Sağlıkta Dönüşüm Programı İle Değişen Çalışma Koşulları Dr. Süheyla AĞKOÇ İstanbul Tabip Odası

Sağlık Finansmanı Sağlık G.S.S. Çalışanlarının İstihdamında Değişim “sözleşmelilik” Sağlık Bakanlığı’nın Yeniden Yapılanması Performansa göre ücretlendirme Sağlıkta dönüşüm Hastanelerin İşletmeleştirilmesi özelleştirilmesi Birinci Basamakta Aile hekimliği 2 2

3

Kamunun dönüşümü Verimlilik Etkinlik Kalite Performans Müşteri memnuniyeti Kar-Zarar İşletmek-İşlettirmek

Sağlık Hizmetlerini Standartlaştırma Sağlık kurumlarını ve hizmetlerini sınıflandıran akreditasyon sistemleri Performansa dayalı ücretlendirme SGK ödeme yönergeleri Toplam kalite uygulamaları İş akış şemaları Tedavi rehberleri Kanıta dayalı tıp uygulamaları

Sağlık Alanında Yeni Denetim Stratejileri Toplam kalite yönetimi İnsan kaynakları yönetimi Performans yönetimi Elektronik gözetim sistemi (kartlı geçiş, kamera vb.) Hasta kayıt sistemi Hasta memnuniyet / şikayet sistemi 7

Süreç İşyeri ve işgücü parçalanıyor, Çalışma süresi uzuyor, Emek yoğunluğu artıyor, Az personelle çok iş yaptırılıyor, Esnek çalışma (zaman ve istihdam açısından) yaygınlaşıyor, Sözleşmeli çalışmaya geçiliyor, Ücret ve sosyal haklarda eşitsizlik artıyor, Taşeronlaştırma sistemli bir hal alıyor…

İstihdam biçimlerinde Esnek çalışma Güvencesizlik Taşeronlaştırma Üretim ilişkilerinde Parçalanma, yalnızlaşma Birbirine yabancılaşma 8

Performans Sağlık Bakanlığı hastanelerinde performansa göre döner sermaye katkı payı ödemesi 2004 yılından itibaren uygulanmaya başlandı. Tam Gün Yasası: performansa Dayalı Ödeme Sistemi 31 Ocak 2011 Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Ek Ödeme Yönetmeliği 18 Şubat 2011 Birlikte Kullanım ve İşbirliği 6354 saıylı torba yasa 12 Temmuz 2012

Amaç: Birim zamanda en düşük maliyetle en yüksek karı elde etmek Performans Sistemi Amaç: Birim zamanda en düşük maliyetle en yüksek karı elde etmek Sadece bir ücretlendirme modeli değil; aynı zamanda denetim ve baskı aracı Sağlık hizmetinin işleyişine yönelik bir düzenleme değil, doğrudan doğasına yönelik bir müdahale (Ne kadar ücret alınacağı belirlenirken işin nasıl yapılacağı da belirleniyor. Mesleki bağımsızlık?)

tetkik, lokal anestezi, yatırılan hasta, konsültasyon isteme, Artanlar Azalanlar tetkik, lokal anestezi, yatırılan hasta, konsültasyon isteme, endikasyonsuz müdahaleler, etik olmayan uygulamalar uygulama hataları (malpraktis) çalışanlar ve klinikler arasında rekabet çalışma stresi hasta başına düşen muayene süresi beceri kazandırmaya ayrılan süre hasta başı eğitim ve teorik eğitime ayrılan süre sürekli tıp eğitimine katılma ve literatür okumaya ayrılan süre TTB etik kurul 2009

Azalanlar motivasyon, izin ve dinlenme süreleri mesleki dayanışma ve örgütlenme arayışı mesleki geleceği görme arkadaş/meslektaşlar ile ilişki çalışanlar arasında işbirliği hekim dışı sağlık personeli ile ilişki, dürüst çalışma, mesleki doyum sağlayarak çalışma topluma daha iyi hizmet verme olanağı TTB etik kurul 2009

Birinci Basamak Aile Hekimleri Gelir ve iş güvencesizliği, kaygı İstihdam şekilleri/ mesleki statülerde belirsizlik (kamu/özel) Hekimlik uygulaması ile ilgili olmayan iş yükleri Rekabet ortamı Geçici görevlendirmeler/ angarya görevler, ikinci basamakta acil nöbeti tutma uygulaması Negatif performansa dayalı sözleşmeli çalışma, ihtar puanı tehditleri Kışkırtılmış hasta talepleri, 184 Sabim uygulamaları,

Birinci Basamak TSM Hekimleri, ücret eşitsizliği, hekimlik yapma yetkilerinin kısıtlılığı, ASM/ ASB’lerin lojistiğini sağlama, adli nöbet, evde bakım, filyasyon, okul aşıları gibi görevleri üstlenme, geçici görevlendirme 112 Acil Hekimleri, olumsuz çalışma koşulları, düşük ücret ve özlük hak kayıpları, hizmetin kamusal niteliğinin giderek azalarak özele devredilme süreci… İşçi sağlığı ve işyeri hekimliğinde piyasa koşulları; OSGB’ler

Üniversiteler Ülkemizde 2006 yılında 50 olan tıp fakültesi sayısı, 2013 yılında 86 olmuştur. Kamusal finansal desteği önemli ölçüde azaltılan üniversite hastaneleri, ayakta kalabilmek için, kâr amacını ön planda tutan birer “sağlık işletmesi” haline getirilmiştir. Performansa dayalı ödeme sistemiyle, eğitime ve araştırmaya ayrılan süre azalmıştır. Öğretim üyeleri, serbest çalışma haklarını kaybederken, mesai sonrasında hastalardan ek ücret almaya ya da üniversitelerin anlaşma yapacağı vakıf hastaneleri ya da özel hastanelerde çalışmaya yönlendirilmektedir.

Üniversiteler Uygun olmayan çalışma koşulları, mesleki doyumsuzluk ve finansal baskılar artmaktadır. Performans sisteminde öğretim üyeleri, asistan ve uzman hekimler, hemşire ve diğer sağlık çalışanları hak ettikleri ücreti alamamaktadır. Zarar eden, mali açıdan güçsüz bırakılan üniversite hastanelerinin, Eğitim ve Araştırma Hastaneleriyle “birlikte kullanım ve işbirliği” protokolleri yaparak, Sağlık Bakanlığı’nın yönetimi ve mali denetimi altına girmeleri sağlanmaktadır.

Kamu Hastane Birlikleri Özerklik? Performans/ kar baskısı Artan iş yükü Zorunlu görevlendirmeler/ personel hareketliliği İyi hekimlik değerlerinde kayıp Tabela değişikliğiyle açılan EAH’ler Uçan profesörler

Asistanlar niteliksizleşen uzmanlık eğitimi, artan iş yükü ve angarya, azalan ücretler, şiddetle sarmalanmış çalışma ortamı, geleceksizlik duygusu, görev tanımlarında belirsizlik, keyfi şartlar ve sürelerde çalıştırılma (performans kaygısı ile açılan poliklinikler)

Özel Hekimlik Ücretlendirme ve çalışma biçimleri; herhangi bir düzenleyici kriter olmaksızın piyasa koşullarında belirlenmekte, farklı ücretlendirme modelleri Sabit maaş=fiks ücret (İstanbul’da ortalama ayda 5000–8.000 TL iken giderek düşmektedir) Sabit maaş + hakkediş Sadece hakkediş (müdahale, ameliyat vd. uygulamaların her birinden hekime hastadan alınan paranın belli bir oranda miktarının aktarılması Nöbet usulü ücretlendirme

Özel Hekimlik Kliniklerin ortak havuzlarında biriken belli bir paradan ücretlendirme Bütçe kısıtlamaları, SUT uygulamaları Vergilendirme sisteminde karmaşa Muayenehane açmada zorluk Planlama/ ihaleyle lisans satışı

Özel Hekimlik çalışma koşulları Tam zamanlı, partime, konsültan ve nöbet usulü Ortalama 50-60 saat çalışma En fazla 1-2 hafta şeklinde olan ve genellikle ücretsiz kullanılan yıllık izinler Düşük ücretle SGK kaydı

Hekimlikte bir ilk! Hekimlerin mesleklerinin gereğini yerine getirmeleri, yani olağandışı durumlarda yaralıya, hastaya yardım etmeleri; “izinsiz-ruhsatsız” sağlık hizmeti olarak tanımlandı ve hapis cezası getirildi.

Hekim dışı sağlık çalışanları yasayla belli olan görev tanımları amirlerin baskı, sürgün, kötü sicil verme tehditleriyle yaptırılmaya zorlanmakta 3153 sayılı Radyoloji, Radiyom Ve Elektrikle Tedavi Ve Diğer Fizyoterapi Müesseleri Hakkında Kanuna tabi olarak çalışanlar haftada “35 saat çalışır” “yılda 30 gün şua izni kullanır” hükmüne dahil olmasınlar diye idare tarafından rotasyona tabi tutulmakta

Hekim dışı sağlık çalışanları mobbing personel sıkıntısı nedeniyle uzun çalışma saatleri yoğun çalışma, artan iş yükü ve aşırı sorumluluk  yetersiz sayıda ve nitelikte yardımcılarla çalışmak tükenmişlik

Hizmet satın alımı: Taşeronlaştırma “Sağlık ve Yardımcı Sağlık Personeli Tarafından Yerine Getirilmesi Gereken Hizmetlerin Satın Alma Yoluyla Gördürülmesine İlişkin Esas ve Usuller” 05.05.2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlandı. Sağlık çalışanları için “iş güvencesiz, ucuz emek gücü” yaratılması süreci…

Taşeron sağlık işçileri düşük ücretli çalıştırma ücretleri tam ve zamanında alamama statü dışı çalıştırma (temizlik şirketinden sağlık personeli) yasal çalışma sürelerinin üzerinde çalışma fazla mesai hakkının yok edilmesi yıllık ücretli izine hak kazanamama kıdem tazminatlarında belirsizlik 2013 yılı sağlık çalışanları istatistiklerine göre Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde 181.295, Üniversite hastanelerinde 8.991 ve özel hastanelerde 18.840 taşeronlar aracılığıyla çalıştırılan sağlık işçisi bulunmaktadır.  

Teşekkürler…