SHB-221 TÜRKİYE’NİN TOPLUMSAL VE EKONOMİK YAPISI TÜRKİYE EKONOMİSİNİN DÖNÜŞÜMÜ I DOÇ.DR.FİLİZ YILDIRIM

1950 ÖNCESİ İKTİSAT POLİTİKALARI Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılması ve Atatürk tarafından kurulan yeni Türk devletinin siyasi bağımsızlığı elde etmesinden itibaren, iktisadi gelişme, kalkınma ve iktisadi bağımsızlık üzerinde durmaya başlanılmıştır (Gökçen, 2017).

Ülkenin iktisadi kaynakları tespit edilmeye çalışılmış, kalkınma ve büyümenin nasıl bir iktisat politikasıyla ve ne tür bir modelle sağlanması gerektiği konusunda araştırmalar yapılmak istenmiştir (Gökçen, 2017).

Cumhuriyet ilan edilmeden (29 Ekim 1923) TBMM Hükümeti döneminde, Atatürk'ün talimatlarıyla İzmir'de "Türkiye İktisat Kongresi" toplanmıştır (Gökçen, 2017).

Türkiye İktisat Kongresi- İzmir, 17 Şubat 1923 Amaç Savaştan yorgun çıkmış olan iktisadi birimlerin birbirlerini tanımalarını sağlamak, ihtiyaçları tespit etmek, iktisadi konular üzerine dikkatleri çekmek ve iktisat politikalarını da bu sonuçlara göre belirlemek arzusu (Gökçen, 2017).

Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Tarım ve sanayinin geliştirilmesi konularında yapılan çeşitli tartışmalar sonucunda Türkiye'nin sanayileşmesi yönünde fikirler ağır bastığından sanayileşme hamlesini hızlandırmak gayesiyle Birinci Beş Yıllık sanayi Planı hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur (Gökçen, 2017).

İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı uygulama döneminin ikinci yılında, Birinci Plan uygulamalarının başarılı olmasından ve sanayileşme ile ilgili tereddütlerin giderilmiş olmasından dolayı İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlanmaya başlanmıştır (Gökçen, 2017).

1950-1961 DÖNEMİ İKTİSAT POLİTİKALARI 1950'lerden sonra uygulanan iktisat politikaları; devletçi karma ekonomi modelinden, ekonomide liberalizm ve serbest piyasa hakimiyetinin kurulmasına geçiş, kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilme isteği ve özel sektörün desteklenmesi şeklinde özetlenebilir (Kılıçbay, 1997’den aktaran Gökçen, 2017).

1962-1980 DÖNEMİ İKTİSAT POLİTİKALARI Türkiye 1960 yılında yeni bir siyasi oluşuma girmiş ve bu yeni devir, siyasi ortamda meydana gelen değişikliğe paralel olarak ekonomik politikalarda da önemli değişiklikler meydana getirmiştir. 1961 Anayasası, devlete iktisadi ve sosyal hayatın tanzimi, geliştirilmesi ve planlanması ile ilgili bazı görevler yüklemiştir. Anayasanın 41. maddesi "İktisadi ve soysal hayat, adalete, tam çalışma esasına ve herkes için insanlık haysiyetine yaraşır bir yaşayış seviyesi sağlanması amacına göre düzenlenir (Gökçen, 2017).

1980-1999 DÖNEMİ İKTİSAT POLİTİKALARI Dönemin en belirgin özelliği istikrarlı, dışa açık ve rekabet edebilir bir ekonomik ortam sağlamak için "24 Ocak Kararları"nın alınmasıdır. 24 Ocak kararlarının temel hedefleri, ekonomik istikrarı sağlayarak ekonomiyi dışa açmak, içeride fiyat mekanizmasının çalışmasını hakim kılmak, dışarıda rekabet gücünü arttırmak için serbest kur politikası ve bunu destekleyen diğer dış ticaret tedbirlerine başvurmaktır (Gökçen, 2017).

Yararlanılan Kaynak Gökçen, A.M. (2017). Cumhuriyet’ten Günümüze Türkiye’de İktisat Politikaları ve Ekonomik Gelişme. İçinde Memet Zencirkıran (Edt.), Türkiye’nin Toplumsal Yapısı (s. 191-220). Bursa: Dora