Birinci Dünya Savaşı / Kavram Haritası KONUYA GİRİŞ BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDEKİ GELİŞMELER VE BLOKLAŞMALAR BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ Genel - Başlatan BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ OSMANLI DEVLETİ’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİ VE SONUÇLARI BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI Birinci Dünya Savaşı / Kavram Haritası

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ GELİŞMELER 1800 ‘li Yıllarda Sanayi İnkılabı‘na bağlı olarak Hammadde Arayışı başlamış ve bunu sonucunda “SÖMÜRGECİLİK FAALİYETİ” hız kazandı… Zaman içinde “SİYASİ BİRLİĞİ”ni sağlayan ülkeler sömürgecilikte öne geçerken, diğer ülkeler geri kaldılar. 1800 Yılı’nın başlarında İngiltere ve Fransa “SİYASİ BİRLİKLERİ”ni gerçekleştirerek, sömürgeciliğe başlarken, Almanya ve İtalya,1870 ‘li yıllarda “SİYASİ BİRLİKLERİ” ni gerçekleştirdikten sonra geçte olsa sömürgeciliğe başladılar. Bu durum İngiltere ile Almanya arasında “EKONOMİK REKABET” e yol açtı. Bu rekabette zamanla iki ayrı bloğun oluşmasına ve dünyanın gerilmesine neden oldu.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIn genel nedenlerİ SAVAŞ ÖNCESİ BLOKLAŞMALAR İTİLAF DEVLETLERİ İNGİLTERE FRANSA RUSYA Rusya’nın Balkanlarda izlediği Panislavizm Politikası ‘na bağlı olarak ilerlemesi İki Ülke Arasında Bulunan Alsas Loren Çekişmesi Rusya’nın Balkanlarda izlediği Panislavizm Politikası ‘na bağlı olarak ilerlemesi Sömürge Yarışı Sömürge Yarışı İTALYA ALMANYA AVUSTURYA İTTİFAK DEVLETLERİ

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DEVLETLERİN OSMANLI’YA BAKIŞI İngiltere, Osmanlı topraklarını Pazar olarak kullandığı için önceleri Osmanlı toprak bütünlüğünü savunmuştur. Ancak 19. Yüzyılın sonlarında bu politikadan vazgeçmiş ve azınlıkları kışkırtmıştır. İtalya, Siyasi birliğini geç tamamladığı için Sanayi İnkılabını da geç gerçekleştirdi. Hammadde ve pazar bulmak için Osmanlı’nın son Afrika toprağı olan Trablusgarp’ı işgal etti. Almanya, İtalya gibi o da siyasi birliğini geç tamamlamıştır. Osmanlı devletinin yanında yer alan bir politika izlemiştir. ABD, Osmanlı topraklarında bulunan azınlıkları kendi çıkarları doğrultusunda kışkırtmıştır. Fransa, 1789 İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik akımı çok uluslu olan Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkilemiştir. Ayrıca Fransa 1798’de Osmanlı Devleti’ne ait olan Mısır’a asker çıkararak yayılmacı bir politika izlemiştir. Rusya, Tarihi emelleri sıcak denizlere hakim olmak ve Balkan ulusları üzerinde her zaman söz hakkı elde etmekti. Bu amaç doğrultusunda Balkanlarda Panslavist bir politika izleyerek, Balkan uluslarını Osmanlıya karşı kışkırtmıştır.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIn BAŞLAMA nedenİ

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 AVUSTURYA-MACARİSTAN İMPARATORLUĞU VELİAHTTI’nın, SIRBİSTAN‘a ziyareti esnasında bir Sırplı Öğrenci tarafından suikast sonucu öldürülmesi sonrasında AVUSTURYA-MACARİSTAN İMPARATORLUĞU ile SIRBİSTAN arasında savaş çıktı. İki devlet arasında başlayan, aslında küçük bir alanda cereyan eden savaş, diğer AVRUPALI DEVLETLERİ’nin savaşa girmesiyle birlikte savaş bir an da DÜNYA SAVAŞI‘na dönüştü.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Savaş başladıktan kısa bir süre sonra İNGİLTERE ve FRANSA, RUSYA‘nın talebi üzerine; RUSYA‘ya gerekli olan savaş yardımını ulaştırmak amacıyla kendi aralarında el birliği yaptılar. İNGİLTERE ile FRANSA‘nın el birliği ile hazırlanan yardım gemileri, 18 MART 1915 yılında ÇANAKKALE BOĞAZI önlerine geldiler. OSMANLI DEVLETİ, İNGİLTERE ile FRANSA‘nın öncülüğünde hazırlanan yardım gemilerinin ÇANAKKALE BOĞAZI‘ndan geçmesine olanak vermedi. OSMANLI DEVLETİ‘nin gösterdiği büyük kahramanlık sonrasında İNGİLTERE ve FRANSA DONANMASI ağır yenilgiye uğradı.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Böylece; RUSYA‘ya gerekli yardım, ÇANAKKALE BOĞAZI‘ndan geçirilemediği için RUSYA; BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI‘ndan BREST-LİTOVSK ANTLAŞMASI ile çekilmiştir. Büyük ekonomik sorunlarla uğraşan ve tüm umudunu İNGİLTERE ile FRANSA ‘dan gelecek yardımlara bağlayan RUSYA ‘da BOLŞEVİK HALK SINIFI Lenin önderliğinde, bu yardımların RUSYA ‘ya ulaştırılamaması üzerine devlete karşı isyan çıkardılar. Tarihte, bu isyana, BOLŞEVİK İHTİLALİ denir.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 RUSYA ‘nın savaştan çekilmesi sonrasında İtilaf ve İttifak Devletleri Grupları’nda değişiklikler meydana gelmişti. BUNA GÖRE; İTİLAF DEVLETLERİ İTTİFAK DEVLETLERİ ALMANYA İNGİLTERE FRANSA İTALYA SAVAŞTAN ÇEKİLDİ RUSYA AVUSTURYA MACARİSTAN İMPARATORLUĞU

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 RUSYA ‘nın savaştan çekilmesi üzerine önemli ortağını kaybeden İNGİLTERE, öbür blokta yer alan İTALYA‘ya “BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA OSMANLI DEVLETİ ‘NİN PARÇALANMASI DURUMUNDA EGE VE ÇEVRESİ“nin kendisine verileceği sözü ile kendi saflarına katılmasını teklif etmiştir. İTALYA ‘nın İNGİLTERE ‘nin içinde bulunduğu İTİLAF DEVLETLER GRUBU ‘na geçmesi ile birlikte ALMANYA, JEOPOLİTİK KONUM Özelliği nedeni ile OSMANLI DEVLETİ ve BULGARİSTAN DEVLETİ ‘ne kendisinin içinde bulunduğu İTTİFAK DEVLETLER GRUBU ‘na katılmaları teklifini yaptı. O zamana kadar savaşa girmemiş olan İTALYA, İNGİLTERE ‘nin kendisine sunduğu teklifi kabul ederek, savaşın ileriki zamanlarında İNGİLTERE ‘nin de içinde bulunduğu İTİLAF DEVLETLER GRUBU‘na katılır.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 OSMANLI DEVLETİ ve BULGARİSTAN DEVLETİ ‘nin savaşa girmesi sonrasında sonrasında İtilaf ve İttifak Devletleri Grupları ’nda değişiklikler meydana gelmişti. BUNA GÖRE; İTİLAF DEVLETLERİ İTTİFAK DEVLETLERİ ALMANYA İNGİLTERE Karşı Gruba Geçti FRANSA İTALYA İTALYA SAVAŞTAN ÇEKİLDİ RUSYA AVUSTURYA MACARİSTAN İMPARATORLUĞU OSMANLI DEVLETİ BULGARİSTAN DEVLETİ

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 İNGİLTERE SAVAŞTAN ÇEKİLDİ İTALYA BULGARİSTAN OSMANLI DEVLETİ

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI, ALMANYA ‘nın içinde bulunduğu İTTİFAK DEVLETLERİ’nin üstünlüğü ile devam ederken ; Bir ALMAN SAVAŞ GEMİSİ ‘nin ATLAS OKYANUSU üzerinde bulunan ABD TİCARET GEMİSİ‘ni yanlışlıkla batırması üzerine ABD ‘de İNGİLTERE ‘nin içinde bulunduğu İTİLAF DEVLETLERİ ‘nin yanında savaşa girdi.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ABD‘nin İTİLAF DEVLETLERİ GRUBU‘nun yanında savaşa girmesiyle birlikte BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI‘nın gidişatı değişmiştir. Zira ; ALMANYA‘nın lehine gözüken BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI‘nın gidişatı, ABD‘nin savaşa girmesiyle birlikte durum tersine dönmüştür BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI, kısa sürede sona ermiş ve İTTİFAK DEVLETLERİ sırayla barış teklifinde bulunmuşlardır. ABD BAŞKANI WİLSON, BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI‘nın hemen sonrasında antlaşmalar imzalanmadan kısa bir süre önce, DÜNYA BARIŞI‘nı sağlamak amacıyla 14 MADDELİK kendi adıyla anılan WİLSON İLKELERİ‘ni yayınlamıştır.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN GELİŞİMİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ** 1. Barış Antlaşmaları açık ve şeffaf biçimde yapılmalı, gizli antlaşmalar yapılmamalıdır. Buna İşgal Antlaşmaları da dahildir. ** 2. Karasuları dışındaki denizlerde dolaşım, savaşta ve barışta, özgür olmalıdır. Uluslararası kararla, uluslararası antlaşmalara uyulmasını sağlamak için genel veya bölgesel ablukalar oluşturulabilir. ** 3. Uluslar arasındaki bütün ekonomik engeller kaldırılmalı ve serbest ticarete izin verilmelidir. ** 4. Uluslar, iç güvenliği sağlamaya yetecek miktarın dışında silahlanmamalıdır. Bunun sağlanması için garantiler verilmelidir. ** 5. Uluslara kendi kaderini , yine kendilerince belirleme hakkı verilmelidir. ** 6. Rusya topraklarındaki yabancı birlikler ayrılmalı ve devletlerin de yardımı ile Rusya'ya kendi gelişmesini sağlamak için her türlü imkan verilmelidir. ** 7. Almanya, işgal ettiği Belçika topraklarını boşaltmalı ve Belçika'da savaş önceki durum yeniden kurulmalıdır. ** 8. Almanya, işgal ettiği Fransa topraklarının boşaltılmalı ve Prusya'nın 1871'de ilhak ettiği Alsas-Loren Fransa'ya geri verilmelidir. ** 9. İtalya'nın sınırları ulusçuluk prensibine yeniden düzenlenmelidir. ** 10. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu halklarına kendi kaderini tayin etme hakkı sağlanmalıdır. ** 11. Romanya, Sırbistan ve Karadağ toprakları boşaltılmalı ve Sırbistan'a denize açılma imkanı verilmelidir. Balkan devletlerinin sınırları ulusçuluk prensibine göre düzenlenmelidir. ** 12. Osmanlı İmparatorluğu'nun Türk olan kısımlarına egemenlik hakkı tanınmalı, fakat Türk olmayan halklara bağımsızlık verilmelidir. Çanakkale Boğazı, sürekli olarak, bütün milletlerin ticaret gemilerine açık olmalı ve bu durum milletlerarası garanti altına konmalıdır. ** 13. Bağımsız bir Polonya kurulmalı ve Baltık Denizi'ne açılmalıdır. ** 14. Büyük ve küçük, bütün devletlere siyasi bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti altına almak imkanını sağlamak amacı ile, uluslararası örgüt kurulmalıdır./ Milletler Cemiyeti

OSMANLI DEVLETİ’Nİ paylaşmak İÇİN YAPILAN GİZLİ ANTLAŞMALAR

OSMANLI DEVLETİ’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİ 1 2 3

OSMANLI DEVLETİ’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİ 1 2 3

OSMANLI DEVLETİ’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİ 1 2 3

OSMANLI DEVLETİ’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİ

OSMANLI DEVLETİ’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA GİRMESİ

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER KAFKAS CEPHESİ Gemilerimizin Rus limanlarını bombalaması ile RUSYA tarafından açılan cephedir. Rusların ilk saldırıları önlenmiş ve karşı taarruza geçilmiştir. Cephenin Açılmasının Nedenleri: Rusları Doğu Anadolu’dan atmak Orta Asya Türkleri ile birleşip büyük bir Türk dünyası kurmak. (TURANCILIK) Bakü petrollerinin kontrolünü sağlamak (Almanya’nın isteğidir.) amacıyla açılmıştır. Bu cephede 90 bin askerimiz donarak şehit olmuştur. Tarihimizde bu olaya SARIKAMIŞ FACİASI denmektedir. Mustafa Kemal 1916 da bu cephede görev alarak Muş ve Bitlis’i geri almıştır. RUSYA‘da BOLŞEVİK İHTİLALİ çıkınca BREST LİTOWSK ANTLAŞMASI ile Rusya’nın savaştan çekilmesiyle kapanmıştır. Osmanlı, mağlup olduğu halde, bu cephede toprak kazandı. Bu cephede Rusları destekleyen Ermeniler Türklere karşı katliama giriştiler. Osmanlı Devleti olayları önlemek için 1915’te, Tehcir Yasası (Yer Değiştirme) ile Ermenileri bölgeden uzaklaştırdı.

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER KAFKAS CEPHESİ Enver Paşa

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER çanakkale CEPHESİ Bu cephe İNGİLİZ ve FRANSIZLAR’ın saldırıları sonucu açıldı.. Cephenin Açılmasının Nedenleri: Boğazları denetim altına alarak Osmanlı Devleti’ni çökertmek, Bolşeviklerin baskıları sonucu darda olan RUSYA’ya yardım etmek, Almanya-Avusturya Ordularını arkadan çevirmek amacıyla İngiliz ve Fransızlar tarafından açıldı. İngiliz ve Fransızların hem karadan hem de denizden saldırmalarına rağmen, Mustafa Kemal’in üstün liderlik özelliği, Nusret Mayın Gemisi’nin etkin faaliyetlerinden dolayı Osmanlı devleti başarılı oldu.

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER çanakkale CEPHESİ Mustafa Kemal Çanakkale Cephesinin kazanılmasında önemli faktör olmuş ve burada ünlenmesi gelecekte Kurtuluş Savaşı’nın lideri olmasını kolaylaştırmıştır. Seyit Onbaşı Çanakkale Zaferi Sonucunda; Çanakkale geçilemeyince Rusya’da çarlık devrildi, Bolşevikler iktidara geldi. İtilaf devletlerinin yenilebileceği kanıtlandı. Bulgaristan, bu zaferle birlikte İttifak grubuna katıldı 250 bin civarında özellikle eğitimli insanımız şehit oldu. Savaşın uzamasına sebep oldu. Mustafa Kemal Albaylığa terfi etti.

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER KANAL CEPHESİ Cephenin Açılmasının Nedenleri: Almanya’nın desteği ve planlamasıyla Süveyş Kanalı’nı ele geçirerek İngiltere’nin sömürgeleriyle (Hindistan, Yeni Zelanda, Avustralya) olan bağlantısını kesmek, Mısır’ı İngilizlerden geri almak amacıyla da açılmış bir cephedir Mustafa Kemal Çanakkale ve Kafkas Cepheleri’nden sonra Suriye Cephesi’nde görev almış ama kısa bir süre sonra Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’ndan çekilmiştir. İki kez saldırsak da başarısız olunmuştur. Osmanlı’daki Araplardan destek alan İngilizler Osmanlı’yı geri püskürttüler. Başarısız olunca geri çekildik ve Filistin’de savunma yapmaya başladık. Filistin’de de yenilen Osmanlı Suriye’ye çekiliyor. Arapların İngilizlerle işbirliği yapmaya başlaması Ümmetçiliğin yok olmaya başladığını gösterir. Osmanlı, Suriye cephesindeyken savaştan çekiliyor.

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER IRAK CEPHESİ İNGİLİZLER’in Basra Körfezi’ne asker çıkarmasıyla açılan savunma cephesidir. İngilizler Ortadoğu petrollerini ele geçirmek için saldırmıştır. İlk saldırı geri püskürtülmüş ve 10 bin asker esir alınmıştır. İkinci saldırıda yenilen Osmanlı Musul’a çekilmiştir. Musul’da savunma sürerken, Osmanlı savaştan çekilmiştir.

SAVAŞTIĞIMIZ CEPHELER Hİcaz-yemen CEPHESİ İNGİLİZLER, Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile bir Arap devleti kurulması konusunda anlaştı. Bunun üzerine Şerif Hüseyin Osmanlı askerlerine saldırdı. Mücadeleler I.Dünya Savaşı’nın bitimine kadar devam etti.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI 7. Yenen Devletler ile Yenilen Devletler arasında antlaşmalar imzalandı

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Günümüzde Yunanistan’ın Limni Adasının Mondros Limanı’nda 27 Ekim'den itibaren dört gün süren çetin müzakereler sonunda 30 Ekim 1918 akşamı Mondros Ateşkes Antlaşma imzalandı. 1 Kasım sabahından geçerli olmak üzere Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında ateşkes ilan edildi.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 1. Karadeniz’e geçmek için Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması ve Karadeniz’e geçmenin sağlanması, Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının müttefikler tarafından işgali.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 5. Hudutların muhafazası ve iç güvenliğin korunması için lüzumu görülen kuvvetlerden fazlasının derhal terhisi, işbu askeri kuvvetlerin miktar ve durumları, Osmanlı Devleti ile müzakere edildikten sonra, müttefikler tarafından kararlaştırılacaktır.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 7. Müttefikler, emniyetlerini tehdit edecek durum zuhurunda herhangi bir stratejik noktayı işgal hakkını haiz olacaklardır. Bu madde, ateşkes anlaşmasından ziyade Osmanlı Devletinin teslimini ve işgalini amaçlandığını ortaya koymaktadır.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 8. Bu gün Osmanlı işgali altında bulunan bütün liman ve demiryollarından İtilaf Devletleri tarafından istifade edilmesi ve İtilaf Devletleri ile savaş halinde bulunan devletlere kapatılacaktır. Osmanlı gemileri de ticaret ve ordunun terhis hususlarında benzer şartlar içinde faydalanacaklardır.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 10. Toros Tünelleri Müttefikler tarafından işgal edilecektir.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 12. Hükümet muhabereleri müstesna olmak üzere, telsiz telgraf ve kabloların İtilaf Devletleri memurlarının denetimine bırakılması.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918) Hükümler: MADDE 24. Altı Vilayette (Erzurum, Van, Bitlis, Harput, Diyarbakır ve Sivas ) karışıklık çıkması durumunda bu vilayetlerin herhangi bir kısmını işgal hakkı İtilaf Devletlerine ait olacaktır. Bu madde, doğuda bir Ermeni devleti kurmaya yöneliktir.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)