TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Fatih İLHAN 03.04.2017

İçindekiler Yasal Mevzuatın Gelişimi, Amaç ve Kapsam, Atıkların Tanımlanması ve Listesi, Görev Yetki ve Sorumluluklar, Atık Yönetimi Atıkların Taşınması, Atıkların Geri Kazanımı ve Bertarafı, Atıkların Ara Depolanması, Atıkların Sınırötesi Taşınımı, Lisanslı Bertaraf Tesisleri,

Yasal Mevzuatın Gelişimi 1976 RCRA 1984 HSWA (Hazardous and Solid Waste Amendments) 1986 51 FR 40572 (Solvent ve Dioksin + LDR+ TCLP ve diğer testler) 1988 53 FR 31138 (First Third Wastes- En riskli atıkların belirlenmesi) 1989 54 FR 26594 (Second Third Wastes-2.derece riskli atıkların belir.) 1990 TCLP kesinleştirildi. 1990 55 FR 22520 (Third Third wastes ve RCRA tehlikeli atık listesi) 1992 57 FR 37194 (Phase I Rule-ilk set için arıtma standartları) 1994 59 FR 47982 (Phase II Rule-ikinci set için arıtma stand.+ UTS) 61 FR 15565 (Phase III Rule-üçüncü set için arıtma stand.+ UTS sonuçlandırıldı) 1996

Yasal Mevzuatın Gelişimi 1975 75/442/EEC Waste Framework Directive 1990 Çevre Koruma Yasası (75. madde: kontrollü atık) 1991 91/156/EEC (Waste framework Directive için ilaveler) 1991 91/689/EC (Hazardous Waste Directive) 1993 94/3/EC (Konsey Kararı:EWC ilk kez oluşturuldu.645 atık) 1994 94/904/EC (Konsey Kararı: HWL Tehlikeli atık listesi:236/645) 1999 99/31/EC (Landfill Directive) 2000 2000/532/EC (Kom. Kararı: EWC ve HWL’nin ilk reviz. 290/687) 2002 2003/33/EC (Konsey Kararı: Depolama kriterleri, sınır değerler,testler, Landfill Directive’i destekliyor.) 2002 EWC 2002 (2000/532/EWC) (404 / 849)

Yasal Mevzuatın Gelişimi 1983 2872 Çevre Kanunu 1991 20814 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 1993 21634 (Tehlikeli Kimyasalların Kontrolü Yönetmeliği) 1994 Basel Sözleşmesi(TehAt Sınırlarötesi Taşınım ve Bertrf. Kontrolü) 1994 22099 (KAKY’de son değişiklik) 1995 22387 (Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği) 1996 22858 (TAKY Değişiklik, sonraki değ. 97;23020, 99;23827, 01;24458) 2005 25755 (TAKY Son Hali) Çevre Kanunu (Madde 8:TA üreticileri, Madde 13:Teh.kimyas., TA ithali, TA yönetimi-yönetmelik ref. Madde 14: Cezalar) 2006

Mevcut Yasal Durum Kanunlar Yönetmelikler Genelgeler Tebliğler 2872 Sayılı Çevre Kanunu (11/08/1983 - 18132 R.G.) 5491 Sayılı Çevre Kanununda Değişiklik Yapan Kanun ( 13/05/2006- 26167 R.G.) Yönetmelikler Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( 20.05.1993 - 21586 R.G.) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( 14.03.2005 - 25755 R.G.) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ( 21.01.2004 – 25353 R.G.) Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ( 31.08.2004 – 25569 R.G.) Genelgeler Tehlikeli Atıklar (2001/9) Tehlikeli Atıklar (2002/7) Tehlikeli Atıklar (2002/8) Tehlikeli Atıklar (2004/9) Tehlikeli Atık Taşınımı (2005/11)  Tebliğler Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar (22 Haziran 2005 tarih ve 25853 sayılı RG.) “Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Yakıt ve Atıklara İlişkin” Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği –2006/3  Uluslar arası Sözleşmeler Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınmasının ve Bertaraf Edilmesinin Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi (1994) 03.04.2017

Türkiye’de Katı Atık Mevzuatı Çevre Kanunu 2872 - 1983 Tıbbi Atılların Kont. Yön. 1993 – 2005 Atık Yağların Kont. Yön. 2004 Atık Pil ve Akümülatörlerin Kont. Yön. – 2004 Atık Bitkisel Yağların Kont. Yön. - 2005 TAKY 1995 - 2005 Atıkların Alternatif veya Ek Yakıt . Tbeliğ – 2001 - 2005 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 1991 Basel Sözleşmesi 1994 Ambalaj Atıklarının Kont. Yön. – 2007 Hafriyat Toprağı, İnşaat Yıkıntı ve Atık. Kont. Yönetmeliği - 2004 03.04.2017

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNİN AB DİREKTİFLERİ İLE UYUMU AB Direktifi Direktifin İlgili Bölümü Karşılık Gelen Yönetmelik 75/442/EEC Çerçeve Atık Direktifi Genel Hükümler (Madde 7, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16 ve Ek I & II) TAKY 2000/532/EC Avrupa Atık Kataloğu Yıldız ile işaretli olan atıklar ve kullanım kısmı TAKY Ek 6, 7 91/689/EC Tehlikeli Atık Direktifi Tüm Hükümleri 99/31/EC Düzenli Depolama Direktifi Tehlikeli atıkların düzenli depolanmasına ilişkin teknik şartlar (atık kabul, altyapı vb) TAKY Bölüm 7 EK 11 2000/76/EC Yakma Direktifi Tehlikeli atıkların yakılmasına ilişkin teknik şartlar (Emisyon Limit Değerleri) TAKY Madde 20, 21 Ek 16, 17 93/259/EC Atıkların Taşınımına İlişkin Direktif Sınır ötesi taşınıma ilişkin hükümler (transit, ithalat, ihracat) TAKY Bölüm 8 Ek 9, 10

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Amaç: Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması Kapsam: Tehlikeli atıkların toplanması, Tesis içinde geçici depolanması, Ara depolanması, Taşınması, Geri kazanılması, Nihai bertarafı, İthalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve yükümlülükler, Alınacak önlemler ve yapılacak denetimler, Tabi olunacak hukuki teknik sorumluluklar

ATIĞIN TANIMLANMASI Yeni Yönetmelik Avrupa Birliği Direktifleri de dikkate alınarak hazırlanmıştır. Avrupa Atık Kataloğunda yer alan tehlikeli atıklar (A), muhtemelen tehlikeli atık olabilecek atıklar(M) yönetmeliğin tehlikeli atık listesini oluşturmaktadır. (A) :Kesin tehlikeli olan atıklar (M): Muhtemelen tehlikeli atık olabilecek atıklar

Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar, Tarım, bahçıvanlık, deniz ürünleri üretimi, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda hazırlama ve işleme sonucu ortaya çıkan atıklar, Ahşap işleme, sunta ve mobilya üretimi, selüloz, kağıt ve karton üretiminden kaynaklanan atıklar, Deri kürk ve tekstil endüstrisi atıkları, Petrol arıtma, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar, İnorganik (organik olmayan) kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, Astarların (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler) yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin üretim, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar, Fotoğraf endüstrisinin atıkları, Isıl işlemlerin atıkları, Metal ve diğer materyallerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması ve demir madeni dışındaki hidro-metalürjinin yol açtığı atıklar, Metallerin ve plastiklerin biçimlenmesi ve fiziki ve mekanik yüzey işlenmesi atıkları, Yağ ve sıvı yakıt atıkları (yenebilir yağlar, 05 ve 12 hariç), Organik çözücüler, soğutucu ve itici gazların atıkları, Aksi belirtilmemiş ise ambalaj maddeleri, absorbanslar, silme bezleri, filtre malzemesi ve koruyucu giysi atıkları,Listede belirtilmeyen atıklar, İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil), İnsan ve hayvan sağlığına ve/veya bu konulardaki araştırmalara ilişkin atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç), Atık bertaraf tesislerinin atıkları, saha dışı atık su arıtma tesislerinin ve insan tüketimi için ve endüstriyel kullanım için kullanılan su hazırlama tesislerinin atıkları, Belediye atıkları (evsel atıklar ve benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar) ayrı toplanmış kısımlar dahil.

ATIK LİSTESİ 242’ i (M) işaretli 503 tehlikeli atık Atık kodu 20 bölümden oluşur Bölüm 1 - 12, 17 - 19 kaynağa dayanır (endüstriyel işyeri branşı) Bölüm 6 - 7 işleme dayalı Bölüm 13 - 15 madde ve malzemeye dayalı Bölüm 20 Evsel atıklar Bölüm 16 Listede başka türlü tanımlanmayan atıklar Atık listesi yaklaşık olarak 242 adet “Muhtemelen tehlikeli atık kodu“ içerir. Ek 6 : H3 ile H8 arasındaki tehlike özellikleriyle H10 ve H11’dekilerin eşik konsantrasyonlarının aşılması durumunda atığın zararlı olarak sınıflandırılmasını gerektirecek zararlı maddeler için sınır değerleri içerir.

TEHLİKELİ ATIK LİSTESİ EK-7 20 ana başlık Atığı tanımlamak için; 1. adım: (01)den (12)ye yada (17)den (20)ye kadar olan bölümlerde uygun bir atık kodu bulunması 2. adım: 1. adımda bulunamazsa (13), (14) ve (15)ana başlıkları altında verilen bölümlerin incelenmesi 3. adım: 1. ve 2. adımda bulunamazsa (16) ana başlığı altında verilen bölüm uyarınca tanımlama 4. adım (16) ana başlığı altında verilen bölümde de bulunamıyor ise (…..99) kodu (başka türlü tanımlanamayan atıklar), ilk adımda tanımlanan liste bölümündeki aktiviteye uygun olarak kullanılmalıdır.

Ek 5 TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ H1 'Patlayıcı`: H2 'Oksitleyici`: H3-A 'Yüksek oranda Tutuşabilenler `: H3-B 'Tutuşabilen`: H4 'Tahriş edici`: H5 'Zararlı`: H6 ‘Toksik’: H7 ‘Kanserojen’: H8 ‘Korozif’: H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’: H10 ‘Teratojenik’: H11 ‘Mutajenik’: H12 Havayla, suyla veya bir asitle temas etmesi ile zehirli veya çok zehirli gazları serbest bırakan madde veya preparatlar. H13 Yukarıda listelenen karakterlerden herhangi birine sahip olan atıkların bertarafı esnasında ortaya çıkan madde ve preparatlar. H14 ‘Ekotoksik’: NOT: Tehlikeli özelliklere ilişkin etiketlemede kullanılacak işaretler için “Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” EK 4 kullanılacaktır.

Eşik Konsantrasyonlar Ek 6’da, H3-A (birinci paragraf) ve H3, H4 – H8, H10 ve H11 tehlike özellikleri için eşik değerler belirlenmiştir. Ek 6’da yer almayan tehlike özelliklerine (H1, H2, H9, H12, H13 ve H14) ait eşik konsantrasyonlar risk ibarelerine göre geliştirilmiştir. Bu tehlikelerin bazılarının eşik değerleri hesaplanabilmekte, bazıları ise fiziksel özelliklerin test edilmesini gerektirmektedir.

Eşik Konsantrasyonlar ve Muhtemel Kayıtlar EK 7 Atık Listesinde; (M) işaretli muhtemelen tehlikeli olan atıkların tehlikeli olup olmadığına nasıl karar verilir? Uygun atık kodunu bul ,(M) ile işaretli ise: Yeterli bilimsel bilginin mevcut olup olmadığını kontrol et (tehlikeli madde sınıflandırılması, üretim işlemi, MSDS ve ASL formları…) Sonuç vermiyorsa: Mevcut analitikleri kontrol et ( kimyasal analiz) En kötü durumda: Bütün analitikleri

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLAR Bakanlılığın Görev ve Yetkileri Mülkü Amirlerce Alınacak Tedbirler Mahalli İdarelerce Alınacak Tedbirler Atık Üreticisinin Yükümlülükleri Bertaraf Edenin Yükümlülükleri (Atık Beyan Formu - Atık Yönetim Planı)

BAKANLIĞIN GÖREVLERİ 2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince; Program ve politika saptamak Bölgesel boyutta atık yönetim planı oluşturmak Geri Kazanım/Bertaraf tesislerinin yer seçimini onaylamak, lisans vermek, denetlemek

ÜRETİCİNİN SORUMLULUKLARI Atık üretimini en az düzeye indirecek tedbirleri almak, Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunu her yıl doldurarak Bakanlığa göndermek, Atıkların tesis içinde yönetmelikte öngörülen kriterlere uygun geçici depolarda bekletilmesi için Valilikten izin almak, Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla, üç yıllık atık yönetim planını bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı ay içinde hazırlayarak valilikten onay almakla, Atıklarını bu yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak bertaraf etmek, ve bertaraf işleminin tamamlandığını yetkililere bildirmekle, sorumludur.

BERTARAF EDENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Bertaraf tesislerini bu Yönetmelikle belirlenen standartlara uygun olarak teşkil etmekle ve proje halinde iken ön lisans almak, İşletme planını her yıl Bakanlığa sunmak, Acil önlemlerle ilgili eğitimli personel bulundurmak ve acil durum söz konusu olduğu zaman Bakanlığa bilgi vermek, Atığın tesise girişinde bertaraf işleminden önce atığın fiziksel ve kimyasal analizini yapmakla, atığın taşıma formunda belirtilen atık tanımına uygunluğunu tespit etmek, Kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak ve 30 gün içinde üreticiye göndermek, Taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa bilgi vermek, Faaliyetleri hakkında atığın tesise kabul tarihi, atığın kaynağı, miktarı, taşınım türü ve bertaraf/geri kazanım yöntemi gibi bilgileri içeren raporlarını Valiliğe göndermek ve 5 yıl boyunca saklamakla, Yükümlüdür.

ATIK BEYAN FORMU ATIK ÜRETİCİSİ, Ek-8 de yer alan Atık Beyan Formunu her yıl ocak ayında bir önceki yıla ait bilgileri doldurarak, iki ay içerisinde Valiliğe gönderir. Ek-7 de yer alan atık tanımlama kodunu kullanır. Bir yıl boyunca bir nüshasını saklar. İL MÜDÜRLÜĞÜ , Atık beyan formunu değerlendirerek, İlde oluşan atık miktarı ve bilançosunu belirleyerek nisan ayında Bakanlığa gönderir.

ATIK YÖNETİM PLANI Atık Üreticileri, üç yıllık Atık Yönetim Planını hazırlayarak Valilikten onay alır. Mahalli İdareler, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin planlarını mahalli çevre kuruluna sunar. Valilik, atık üreticisinin ve belediyenin atık yönetim planlarını esas alan 3 yıllık “ İl Tehlikeli Atık Yönetim Planını ” hazırlayarak Bakanlığa sunar.

Yorumlamak bazen zor…Gereksiz ayrıntılar… En büyük eksik yaptırım… Yasal Düzenlemeler, problemler Avrupa atık kataloğu detayları henüz yönetmeliğimizde yer almıyor… Atık kodlamaları yetersiz EK 11a, Ek6 uygulamaları problemli… Yorumlamak bazen zor…Gereksiz ayrıntılar… Yönetmelik dış kaynaklı… Uygulamada sıkıntılar… Yine de yönetmelik büyük bir dikkatle hazırlanmış ve önemli eksiklikleri bulunmuyor… (Çoğunluk görüşü) En büyük eksik yaptırım…

Atık Üreticileri, problemler… Endüstrilerde tehlikeli atık yönetim sistemleri kurulmalı…Çevre mühendisleri çalıştırılmalı… Küçük ve orta ölçekteki işletmeler daha az bilgili…Atık yönetimini muhasebe bölümü gibi ilgisiz bölümler yürütüyor… Bazı işletmeler üretim maliyetini hesaplarken atık maliyetini düşünmüyor…Bazıları tehlikeli atığa sahip olduğunu bile kabul etmiyor…Hep bir itici güç gerekiyor: Müşteri portföyü, yabancı ortak, yasal denetim…

Kurumsal Çalışmalar, problemler… Kurumlar atık üreticilerine yeterli yasal yaptırım uygulayamıyorlar… Bütün yetki bakanlıkta…Ancak az sayıda üreticiye ulaşabiliyorlar… Bakanlığın belediyeleri ve üreticileri aynı çatı altında buluşturması bekleniyor… Kurumlardaki en büyük eksiklik personel sayısı… Sayı az sorumluluk fazla… (Atık üreticilerini denetlemek, atık taşıyıcılarını denetlemek…)

TEHLİKELİ ATIKLARIN ULUSAL TAŞINMASI Tehlikeli atıklar Lisanslı araçlarla taşınmak zorundadır. Valiliklerce; atık taşıyacak araç ve firmalara lisans verilirken; Araç için TSE uygunluk belgesi, Şoförler için ADR eğitim sertifikası Ulaştırma Bakanlığından alınmış yetki belgesi aranmaktadır. Başvurularda istenilen bilgi ve belgeler yönetmelik Ek-18’de yer almaktadır.

ATIKLARIN ULUSAL TAŞINMASI Atık Bertaraf Tesisi Atık Üreticisi Taşıyıcı İl Müdürlüğü Bakanlık

BERTARAF YÖNTEMLERİ Geri Kazanım Yakma Düzenli Depolama

GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİNİN LİSANSLANDIRILMASI TAKY 27. Madde’ye göre; ÇED Belgesi Fizibilite Raporu Mühendislik Proje ve Raporları Ek-13 Ön Lisans projeye verilmektedir. TAKY 28. Madde’ye göre; Ek-14 Ön Lisans verilen tesis projesinin işletmeye hazır olduğu belirtildikten sonra Bakanlıkça uygun görüldüğünde Geçici Çalışma İzni veya Lisans verilir.

GERİ KAZANIM BAZI DURUMLARDA GERİ KAZANIM BİR ENDÜSTRİDEN ÇIKAN ATIK, BAŞKA BİR TESİSİN ÜRETİM PROSESİNDE HAMMADDE OLARAK KULLANILABİLİR. BU NOKTADA ATIK SAHİPLERİNİN ATIKLARINI KULLANABİLECEKLERİ ADRESLERE ULAŞABİLMELERİ ÖNEM KAZANMAKTADIR

Düzenli Depolama Tesisleri

DÜZENLİ DEPOLAMA Depolama işlemi sırasında alınan önlemlerin yeterli olduğu veya atığın özelliği sebebi ile depolama işleminde çevrenin olumsuz yönde etkilenmeyeceğinin ispat edilmesi hallerinde, atıklar depolanabilir veya bu amaçla depo tesisi kurulmasına izin verilebilir. Depolamada (Ek 11-A) da belirtilen sınır değerler aşılamaz. Tehlikeli atıklar evsel katı atıklardan ayrı olarak işleme tabi tutulur ve depolanır.

Temel nitelendirme için eluat testi

Temel nitelendirme için eluat testi Test sonuçları ilgili D.depolama sahasının sınır değerlerine cevap vermeli: D.Depolama sınıfları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ek 11

Alt yapıya ilişkin kurallar Atık depolama sahasının taban ve yanal yüzeyleri asgari olarak aşağıdaki şartlara uymalıdır : Tehlikeli atıklar için atık depolama sahası : K ≤ 1,0 x 10-9 m/s; kalınlık ≥ 5 m, Doğal zeminin bu şartları sağlamadığı alanlarda bu yapay olarak sağlanır ve güçlendirilerek koruma yapılır. Yapay bir jeolojik bariyer 0,5 metreden daha ince olmamalıdır.

TEHLİKELİ ATIKLARIN ARA DEPOLANMASI Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir. Ara depolama tesisleri için Bakanlıktan ön lisans ve lisans alınması zorunludur.

ARA DEPOLAMA TESİSİNİN ÖZELLİKLERİ Ara depolama ve işleme tesislerinde; a) Giriş, depolama ve çalışma kısımları, b) Yangın söndürme sistemleri, c) Boruların, hazne ve kapların temizlenmesi için temizleme sistemleri, d) Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan, bulunmalıdır.

YAKMA (EK 7) de yer alan tehlikeli atıkların yakılması sırasında uyulması gereken esaslar ve limit değerler Madde 20’ de verilmektedir. Yakma tesisleri de lisans alınması zorunlu tesisler arasındadır. Lisans alınmadan önce Madde 21 gereğince deneme yakılması yapılması gerekmektedir.

Geri Dönüşüm Isıtıcısı Boşaltma ve Besleme Kanalı YAKMA Geri Dönüşüm Isıtıcısı Baca Gazı Temizleme Sistemi Boşaltma ve Besleme Kanalı Kontrol Odası ve Köprü Sürücüsü Atık Deposu : Hazırlıksız depolama Besleyici Dip Küller Arındırma Yanma Izgarası

ALTERNATİF BERTARAF YÖNTEMLERİ Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar (22 Haziran 2005 tarih ve 25853 sayılı RG.) Kullanılmış lastikler, I ve II Kategori Atık Yağlar Boya Çamurları Solventler Plastik Atıklar Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından uygun görülecek diğer atıklar

ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİ BASEL SÖZLEŞMESİ Sözleşmenin amacı; tehlikeli atıkların oluşumu, taşınımı ve yönetiminden ortaya çıkan olumsuz etkilere karşı çevre ve insan sağlığını korumaktır. Ülkemiz Sözleşmeye 1994 yılından beri taraftır. Bu amaçla da; Atıkların sınırlarötesi taşınımı için kontrol sistemi ve çevreye duyarlı atık yönetimi sistemi kurulmuştur. Kontrol sistemi ön bildirim (notifikasyon) sistemine dayanmaktadır.

ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİ -Tehlikeli atıkların ülkemize ithalatı yasaktır. Ancak, Ancak, sektör itibari ile ekonomik değere haiz atıkların ithal izinleri yayımlanacak tebliğler doğrultusunda verilir. -Tehlikeli atıkların ihracatı sadece OECD;AB ülkeleri ile Liechtenstein ülkesine yapılabilmektedir. Atık ihracatında, -İthalatçı ülke ile transit ülkelerin yazılı onayları alındıktan sonra ihracat işlemine izin verilmektedir.İhracat işleminde bildirim ve taşıma formları kullanılmaktadır. Atık İhracatında Basel Sözleşmesi Notifikasyon Sistemi kullanılmaktadır. Notifikasyon Formu Ek-10’da yer almaktadır. Formlar, atık ihracatçısı tarafından 2 nüsha doldurularak Bakanlığımıza gönderilmektedir.

MEVCUT DURUM VE UYGULAMA TOPLAM ATIK MİKTARI:1.12 MİLYON TON/YIL TUİK 2004

YAKMA VE DEPOLAMA: MEVCUT DURUM Firma Adı Kapasite İZAYDAŞ (Depolama) 790.000 m3 İZAYDAŞ (Yakma) 35.000 ton/yıl PETKİM (Yakma) 17.500 ton/yıl TÜPRAŞ (Yakma) 7.750 ton/yıl İSKEN (Depolama) 115.000 m3

LİSANSLI GERİ KAZANIM TESİSİ ATIK TÜRÜ YILLIK TÜKETİM KAPASİTESİ Boya Çamuru 4.503 ton/yıl Yağlı Metal Atığı (ağır metal içeren metal atıkları) 86.618 ton/yıl Kimyasal Atık (çürük asit, v.b.) 21.106 ton/yıl Kontamine Bez, üstübü 7.978 ton/yıl Atık Solvent 1.990 ton/yıl Atık Varil 656.400 adet/yıl Endüstriyel Nitelikli Çamur (ramat çamuru) 7.360 ton/yıl Atık Yağ (II. Kategori) 36.735 ton/yıl Atık Lastik 51.979 ton/yıl Atık Yağ (I. Kategori) 33.762 ton/yıl (kurulu kapasite) Pil Akü (16 Geri Kazanım Tesisi) 192.439 ton/yıl (kurulu kapasite) Bitkisel Yağ (Lisans kapsamında 11 geri kazanım tesisi) 133.047 ton/yıl (kurulu kapasite) TOPLAM 578.000 ton/yıl

Proje çalışmaları devam ediyor PLANLANAN UYGULAMA ÇED aşamasında Proje çalışmaları devam ediyor Fizibilite Aşamasında

PLANLANAN UYGULAMA 03.04.2017

Türkiye’de Mevcut Durum Türkiye'de TUİK tarafından 2004 yılı için yapılan imalat sanayii atık envanterine göre, sektörel atık türü ve bu atıkları üreten sektörlere göre, atık üretim ve bertaraf edilen miktarlara ilişkin veriler değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara varılmaktadır: Türkiye’de imalat sanayi tarafından yılda 20 milyon ton’un üzerinde atık üretilmektedir. Bu miktarın yaklaşık 1.2 milyon ton’u tehlikeli atıktır. Bu miktarın % 8’i geri kazanılmakta, % 47’si bertaraf edilmekte, % 45’i ise satılan veya hibe edilmektedir. (TÜİK 2005) (Detay bilgi için: www.die.gov.tr) 03.04.2017

TEHLİKELİ ATIK Tehlikeli Atık (milyon €) Depolama Tesisi (5 adet) 110 Yakma Tesisi ( 5 adet) 853 Transfer Tesisi (27 adet) 74 TOPLAM 1037

Sorunlar -Ülke genelinde güvenilir bir tehlikeli atık envanterinin oluşturulamaması, üreticinin atıklarını yanlış ve/veya eksik beyan etmesi, bölgesel bazda atık yönetim planlarının hazırlanmamasına neden olmaktadır.  -Entegre atık yönetimi konusunda yapılan çalışmalarda koordinasyon sağlanamaması, veriye ulaşımda ve değerlendirmede sıkıntılar yaratmaktadır.   03.04.2017

Sorunlar -Bölgesel atık bertaraf tesislerinin yeterli sayıda olmaması, atıkların taşınması için uygun nitelikte ve yeterli lisanslı araç bulunmaması, çevresel risklerin bilincinde olunmaması ve denetimin gerektiği gibi yapılamaması gibi nedenlerle tehlikeli atıklar uygun olmayan yerlere atılmaktadır. 03.04.2017

Çözüm Önerileri -Yönetim politikalarının oluşturulması konusunda yapı taşı olan doğru ve sürekli envanter bilgilerinin, özellikle sanayiden kaynaklanan tehlikeli atıkların envanteri hususunda başlatılan çalışmaların tamamlanabilmesi için atık üreticilerinin eksiksiz olarak verilmelidir. - Etkin bir atık yönetimi oluşturulması için, bölgesel atık işleme ve bertaraf tesislerinin kurulması sağlanmalıdır. Bu tesislerin kurulmasında sanayi öncülük etmektedir. 03.04.2017

Çözüm Önerileri -Atık miktarının en aza indirilmesi, atıkların geri kazanılması hususunda ilgili sektör temsilcileri bilgilendirilmeli ve teşvik edilmelidir. - Gerek sanayicinin gerekse tesislerin denetlenmesinde görev alan kurum/kuruluşların tehlikeli atık yönetimi konusunda periyodik olarak bilgilendirilmeli ve eğitim almaları sağlanmalıdır. 03.04.2017

Sonuç Sonuç olarak, ülke genelinde etkin bir atık yönetiminin sağlanması için: Bölgesel atık işleme ve bertaraf tesislerinin kurulması Kamuoyunun çevre duyarlılığının artırılması, Ülke bazında atık envanterinin oluşturulması, Yasal denetim ve yaptırım mekanizmasının güçlendirilmesi, gerekmektedir. 03.04.2017

Kaynaklar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 14.3.2005 (R.G. No: 25755) Betül DOĞRU, AB Sürecinde Türkiye’de Tehlikeli Atık Yönetimi ve Uygulamaları, TÜRKAY, 2007 M. Talha GÖNÜLLÜ, Endüstriyel Kirlenme Kontrolü, Birsen Yayınevi, 2004 M. Sinan BİLGİLİ, Atık Yönetimi Teknolojileri Dersi Notları, 2007 Aşkın BİRGÜL, Tehlikeli Atık Yönetimi, 2007 03.04.2017

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER SORULAR 03.04.2017