ÇEVRE YÖNETİMİ VE ÇEVRE MEVZUATI Petrol Mühendisleri Odası Chamber of Petroleum Engineers ÇEVRE YÖNETİMİ VE ÇEVRE MEVZUATI Hasan SEÇGİN

Çevre Yönetimi Nedir ? İnsan kullanımı sonucu oluşacak kirliliğin etkilerinin azaltılması, kontrolü veya minimize edilmesi için biyolojik, kültürel, sosyal ve ekonomik koşulların da dikkate alınarak gerekli çevresel kararların verilmesi, alınması gereken önlemlerin planlanması ve uygulanması

Anayasamızın 56. maddesi “ Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.” Sağlık konusunda temel kanun “ 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu” Çevre konusunda temel kanun ise “ 2872 sayılı Çevre Kanunu” Bu kanunların yürütme organları Valilikler, Kaymakamlıklar ve Belediyelerdir.

Türkiye’de 5 çeşit belediye tipi bulunmaktadır. 3030 sayılı yasayla kurulan Büyükşehir Belediyeleri Büyükşehir Belediyeleri mücavir alan sınırları içinde bulunan metropol ilçe belediyeleri Büyükşehir statüsünde olmayan; İl Belediyeleri İlçe Belediyeleri Belde Belediyeleri

12.02.2002 tarihinde yayınlanan “Sıvılaştırılmış Petrol Gazları İle Çalışan Motorlu Taşıtlar İçin İkmal İstasyonlarının Kuruluş, Denetim, Emniyet ve Ruhsatlandırma İşlemlerine İlişkin Yönetmelik” çevre sağlığının korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi konusunda bazı hükümler getirmiştir. Bunlar; Sağlık koruma bandı, Yer seçim izin belgesi, Tesis izni alma aşamasında istenen çevre kirlenmesini önleyecek tedbirler hakkında açıklama raporu, Açılma Ruhsatı alınması aşamasında istenen emisyon ve deşarj izin (araç yıkama ünitesi olan tesisler için) belgeleridir.

Yer seçim izni Tesisin yapılmasından önce söz konusu yerde kurulup kurulamayacağına dair YER SEÇİM KURULU kurulacak yer ve çevresi hakkında, toprak yapısı (fay hattı –flora –fauna –kültürel miras vs.), yer üstü ve yer altı su kaynakları, katı-sıvı ve gaz atıkların bertarafı, oluşabilecek olası gürültünün izolesi v.b. gibi çevresel faktörleri inceleyerek rapor hazırlar ve yetkili makamın onayına sunar. Kararı verecek makam tesis belediye sınırları içinde ise Belediye Başkanlığı, belediye sınırları dışında ise İl Özel İdaresidir.

Sağlık koruma bandı Tanımı itibariyle tesiste oluşabilecek bir kaza (örneğin, LPG depolama tankının patlaması) durumunda bu kazanın şiddeti dikkate alınarak çevreye verebileceği zararların en aza indirilmesi için tesis etrafında hiçbir şekilde kullanılmayan bir alan bırakılması istenmektedir. Çeşitli ülkelerin bu bandı 500 metre gibi mesafelerde istediği bilinmektedir. Ancak yönetmelik bu konuda tam bir sınır çizmemektedir. Yönetmeliğin 9. maddesinde “Sağlık koruma bandının tespitinde, TS 11939 standardında belirtilen emniyet mesafeleri göz önünde bulundurulur.” denmektedir.

Yönetmeliğe göre akaryakıt ve LPG istasyonlarının yakıt tankı ve pompa uzaklığı, konut alanlarına en az 10 metre, okul, cami, hastane, park gibi yerlerdeyse 50 metre olmak zorundadır. Kurulabilecekleri yerler ise konut dışı kentsel çalışma alanları, sanayi alanları, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi alanları, akaryakıt istasyonu alanları ve sanayi depolama alanları olarak gösterilmiştir. **TS 11939; 1998 yılında revize edilmiş ve 2001’de basılmıştır.

Asgari Tank Emniyet Mesafeleri Tank Anma Su Kapasitesi (m3) Yer Altı Tankları(1) (m) Yer Üstü Tankları(2) (m) Tanklar Arası Mesafe (m) 0,5'den küçük 3 0,5 -  3,0 1 3,1 - 10,0 5 7.5 10,1 - 40,0 10 15 1.5 (1) Yer altı tankları ile ilgili emniyet mesafeleri, emniyet valfinden itibaren ölçülür.(2) Yer üstü tankları ile ilgili emniyet mesafeleri, tankın ilgili konuma en yakın uç yüzeyinden itibaren ölçülür.

LPG İkmal İstasyonlarında Uyulması Gereken Asgari Emniyet Mesafeleri   Dispenser (m) Akaryakıt Tankı (m) Bina, Komşu arsa, Karayolu (m) Hastane okul cami park (m) LPG Tankı (Yeraltı) 5 Çizelge-1 40 LPG Tankı (Yerüstü) 7.5 50 LPG Dispenseri 6 (akaryakıt dispenserine)

Emisyon izni 3 Temmuz 2009 tarihli ve 27277 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Amaç; sanayi ve enerji üretim tesislerinin faaliyeti sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak; hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya çıkmamasını sağlamaktır.

LPG ikmal istasyonlarında karşılaşılabilecek muhtemel hava kirletici kaynak, motorlu taşıtlardan kaynaklı kirliliktir. Motorlu taşıtların ekzos gazındaki hava kirleticiler için emisyon sınır değerleri TSE 4236 ya uygun olmalıdır. Yönetmeliğe göre (Maddelerin Depolanması, Doldurma ve Boşaltılması) yanıcı gazlar için 30 ton ve üzerindeki kapasitede depolama tesisleri Liste A da yer almakta, 3 ton ile 30 ton arası kapasiteli depolama tesisleri ise Liste B de yer almakta olup bu tesisler Emisyon izin belgesi alması gerekir.

LPG oto ikmal istasyonlarından A grubu izin belgesi alacak tesisler Çevre ve Orman Bakanlığına müracaat ederek A Grubu Emisyon İzin Belgesi almakla yükümlüdür. A Grubu Emisyon İzin Belgesi süresi 2 yıl olup 2 yıl sonunda yenilenmesi gerekmektedir. LPG oto ikmal istasyonlarından B grubu izin belgesi alacak tesisler Çevre ve Orman İl Müdürlüğüne müracaat ederek B Grubu Emisyon İzin Belgesi almakla yükümlüdür. B Grubu Emisyon İzin Belgesi süresi 3 yıl olup 3 yıl sonunda yenilenmesi gerekmektedir.

Deşarj izni LPG ikmal istasyonlarının çevreye verebilecekleri olası zararlar özellikle araç yıkama ünitesi olan istasyonlar için su kirliliği konusunda ağırlık kazanmaktadır. Araçların yıkanması esnasında oluşacak atıksuyun deşarj standartlarına uygun bir şekilde eğer varsa kanalizasyon şebekesine yoksa direk olarak alıcı ortama verilmesi amaçlanmaktadır. Açılma Ruhsatı aşamasında istenen deşarj izni yalnızca araç yıkama ünitesi olan tesislerde istenmektedir.

Bu konudaki esaslar 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden, 31. 12 Bu konudaki esaslar 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı resmi gazetede yayınlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Ülkenin yer altı ve yer üstü su kaynakları potansiyelinin her türlü kullanımı amacıyla korunması, en iyi bir biçimde kullanımının sağlanması ve su kirlenmesinin önlenmesini ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek üzere, su kirliliğinin kontrolü esaslarının belirlenmesi için gerekli olan hukuki ve teknik esasları ortaya koymaktır.

Araç yıkama ünitesi olan LPG ikmal istasyonları için çamur çöktürme ve yağ tutucu ünitesinin kullanılması büyük oranda yeterli olmaktadır. Yapılan arıtım sonrası atıksu için bakılacak parametreler Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 20-3 de belirtilmiştir. Bunlar; KOİ, yağ, gres, ve pH parametreleridir. Bu parametreler istasyonun bulunduğu belediyenin kanalizasyon deşarj standartları limit değerlerini aşmamalıdır.

Tablo 20.3: Sektör: Endüstriyel Nitelikli Diğer Atıksular (Benzin İstasyonları, Yer ve Taşıt Yıkama Atık Suları) PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK 24 SAATLİK Kimyasal oksijen İhtiyacı (KOİ) mg/l 200 150 Yağ ve Gres 20 10 Balık Biyodeneyi (ZSF) pH 6-9

Gürültü kontrolü Gürültü insan sağlığı ve konforu üzerinde değişik etkiler meydana getirir. Bunlardan en önemlisi işitme hasarları şeklinde kendisini gösterir. Diğer etkileri ise vücut aktivitesinde görülen fizyolojik tesirler, sinirlilik gibi psikolojik tesirler ve iş veriminin azalması, işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen performans tesirleridir. Bu yaklaşımla gürültü dikkate alınması gereken önemli bir unsurdur.

Kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesi amacıyla 11.12.1986 tarih ve 19308 sayılı resmi gazetede Gürültü Kontrolü Yönetmeliği revize edilerek, 07.03.2008 Tarih ve 26809 Sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği yayımlandı. Tesiste oluşabilecek olası gürültü kaynakları; araç giriş çıkışında meydana gelebilecek gürültüler, jeneratör gürültüsü, klakson gürültüsü, oto yıkama esnasında meydana gelebilecek gürültüler v.b.. kaynaklardır. LPG ikmal istasyonu faaliyet halindeyken Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen hükümleri yerine getirmek zorundadır.

TABLO 3 Bölge Tanımı Temel Kriter Leq:35-45 dBA I. Bölge Şehir dışı konut alanı (trafikten uzak) II. Bölge Şehir kenarı konutları +5 Şehir Konut alanı (trafik akımına 100 m. uzaklıkta) +10 Şehir konut alanı, anayolları, işyerleri (trafik akımına 60 m. uzaklıkta) +15 III. Bölge Şehir merkezi konut alanı, anayolları, iş yerleri (trafik akımına 20 m. uzaklıkta) +20 IV. Bölge Endüstri bölgesi veya ağır vasıta ve otobüslerin geçtiği anayollar +25 Günün Zaman Dilimi Gündüz (06.00-19.00) Akşam (19.00-22.00) -5 Gece (22.00-06.00) -10 NOT: Gürültüye duyarlı alanlar ve gelecekte yapılacak planlamalar için temel kriter 35 dBA alınır.

Evsel nitelikli atıklar 2872 sayılı Çevre Kanunu’na istinaden, 14.03.1991 tarihli ve 20814 sayılı resmi gazetede yayınlanan Katı Atık Kontrolü Yönetmeliği’nde Katı atık; üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı madde ve arıtma çamuru olarak tanımlanır.

Katı Atık Kontrolü Yönetmeliği “evsel katı atık ve evsel nitelikli katı atık atan kişi ve kuruluşlar, katı atıklarını belediyelerin ve mahallin en büyük mülki amirinin istediği şekilde konut ve işyerlerinde hazır etmek zorundadırlar” hükmüyle bu konuda alınması gereken önlemlerin ve düzenlemelerin en büyük mülki amir ve belediyeler tarafından alınacağını ifade etmektedir. LPG oto ikmal istasyonlarında ortaya çıkabilecek muhtemel katı atıklar büro atıkları, cam, metal, gibi atıklardır. Bu gibi ambalaj atıkların da ayrı toplanarak geri kazanılması sağlanmalıdır.

Tehlikeli atıklar Tehlikeli atıklar 14.05.2005 tarihli ve 25755 sayılı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında Çevre ve Orman Bakanlığından lisanslı bertaraf veya geri kazanım tesislerine bertaraf edilmesi zorunludur.

Atık yağlar atıklar Atık Yağlar; 30.07.2008 tarihli ve 26952 sayılı Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş firmalar tarafından toplanabilmektedir. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından lisanslandırılan tesislerde geri kazanımı sağlanmaktadır.

İLGİNİZ VE SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER