SİVİL SAVUNMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI İKAZ VE ALARM, KBRN ÇALIŞMA GRUP BAŞKANLIĞI Turan GENÇ İkaz ve Alarm, KBRN Grup Başkanı

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Sunum Başlıkları: I- KBRN KAVRAMI, II- TEHDİT DURUMU, III-KBRN MEVZUAT ÇALIŞMASI, VI-KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR I-KBRN KAVRAMI: Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin araştırılması, elde edilmesi, işlenmesi, saklanması, paketlenmesi, taşınması, kullanılması ve atılması sırasında gerekli önlemler alınmadığında; çevre ve insan sağlığını tehdit eden TEHLİKELİ ve ZEHİRLİ MADDE’leri, kitle imha silahı (KİS) olarak tanımladığımız, kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer silahları ve bu silah ve maddelerle yapılan terör ve sabotaj eylemlerini kapsamaktadır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR II- TEHDİT DURUMU: Bilim ve teknoloji, insanlığa kazandırdıklarının yanında, korunma ve savaşma arzularını da körüklemiş, bunu fırsat bilen devletler kitleleri ve insanlığı topyekun yok edecek silahlar üretmişlerdir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Nükleer silahlar, ilk kez 1945 yılında ABD tarafından kullanıldı. Ardından 1949 yılında SSCB ilk nükleer denemeleri gerçekleştirdi ve yarış başladı. ıı Dünya Savaşı sonrasında, soğuk savaş döneminde geliştirilen ve dehşet verici boyutlara ulaşan nükleer biyolojik ve kimyasal silahlar, tehdide maruz kalabilecek devletlerin yanında, tehdidi oluşturan devletlerin kendileri için de önemli bir risk oluşturmaya başlamıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Kitle imha silahları, konvansiyonel olmayan silahlardır. Bu silahlar içerikleri, yapım araçları, kullanım yöntemleri ve etkileri bakımından birbirlerinden oldukça farklıdırlar.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Yıkım gücü açısından çok önemli etkileri olan nükleer silahlara karşı önlem almak oldukça zordur. Nagasaki’ye atılan bombanın gücü yaklaşık 20 kiloton, yani 20 bin ton dinamitin patlamasına eşdeğerdir. Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan atom bombalardan 9 yıl sonra, 1954 yılında Sovyetler Birliği’nin geliştirdiği termonükleer bomba, Hiroşima’ya atılandan 6500 kat daha güçlüdür.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Kimyasal ve biyolojik silahlar, nükleer silahlara göre kullanımları çok daha yaygın ancak askeri açıdan kullanılabilirlikleri çok daha kısıtlıdır. Nükleer silahlara karşı korunma önlemleri almak adeta imkansızken, kimyasal ve biyolojik silahlara karşı korunma yolları mevcuttur.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Kimyasal silahlar, kimyasal karışımlardan sentetik olarak elde edilmektedir. Sarin gazı, vx, hardal gazı, hidrojen sianid ve klor gazı savaş ve saldırılarda en çok kullanılan ve bilinenleridir. Farklı etkileme yolları olmakla beraber, genellikle solunum ve deri teması yoluyla kana karışarak ve sinir sistemini etkileyerek ölümlere yol açmaktadırlar. Kısmen kontrollü kullanmak mümkündür. Birkaç kilometre çapındaki arazide kullanılabilecekleri gibi, çok daha büyük bir alanda kişi ayırt etmeksizin öldürmek için de kullanılabilirler. Etkileme durumu kullanılan kimyasal madde cinsine olduğu kadar, kullanılan miktara ve meteorolojik şartlara da bağlıdır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Sarin, uçucu olduğu için taktik askerî amaçlar çerçevesinde kullanılabilir. VX ise daha yoğun bir yapıya sahip olduğu için daha uzun süre kullanıldığı bölgede etkisini gösterir. Bu sebeple stratejik kullanımı mümkündür. Üretim aşamaları ve maliyetleri, nükleer silahlara oranla çok daha basit ve çok daha ucuz olduğu için “fakirlerin atom bombası” olarak da nitelenmektedir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Biyolojik silahlar ise canlılarda bulunan zehirlerin, virüs ve bakterilerin çoğaltılarak silah haline getirilmesi ile elde edilmektedir. Solunum ya da kana karışım yoluyla vücuda girmektedirler. Birçok faktöre bağlı olarak geniş canlı kitleleri üzerinde öldürücü ya da hareketsiz bırakıcı etkilere sahiptirler. Laboratuar ortamında gerekli teknoloji ile çoğaltılarak silah haline dönüştürülebilmektedirler.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Biyolojik silahlar vücuda giren virüs, bakteri veya toksinlerin etkisine maruz kalındığı ölçüde öldürücü olabilen silahlardır. Örneğin şarbondan korunmanın temel yolu, bu silahla havaya yayılan “spor”ları solumamak ve zamanında gerekli aşıları yaptırmaktır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Biyolojik silah yapımı oldukça zor ve tehlikelidir. Üstün teknolojik imkanlarla laboratuar ortamında hazırlanması ve uygun şartlarda kullanılması şarttır. Biyolojik silahların etkilerinin kontrolü de oldukça kısıtlıdır. Meteorolojik şartların değişmesi farklı sonuçlara yol açabilir. Kimyasal silahlara oranla az miktarlarda kullanılırlar, ancak çok sayıda ölümlere yol açabilirler. Tesirleri birkaç gün içinde görülebileceği gibi, birkaç yıl sonra da ortaya çıkabilir ve ölümlere sebep olabilir. Aflatoksin adlı biyolojik silahın, beş yıl sonra ortaya çıkan ölümcül karaciğer kanserine yol açtığı bilinmektedir. Geç etki göstermeleri askerî açıdan kullanımını kısıtlar.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Biyolojik silahların özellikle tahıl ürünlerine ve bazı petrol türevlerine yönelik olarak da kullanılabilmeleri mümkündür. Savaş ortamı dışında, bir ülke diğer bir ülkeye yönelik stratejik üstünlük sağlayabilmek için biyolojik silah kullanma yoluna gidebilir. Çevreye yayılan petrol ürünlerini temizlemek amacıyla geliştirilmiş olan bir bakteri türü, askerî yakıt depolarını çok kısa sürede tüketebilir. Taktik açıdan düşünülmese de etkileri sebebiyle askerî açıdan stratejik olarak kullanımları da mümkündür.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Bu korkunç tablo karşısında güçler arasındaki dengenin korunması, ülkelerin bu tür tehdit ve tehlikelerden bir an önce kurtarılması ve korunması gerektiği düşünceleri; ülkeleri silahların sınırlandırılması, kullanımının ve üretiminin yasaklanması yönünde uluslar arası antlaşmalar imzalamaya zorlamıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Var olan bütün kısıtlama ve yasaklama çabalarına rağmen, özellikle kimyasal ve biyolojik silahlar; gelişmiş ülkelerin yanı sıra, totaliter rejimle yönetilen ve terörizme destek veren ülkeler tarafından, diğer ülkelere karşı güç göstergesi, konvansiyonel silahlardaki zafiyeti dengeleme unsuru ve bir şantaj silahı olarak üretilmeye, geliştirilmeye ve stoklanmaya devam edilmektedir. Kimyasal ve biyolojik harp maddelerinin kullanımı; öldürücü etkisinin yüksekliği, üretilmelerindeki ucuzluk, çok ileri teknoloji gerektirmemeleri, ajanların saptanmasındaki zorluk ve toplum üzerinde oluşturacağı panik etkisi nedeni ile konvansiyonel silahlara göre teröristler için avantajlı bir duruma gelmiş ve bir terörist saldırıda atılabilme olasılığı artmıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Bu çabalar sürerken 1991’de Sovyetler Birliği’nin resmen dağıldığı ilan edilmiş ve bir anda tehdidin boyutu da değişmiştir. Esas kaygı duyulması gereken yeni tehdit, terör odaklarının veya kötü niyetli kişilerin kitle imha silahlarını üretme, bulundurma, sahip olma veya bunlara ulaşma fırsatlarını değerlendirme çabası olmuştur. Dağılma, fırsatları kollayan kaçakçılık şebekeleri ile terör odaklarını harekete geçirmiş ve kontrolsüz kalan silahlar ile üretim tesislerindeki malzeme ve radyasyon kaynakları el değiştirmeye başlamıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Gelişen diğer bir tehdit unsuru ise; kimyasal ve biyolojik madde üreten, depolayan, nakleden ve radyasyon kaynakları ile çalışan (sanayi, enerji ve sağlık tesisleri gibi) tesislerde yaşanabilecek kazalar, buralara yapılabilecek sabotaj ve terör saldırıları ile kontrolsüz ve denetimsiz atıkların yaratacağı tehlikeli durumlardır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Hatırlanacağı gibi, mart 1995’te Japonya’da “Aum Shinrikyo” tarikatı mensupları Tokyo Metrosunda sarin gazı ile 12 kişinin ölümüne, 450 si ağır olmak üzere, 5500 kişinin etkilenmesine neden olmuşlardı. Tarikat üyeleri arasında bilim adamlarının, uzmanların, teknisyenlerin, işadamlarının, bürokratların ve devlet yönetiminde olan kişilerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu kişilerin laboratuarlarda “anthrax” üretmek, işadamı kimliği ile Avustralya’da uranyum madenleri satın almak, bilim adamı kimliği ile bilimsel kongre ortamlarında ilişkiler kurarak öldürücü virüslere sahip olmak gibi girişimleri zamanında tespit edilmiş ve engellenmiştir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Asimetrik tehdit olarak da değerlendirilen bu yeni yaklaşımlar, güvenlik önlemlerinin ve savunma stratejilerinin yeniden gözden geçirmesini zorunlu kılmıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Ülkemizde gerçek anlamda bir KBRN olayı yaşanmamıştır. Ancak lokal olarak, Irak’tan ülkemize 1991 yılında hurda malzemeler arasında getirilen, kimyasal tüplerin 1991 ve 2001 tarihlerinde Gaziantep’te bir hurdacı ve ailesi ile zabıta ve emniyet görevlileri üzerinde yarattığı tehlikeli durumda, büyük şehirlerimizde önemli makamlara gönderilen şarbonlu zarf olaylarında, İstanbul’da bir hastanesinin kimyasal madde deposunda meydana gelen kaza ve sızıntı ile Esenboğa Hava Limanında ortaya çıkan sarımsak gazı olaylarında, ekiplerimiz görevin gerektirdiği ciddiyetle dikkatli bir şekilde müdahalelerde bulunmuşlardır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR KBRN olaylarında yürütülmesi gereken hizmetler tehdidin meydana geliş tarzına, hava koşullarına ve tehdit bölgesinin özelliklerine göre değişiklik arz etmektedir. Bu yüzden önce, ekip güvenliğinin sağlanması ve doğru prosedürlerin uygulanması gerekir. Bunun için iyi bir tespit yeteneğinin olması ve tehdidi yaratan maddenin özelliklerine göre uygun müdahale tarzının belirlenmesi önem arzeder.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR III-KBRNN MEVZUAT ÇALIŞMASI : 2009 Yılından önce KBRN risk ve tehditlerine karşı savunma ve korunma konusunda mevzuat ve kurumsal yapılanma yönünden eksiklikler bulunmaktaydı. Şimdiye kadar genel veya bölgesel hayatı etkileyecek büyüklükte bir KBRN olayı yaşanmamış olsa da; ülkemiz terör, sabotaj ve endüstriyel afet risklerine her zaman açıktır. Kitle imha silahlarının en fazla üretiminin yapıldığı coğrafyada, bu gün dost görünen ancak, en küçük bir çıkar çatışmasında düşman olabilecek ülkelere karşı da risk altında bulunmaktadır. Yönetmelik çıkmadan önce müdahale edilen lokal olaylarda (şarbonlu zarflar vb.) ve tatbikatlarda, kurumlar arasındaki görev dağılımı idari emirlerle giderilmeye çalışılmıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Ülkemizin kimyasal biyolojik radyolojik ve nükleer (KBRN) savunma konularındaki imkân ve kabiliyeti ile bu konulardaki noksanlıklarını ve ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla Güven–2008 Milli Kriz Yönetim Tatbikatı içerisinde, 04 aralık 2008 tarihinde Ankara, İstanbul ve Kocaeli illeri’nde fiili KBRN tatbikatı icra edilmiştir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Tatbikat sonrasında, KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı kurumların görev tanımlarının açıkça belirlenmesine, ekip ve şahsi donanım ihtiyaçlarının temin edilmesine, planlama ve eğitim ihtiyaçlarının giderilmesine imkân sağlayacak mevzuat boşluğunun giderilmesi için ilgili bakanlık ve kurum temsilcilerinin katılımıyla çalışmalar başlatılmıştır.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Ayrıca; güven 2009 Milli Kriz Yönetimi Semineri kapsamında da 20 kadar kurum ve kuruluştan 26 temsilcisinin katılımıyla bir KBRN çalışma grubu oluşturulmuştur. Güven 2008 Milli Kriz Yönetimi Tatbikatı ve Güven 2009 Milli Kriz Yönetimi Semineri kapsamında yürütülen çalışmalar doğrultusunda; KBRN tehdit ve tehlikeleri içeren, gerek teknolojik ve endüstriyel afetlerde, gerekse sabotaj, terör ve KİS’le yapılan saldırılar sonrasında bakanlık, kurum ve kuruluşlarca yürütülmesi gereken ana hizmetler belirlenmiştir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Bu arada bilindiği üzere 29.5.2009 tarih ve 5902 sayılı “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” yürürlüğe girmiş ve Kanun’un 11/1(d) Maddesinde “Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin meydana getireceği tehlikelere karşı alınacak önlemleri ve yapılacak çalışmaları tespit etmek ve bunlarla ilgili bakanlık, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak” görevi, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Sivil Savunma Dairesi Başkanlığına verilmiştir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR Kanun’un üçüncü bölüm 18/2 (i) Maddesinde ise “kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin tespiti, teşhisi ve arındırması ile ilgili hizmetleri yürütmek, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.” görevi il afet ve acil durum müdürlüklerine verilmiştir.

KBRN TEHDİDİ VE YAPILAN ÇALIŞMALAR KBRN hizmetlerinin ülke düzeyinde karşılıklı yardımlaşma ve işbirliği içinde etkili bir şekilde yürütülmesi amacıyla, daha önceki çalışmalar ve teşkilat kanunumuzdaki konuyu destekleyen maddeler de dikkate alınarak, Başkanlığımız Sivil Savunma Dairesi Başkanlığı, İkaz ve Alarm, KBRN Çalışma Grup Başkanlığınca bir “Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Tehlikelere Dair Görev Yönetmeliği” hazırlanmış ve 03.05.2012 gün ve 28281 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ I- YÖNETMELİĞİN AMACI Bu Yönetmeliğin amacı; yurt içinde veya dışında meydana gelip ülkemizi etkileyebilecek olan kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer tehdit ve tehlikelere karşı halkın sağlığının ve çevrenin korunması, can ve mal kaybının en aza indirilmesi için gerekli tedbirlerin aldırılması amacıyla ilgili bakanlık, kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşları, valilikler, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve gönüllüler ile sivil asker işbirliği çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin tehlike öncesi, tehlike sırası ve sonrasına ilişkin görev ve sorumluluklarını belirlemektir.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ II- YÖNETMELİĞİN KAPSAMI Bu Yönetmelik; kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer tehdit ve tehlikelere karşı alınacak önlemler ve yapılacak hizmetleri yürütmekle görevli bakanlık, kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşları, valilikler, üniversiteler ve askeri birlikler ile sivil toplum kuruluşları ve gönüllülerin tehlike öncesinde yapılması gereken planlama ve hazırlık çalışmaları, tehlike sırasında ve tehlike sonrasında acil müdahale ve iyileştirme faaliyetlerine ilişkin işbirliği, koordinasyon ve karşılıklı yardımlaşma esaslarını kapsar.

AFAD SİVİL SAVUNMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI III- Yönetmeliğin Dayanağı: Bu Yönetmelik; 5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 11.17 ve 18. maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ IV- Yönetmeliğin Bölümleri: Bu Yönetmelik 4 bölüm ve 14 maddeden ibarettir. Birinci Bölüm: Amaç (1. madde), Kapsam (2. madde), Dayanak (3. madde), Tanımlar ve Kısaltmalar (4. madde), İkinci Bölüm: Görev ve Sorumluluklar (5. madde), Üçüncü Bölüm: Malzeme ve Mali Hükümler, (Araç ve Malzeme 6. madde, Bütçe 7. madde, Hibe ve Yardımlar 8. madde) Dördüncü Bölüm: Çeşitli ve Son Hükümler (Eğitim ve Tatbikatlar 9.madde, Bilgi ve Belgeler 10.madde, Denetim 11 madde, Yönergelerin Hazırlanması 12. madde, Yürürlük 13. madde, Yürütme 14. madde)

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ V- Yönetmelikle Görevleri Belirlenen Kurum ve Kuruluşlar: 1- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının görev ve sorumlulukları, 2- Genelkurmay Başkanlığının görev ve sorumlulukları, 3- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 4- Çalışma ve Sosyal Güvelik Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 5- Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 6- Dışişleri Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 7- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 8- Gümrük ve Ticaret Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 9- İçişleri Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 10-Maliye Bakanlığının görev ve sorumlulukları 11- Milli Eğitim Bakanlığının görev ve sorumlulukları,

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ V- Yönetmelikle Görevleri Belirlenen Kurum ve Kuruluşlar: 12- Orman ve Su İşleri Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 13- Sağlık Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 14- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının görev ve sorumlulukları, 15- Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığının görev ve sorumlulukları, 16- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanlığının görev ve sorumlulukları, 17- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının görev ve sorumlulukları, 18- Valiliklerin görev ve sorumlulukları, 19- Kızılay Genel Başkanlığının görev ve sorumlulukları, 20- Basın ve yayın kuruluşlarının görev ve sorumlulukları, 21- Sivil toplum kuruluşlarının görev ve sorumlulukları.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VI- BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ a) KBRN tehlikelerine karşı alınacak önlemler ve yapılacak çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak belirler. b) Tehdit veya tehlikenin ülke genelini veya birden fazla ilin bulunduğu bölgeyi etkilemesi durumunda, ilgili afet ve acil durum yönetimi merkezleri ile Genelkurmay Başkanlığı, bakanlıklar, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar, valilikler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlar, gerekli hallerde bölgeye ilgili kurumlardan veya Başkanlıktan bölge koordinatörü görevlendirir.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VI- BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ c) Genelkurmay Başkanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Dışişleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Gümrük ve Ticaret, İçişleri, Orman ve Su İşleri, Sağlık bakanlıkları, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı ve valilikler ile koordineli olarak, “Ulusal KBRN Risk Analizi”nin yapılmasını takip ve koordine eder. ç) KBRN ekipman ve diğer malzemelerinin teknik özelliklerini, ilgili kuruluşların görüşleri doğrultusunda belirler; teknolojik gelişmeleri takip eder ve talepte bulunan kurumlara bilgi desteği sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VI- BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ d) Tehlike haberlerinin ilgili valiliklere ve halka duyurulması için gerekli olan Haber Alma ve Yayma, İkaz ve Alarm Sistemi ile KBRN İkaz ve Rapor Verme sistemlerini kurar ve faal halde bulundurur. e) Sanayi ve nüfusun yoğun olduğu yerler ile stratejik önemi bulunan bölge ve şehirlerde, belirlenecek alanlarda radyasyon doz ve şiddetini ölçen, kimyasal kirlenmeyi tespit eden sensor, erken uyarı ve alarm sistem veya cihazlarının kurulması ve bu cihazlardan alınacak tehlike haberlerinin afet ve acil durum merkezlerine iletilmesi hususunda ilgili bakanlıklar, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile valilikler arasında koordinasyonu sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VI- BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ f) KBRN tehdit ve tehlikelerine yönelik Başkanlığa doğrudan yapılabilecek ihbar ve bildirimlerin değerlendirilmesi ve müdahalede bulunması için ilgili valiliklere direktif verir. g) Rüzgâr altında tehlike sınırları içinde kalabilecek bölgelerin gerektiğinde boşaltılması veya tahliye edilmesi iş ve işlemlerini koordine eder.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VI- BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ ğ) KBRN konularıyla ilgili genel ve özel kurslar düzenler, sertifikalı eğitici eğitimleri verilmesini sağlar. h) KBRN teçhizat ve donanımın yerli imkânlarla üretilmesi amacıyla, ihtiyaç sahibi kurumlar ile araştırma, geliştirme ve üretim yapan kurum ve kuruluşlar arasında gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ a) KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı tespit, teşhis ve arındırma hizmetlerini, il afet ve acil durum müdürlüğü koordinatörlüğünde il bünyesindeki kamu ve özel kurum ve kuruluşlarla yürütür. b) Afet ve Acil Durum Planında KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı yürütülecek görevlere yer verilmesini sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ c) İl bazında, KBRN tehdit ve tehlikeleriyle ilgili olarak; 1) KİS’e yönelik risk analizinin çıkarılması için garnizon komutanlıkları, il emniyet müdürlükleri, il jandarma komutanlıkları, sahil güvenlik bölge komutanlıkları ve gümrük muhafaza başmüdürlüklerinden, 2) İl sınırları içinde veya komşu il sınırları içinde olup, tedbir gerektiren kimyasal veya biyolojik içerikli tehdit veya tehlike yaratabilecek üretim, depolama, laboratuar ve atık tesisi ve benzeri işletmelere yönelik risk analizlerinin çıkarılması için garnizon komutanlıkları ile ilgili kamu ve özel kurum ve kuruluşlarından, 3) Nükleer ve radyolojik tehdit veya tehlike yaratabilecek madde, kaynak, tesis ve laboratuarlara yönelik risk analizlerinin çıkarılması için Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığından, alınacak bilgi ve verilerin, il afet ve acil durum müdürlüklerince toplanarak ilin risk analizinin çıkarılmasını sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ ç) İl sınırları içinde KBRN tehlikesinin halka duyurulmasını ve gerekli önlemlerin aldırılmasını sağlar. d) KBRN tehdit ve tehlikelerini değerlendirerek, ilk müdahale ekiplerinin göreve sevk edilmesini sağlar. e) Olay bölgesindeki müdahale faaliyetlerinin yönlendirilmesi için bir olay yeri koordinatörü görevlendirir. f) Görevliler dışındaki korunmasız kişilerin tehlikeye maruz kalmaması için genel kolluk kuvvetleri tarafından olay bölgesinde güvenlik çemberi oluşturulmasını sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ g) Tehdidin büyüklüğüne risk durumuna göre Başkanlıktan ve diğer illerden yardım talep eder. ğ) Adli tahkikat gerektiren olaylarda Cumhuriyet Savcısına bilgi verilmesini sağlar. h) Tehlikenin kaynağını oluşturan maddelerin tespit ve teşhisi için; kimyasal tehdit ve tehlike durumunda il çevre ve şehircilik müdürlüğü ekiplerince, biyolojik tehlike durumunda il sağlık müdürlüğü ekiplerince, nükleer ve radyolojik tehlike durumunda TAEK Başkanlığı ekiplerince numuneler alınarak bu ekiplerce yeterli korunma önlemleri ve uygun taşıma koşulları altında laboratuarlara sevk edilmesini sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ ı) Kimyasal ve biyolojik numune analizlerinin il halk sağlığı, kamu ve özel kurum ve kuruluş, üniversite laboratuarları veya Sağlık Bakanlığınca belirlenen laboratuarlarda yaptırılmasını sağlar. i) Nükleer ve radyolojik numune analizlerinin Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı araştırma ve inceleme laboratuarlarında yaptırılmasını sağlar. j) Kirli bölgeden kurtarılan kişiler ile araç gereç ve malzemelerin il afet ve acil durum müdürlüğü ve itfaiye KBRN ekipleri tarafından arındırılmasını sağlar. k) İlgili makamların, medyanın ve halkın olay hakkında bilgilendirilmesini sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ l) Olaylardan etkilenen hasta ve yaralıların il sağlık müdürlüğünce belirlenen hastane veya sağlık merkezlerinde tedavi ve bakımlarının yapılmasını sağlar. m) Tehlikenin meydana gelmesine neden olan kimyasal ve biyolojik madde ve kaynaklar ile atık ve işlevi biten numunelerin, il çevre ve şehircilik müdürlüğü ekiplerince imha edilmesi veya ettirilmesini sağlar. n) Tehlikenin meydana gelmesine neden olan nükleer ve radyolojik madde ve kaynaklar ile sahipsiz atıkların, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı ekipleri tarafından kontrol altına alınmasını sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ o) Tehlike durumunun kontrol altına alınmasını müteakip sıcak bölgedeki; 1) Yerleşim bölgelerindeki bina ve alanların itfaiye teşkilleri tarafından arındırılmasını, 2) Tarım alanları ve su havzalarının arındırılma çalışmalarının il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlükleri ile orman ve su işleri bölge müdürlükleri tarafından yapılmasını, sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ ö) Tehdit veya tehlikenin türüne göre, il sağlık müdürlüklerinin koordinatörlüğünde il afet ve acil durum müdürlükleri ile işbirliği içinde, yöre halkı için gerekli olabilecek önleyici ve tedavi edici aşı ve ilaçların temini ve dağıtımını sağlar. p) Tehlikeli bölgelerdeki halkın, yöreyi emniyetli bir şekilde boşaltması veya tahliyesi için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VII- VALİLİKLERİN GÖREVLERİ r) Kirlenme ihtimali bulunan açık su kaynaklarının, meraların ve tarım arazilerinin kullanılmaması için orman ve su işleri bölge müdürlüğü, il çevre ve şehircilik müdürlüğü, il gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğü tarafından gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar. s) İyileştirme ve kalıcı etkilerin araştırılması ve normal yaşama dönülmesi için il afet ve acil durum müdürlüğü koordinesinde ilgili kurum ve kuruluşlarla çalışmaların başlatılmasını sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VIII- ARAÇ GEREÇ VE MALZEME TEMİNİ Araç ve malzeme: (1) KBRN hizmetlerinde kullanılacak araç, gereç ve malzeme listesi ilgili kurumların görüşü alınarak Başkanlıkça belirlenir ve yayınlanır. (2) İlgili kurumlarca ihtiyaç duyulan özel görev ekipman ve malzemeleri kurumlarınca belirlenir. (3) Bu Yönetmelikle belirlenen görevlerin yerine getirilmesinde ihtiyaç duyulan araç, gereç ve malzemeler, ihtiyaç sahibi kurumlarca temin edilir.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ VIII- ARAÇ GEREÇ VE MALZEME TEMİNİ Bütçe: (1) Kurum ve kuruluşlar ile üniversiteler, bu Yönetmelikte kendilerine verilen görevlerle ilgili ihtiyaç duyacakları harcamalar için bütçelerine gerekli ödeneği koymaktan sorumludur. (2) KBRN tehlikesi içeren acil durumlarda, ihtiyaç duyulacak malzemelerin alımı ve yapılacak harcamalar 6/3/2011 tarihli ve 27866 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Afet ve Acil Durum Harcamaları Yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslara göre yapılır.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ IX- EĞİTİM VE TATBİKATLAR (1) KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı görev alacak ekip ve personelin eğitici eğitimleri Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile sivil savunma arama ve kurtarma birlik müdürlüklerinde yaptırılır. Diğer personelin eğitimi ise kurumların eğitici personeli tarafından yapılır. (2) Bakanlıklar, ilgili kurum ve kuruluşlar ile valilikler ekiplerin ve personelin eğitimi için KBRN tatbikatları düzenler, bu alanda düzenlenen tatbikatlara katılım sağlar.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ X- BİLGİ VE BELGELER Bu Yönetmelik kapsamında gerçekleştirilen ve gerçekleştirilecek tüm çalışmalarda; Genelkurmay Başkanlığı, ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlar ve valilikler ile sivil toplum kuruluşları ve gönüllüler Başbakanlık adına talep edilecek her türlü bilgi, belge ve dokümanı Başkanlığa vermek zorundadır. Denetim: Bu Yönetmelik gereğince ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarca yürütülmesi öngörülen görevler; kurumların kendi denetim birimlerince, illerde ise vali veya görevlendireceği personel tarafından denetlenir. Görevli askeri birliklerin denetimi askeri denetim sistemine göre yapılır.

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ XI- YÖNERGE HAZIRLANMASI Bu Yönetmelikte ve kurumların kendi özel mevzuatında belirtilen KBRN görevlerinin yerine getirilmesi için ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarca, bu Yönetmeliğin yayımını müteakip bir yıl içinde “Kimyasal Biyolojik Radyolojik ve Nükleer Tehlikelere İlişkin Görev Yönergesi” hazırlanır. Yönerge, merkezde kurumların en üst amirlerince, illerde ise valilerce onaylanarak yürürlüğe konulur. Değişen şartlara göre güncelliği sağlanır.

SİVİL SAVUNMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

ULUSAL VE ULUSLAR ARASI KBRN BİLGİLENDİRMESİ İLK MÜDAHALE EKİPLERİ GÖREVLİ EKİPLER SOĞUK BÖLGE DİĞER BİNALAR AMBULANS ACİL TIBBİ MÜDAHALE EKİBİ SICAK BÖLGE (BİNA) ILIK BÖLGE ARINDIRMA ALANI BİNALARDA TESPİT RÜZGAR YÖNÜ

ULUSAL VE ULUSLAR ARASI KBRN BİLGİLENDİRMESİ SOĞUK BÖLGE ILIK BÖLGE SICAK BÖLGE KAÇIŞ KORİDORU RÜZGAR YÖNÜ VE YAYILMA ALANI İLK MÜDAHALE EKİPLERİ GÖREVLİ EKİPLER KURTARMA KORİDORU AMBULANS ACİL TIBBİ MÜDAHALE EKİBİ ARINDIRMA ALANI İLERLEME KORİDORU Araç Arındırması Personel Arındırması Yaralı Arındırması Arındırma kontrolü

EKİP İLERLEME KORİDORU 2- KBRN HİZMETLERİ: SOĞUK BÖLGE ILIK BÖLGE SICAK BÖLGE KAÇIŞ KORİDORU EKİP İLERLEME KORİDORU RÜZGAR YÖNÜ İLK MÜDAHALE EKİPLERİ GÖREVLİ EKİPLER ARINDIRMA ALANI KURTARMA KORİDORU AMBULANS ACİL TIBBİ MÜDAHALE EKİBİ GÜVENLİK BÖLGELERİ GÜVENLİK ÇEMBERİ SEYYAR HASTANE