AB YENİLENEBİLİR ENERJİ POLİTİKASI VE HUKUKUNA BAKIŞ PROF. DR. KURT DEKETELAERE Çevre ve Enerji Hukuku Profesörü Çevre ve Enerji Hukuku Enstitüsü Direktörü Hukuk Fakültesi, Leuven Üniversitesi kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

İNCELEME BİLGİ KAYNAKLARI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI KAVRAMI YENİLENEBİLİR ENERJİ HUKUKU KAYNAKLARI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI TEŞVİK ETMEK İÇİN TOPLULUK PROGRAMLARI SONUÇ kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

BİLGİ KAYNAKLARI Ulaştırma ve Enerji Genel Müdürlüğü: Agores: EUR-Lex: http://europa.eu.int/comm/energy/index_en.html Agores: http://www.agores.org EUR-Lex: http://europa.eu.int/eur-lex/en/index.html kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI KAVRAMLARI Yenilenebilir enerji kaynakları tanımı Farklı yenilenebilir enerji sektörleri kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yenilenebilir enerji kaynakları tanımı Direktif 2001/77/AT, Madde 2: “yenilenebilir enerji kaynakları fosil olmayan enerji kaynakları anlamına gelebilir (rüzgar, güneş, jeotermal, dalga, gelgit havzası, hidroelektrik, biyokütle, biyogaz, pis su arıtma tesisleri gazı ve biyogazı)”. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Farklı yenilenebilir enerji sektörleri Fotovoltaik Biyoenerji – Biyogaz - Biyoyakıtlar Güneş Termal Gücü Küçük Hidro Rüzgar Enerjisi Jeotermal Enerji Güneşle Isıtma Okyanus Enerjisi kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

YENİLENEBİLİR ENERJİ HUKUKU KAYNAKLARI AB Enerji politikası hedefleri 2010 için AB yenilenebilir enerji hedefleri Enerji Politikası Üzerine Beyaz Kitap COM (95) 682 final Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve Hareket Planı Üzerine Beyaz Kitap (97) 599 final Enerji Arz Güvenliği Üzerine Yeşil Kitap COM (2000) 769 final kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

YENİLENEBİLİR ENERJİ HUKUKU KAYNAKLARI Antlaşma kuralları ve yenilenebilir sektörü Elektrik Direktifi 2003/54/AT Yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek için vergilendirme araçları Yenilenebilir enerji kaynakları üzerine direktifler Çevresel koruma için devlet yardımı üzerine Topluluk Tüzükleri kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

AB Enerji Politikası Hedefleri Çevre üzerinde, konvansiyonel enerjinin neden olduğu sorunların azaltılması (Kyoto) Enerji etkinliğinin artırılması Enerji arz güvenliği ve çeşitlendirmenin sağlanması Yenilenebilir enerjinin payının ikiye katlanması kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

2010 için AB yenilenebilir enerji hedefleri Avrupa’da yenilenebilirlerin enerji tüketimindeki payını % 6’dan % 12’ye çıkararak ikiye katlamak Yeşil elektriğin elektrik tüketiminde payını % 14’den % 22’ye çıkartmak yapılarda ısınma, havalandırma, sıcak su ve aydınlatma için kullanılan enerjinin % 22’sinin tasarruf edilmesini sağlamak Avrupa’da ulaşım için toplam yakıt miktarında % 5 oranında biyoyakıt oranına ulaşmak Bu enerji hedeflerine nasıl ulaşılacak – araçlar hangileri? kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Enerji Politikası Üzerine Beyaz Kitap COM (95) 682 final Amaçlar: Çevrenin korunması Enerji arz güvenliği Endüstriyel rekabet edebilirlik Yenilenebilir içeriği: Ulusal ve Topluluk otoritelerini RES için önemli kaynakları harekete geçirecek politikaları benimsemeye çağırmak Rekabete en az zararlı olan belirli program ve sübvansiyonları öngörmek Uzun dönemde RES’in esas sürdürülebilir enerji kaynağını oluşturduğunu ve RES’in gelişiminde bir stratejinin benimsenmesi gereğini kabul eder. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve Hareket Planı Üzerine Beyaz Kitap COM (97) 599 final 2010 yılı itibariyle Gayri Safi Yurtiçi Üretimde yenilenebilir enerjinin payını % 6’dan % 12’ye çıkartmak için Topluluk stratejisini ve Hareket Planını ortaya koyar: İç Pazar önlemleri Topluluk politikalarını güçlendirme Önlemleri destekleme Atılımiçin kampanya Üye devletler arasında işbirliğini geliştirme Farklı sektörlerde alt hedefler koyar. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Enerji Arz Güvenliği Üzerine Yeşil Kitap COM (2000) 769 final Amaç Neden enerji arz güvenliği? Enerji arzına bağımlılık oranı bugün % 50 iken 2030’da % 70 olarak hesaplanmaktadır. Rahatsız edici sonuçlar: petrol fiyatlarının fırlaması gibi Yeni meydan okumalar: iklim değişikliği, enerji iç pazarı Bir strateji taslağı Atığı durdurma (enerji etkinliği) Doğru, alternatif bir ulaştırma politikasını bulma Yeni ve yenilenebilir enerjilerin gelişimi Göreceli bir özerkliğin sağlanması (nükleeri analiz etme) Ortak problemlere ortak çözümler bulma (tek pazarın hızlandırılması) kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Enerji Arz Güvenliği Üzerine Yeşil Kitap COM (2000) 769 final Yarının öncelikleri: A. Talepteki büyüme ile savaşmak için: İç pazarı tamamlama Enerji vergilendirmesini gözden geçirme Enerji tasarrufu ve çeşitlendirme planları Yeni teknolojilerin yayılması B. Arz bağımlılığının yönetilmesi için: Daha az kirleten enerji kaynaklarının geliştirilmesi – yenilenebilir enerji kaynakları Kaynaklara erişimin sağlanması Dış arzları garantileme kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Antlaşma kuralları ve yenilenebilir enerji sektörü AT Antlaşması Madde 174: “ 1. Çevre üzerine Topluluk politikası şu amaçların takip edilmesine katkıda bulunmalıdır: … ;doğal enerji kaynaklarından ihtiyatlı ve akılcı bir şekilde faydalanılması;…” AT Antlaşması Madde 175: “1. Konsey, Madde 251’deki prosedürle uyumlu hareket edip; Ekonomik ve Sosyal Komite’ye (ECOSOC) ve Bölgeler Komitesi’ne başvurduktan sonra, Madde 174’de geçen amaçlara ulaşmak için Topluluğun nasıl hareket etmesi gerektiğine karar vermelidir.” kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Antlaşma kuralları ve yenilenebilir enerji sektörü AT Antlaşması Madde 175: “2. Paragraf 1 ve Madde 95’i bozmaksızın hazırlanan karar alma prosedüründen kısmen tadil yoluyla, Konsey, Komisyondan gelen öneri üzerine oybirliğiyle hareket ederek ve ardından Avrupa Parlamentosu, ECOSOC ve Bölgeler Komitesi’ne danışarak aşağıdaki hususlarda karar almalıdır: Mali işlerle ilgili başlıca hükümler; Şehir ve bölge planlama, toprak kullanımı ile ilgili önlemler … Bir üye devletin farklı enerji kaynakları ve enerji arzının genel yapısı arasındaki seçimini önemli ölçüde etkileyen önlemler.” kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Elektrik Direktifi 2003/54/AT Elektrik Direktifi 2003/54/AT Madde 11 (3) ve Madde 14 (4): Üretim tesislerine sevk ederken, bir üye devlet, sistem işletmecisinden veya dağıtım sistemi işletmecisinden, yenilenebilir enerji kaynaklarına veya atık kullanan üretim tesislerine veya kombine ısı ve çevrim santrallerine öncelik vermesini isteyebilir. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek için vergilendirme araçları Enerji vergilendirmesi reformu Birçok erişimim Direktif COM (1992) 226 final için Öneri Direktif COM (1995) 172 final için Değiştirilen Öneri RES’e geçmeyi teşvik etmek için politikalara yönelik etkin mekanizmalar 20 Mart 2003’de önerilen 1997 Direktifi üzerine Siyasal Anlaşma Enerjiyi daha etkin kullanmak için teşvikler Çevresel nedenler, yenilenebilir enerjiler, biyoyakıtlar, vb. için üye ülkelere vergi muafiyeti veya daha az vergi alması için izin verir. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Üzerine Direktifler Yeşil Elektrik Direktifi Ulaştırma Direktifi için biyoyakıtlar veya diğer yenilenebilir yakıtlar Yapıların enerji performansı üzerine Direktif kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yeşil Elektrik Direktifi Hedefler: 2010 yılı itibariyle brüt elektrik tüketiminde yeşil elektriğin payını % 14’den % 22’ye çıkartmak için bir çerçeve oluşturmak 2010 yılı itibariyle Avrupa’da brüt enerji tüketiminde yenilenebilir enerjinin payının % 6’dan % 12’ye çıkartılarak ikiye katlanmasına yardımcı olmak Sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik 1997 Kyoto Protokolü’nün altında AB tarafından yapılan taahhütlere uyumun ilerletilmesi kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yeşil Elektrik Direktifi İlkeler: Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminin teşvik edilmesi: Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik tüketimi için rakamlara dökülmüş ulusal hedefler Ulusal destek planı, gerekirse, bir uyumlu destek sistemi Yetki için ulusal idari prosedürlerin basitleştirilmesi Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektriğin iletimi ve dağıtımına garanti edilmiş erişim kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Ulaştırma Direktifi için biyoyakıtlar veya diğer yenilenebilir yakıtlar Direktif 2003/30/AET temel Biyoyakıtların teşvik edilmesi üzerine bir direktif önerisi COM (2002) 508 final ulaştırma için biyoyakıtlar ve diğer yenilenebilir yakıtlardan minimum oranı geniş ölçüde garantileyerek biyoyakıtların kullanımını teşvik etmeyi amaçlar. Üye devletler minimum oranı referans değeri 31 Aralık 2005 itibariyle % 2 31 Aralık 2010 itibariyle % 5,75 olarak garanti etmelidir. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Yapıların Enerji Performansı Üzerine Direktif Direktif 2002/91/AT Amaçlar: Maliyet etkin ölçümler doğrultusunda AB’de yapıların enerji performansının iyileştirilmesinin teşvik edilmesi Yapı standartlarının, şimdiden belirli seviyelere ulaşmış üye ülkelerdeki yakınsallığı Önlemler: Minimum standartlar için gereksinimleri ortaya koyar. Enerji Ruhsat Planları Düzenli inceleme ve yapılar için entegre enerji performans standartlarını kuran bir metodoloji Yapılarda enerji kullanımı üzerine hareketin etkisi: Yapı sektöründe büyük enerji tasarruf potansiyeli: 2010 itibariyle % 22 kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Çevresel Koruma için Devlet Yardımı Üzerine Topluluk Tüzükleri 3 Şubat 2001 tarihli Çevresel Koruma için Devlet Yardımı üzerine Topluluk tüzükleri Temel 6 Kasım 1974 Tarihli Sözleşme ve iki temdidi 10 Mart 1994 tarihli çevresel koruma için Devlet Yardımı üzerine Topluluk Tüzükleri Tüzüklerin kapsamı kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

Çevresel Koruma için Devlet Yardımı Üzerine Topluluk Tüzükleri Yenilenebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi için kullanılan farklı türde yardımlar Yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek için yatırım yardımı Vergi indirimleri veya muafiyetleri biçiminde işletme yardımı Yenilenebilir enerji kaynakları için işletme yardımı kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI TEŞVİK ETMEK İÇİN TOPLULUK PROGRAMLARI ALTENER I (1993 – 1997) ve ALTENER II (1998 – 2002) Programı Yalnızca yenilenebilir enerji kaynaklarının teşvikine odaklanmak ALTENER Programının amaçları ve kapsamı, “Avrupa için Akıllı Enerji”de aynı isimdeki “Dikey Ana Hareket” içinde sürdürülmektedir. Agores kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI TEŞVİK ETMEK İÇİN TOPLULUK PROGRAMLARI Altıncı Çerçeve Programı (2002 – 2006) Avrupa Araştırma Alanının yaratılması (ERA) Energie (1998 – 2002) ve Thermie (1995 – 1998) ManagEnergy Çalıştaylar, çalışma turları ve enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerji üzerine online olaylar yoluyla yerel ve bölgesel enerji ajansları arasında işbirliğini teşvik eder. STEER programı ulaştırma, yakıtların çeşitlendirilmesi, vb.’nin tüm enerji kısmıyla ilgili inisiyatiflere destek verir. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI TEŞVİK ETMEK İÇİN TOPLULUK PROGRAMLARI COOPENER programı Gelişmekte olan ülkelerde yenilenebilirlerin ve enerji etkinliğinin teşviki ile ilgili inisiyatiflere destek verir. Avrupa için Akıllı Enerji (2003 – 2006) 1230/2003/AT Sayılı Karar Yenilenebilir Enerji Ortaklıkları ve Atılım için Kampanya (1999-2003) Ana RES sektörlerinin gelişimi için katalizör görevi görür, RES’lerin daha büyük ölçüde kullanımı için daha belirgin sinyaller gönderir ve yatırımı cesaretlendirir. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

SONUÇ Yenilenebilir enerji planlarının başarılı bir şekilde uygulanması için şu önlemler alınmalıdır: Siyasi – RES lehine politikaların benimsenmesi yoluyla güçlü siyasi destek sağlanması Yasama – özellikle garanti edilmiş bir piyasa ve RES için elektrik satışı konusunda destek sağlama yoluyla enerji piyasasına bağımsız RES üreticilerinin erişimini garanti etmek, kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be

SONUÇ Finansal – RES projelerinde, hibe, borç, sübvansiyon, vb. yoluyla, yatırımlar için mali desteğe erişim erişimi sağlamak. Mali – Özellikle enerji vergilendirmesi yönteminin kullanılması yoluyla fosil veya nükleer kaynaklardan gelen enerjiyle karşılaştırıldığında RES’den gelen enerjinin dış maliyetlerinin ve faydalarının yansıtılması Kamu otoritelerinin rolü – RES projelerinin oturması ve uygulanması için, bilgilendirmenin artırılması ve bilgi kampanyaları yoluyla ve Topluluğa RES’in faydalarının tanıtılmasını hedefleyerek, aktif destek sağlanması. kurt.deketelaere@law.kuleuven.ac.be