel değerlendirme Harden RM Emerg Med J 2006, 23:

Neler aktardım? Bugün tıpta uzmanlık eğitiminde yeni bir paradigmaya gereksinim vardır Evrensel olarak değişim ‘Çıktı temelli eğitim’e doğru gelişmektedir Yetkinlik/yeterlilik /profesyonelizm kavramı uzmanlık eğitimine entegre edilmelidir Güncel değerlendirme yöntemleri uzmanlık eğitiminde kullanılmalıdır.

Teşekkür ederim....