Hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Selçuk NAS snas@deu.edu.tr DENİZCİLİKTE İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI VE KARİYER GÜNLERİ: DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ DENİZCİLİK FAKÜLTESİNDEKİ UYGULAMA Hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Selçuk NAS snas@deu.edu.tr

Giriş BIMCO/ISF tarafından hazırlanan gemiadamı arz/talep dengesi konusundaki araştırma raporunun 2005 yılı güncellemesinde; Zabit sınıfı gemiadamı arz sayısı 466.000 iken talep sayısı 476.000 olduğu belirtilmektedir. Rapora göre zabitan sınıfında % 2,1 lik bir arz eksiği olduğu görülmektedir. Yine aynı raporda 2015 yılı için yapılan kestirimlerde zabitan sınıfı gemiadamlarındaki arz eksiğinin % 5,9 olacağı tahmin edilmektedir (BIMCO/ISF, 2005).

Giriş Türk ticaret filosunun “Uzakyol Zabiti” yeterliğinde ihtiyaç duyduğu gemiadamı kaynağının arzı ise lisans eğitimi düzeyinde eğitim veren üniversiteler sağlamaktadır. Lisans düzeyinde gemiadamı eğitimi veren eğitim kurumlarının, üçüncü sınıf müfredat programının ilk yarısının sonundan, dördüncü sınıf müfredat programının ilk yarısının başlangıcına kadar olan sürede “uzun staj” olarak adlandırılan deniz stajı bulunmaktadır. 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 1. Deniz Stajı (2.5 ay) 2. Deniz Stajı (2.5 ay) 3. Deniz Stajı (7 ay)

Giriş Değerli insan kaynağına ulaşmanın önemli bir rekabet konusu olduğu günümüzde gemi işleten şirketler, kaliteli personeli istihdam edebilmek için kendi şirketlerini tercih edilebilir kılma gayreti içerisine girerlerken, istihdam ettikleri değerli insan kaynaklarını ellerinde tutarak “uzun süreli istihdam” problemine çözüm aradığını görmekteyiz. Bu konudaki çözüm çabası arayışının başladığı yer ise denizcilik eğitim kurumlarında düzenlenen kariyer günleridir.

Kariyer Günleri Tanımı Kariyer günleri, çağdaş yönetim felsefeleri kapsamında rekabetçi stratejilerin kaynağını oluşturan insan kaynağı ile sektörün buluşmasını sağlayan bir şölendir. İleride stratejik yönetimlerin nüvesini oluşturacak insan kaynağının hizmet vereceği sektör ile tanıştırılmasını, misyon, vizyon ve politikalarının paylaşılmasını amaç edinen kariyer günleri, ayrıca karşılıklı olarak beklentilerin paylaşıldığı ortam olarak da ifade edilebilir.

Çalışma Konusu ve Amacı Bu çalışmada Dokuz Eylül Üniversitesi, Denizcilik Fakültesinde düzenlenen “Kariyer Günleri” sırasında yapılan gözlemler, edinilen tecrübeler ve bu tecrübelerden yola çıkarak geliştirilen “Öğrenci Kariyer Seçim Modeli” üzerinde durulacaktır. Çalışmada ayrıca kariyer günlerinin önemi, kariyer günlerinin öğrenci şirket tercihleri üzerindeki etkileri nicel yöntemler ile ortaya konmaya çalışılacaktır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Fakültesi’nde Kariyer Günleri, Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Fakültesi’nde kariyer günleri, ilk olarak “F&S günleri” adı altında Yüksekokulun Denizcilik Kulübü tarafından 1998 tarihinde düzenlenmiştir. F&S günleri, eski adı ile Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu’nun ilk bölümü olan “Denizcilik İşletmeleri ve Yönetimi Bölümü öğrencilerine yönelik olarak düzenlenmiştir. Yüksekokulun zabitan adayı öğrencilerine yönelik olarak ilk kariyer günleri ise 2001 yılından düzenlenmiştir. 2003 yılından itibaren de denizcilik şirketlerinin yoğun ilgisi ve katılımıyla devam etmiştir.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Fakültesi’nde Kariyer Günleri,

Öğrenci Açısından Kariyer Günleri Kariyer günlerinin, öğrenci açısından hedefi; ileride hizmet vereceği, kendi kriterleri açısından en iyi şirketi tespit ederek, bu şirkette staj yapmak üzere insan kaynakları yöneticisinin kendisini stajyer olarak kabul etmesini sağlamaktır. Kendi kriterlerine uygun şirketi seçmek Belli şirketler için arkadaşları ile rekabet İçinde bulunduğu sosyal çevrenin yardımlarını talep etmek İlgili hocalarının yardımlarını talep etmek

Şirketler Açısından Kariyer Günleri Kariyer günlerinin, katılımcı şirketler açısından hedefi, kaliteli insan kaynaklarını istihdam edebilmek için şirketlerini tercih edilebilir konuma getirmek ve en iyi öğrencileri kendi gemilerinde değerlendirmektir. Kendi kriterlerine uygun öğrenciyi seçmek En başarılı öğrencileri tercih etmek Kendi şirketini tercih edilirliğini ortaya koymak İlgili hocalarının tavsiyelerini talep etmek

Eğitim Kurumu Açısından Kariyer Günleri Kariyer günlerinin, eğitim kurumları açısından hedefi, sektöre kazandırdığı insan kaynaklarının, şirketler tarafından tercih edilirliğini arttırmak, öğrencilerin kendi kariyer planlarını, özgürce ve hakkaniyet prensiplerine uygun bir şekilde kendilerinin belirlemesini sağlamaktadır. Şirketlerin, öğrencilerin kendi şirketlerini tercih etmeleri konusundaki talepleri Şirketlerin en iyi öğrenciyi kendilerine yönlendirmeleri konusundaki talepleri Öğrencilerin belli şirketlere gitmeleri konusundaki yardım talepleri Bayan öğrenciler için staj yeri bulunması konusu

Öğrenci Kariyer Seçim Modeli Öğrencilerden, “en fazla tercih edilen şirkete staj yapma talepleri” Şirket temsilcilerinin stajyer için “en başarılı öğrencileri önerme talepleri” Daha az tercih edilen şirketlerin “stajyer öğrenci talepleri” İnsan kaynağı arzının talebi karşılayamadığı durumlarda, yukarıda sıralanan talepler eğitim kurumları ve öğretim elemanları üzerinde baskı oluşturmaktadır. Bu baskıyı dengeleyebilmek amacıyla “Öğrenci Kariyer Seçim Modeli” adında bir model geliştirilmiştir.

Öğrenci Kariyer Seçim Modeli “Öğrenci Kariyer Seçim Modeli” ilk olarak 2006-2007 öğretim yılında uygulanmış olup 2007-2008 ve 2008-2009 öğretim yıllarında geliştirilerek uygulanılmasına devam edilmiştir. Model basit olarak, Güverte Bölümü 3. sınıf öğrencilerinin uzun stajlarını yapacakları şirketlere belirlenmiş kriterler kapsamında adil bir şekilde yerleştirilmesini sağlamaktadır.

Öğrenci Kariyer Seçim Modeli Modelin uygulanmasına, öncelikle kariyer günlerine katılan şirketlerin stajyer olarak gemilerinde istihdam etmeyi planladıkları öğrenci sayısının net olarak tespit edilmesi ile başlamaktadır.

Öğrenci Kariyer Seçim Modeli Modelde ikinci aşama, öğrenciler, Ders başarı notu İngilizce başarı notu Okul faaliyetlerine katılımı ve devam durumu Öğrenci liyakat notu dikkate alınarak “öğrenci başarı sıralaması” adı verilen bir sıralamaya tabi tutulur. Bu sıralama, şirketlerden gelen tüm taleplerin açık olduğu bir ortamda, öğrencilerin kendi kariyerlerini özgürce ve hakkaniyet prensiplerine göre belirleme fırsatı sağlar.

Öğrenci Kariyer Seçim Modeli DERS BAŞARISI İNGİLİZCE BAŞARISI KATILIM LİYAKAT BAŞARI SIRALAMASI

Öğrenci Kariyer Seçim Modeli A DENİZCİLİK 1. ……………………… 2. …………………….. B DENİZCİLİK 3. …………………….. C DENİZCİLİK Ş İ R K E T T A L E P L E R İ BAŞARI SIRALAMASI

SONUÇ Öğrenci Kariyer Seçim Modeli, kariyer günlerine katılan şirketlerin taleplerine, mevcut insan kaynağının elverdiği ölçüde cevap veren, başarılı öğrencilerin en fazla tercih edilen şirketleri seçme fırsatı tanıyan ve öğrencilerin stajlarında açıkta kalma riskini ortadan kaldıran bir modeldir.

SONUÇ Bu modelin diğer bir özelliği olan kaldıraç etkisinden de söz edilebilir. Öğrenci başarı değerlendirmesinde referans alınan ölçütler, ister istemez öğrencilerin okul içi davranışları ve ders başarıları üzerinde olumlu etki yapmaktadır. Öğrenci kendisinin haksızlığa uğradığı, bazı öğrencilerin öğretim elemanları tarafından kayırıldığı imajını ortadan kaldırmaktadır. Öğretim elemanlarına staj yeri bulma konusunda gelen taleplerin de azalmasını sağlamıştır.

SONUÇ Modelin tepki çeken yönlerinden söz etmek gerekir ise; özellikle, liyakat değerlendirmesinden düşük not alan öğrencileri değerlendirmeyi adaletsiz bulmaktadır. Alt sınıfın üst sınıfı değerlendiremeyeceği belirtilmektedir. Bu nedenlerle modelin liyakat değerlendirme sisteminin, 3600 değerlendirme tekniğinden vazgeçmeden, gözden geçirilmesi gerekmektedir. Modelde en zayıf yön ise modelin arz ve talep arasında bir dengeye ihtiyaç duymasıdır.

SONUÇ Makine Zabit adaylarının stajyeri bulmasında sıkıntılar çekilmeye başlanmıştır.

TEŞEKKÜR EDERİM