ENERJİ ve SİYASET 18.07.2012, İstanbul

ENERJİ nedir? Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak ülke ekonomilerinin büyüklükleri, nihai olarak üretilen ürünün miktarı ile ölçülmektedir. İktisadi olarak bu üretim sürecindeki enerji girdisinin maliyeti en önemli bir husus olmuştur

ENERJİ KAYNAKLARI Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) : Doğada var olan ancak tüketildikçe azalan enerjiler olarak bilinmekte ve günümüzde toplam enerji kaynaklarının yaklaşık %80’ini oluşturan kömür, ham petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtları ve uranyuma bağlı nükleer enerjiyi kapsamaktadır.

Yenilenebilir enerji kaynakları (İkincil) : Sürekli devam eden doğal süreçlerdeki varolan enerji akışından elde edilen enerji olarak tanımlanmakta ve içinde güneş (solar energy), rüzgar, dalga enerjisi, biyokütle (biomass - odun, şeker kamışı, mısır, buğday gibi tahıl ürünleri vb.), jeotermal enerji ve hidrolik gücü bulunmaktadır.

Birincil Kaynaklar-1 Dünya fosil yakıt rezervlerinin yaklaşık % 65’i kömürdür. Kömür tüm Dünya’da genel olarak bulunmasına rağmen (ABD, Rusya ve Çin) yaklaşık olarak bilinen tüm kömür rezervlerinin üçte ikisine sahiptir. Kalan rezerv petrol ve gaz arasında yaklaşık olarak eşit dağılmaktadır. Son yıllarda Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Katar, vb. ülkelerde bulunan petrol ve gaz rezervleri dünya siyasetinde yeni bir dönemi başlatmıştır.

Birincil Kaynaklar-2 LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) Nükleer enerji Gazın küreselleşme süreci Nükleer enerji Fizyon – Uranyum ve Toryum Füzyon – Hidrojen ve Helyum Etkisi ve gücü; 1 gr. U235 izotopu, 2.5 ton kömürün verdiği enerjiyi sağlamakta ve bu nükleer enerjinin yaklaşık 200 yıl süreyle devam edeceği varsayılmaktadır.

İkincil Kaynaklar-1 Ağırlıklı olarak üretimdeki payda hidro enerji başrolü oynamaktadır. Son yıllarda rüzgar enerjisi yatırımları artmakla birlikte toplam içerisinde anlamlı bir payı temsil etmemektedir. Diğer yenilenebilir kaynakların payı ise gerek yatırım maliyetlerinin yüksek olması gerek teknolojinin yeterli seviyede olmaması gerekse kaynaklara ulaşım zorluğu gibi birçok sebepten dolayı çok düşük seviyededir.

İkincil Kaynaklar-2 Jeotermal Enerji, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazların enerjiye dönüştürülmesiyle oluşur. Güneş Enerjisi, geniş tarlalar üzerine kurulan fotovoltaik paneller aracılığıyla üretilen enerjiye denir. Biyokütle Enerjisi, bitki ve hayvan gibi yaşayan organizmalardan(fosil hariç) elde edilen atıklar yoluyla yakıt elde edilmesi teknolojisine dayanan bir enerji kaynağıdır.

ENERJİ SORUNU Global iklim değişikliğine sebep olan fosil yakıtların etkin olmayan yoğun kullanımı, Ülkeler arası çatışmalara yol açan enerji temini Birincil enerji üretimİ bugün 12 TW’dan, yüzyılın ortasına kadar 45 TW’nun üstüne çıkması beklenmektedir.

KYOTO PROTOKOLÜ Sera gazı emisyonlarını azaltmak için alınacak küresel önlemler hususunda gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki uçurumu azaltmak amacıyla oluşturulan Protokole verilen addır. Kyoto Protokolü, 1992’de Brezilya’nın Rio de Janerio kentinde gerçekleştirilen Dünya Zirvesi’nde mutabık kalınan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin (BMİDÇS) bir eki olarak imzalanmıştır. Türkiye, 26 Ağustos 2009 tarihinde Protokole resmen taraf olmuştur.

Enerji Güvenliği ve Stratejileri • Hazır bulunabilirlik–veya jeolojik varoluş ile ilgili faktörler, • Erişilebilirlik– jeopolitik faktörler, • Ödeyebilirlik– ekonomik faktörleri, • Kabul edilebilirlik– çevresel ve toplumsal faktörler *************************************************** • Ülke enerji portföyündeki enerji kaynak çeşidinin arttırılması, • Özellikle enerji ithal eden ülkeler için enerji tedarikçilerinin sayısının arttırılması. • Gerek verim gerekse de tasarruf açısından çeşitli projelerin geliştirilmesi. • Tedarik edilen enerji kaynağının daha büyük çapta depolanabilmesine imkân sağlanmasıdır.

Türkiye Enerji Politikaları SWOT Analizi-1 SWOT analizi değerlendirildiğinde Türkiye’nin bulunduğu enerji kavşağındaki konumu itibariyle avantajlı durumda olmasına rağmen, halen fosil yakıt kullanımının yoğun bir şekilde olması, yenilenebilir enerji kaynaklarının dışa bağımlılığın azaltılması hususunda önemi açıkça artmaktadır. *************************************************************************** Burada jeopolitik önemden bahsederken etraf coğrafya, Kafkaslar, Orta Asya ve Ortadoğu çevresinde petrol/gaz yaklaşık %60’ının bu coğrafyadan sağlandığı düşünüldüğünde ne kadar hayati olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye her yıl yaklaşık 50 milyar dolarlık enerji ithal eden bir ülke olması nedeniyle söz konusu kaynakların ortasında yer alarak üretici ve tüketici arasındaki kritik transit bir rolü üstlenmektedir. Bu açıdan Türkiye, hem enerji güvenliği hem de istikrarlı enerji tedariki hususunda önemli bir ol oynamaktadır.

Türkiye Enerji Politikaları SWOT Analizi-2 Mevcut elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 80’ini fosil yakıtlardan karşılayan Türkiye’nin bu noktada yenilenebilir enerji kaynaklarından hidro kaynakların payı %16 civarındadır. Hidro kaynakların dışındaki yenilenebilir enerji payı %2’yi ancak bulmaktadır. Türkiye, hali hazırda yüksek enerji maliyetleri, geliştirmeye muhtaç altyapı potansiyeli ve büyümesini destekleyecek önemli yatırım ihtiyacı perspektifinde maliyet odaklı bir çerçeveden bakmak durumundadır. Yenilenebilir enerjinin hidronun dışında kalan kısımları maliyetin etkinliği açısından bugünkü teknolojik gelişmeler paralelinde verimli olarak değerlendirilmemektedir.

Dünya Birincil Enerji Tüketim Payı (2008) Bazı Ülkelerde Kömürün Elektrik Üretimindeki Payı Enerji Kaynaklarına Göre Dünya Elektrik Üretimi ( TWh) Dünya Kömür Rezerv Payları (2009)