Ümit TARHAN Daire Başkanı utarhan@csgb.gov.tr

ILO KAYNAKLARINA GÖRE DÜNYADA HER YIL YAKLAŞIK; 270 Milyon kişi iş kazasına, 160 Milyon kişi meslek hastalığına maruz kalmaktadır. 2.000.000 Kişi İş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. İş kazası sonucu 22 bin çocuk hayatını kaybetmiştir. Toplam küresel gelirin yüzde 4'ü de iş kazalarında yitirilmiştir (30 katrilyon dolar).

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) yaptığı araştırmaya göre, iş kazalarının yüzde 72'si, 50'den az işçi çalıştıran işyerlerinde meydana gelmekte ve her 6 dakikada bir iş kazası meydana gelmektedir.

Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (OSHA)’nın yayınlarında; Avrupa Birliğinde 142 400 kişinin meslek hastalıklarından, 8900 kişinin iş kazalarından hayatını kaybetmektedir. AB ülkelerinde yapılan bir araştırmada; 1-9 arası işçi çalıştıranlarda ölümlü iş kazası oranı yaklaşık % 40 civarında iken 250’den fazla işçi çalıştıranlarda bu oranın %11 olduğu saptanmıştır.

2006 yılı SGK (Devredilmiş SSK) istatistikleri Türkiye’de; Sigortalı çalıştıran 1.036.328 işletme var. İşyerlerinin %99.7’si 1-250 (% 86.7’si 1-9, % 11.4’ü 10-49 ve % 1.6’sı ise 50-249 sigortalı çalıştıran) işçi istihdam eden KOBİ’lerden oluşmakta olup, çalışanların %82’si bu işyerlerinde istihdam edilmektedir. İş kazalarının %82’si KOBİ’lerde olmaktadır.

Gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılmasında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği konusunda mevzuat dışı araçlardan yararlanma gerekliliği açıktır. Mevzuat dışı araçlar; Sosyal diyalog, Tüm toplumda güvenlik bilincinin oluşturulması, İSGYS gibi gönüllü uygulamaların teşviki, İyi uygulamaların paylaşılması, İlgili kurum kuruluşlarla işbirliği ve iletişim yöntemlerinin geliştirilmesi v.s.

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ NİÇİN YÖNETMELİDİR? FİNANSAL NEDENLER YASAL NEDENLER AHLAKİ NEDENLER İşçilerin sağlık ve güvenliği işverenin sorumluluğundadır. Kamu Hukukunun Gerekleri Hukuki Gerekler Üretim kaybı Hizmette Aksamalar Tazminatlar Yönetmek, kontrol altında tutabilmektir.

Yönetim Sistemleri Kalite Yönetim Sistemi İSG Yönetim Sistemi Çevre ISO 9001 OHSAS 18001 ISO 14001

OHSAS 18001 VE ILO-İSGYS KARŞILAŞTIRMASI Amacı; a) Ülkelere kendi İSGYS çerçevelerini kurmaları için yardımcı olmak b) Kuruluşlara, İSG konusunu genel politika ve idari düzenlemeleriyle entegre etmeleri için yol göstermek OHSAS 18001 Amacı; Kuruluşların risklerini kontrol etmelerini ve performanslarını iyileştirmelerine imkan vermek üzere İSG yönetim sistemleriyle ilgili şartları belirlemek

ILO-İSGYS Tehlikeleri ve riskleri kontrol etmek için önleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanmasını tavsiye eder. Bunlar öncelik sırasına göre tehlike ve risklerin yok edilmesinden KKD’ların teminine kadar açıklanmıştır. OHSAS 18001 ILO-İSGYS kadar kesin değildir. Tehlike tanımlama, risk değerlendirme ve kontrolü hakkında daha detaylı bilgi vermektedir.

ILO-İSGYS Kuruluşun sağlık ve güvenlik şartlarının satınalma ve kiralama şartnamelerine dahil edilmesi gerekliliğini vurgular. OHSAS 18001 İş sağlığı ve güvenliği şartlarının tedarikçiye bildirilmesini talep eder ancak bunun nasıl yapılacağını belirtmez.

ILO-İSGYS İşle ilgili yaralanmalar, sağlık durumundaki bozukluklar, hastalıklar ve olayların sağlık ve güvenlik performansına etkilerinin araştırılması vurgulanır. Araştırma sonuçlarına göre düzeltici çalışmalar yapılır. OHSAS 18001 Kazalar, olaylar ve uygunsuzluklarla ilgili yapılan düzeltici ve önleyici faaliyetlerin etkinliğinin doğrulanması gerekir.

Sonuç olarak; OHSAS 18001 ve ILO - İSGYS arasında önemli bir farklılık tesbit edilmemiştir. ILO İSGYS rehberi diğer yönetim sistemleri ile uyumludur.

İSG YÖNETİM SİSTEMLERİNDE TEMEL YAKLAŞIM

İSGYS İÇERİĞİ İSG Politikası Planlama, Organizasyon ve Risk Değerlendirmesi Uygulama ve İşletme Düzeltici/Önleyici Faaliyetler Yönetimin Gözden Geçirmesi

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ AMACI Zararla sonuçlanabilecek olası tehlikeleri önceden belirlenmesi, İş sağlığı ve güvenliği risklerinin kontrol edilmesi, İş sağlığı ve güvenliği performansının sürekli geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, İşle ilgili yaralanma, sakatlanma, hastalık ve ölümlerin önlenmesi, Diğer işletmelere ya da müşterilere karşı duyarlı, sorumlu bir imaj oluşturulması.

AKIŞ ŞEMASI İSGYS SÜREKLİ İYİLEŞTİRME İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ POLİTİKASI PLANLAMA İSGYS YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ UYGULAMA KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET SÜREKLİ İYİLEŞTİRME

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ POLİTİKASI Yasal Düzenlemeler Güncelleme Açık ve Net Kuruluşun ölçeğine/faaliyet niteliğine uygun İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ POLİTİKASI Gözden geçirme Danışma Üst yönetimce onaylı Katılım İSG performansında sürekli iyileşme Erişilebilir Planlama

PLANLAMA İSG Politikası Uygulama Tehlike ve Risk Analizi (Durum Tespiti) Mevzuata uygunluk Rol ve sorumluluklar Proaktif yaklaşım PLANLAMA Kullanılacak Araçlar ve Zaman çizelgesi Ölçülebilir Hedeflerin Oluşturulması Uygulama

Kontrol ve Düzeltici Faaliyet Planlama Danışma Acil Durum Hazırlığı İşletme Kontrolleri UYGULAMA Eğitim İletişim Kayıt Sistemi Kontrol ve Düzeltici Faaliyet

KONTROL VE DÜZELTİCİ /ÖNLEYİCİ FAALİYET Uygulama Performans Ölçüm Girdileri Kayıtlar, muhafaza ve kontrolü KONTROL VE DÜZELTİCİ /ÖNLEYİCİ FAALİYET Kaza Denetimi Sistem Tetkiki Yönetimin Gözden Geçirmesi

YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ Kontrol ve Düzeltici Faaliyet Belli Aralıklarla Değerlendirme Sistemle İlgili Potansiyel İhtiyaçların Belirlenmesi YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ Sistemin Genel Performansı Performans Raporu Politika

İSGYS Uygulamasının Faydaları (1) Yönetimin taahhüdünün sağlandığını göstermek İSG risklerini asgari düzeye indirerek çalışanların rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak İSG’de sürekli iyileşme sağlamak ve böylece iş performansını artırmak İSG çalışmalarını diğer faaliyetlere entegre ederek kaynakların korunmasını sağlamak Motivasyon ve katılımı arttırmak

İSGYS Uygulamasının Faydaları(2) Paydaşların istek ve beklentilerini karşılayarak rakiplere üstünlük sağlamak İş ve iş gücü kayıplarını en aza indirgeyerek, iş veriminde artışı sağlamak ve maliyetleri düşürmek Karlılığı artırmak Ulusal ve uluslararası yasa ve standardlara uyum sağlamak

89/391/EEC İşveren, sağlık ve güvenlik önlemlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun sürekli iyileştirilmesi amaç ve çalışması içinde olacaktır (Md.6/1). İşveren, işçilerin sağlığını ve güvenliğini korumak için mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil gerekli her türlü önlemi almak, organizasyonu yapmak, araç ve gereçleri sağlamak zorundadır (Md.6/1). Teknolojinin, iş organizasyonunun, çalışma şartlarının, sosyal ilişkilerin ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan genel bir önleme politikasının geliştirilmesini sağlayacaktır (Md.6/2 (g)). İşveren ; İşyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek işçi gruplarının durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapar (Md.9).

89/391/EEC İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin etkin bir biçimde sürdürülmesi için işçilerin bilgilendirilmesi esastır (Md.10). Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda işçilerin görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması esastır (Md.11). İşveren, her işçinin çalıştığı yere ve yaptığı işe özel bilgi ve talimatları da içeren sağlık ve güvenlik eğitimi almasını sağlamak zorundadır (Md.12).

İSGYS İLE BAĞLANTILI ÇALIŞMALAR

ALMANYA-İNŞAAT BG KURUMU İLE İŞBİRLİĞİ ÇALIŞMALARI İSGGM ve BG İnşaat Kurumu arasındaki “İnşaat Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İşbirliği Protokolü” Mart 2007’de imzalanmıştır. Bu protokolün amaçları: İnşaat sektörü çalışanlarının bilgi ve bilinç düzeyini yükseltmek, Bu alanda yönetici, uzman ve eğiticilerin niteliklerini geliştirmek, Gelecekte ortak projeler yapmak, Sektörde iş sağlığı ve güvenliği koşullarını iyileştirmek

PROTOKOL KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER İSG Yönetim Sistemi eğitimi –Almanya (Eylül 2007-7 kişi), Yapı taşları dergisinin Türkçe’ye çevrilmesi. İnşaat Sektörüne yönelik İSG Semineri (16-17 Ekim 2008)

AB Projesi (IPA – 2007) “İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Şartlarının İyileştirilmesi Projesi” Projenin Bileşenleri: 1. İnşaat, maden ve metal sektöründeki işyerlerinde İSG Yönetim Sistemi Modeli oluşturulması ve pilot uygulamalarının yapılması. 2. İşyerlerinde standart bir İSG kayıt sisteminin geliştirilmesi ve 50 den fazla işçi çalıştıran işyerlerinden oluşan bir pilot bölgede kurularak uygulanması. 3. Tüm ilgili taraflara yönelik tanıtım ve bilinçlendirme kampanyalarının düzenlenmesi.

İSG Hizmetlerinde Nihai Amaç: SONUÇ İSG Hizmetlerinde Nihai Amaç: İnsanın yaşam kalitesini yükseltmektir... TOPLUM

İLGİLİ LİNKLER http://www.isggm.gov.tr http://tr.osha.europa.eu http://www.isggm.gov.tr http://tr.osha.europa.eu Genel Müdürlük e-mail isggm@csgb.gov.tr