Bornova Bölgesi'nde Turizm Sektörü Değerlendirmesi: Potansiyel ve Geliştirme için Öneriler Prof.Dr. İge Pırnar Yrd. Doç. Dr. Ferika Özer Sarı Yrd. Doç. Dr. Gökçe Özdemir Bayrak YAŞAR ÜNİVERSİTESİ

Bornova İzmir’in ekonomisinde, eğitimde, sağlıkta ve sosyo-kültürel yaşamın pek çok alanında önemli bir yerde bulunan metropol ilçelerindedir.

Araştırma Konusu ve Sorun Eğitim turizmi, kültür turizmi, medikal turizm, kongre turizmi, alışveriş turizmi, spor turizmi (trekking/ bisiklet parkuru mevcut), organik tarım turizmi (agra-turizm) ve sürdürülebilir ekolojik turizm potansiyeline sahip olan Bornova Bölgesi, gerek turizm gelirleri, gerek ziyaret eden turist sayısı açılarından olabileceği düzeyin çok altında bulunmaktadır.

Bu çalışmanın temel amacı Bornova ilçe sınırları içerisinde; birincil (niteliksel - kalitatif analiz yöntemleriyle) ve ikincil verilerden yararlanılarak durum analizinin ve GZFT analizinin yapılması ve bu bağlamda turizmin sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun şekilde geliştirmesine yönelik öneriler sunmak Tuırizmin birincil aktörlerin yanı sıra ilgi grupları ve paydaşlardan elde edilecek bilgiler aracılığı ile sektörün sürdürülebilir gelişmesine yönelik faktörler önermektir.

Temel Çalışma Aşamaları Turizm Mevcut Durum Analizinin oluşturulması Bornova’nın potansiyel gücünden yararlanmak için ilçeye özel destinasyon ürünlerinin ticarileştirilmesi yolundaki engellerin tespiti Mevcut turizm ürün ve hizmetlerinin yaygınlaştırma ve ticarileştirme yollarının değerlendirilmesi Bornova’nın potansiyel alternatif turizm ürünlerinden sürdürülebilir rekabet avantajı getireceklerin belirlenmesi

Metodoloji Araştırmada öncelikle Bornova Bölgesinin turizm potansiyeline yönelik ilgili kaynak taraması yapılmıştır. Daha sonra çalışma, Bölge’nin doğal ve kültürel turizm çekicilikleri ve özellikleri farklı turizm çeşitleri ve talep potansiyeli açısından irdelenmiştir. Bu amaçla da bazı toplantılar ve geziler gerçekleştirilmiştir. Literatür taraması ve alan araştırmasının sentezlenmesiyle bölgenin ve yakın çevresinin turizm potansiyeli ve GZFT analizi ortaya konulmuş ve bu potansiyeli hayat geçirme ve geliştirme üzerine öneriler sunulmuştur.

Kullanılan Analitik Yöntemler Nitel araştırma yöntemleri içerisinde katılımcı gözlem ve mülakatlarda daha önceden belirlenmiş veya çalışma sırasında araştırmaya dahil edilen belli kişileri kapsamıştır. Bu kapsamdaki örnekler “kolayda (convenience) örnekleme” yöntemi ile belirlenmiştir. 45 adet katılımcı çalışmadaki 7 soruyu da yanıtlamıştır. Bunlara ek olarak 18 kişi de sadece GZFT kısmını cevaplamayı tercih etmişlerdir.

Araştırmada literatür tarama için ikincil veri, GZFT Analizi için birincil ve ikincil verilerden yararlanılmıştır. Birincil veri toplamada nitel (kalitatif) araştırma yöntemleri, alan araştırmasında nicel (kantitatif) yöntemlerden elde edilemeyen verilere ulaşmak amacıyla, “mülakat ve katılımcı gözlem” şeklinde uygulanmıştır Araştırmanın nitel (kalitatif) araştırma yöntemlerinin uygulanmasında “olasılık dışı örnekleme” yöntemleri kullanılmıştır. Örneklemenin önceden belirlenmesi ya da belirli kişilerin örnek olarak araştırmaya dahil edilmesi, olasılık dışı örnekleme yönteminin seçilme sebepleridir

Araştırmanın Alan Sınırı Araştırma Bornova ilçesi sınırlarını kapsamaktadır.

Sonuç ve Öneriler (Kısa Dönem) Bölgede her yaşa ve kesime yönelik çevre bilinci ve turizm bilinci konusunda seminer, çalıştay, konferans vb. etkinliklerle bilgilendirme ve eğitim çalışmalarının sayısının artırılması Turizm alanında AB, İZKA ve diğer kurumların fonlarından yararlanan sürdürülebilir projelerin geliştirilmesi Kültürel aktivitelerin markalaştırılması faaliyetleri Yurt içi ve yurtdışı tanıtımın yapılmasına yönelik bir çalıştay düzenlenmelidir. Turizm konularında gençler, üniversiteler, bölge halkı arasında yarışmalar düzenlenmelidir.

Sonuç ve Öneriler (Kısa Dönem) Bornova Bölgesi hakkında başlıca hedef segmentlerin dilinde turizm odaklı bir kitap hazırlanması. iletişim sağlamak ve bilgi paylaşımı için popüler sanat dallarının (film çekimi vb) ve medyanın etkin kullanılması Turistle birebir temasta olan esnaf, taksiciler vb. meslek gruplarının konuya yönelik eğitiminin sağlanması. Tanınan popüler kişiler bölgede ağırlanarak bilgilendirilmesi, kendi çevrelerinde ve eserlerinde bölge özelliklerinden özendirici biçimde bahsetmelerinin sağlanması

Sonuç ve Öneriler (Kısa Dönem) Destinasyon bölgelerinde oluşan olumlu haber ve yeniliklerden, medya ile anında etkilişm ile tanıtımının gerçekleştirmeleri sağlanması. Bornova Bölgesi’nde yasayan kültürün (mimarinin, folklorun, mutfağın, el sanatlarının vb.) turizm ürünü olarak geliştirilmesine yönelik çalıştay ve çalışmaların organizasyonu Bornova Bölgesi için Kültür ve Turizm Destinasyon Platformunun kurulmasına yönelik proje tasarımı ve uygulaması ivedilikle uygulamaya konulması.

Sonuç ve Öneriler (Kısa Dönem) Bölgeyle ilgili WEB sayfasında turizm bölümlerinin güncelleştirilmesi ve bu sayfaya sadece gezilecek yerler ve turistik ürün çeşitleri değil, bölgedeki otel, restoran ve seyahat acentası bilgilerinin / envanterin de eklenmesinin sağlanması Bornova bölgesindeki potansiyeli yüksek; kültür turizmi, sağlık turizmi, tarih turizmi gibi özel turizm ürünlerinin tanıtım ve satışında uzmanlaşmış ihtisas seyahat acentalarının Bölge için ve Bölgede çalışmasının sağlanması.

Sonuç ve Öneriler (Orta ve Uzun Dönem) Turistik tesis ve yıldızlı otel sayısı ve kalite standardının artırılmalısı. Tematik park projesi. Bölgeye yönelik turizm ve tanıtım stratejisi çalışması Uluslararası Homeros Edebiyat Ödülü ve Yarışmasının organizasyonu Bornova’ya özgü geleneksel yemeklerin ve el sanatlarının geliştirilmesi ve turizmle bütünleştirilmesi

Sonuç ve Öneriler (Orta ve Uzun Dönem) Turizm ürün çeşitlendirilmesinde kullanılabilecek bölgesel yemekler ve el sanatları ile ilgili envanterin belirlenmesi Bölgesel mutfak odaklı bir kuruluşun (örneğin Bornova yemekleri Derneği gibi) oluşturulması, bu kuruluşun eğitim verme ve sertifikalandırma yetkisinin sağlanması. Agro-turizme uygun köy ve çiftliklerin sürdürülebilir gelişim çerçevesinde teşvik edilmesi ve ilgili tarafların koordinayonu.

Sonuç ve Öneriler (Orta ve Uzun Dönem) İlçe köylerine turizm ve kültür turizmi alanında farklı işlevler verilerek birlikte ve birbirini destekleyen etkileşimli tatil paketi vb. şekilde hizmet üretmesinin sağlanması Turizm alanında Ürün Geliştirme, Tanıtım ve Pazarlama Ofisi‘nin kurulması Önceden belirlenmiş bir kriz yönetimi yaklaşımının belirlenmesi ve krizle karşı karşıya kalındığında planlanmış şekilde uygulamalarının gerçekleşmesi Yeni ve temalı müzeler vb. çekim unsurlarının planlanması

Gelecek Çalışmalar İçin Öneriler Bu çalışmanın daha ileri düzeye taşınması açısından; süre kısıtından kaynaklanan birtakım eksikliklerin giderilmesi, PEST (Politik, Ekonomik, Sosyolojik ve Teknolojik) analizi ile desteklenmesi ve benzeri bölgeler ile kıyaslanması önerilebilir.