TEKNOGİRİŞİM SERMAYESİ DESTEĞİ Okan Sadi Müfettiş Kemer/Kasım 2012

Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü 2009 yılından günümüze; San-Tez kapsamında 85.830.000 TL, TGB kapsamında 108.000.000 TL, TGS kapsamında 72.139.000 TL olmak üzere toplamda 265.969.000 TL doğrudan karşılıksız destek ödemesi gerçekleştirmiştir.

Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğünün (mülga Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğünü) Görevleri

635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK’nın 8. maddesine göre; Ekonomik kalkınma, sosyal gelişme, rekabet yeteneğini güçlendirme ve milli güvenlik hedefleri doğrultusunda bilim, teknoloji, araştırma, geliştirme ve yenilikçilik politikalarını ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak belirlemek, uygulamak, uygulanmasını sağlamak, izlemek, koordine etmek ve sonuçlarını değerlendirmek,

Ekonomik ve sosyal gelişmenin sağlanmasına, rekabet gücünün yükseltilmesine yönelik sanayi araştırma, geliştirme, yenilikçilik ve girişimcilikle ilgili faaliyetleri desteklemek, teşvik etmek, izlemek ve sonuçlarını değerlendirmek,

Sanayiye yönelik teknolojik araştırma, geliştirme ve yenilikçilik program ve projelerinin desteklenmesi ve teşviki ile ilgili düzenlemeler yapmak, yapılan düzenlemeler çerçevesinde Bakanlık bütçesinden yapılacak harcamaları belirlemek, dağıtmak ve amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetlemek,

Sanayi alanındaki araştırma, geliştirme, yenilikçilik ve girişimcilik faaliyetleri ile teknolojik gelişmeleri takip etmek, desteklemek ve teşvik etmek amacıyla sanayi kuruluşları, üniversiteler, araştırma merkezleri ve enstitüler ile işbirliği yaparak bu kurumların teknolojik araştırma ve geliştirmeye aktif katılımını sağlayacak programlar ve projeler geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak,

Sanayiye yönelik araştırma ve geliştirme, yenilikçilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünün patenti, yatırımı, tanıtımı ve pazarlanması konusunda gerçek ve tüzel kişilere destek vermek ve bu programların uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek,

Sanayiye yönelik teknoloji, araştırma, geliştirme, yenilikçilik ve girişimcilik kültürünün geliştirilmesi için ulusal ve uluslararası fuarlara katılmak, kongre, seminer ve toplantılar düzenlemek, düzenlenmesini desteklemek, yazılı, görsel ve elektronik ortamda yayınlar yapmak veya yaptırmak,

Sanayiye yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetlerine, teknoloji, yenilikçilik ve girişimcilik ile ilgili faaliyetlere ilişkin projeleri, bilimsel ve teknik çalışmaları, teknolojik ürüne yönelik yatırım başvurularını kabul etmek, değerlendirmek, desteklemek ve ilgili mevzuatında öngörülen desteklemelere ilişkin usul ve esasları belirlemek,

Teknoloji geliştirme bölgelerinin; yer seçimi, kamulaştırılması, kuruluşu, işleyişi, imar planlarının hazırlanması ve onaylanması, onaylanan uygulama imar planına göre arazi kullanımı, yapı ve tesislerin projelendirilmesi, inşası ile ilgili ruhsat ve izinlerin verilmesine ilişkin işleri yürütmek, düzenlemeler yapmak ve faaliyetlerini denetlemek,

Teknogirişim sermayesi desteği programı; 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü (mülga Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü) tarafından 2009 yılından itibaren yürütülmektedir.

Bu Kanunun amacı, yenilikçiliğe odaklanmış, nitelikli istihdamı gelişmiş, katma değeri yüksek ürünler üreten, verimliliği ve rekabet gücü yüksek bir ekonomik ortamın oluşturulmasını sağlayarak ülkemizin, uluslararası rekabet gücünün artırılmasını, yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesini ve dünyadaki gelişmelere uygun bir sanayi altyapısının oluşturulmasını teşvik etmektir.

5746 sayılı Kanunun girişimcilere yönelik destek mekanizmalarından olan Teknogirişim Sermayesi Desteğinin amacı ise;

Teknolojik ve yenilikçi iş fikirleri olan genç girişimcilerin, bu iş fikirlerini katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için çekirdek sermaye sağlanarak desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Bu destekten kimler faydalanabilir?

Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenciler, Yüksek lisans veya doktora öğrencileri, Lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişiler, destek başvurusunda bulunabilir.

SAĞLANAN DESTEK MİKTARI NEDİR?

Kanun kapsamında desteklenmesi uygun bulunan girişimci, firmasını kurmasını müteakip en fazla 100.000,00 TL destek ile bir yıl süre boyunca desteklenmektedir. Sağlanan destekler teminat alınmaksızın ve hibe olarak verilmektedir. 2009 ve 2010 yılı bütçe yılı içerisinde en fazla 100 girişimci desteklenebilirken, 2011 yılı içerisinde 5746 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle bu sayı 500’e çıkmıştır.

Destek Kapsamında Bulunan Gider Kalemleri

Makina, donanım, yazılım ve yayın giderleri Sarf malzemesi giderleri Personel giderleri Hizmet alımı ve danışmanlık giderleri (Toplam bütçenin %20'sini geçemez) Genel işletme giderleri

Yıllar itibariyle teknogirişim sermayesi desteğine yapılan başvuralar ve desteklenen girişimci sayıları şöyledir;

Desteklenen Başvuru Sayısı Sağlanan Toplam Destek Miktarı Yıl Başvuru Sayısı Desteklenen Başvuru Sayısı Sağlanan Toplam Destek Miktarı 2009 159 78 7.655.051 TL 2010 724 102 9.973.853 TL 2011 859 272 26.336.756,58 TL 2012 1.597 289 28.173.437 TL* *2012 yılı ödemeleri henüz tamamlanmadığı için bu rakam toplam sözleşme bedelini göstermektedir.

Desteklenen iş fikirlerinin teknolojik alanlara göre analizi ise şöyledir;

TEKNOLOJİK ALANLARA GÖRE ANALİZ 2009 2010 2011 2012 Toplam % Yazılım 34 42 122 104 302 41 Elektromekanik-Elektrik 12 18 54 74 158 21 Makine 17 39 110 15 Biyoagroteknoloji 8 30 37 83 11 Malzeme 9 48 6 Kimya - 7 10 16 33 5 Diğer 1 2 4 GENEL TOPLAM 78 102 272 289 741 100,00

DESTEK SÜRECİ NASILDIR?

Teknogirişim sermayesi desteği ön başvuruları her yılın 1 Ekim-15 Kasım tarihleri arasında alınmaktadır. Gelen başvurular bir Genel Müdürlük personeli tarafından ön incelenmeye tabi tutulmaktadır. Ön başvurusu kabul edilen girişimciden iş planı dosyasının sunulması istenmektedir.

Eksikliği bulunmayan girişimcilerin iş planı dosyası Genel Müdürlükçe belirlenen değerlendirme komisyonuna havale edilmektedir. Komisyon üye salt sayısının iş fikrinin teknolojik yenilik ve rekabetçi yönünü yeterli bulması kaydıyla ve puan ortalaması en az 60 ve üstünde olan iş fikirleri desteklenmeye değer bulunmaktadır.

Yapılan puanlama neticesinde en yüksek puan alandan en düşük puan alana doğru sıralama yapılarak bütçe imkânları doğrultusunda desteklenmeye değer bulunanlar belirlendikten sonra firmasını kuran girişimci ile sözleşme imzalanmaktadır. Desteklenen işletme, sözleşme tarihinden itibaren dörder aylık dönemlerde (iki kez), dönem faaliyet raporunu Bakanlığa teslim etmektedir.

Sonrasında ise dönem faaliyet raporu Genel Müdürlük personeli tarafından yerinde denetlenmektedir. Yapılan denetim neticesinde düzenlenen rapor, bir sonraki dönem ödemesinin yapılıp yapılmayacağına veya iş fikrinin sürdürülebilirliği ile ilgili kararlarda esas alınmaktadır.

Faaliyet raporlarından sonra sözleşme süresinin sona erdiği ayı takip eden ay sonuna kadar firma sonuç raporunu hazırlayarak Bakanlığa göndermekte ve bu rapor da iş planında belirtilen kriterlere göre Genel Müdürlük personeli tarafından yerinde denetlenmektedir.

Değerlendirme Komisyonunun Oluşumu

Girişimciler tarafından sunulan iş fikirleri teknolojik yenilik ve rekabetçi yönleri açısından olmak üzere, mevzuata göre çoğunluğu ilgili merkezî yönetim kapsamındaki kamu idaresi dışından seçilecek, iş planlarının ilgili olduğu teknoloji alanlarında uzmanlığı ve deneyimi olan kişiler olmak kaydıyla üniversite, araştırma kurumları, sanayi kuruluşları ve benzeri kurum ya da kuruluş mensuplarından oluşan en az beş kişilik bir komisyon tarafından değerlendirilmektedir.

Beş kişilik bu komisyonda uygulamada üç akademisyen, iki Bakanlık personeli bulunmaktadır. Uygulamada komisyonda iki Bakanlık personelinin görev yapması programa duyulan güveni olumsuz etkileyecek en büyük sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

Zira, çoğunlukla personel yetersizliği sebebiyle Genel Müdürlükte görev yapmakta olan personel, uzmanlık alanlarına bakılmaksızın iş fikri değerlendirme komisyonlarında görevlendirilmektedir.

Örneğin, 2011 yılında desteklenen 272 iş fikrinin % 45’inin yazılım üzerine olmasına rağmen komisyon toplantılarında Genel Müdürlüğü temsilen görevlendirilen kişilerden hiç biri bilgisayar mühendisi değildir.

Dolayısıyla, Genel Müdürlükte görev yapmakta olan personelin uzmanlık alanlarına bakılmaksızın iş fikri değerlendirme komisyonlarında görevlendirilmeleri, bu kişilerin yapacakları değerlendirmelerin yeterliliğini de sorgulatır hale getirmektedir.

Bu kişilere, uzmanlık alanlarına girmeyen hatta ilk kez duydukları konular hakkında değerlendirmeleri nasıl yaptıkları sorulduğunda genellikle akademisyenler kaç puan verdilerse onların verdikleri puanlamalara yakın puanlama yaptıklarını ifade etmişlerdir.

Bununla birlikte dışarıdan müdahaleler sonucunda Bakanlık personeli komisyon üyelerinin iş fikirlerine verdikleri puanları sonradan değiştirdikleri de gözlenmiştir.

Bu nedenle yapılacak mevzuat değişiklikleriyle (özellikle komisyon üye sayıları ve ne şekilde belirlenecekleri hususu olmak üzere) bahse konu riskleri ve olumsuzlukları bertaraf edecek tedbirlerin acilen alınması önerilmektedir.

Teşekkürler…