Paydaşlar, Yöneticiler ve Etik Örgüt Teorisi, Tasarım ve Değişim 6.Baskı Gareth R. Jones Bölüm 2 Paydaşlar, Yöneticiler ve Etik 1

Tablo 2.1: Paydaşların Beklentileri ve Katkıları Örgüte Katkıları Katkı Sağlamaya Yönelten Teşvkiler (Beklentileri) İç Paydaşlar Hissedarlar Para ve sermaye Kar payı ve hisse senedi değerinin artması Yöneticiler Beceriler ve uzmanlık Ücretler, primler, statü ve güç Çalışanlar Ücretler, primler, istihdam güvencesi ve terfi Dış Paydaşlar Müşteriler Ürün ve hizmetlerin satın alınmasından sağlanan gelirler Ürünlerin ve hizmetlerin kalitesi ve fiyatı Tedarikçiler Yüksek kaliteli girdiler Girdilerin satın alınmasından sağlanan gelirler Hükümet İyi işletme uygulamalarını yönlendiren kurallar Dürüst ve serbest rekabet Sendikalar Serbest ve dürüst toplu sözleşme Ödüllerin eşit paylaşımı Yerel halk Sosyal ve ekonomik alt yapı Gelirler, vergiler ve istihdam Genel halk Müşteri sadakati ve itibar Ulusal onur, övünç 2

Örgütsel Etkililik: Paydaşların Amaçlarını ve Çıkarlarını Tatmin Etme Bir örgüt amaçlarına ulaşmak için eş zamanlı olarak çeşitli paydaşlardan yararlanır Her bir paydaş grubu örgüte katkı sağlaması için teşvik edilir Her bir grup, kendi amaçlarını ne kadar iyi karşıladığına bakarak örgütün etkililiğini değerlendirir Bir örgütün yaşamını sürdürmesi için, baskın bir paydaş koalisyonu, diğer paydaş gruplarından gerekli katkıları sağlamak için yeterli teşvik olup olmadığını denetlemelidir 3

Paydaşların Amaçları Hissedarlar: Yatırımların geri dönüşü Müşteriler: güvenilir ve değerli ürünler İşgörenler: ücretler, çalışma koşulları ve kariyer fırsatları 4

Çatışan, Rekabet Eden Amaçlar Örgütler paydaşların amaçlarını tatmin etmek için vardırlar Ancak, hangi paydaş grubunun amaçları daha önemlidir? ABD’de hissedarlar örgüt tarafından yaratılan değerde ilk hakka sahiptirler Bununla birlikte, yöneticiler örgütleri kontrol ederler ve hissedarların çıkarlarının yerine kendi çıkarlarına öncelik verebilirler Yöneticilerin ve hissedarların amaçları birbiriyle uyumsuz/zıt olabilir 5

Tepe Yöneticiler ve Örgütsel Otorite Otorite: insanları kendi faaliyetlerinden sorumlu tutma ve örgütün kaynaklarının kullanımıyla ilgili kararları alma gücü Hissedarlar: şirketin kaynakları üzerindeki nihai otorite Şirketin sahibidirler Temsilcileri yoluyla şirket üzerinde kontrol sahibidirler 6

Tepe Yönetim ve Örgütsel Otorite (devam) Yönetim kurulu: şirket yöneticilerinin faaliyetlerini gözler ve paydaşların amaçlarını karşılayan faaliyetleri yapan yöneticileri ödüllendirir Dahili yöneticiler: bir şirketin resmi hiyerarşisindeki yöneticiler Harici yöneticiler: tam zamanlı çalışmayan işgörenler Şirket düzeyindeki yönetim: şirketin amaçlarını belirlemekten ve örgütsel kaynakları tahsis etmekten nihai olarak sorumlu olan iç paydaş grubu 7

CEO’nun (Chief Executive Officer) Örgütsel Etkililikteki Rolü Örgütsel amaçları belirlemek ve örgütün yapısını tasarlamaktan sorumludur Yönetsel hiyerarşinin en üst düzeylerinde çalışacak önemli yöneticileri seçer Üst yönetimin ödüllerini ve teşvikleri belirler 8

The CEO’nun Örgütsel Etkililikteki Rolü (devam) Para ve yetki gibi kıt kaynakları örgütün fonksiyonel alanlarına ya da işletmenin bölümlerine tahsisini kontrol eder CEO’ nun faaliyetleri ve itibarı örgütün iç ve dış paydaşlarının gözünde önemli bir etkiye sahiptir ve örgütün çevresinden değerli kaynakları çekme yeteneğini etkiler 9

Tepe Yönetim Rolleri CEO—Çoğunlukla örgütün dış paydaşlarıyla ilişkilerini yönetme sorumluluğuna sahiptir COO (Yardımcı Başkan)—Örgütün iç faaliyetlerini yönetme sorumluluğuna sahiptir 10

Şekil 2-1: Tepe Yönetim Hiyerarşisi Sahiplik Vekalet/vesayet Şirket Yönetimi Bölüm Yönetimi Fonksiyonel Yönetim Paydaşlar Yönetim Kurulu Ücret Komitesi Yönetim Komitesi Yönetim Kurulu Başkanı Kıdemli Başkan Yardımcıları ya da Başkan Yardımcıları İdari Başkan Yardımcıları Başkan ya da COO CEO Genel Yöneticiler ya da Bölüm Yöneticileri Fonksiyonel Yöneticiler 11

Vekalet Teorisi Bakışaçısı Vekalet teorisi hissedarların amaçlarıyla üst yönetimin amaçları arasında ortaya çıkan çatışmayı anlamanın yollarını önerir Vekalet ilişkileri bir kişi (asil, hissedar gibi) karar verme yetkisini bir başkasına (vekil, yönetici gibi) devrettiği zaman ortaya çıkar 12

Vekalet Problemi Yöneticilere yetki devretmekten kaynaklanan yönetsel sorumluluğu belirlemede bir problem vardır Hissedarlar üst yöneticilere kıyasla bilişim bakımından dezavantajlıdırlar Yöneticilerin aldıkları kararların etkililiğini görmek çok zaman alır 13

Manevi Zarar Problemi Manevi zarar problemi bir vekil kendi çıkarlarını gerçekleştirme güdüsüne ve fırsatına sahip olduğu zaman ortaya çıkar Vekil asilin karşısında bir bilgi avantajına sahip olduğu için vekilin yaptığı işi değerlendirmek çok güçtür Kendi yararını gözetme örgütteki pozisyonunu kendi çıkarlarına kullanma avantajına sahip olan şirket yöneticilerinin davranışları 14