Öğretimin Planlanması

... konulu sunumlar: "Öğretimin Planlanması"— Sunum transkripti:

1 Öğretimin Planlanması
ve Uygulama Hazırlayan BİLAL ÇETİN

2 Öğretim Plânlarının Türleri
Bir öğretmenin eğitim öğretim çalışmaları için hazırlayacağı plânlar, kapsam ve süre bakımından çeşitlidir. Bunların en önemliler şunlardır: Ünitelendirilmiş Yıllık Plân Günlük Plân-Ders Plânı

3 Plânlamaya Başlamadan Önce Yapılacak Hazırlıklar
Öğretmen plânlamaya başlamadan önce temin edeceği kaynaklar ve yapacağı çalışmalar şunlardır: İlköğretim programı Haftalık ders dağıtım çizelgesi Çalışma takvimi İş günü takvimini belirleme Araç Gereç Listesi Gezi Gözlem Yapılacak Yerlerin Listesi Çevre İncelemesi Önceki Yılların Plânları Okutulacak Ders Kitapları İlgili Genelgeler Plan dosyası

4 Etkili ve Daha Kısa Sürede Planlama İçin Öneriler
Plan olmadan derse girilmesinin doğru olmadığı hem yasal hem de eğitsel yönden ortadadır. Diğer yandan plan hazırlamanın çok zahmetli bir iş olması ve çok zaman alması öğretmenlerin en önemli serzeniş konularından biri olduğu da bilinmektedir. Plan öğretmenlerle okul yöneticileri ve müfettişler arasında her zaman esas tartışma konusu olmuştur. Konunun bir an önce çözüme kavuşturulması şarttır. Bakanlığın yayınlamış olduğu yönergedeki günlük plan formatları ve sitesine koyduğu hazırlanmış (Tam hazır olduğu söylenemez) yıllık planlar, eğitim siteleri ve dergilerin verdiği hazır günlük ve yıllık planlar tartışmaya farklı bir boyut kazandırmıştır. Üç dört ay sonrasının günlük planları bile öğretmenlerin elinin altında uygulanacağı günü beklemektedir. Bütün bunlar, planlamanın ne olduğu konusunda eğitimciler arasında önemli temel görüş farklılıklarının olduğuna işaret etmektedir. Öğrencilerini iyi tanıyan bir öğretmen başkasının hazırlamış olduğu planı uygulama şansı yoktur. Profesyonel davranan bir öğretmen kendi planını kendi hazırlamalıdır. Planı en doğru ve hızlı bir şekilde hazırlamanın yolu bilgisayardan yararlanmaktır.

5 Bilgisayarda hazırlanan plan, ister ünitelendirilmiş yıllık plan olsun, isterse günlük plan olsun önce, okulun çevre şartları, ihtiyaçları, öğrenci seviyeleri göz önünde bulundurularak hazırlanır. Bu hazırlamada istediğiniz hazır planlardan yararlanılabilirsiniz. Daha sonra plan sınıfta uygulanırken üzerine gerek görülen notlar düşülür. Örnekler değiştirilebilir; derse, yazılanın dışında daha etkili başka bir şekilde giriş yapılabilir; öğrencilerin sorularından ve yapılan tartışmalardan öğretmenin aklına daha ilginç bilgiler gelebilir. Bunlar dikkate alınarak plan üzerinde gerekli değişiklikler yapılır ve sonraki yıllarda uygulanmak üzere bilgisayarda saklanır. Böylece her uygulamanın ardından plan sürekli geliştirilerek daha etkin bir duruma getirilir.

6 Ünitelendirilmiş Yıllık Plân Hazırlama

7 OKULU DERSİ SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN ÖRNEĞİ SÜRE ÜNİTE: AY HEDEF VE DAVRANIŞLAR KONULAR ÖĞRENME-ÖĞRETME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ KULLANILAN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ, ARAÇ VE GEREÇLERİ DEĞERLENDİRME (Hedef ve Davranışlara Ulaşma Düzeyi) 1 2 3 4 HAFTA Ders Saati EYLÜL

8 Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Örneği

9 Ünitelendirilmiş Yıllık Planın Bölümleri
1. Süre: Ünitelendirilmiş yıllık plânda süre, ay, hafta ve ders saati olarak belirlenir. Bu sürelerin belirlenmesinde öğretim süresi dikkate alınır. İlgili yönetmelikte bu sürenin 180 günden az olamayacağı belirtilmektedir. Haftalar belirlenirken takvimden yararlanılır. Her ayda yer alan haftalar sayılarak ona göre yıllık plânda belirtilir. Daha sonra ilgili dersin bir hafta içindeki toplam ders saati bu sütundaki ilgili yere yazılır. Ünitelendirilmiş yıllık planda süre bir hafta ve bu haftadaki toplam ders saatini ifade eder. Haftalık toplam ders saatleri belirlenirken bayramlardan doğan tatillere ait ders saatleri düşülür.

10 2. Hedef ve Davranışlar/Kazanımlar:
İlgili dersin öğretim programında yer alan hedef ve davranışlar haftalara dağıtılır. Bu dağıtımda o haftanın toplam ders saati dikkate alınır. Bir haftada yer alan toplam ders saati burada yer alan hedefleri gerçekleştirebilmelidir.

11 3. Konular: Bu bölümde hedef davranışlardan hareketle konu başlıkları yer alır. Burada ele alınacak konu kapsamı öngörülen ders saatinde işlenebilir olmalıdır. 4. Öğrenme- Öğretme Yöntem ve Teknikleri: Bu bölümde hedefleri gerçekleştirmek için ders sırasında kullanılacak genel ve özel öğretim yöntem ve teknikleri yer alır. Bir derste çoklu öğrenme ortamı oluşturmak esas olduğuna göre buraya birden çok yöntem ve teknik yazmak gerekir. Ayrıca yazılacak yöntem ve teknikler, kazanıma, öğrenci ve ortamın özelliklerine uygun olmalıdır.

12 5. Kullanılan Eğitim Teknolojileri Araç ve Gereçleri:
Hedef davranışları kazandırmak ve yöntem ve teknikleri uygulamak için kullanılacak araç ve gereçler seçilerek bu bölüme yazılmalıdır. Burada yer alan öğretim materyalleri, hedef davranışların kazandırılmasına ve yöntem tekniklerin kullanımına hizmet etmelidir. Bu amaçla birden çok öğretim materyaline yer verilmelidir. Okulda bulunmayan ve ders saatinde hazır olmayan öğretim materyallerine burada yer verilmemelidir. Burada okulun içinde bulunduğu koşullar dikkate alınmalıdır.

13 6. Değerlendirme: Bu bölümde hedef davranışlara ulaşma seviyesini belirlemek amacı ile uygulanacak ölçme tekniklerine yer verilecektir. Uygulamada kolaylık sağlamak amacıyla derse göre bu bölümlere, “Etkinlikler”, “Ara Disiplinlerle İlişkilendirme”, Ders İçi ve Diğer Derslerle İlişkilendirme” “Atatürkçülük Konuları” “Gezi-Gözlem” gibi başka bölümler eklenmektedir. ÖNEMLİ NOT: Ünitelendirilmiş yıllık plan ile ders planları arasında bir paralellik sağlanmalıdır. Burada yer alan yöntem, teknik, öğretim materyalleri ve değerlendirme tekniklerine aynen ders planında yer verilmelidir. Yıllık planda belirlenen süre ile ders planında belirlenen süre aynı olmalıdır. Herhangi bir nedenden dolayı derslere ara verilmesi durumunda düzeltme ünitelendirilmiş yıllık plan üzerinde yapılmalıdır.

14 GÜNLÜK PLÂN(Ders Planı)
Günlük ders plânı, o gün haftalık ders programında yer alan derslerin plânlarının toplamından oluşur. Diğer bir ifadeyle günlük plân birden fazla dersin plânlarının bir araya gelmesinden oluşmuş bir plândır. Sınıf öğretmenleri bir günde birkaç çeşit ders verdiklerinden günlük plân, branş öğretmenleri ise ders plânı yaparlar. 2551 sayılı Tebliğler Dergisi’nde ders planı ile ilgili, geleneksel plan formatı ve çoklu zeka plan formatı olarak iki formata yer verilmiştir. Bunun yanında yeni program değişikliği ile birlikte okullarda yapılandırmacı yaklaşımı esas alan etkinlik plan formatı kullanılmaya başlanmıştır.

15 DERS PLANI BÖLÜM I Dersin adı Sınıf Ünitenin Adı/No Konu Önerilen Süre

16 BÖLÜM II Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar
Ünite Kavramları ve Sembolleri/Davranış Örüntüsü Güvenlik Önlemleri (Varsa): Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça Öğretmen Öğrenci Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri: Dikkati Çekme Güdüleme Gözden Geçirme Derse Geçiş Bireysel Öğrenme Etkinlikleri (Ödev, deney, problem çözme vb.) Grupla Öğrenme Etkinlikleri (Proje, gezi, gözlem vb.) Özet

17 BÖLÜM III Ölçme-Değerlendirme Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme-Değerlendirme Grupla öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme-Değerlendirme Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve ileri düzeyde öğrenme hızında olan öğrenciler için ek Ölçme-Değerlendirme etkinlikleri Dersin Diğer Derslerle İlişkisi BÖLÜM IV Plânın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar Ders/Sınıf Öğretmeni Uygundur .../.../... İmza Adı Soyadı Okul Müdürü

18 AÇIKLAMALAR 1. Örnek ders plânının içeriği aynı kalmak koşulu ile biçimsel olarak değiştirilebilir. 2. Bu ders plânı, öğretmeni ilgili ders programında yer alan birbiri ile ilgili kazanımlar, hedef ve hedef davranışlar dikkate alınarak aynı ders için bir günde işlenebilecek ders saatinden daha fazla ders saati için yapılabilir. 3. Bu plân dersin kapsamı, öğrenci özellikleri, okulun ve çevrenin özellikleri dikkate alınarak her ders için ayrı ayrı yapılabilir. 4. Bu ders plânı ilköğretim 1-5 sınıflar ile okul öncesi eğitim kurumlarında her bir ders için ayrı ayrı olmak kaydıyla günlük plân olarak yapılır.

19 Günlük Plan Hazırlama Aşamaları
Bu bölümde, öğretmenin günlük planındaki “öğretim etkinliklerinin düzenlenmesi” bölümünde yapılması gerekenler üzerinde durulacaktır. Bir derste düzenlenen öğretim etkinlikleri (Öğretim durumları), niteliği ne olursa olsun şu ana bölümlerden oluşur: Giriş Gelişme Sonuç ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

20 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Ders Plânı Hazırlama Aşamaları (Bir Ders İçeriğinin Sunum Aşamaları) Ara Özet İçeriği Sunma Dikkat Çekme Güdüleme Gözden Geçirme Geçiş Genelleme yapma Dikkati Sürdürme Alıştırma Yapma Geri Bildirim Dikkati Sürdürme Son Özet Düzey Belirleme Tekrar Güdüleme Tekrar ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME HAZIRLIK SUNU UYGULAMA GİRİŞ GELİŞME SONUÇ

21 1. Hazırlık/Giriş Basamağı
-Öğrencilerin dikkatlerini çekme Öğrenme dikkatle başlar. Sınıfta öğrencilerin duyu organlarına çok sayıda uyarıcı gelir. Bu uyarıcılardan kendine uyan, ihtiyacını karşılayanlardan birine zihinsel olarak odaklaşır. Bu zihinsel olaya dikkat adı verilmektedir. Duyu organlarına gelen bir uyaranın şiddeti (yüksek ses, renk vb.) dikkati etkiler. Öğrenme etkinliklerinin düzenlenmesinde yapılan ve öğrenciye ilginç gelebilecek uygulamalar dikkatin çekilmesi ve sürdürülmesini sağlar. Öğrencilerin dikkatleri üç değişik biçimde çekilebilir:

22 Sözel uyarıcılar: Öğrencilerin gelişim özelliklerine, kazandırılacak davranışlara göre derse giriş yaparken konuyla ilgi kurulabilecek günlük bir örnek olay, anı, fıkra anlatılabilir. Bir problem durumundan söz edilebilir. Cevabı dersin sonraki bölümlerinde olan dikkat çekici sorular sorularak “bunların cevabını bu dersi dikkatle takip ettikten verebileceksiniz” denebilir. Sorular kazandırılacak hedef davranışın seviyesine göre seçilmelidir. Görsel uyarıcılar: Konu ile ilgili bir afiş, tepegözle yansıtılan bir ilginç bir şekil, grafik, şema veya slayt gösterimi ile derse başlanabilir.

23 ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Görsel ve sözel uyarıcılar: Hem görsel hem de sözel uyarıcılar bir arada sunulabilir. Bunu için dramatizasyon, oyun rol oynama yöntemleri kullanılabilir, sesli ve görüntülü video filmler gösterilebilir. Gösterilen film veya slaytlar en can alıcı yerlerinden kesilerek sorularla öğrencilerin dikkatleri çekilebilir. Bu etkinliklerin süresi 4,5 dakikayı geçmemelidir. Görsel ve sözel uyarıcıların aynı anda kullanılması diğerlerine göre daha dikkat çekicidir. Bunlardan başka dersin girişinde sessiz kalınarak da dikkatler çekilebilir. Ders süresi içinde öğrencilerin dikkatlerine süreklilik kazandırmak için zaman zaman kasıtlı yanlışlıklar yapılabilir. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

24 Öğrencileri güdüleme Bir Fransız atasözünde bu şöyle anlatılır; “Bir atı suya zorla götürebilirsiniz ama ona zorla su içiremezsiniz.” Bu şu anlama geliyor: Eğer karşınızdakinde öğrenme isteği yoksa ona hiç bir şey öğretemezsiniz. Öğrenme öğrenen merkezlidir. Dolayısıyla öğrenme sürecinin etkin düzenlenebilmesi öğrenenin aktif katılımına bağlıdır. Öğrencilerin başarılarını etkileyen başlıca nedenlerden biri de konuya ilgi duymamalarıdır. Öğretmen dersin ilk dakikalarında bir şekilde öğrencilerin konuya ilgili olmasını sağlamalıdır. Bu aşamada derste yapılacak etkinlikler hakkında bilgiler verilerek öğrencilerin merak ve ilgileri çekilebilir. İşlenecek konuyla ilgili olarak öğrencilerin bildikleri bilgilere zıt fikirler ortaya atılarak bir problem durumu oluşturulabilir. Öğrencilere derste edinecekleri bilgi ve becerilerin hayatta ve sonraki derslerde ne işe yarayacağının örnekleriyle ortaya konulması öğrencilere öğrenmeye istekli kılar. Motive olmuş bir öğrenci ilgi duyar, konu üzerine odaklaşır, kendini etkinliklere verir, bir gayret ortaya koyar ve öğrenmede ısrarcı davranır, kararlılık gösterir.

25 Gözden Geçirme (Hedeften haberdar etme)
Öğrenciler dersin sonunda ne öğreneceklerini başta bilirlerse onu elde etmek için düzenlenen etkinlikleri takip eder ve bu etkinliklere isteyerek katılırlar. Bu amaçla ders sonunda öğrencilere duyurulur. Ancak dersin hedefleri ile ilgili olan bu öğrenmeleri öğrencilerin anlayacağı bir şekilde somut olarak ortaya koymak gerekir. Hedefin, öğrencilerin anlayabileceği somutlukta ifade edilemediği durumlarda motive edici olmazlar. Az rastlanan bu gibi durumlarda öğrencileri motive etmek için başka yollar bulunması gerekir.

26 Öğrenilenler arasında ilişki kurma(Geçiş)
Her yeni öğrenme bir önceki öğrenmeye dayalı bir sonraki öğrenmeye basamak oluştur. Öğretmenin yeni bilgileri verirken önceki öğrenmelerden hareket etmesi öğrenmeyi kolaylaştırır ve öğrenmede süreklilik sağlar. Bu amaçla öğretme öğrenme etkinlikleri düzenlenirken öncelikle öğrencilerin konuyla ilgili ön şart öğrenmelerinin düzeyi bilinmeli, öğretim etkinlikleri her öğrencinin bulunduğu seviyeden hareket edilerek düzenlenmelidir.

27 ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
Öğrenilenler arasında ilişki kurma(Geçiş) Burada konuyla ilgili önceden bilinenler gözden geçirilir. Bilinenden bilinmeyene doğru giderek yeni bilgilerin daha kolay ve anlamlı öğrenilmesi sağlanmış olur. Öğrenilenlerin tekrarı ile sunu bölümüne geçilmiş olur. Sunu bölümüne geçerken, “Şimdi esas konumuza gelelim”, “Hep beraber tahtaya bakalım.”, gibi yönergeler vererek dersin esas sunusuna geçilir. Giriş bölümünde sözünü ettiğimiz etkinlikler birbirlerinden ayrılmaz bir bütün oluşturur. Bu bölümde yer alan etkinlikler, plân formatı ne olursa olsun her dersin girişinde yapılması gereken etkinliklerdir. Hazırlanan plânda yapılacak etkinliklere yer verilmelidir. Bu bölüme derse ve konuya göre değişmekle beraber toplam 4-5 dakika kadar bir süre ayrılır. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

28 ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
2. Sunu Basamağı Karmaşık bilgileri anlamlı küçük parçalara bölünerek öğrencilere verilmesi bilginin daha kolay özümsenmesine yardımcı olur. Bilgilerin verilme hızı öğrencinin öğrenme hızını aşmamalıdır. Hızlı bilgi sunumu öğrencilerin bilgiyi işleme kapasitelerini aşacağından anlama olmaz ve öğrenme sürecinden kopmalar meydana gelir. Bu amaçla derste kazandırılacak hedef ve hedef davranışları gerçekleştirmek için yapılacak etkinliklerin süresi çok iyi ayarlanmalıdır. Etkinlikler öngörülen ders saatini aşmamalıdır. Ders süresince aşağıda belirtilen etkinliklerin yapılması öğrencilerin daha kolay öğrenmelerine yardımcı olur. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

29 Ara Özetleme: Derste ara özetlemeler ve ders sonu genel özetleme olmak üzere iki tür özetleme yapılır. Ara özetlemeler, sunulan her konunu (her küçük adımın) arkasından yapılır. Özetleme belirli bir periyotta ve giderek artan bir aralıkta sonraki derslerde de yapılmalıdır. Araştırmalar aralıklı yapılan özetlerin bilgilerin hafızada kalma süresini artırdığını göstermiştir. Verilen önemli bilgiler sonraki derslerde de tekrarlanarak unutulmaları önlenmelidir.

30 Tekrarlar yapma Tekrar öğrenilenlerin daha uzun süre hafızada kalmasına yardımcı olur. Ders süresince verilen bilgiler zaman zaman tekrarlanmalıdır. Ayrıca tekrar ilk anlatışta öğrenemeyen öğrencilere yeniden öğrenme fırsatı verir. Özellikle zor konuların kavranmasında ve becerilerin kazandırılmasında tekrar gereklidir. İnsan bir beceriyi tekrarlamadan öğrenemez. Tekrar belirli zamanlarda değil dersin değişik zamanlarında yapılmalıdır. Konu niteliğine ve öğrenenin yeteneklerine bağlı olmakla beraber, ara sıra yapılan tekrarlar sık sık yapılanlara göre daha etkilidir. Bir de öğrenmenin başında yapılan tekrarların daha sonraki öğrenmeleri pekiştirmesi, konunun daha iyi kavranması açısından daha etkili olduğu ifade edilmektedir.

31 Genellemeler yapma Verilen örneklerin yaşamdan, öğrencinin çevresinden alınması öğrendikleri bilgileri karşılaştıkları durumlara daha kolay uygulamalarını sağlar. Örneklerin birbirinden farklı olması genellemelerini kolaylaştırır.

32 Dikkatleri sürdürme: Öğrencilerin dikkatleri uzun süreli değildir. Ders süresince dikkatler çeşitli iç ve dış faktörler nedeniyle dağılabilir. Düz bir anlatımla öğrencilerin dikkatleri uzun süreli olmaz. Dikkatte süreklilik sağlamak için farklı öğretim etkinlikleri düzenlemek gerekir. Bir öğretmen, dersin akışı içinde öğrencilerin dikkatlerini sürekli hale getirmelidir. Bunun için öncelikle iyi bir sınıf yönetim becerisine sahip olması gerekir. İkinci olarak öğretim etkinliklerini çok iyi plânlamalıdır. Ayrıca, dersini sunarken, öğretim etkinliklerini öğrencilerin ilgilerini çekecek şekilde düzenlemeli, öğrenciyi aktif yapan birden çok yöntem ve tekniği bir arada kullanarak çoklu bir öğrenme ortamı oluşturmalı, dersini öğretim materyalleriyle zenginleştirmelidir.

33 3. Uygulama Basamağı Alıştırmaları Planlama
Uygulamada genel olarak öğrencilere bilgiler verilmekte, bunlarla ilgili alıştırmalar ya yapılmamakta ya da dersin sonunda bir ölçme ve değerlendirme etkinliği olarak planlanmaktadır. Alıştırma bir ölçme ve değerlendirme etkinliği olmadığı için dersin sonunda yapılmamalıdır. Alıştırma, dersin sunuşunda her bilgi biriminden sonra öğrencilerin, öğrendikleri bilgiyi uygulayabilecekleri bir durumu ifade eder. Bu şekilde öğrencilere öğrendikleri bilgiyi uygulama fırsatı verilerek hem bilgileri kalıcı hale getirilir, hem de eksik ve yanlışlıklarını görmesi sağlanarak kendisine düzeltme imkanı tanınmış olur.

34 Yapılan alıştırmalarla öğrenilen bilgiler daha uzun süre bellekte kalırlar. Alıştırmalarda başarılı olan öğrencilerin kendilerine güvenleri gelişir ve yeni bilgileri öğrenme istekleri artar. Planda beceriye yönelik davranışlar kazandırılıyor ise bu bölüme ayrılacak zaman sunu bölümünden daha fazla olacaktır. Çünkü, beceriye yönelik davranışların kazandırılmasında daha çok uygulama yapılması gereklidir. Resim, Beden Eğitimi, Müzik gibi becerileri geliştirmeye yönelik ders alanları ile deney ve problem çözümü gibi konularda da bu bölüm daha detaylı düzenlenir.

35 Geri Bildirimi Planlama
Öğrenciler yaptıkları alıştırmalar ve verdikleri cevaplarla ilgili öğretmenin tepkisini bilmek, görmek isterler. Öğrenciler neyi doğru neyi yanlış yaptıklarını bilmesi yeni öğrenme ve alıştırmalarında daha dikkatli davranmalarına yardımcı olur. Geri bildirimler öğrenciyi kırıcı olmamalı, onları öğrenmeye güdülemelidir. Sınıf içinde öğrencilere sürekli geribildirimlerde bulunmak dikkat ve öğrenme isteğine süreklilik kazandırır. Geri bildirimde şu hususlara dikkat edilmelidir:

36 Alıştırmalardan sonra doğru çözümler öğrenciye verilmeli, gösterilmelidir.
Geri bildirim daha sonraya bırakılmamalı, alıştırmalardan hemen sonra verilmelidir. Yapılan hatalar söylenmeli, doğru cevap gerekçeli olarak açıklanmalıdır. Doğru cevap veren öğrencilere olumlu pekiştireçler verilmeli, yanlış cevap verenlere ise duygusal destek sağlanarak daha sonraki alıştırmalarda başarılı olmaları sağlanmalıdır. Geribildirimler ikna edici olmalı, öğrencinin kafasında herhangi bir kuşku bırakmamalıdır.

37 4. Ölçme ve Değerlendirme Basamağı
Plânın son aşaması öğrenci başarısının ölçülmesi ve değerlendirme aşamasıdır. Öğretmenler tarafında yapılan ölçme ve değerlendirme sonuçlarının farklı boyutları vardır. Bu sonuçlar, öğrencinin başarı seviyesini göstermesinin yanında, öğretmene öğrenme durumlarının düzenlenmesi bakımından da yol göstericidir. Son Özet: Bu bölüme kadar bir ders saati içinde sunulması planlanan konunu sunumu, uygulama ve alıştırmaları, geri bildirim ve düzeltmeleri yapılmıştır. Son bir özetleme ile dersin ana noktaları vurgulanır, burada dersin hedefi ile dersin ana noktaları arasındaki ilişkiyi öğrencinin görmesi sağlanır.

38 4. Ölçme ve Değerlendirme Basamağı
Düzey Belirleme: Değerlendirme çalışmaları öğrencilerin düzeylerinin belirlenmesi amacıyla da kullanılabilir. Bu amaçla alınan dönütler gözlem formlarına işlenerek öğrencilerin başarı gelişimleri, eksikleri izlenebilir. Davranışlara istenilen düzeyde ulaşılamaması durumunda, düzeltme işlemleri; Öğretme öğrenme durumunun tekrarı Bireysel öğrenme ile eksikliği tamamlama Öğrenme-öğretme durumunu düzeltme şeklinde yapılır. Tekrar Güdüleme: Dersin sonunda öğrencilere sonraki öğrenmeleri için istek uyandırılır. Güdülemedeki temel amaç sonraki öğrenmeler için ilginin devamlılığını sağlamaktır.

39 Öğrenme-Öğretme Etkinliklerini Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Düzenleme
Öğretme-öğrenme ekinliklerinin yapılandırmacı yaklaşıma dayalı olarak düzenlenmesinde farklı uygulama modelleri bulunmaktadır. Burada 5E Modeli kullanılacaktır. Bu modelin aşamaları aşağıda verilmiştir:

40 Yapısalcı Yaklaşıma Göre Plan Hazırlama(5-E)
1. Girme (enter/engage) aşaması: Bu aşamada temel amaç öğrencilerin konuyla ilgili önceki bildiklerinin farkında olmalarını sağlamak ve konuyla ilgili bildiklerini tanımlamalarına yardımcı olmaktır. Merak uyandırıcı bir şekilde derse giriş yapılır ve öğrencilere sorular sorularak değişik fikirler ileri sürmeleri sağlanır. 2. Keşfetme (explore) aşaması: Öğrenciler birlikte çalışarak sorunu çözmek için düşünceler üretirler. Bu düşünceler öğretmenin yönetiminde olayı çözümlemek için beceriler ve çözüm yollarına dönüştürülür. Bu aşama öğrencilerin en aktif oldukları aşamadır.

41 3. Açıklama (explain) aşaması:
Bu aşama öğrencilerin eksik ve yetersiz oldukları eski bildikleriyle yeni öğrendiklerini yer değiştirdikleri aşamadır. Modelin en öğrenmen merkezli evresidir. Öğretmen tanımları ve bilimsel açıklamaları yapar. Öğrencilerin düşüncelerini açıklamalarına ve problemi çözmelerine yardımcı olur. 4. Derinleştirme (eleborate) aşaması: Bu aşamada öğrenciler kazandıkları bilgi ve problem çözme yaklaşımını yeni olaylara ve problemlere uygularlar. Bu yolla zihinlerinde daha önce var olmayan yeni kavramları öğrenmiş olurlar. 5. Değerlendirme (evalute) aşaması: Bu aşama, öğretmenin problem çözerken öğrencileri izlediği ve onlara açık uçlu sorular sorduğu bir aşamadır. Bu aynı zamanda yeni kavram ve becerileri öğrenmede, öğrencilerin kendi gelişimlerini değerlendirdikleri bir evredir.

42 ETKİNLİK PLAN FORMATI (Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre)
DERS : Fen ve Teknoloji SINIF : 5 YAKLAŞIK SÜRE : dakika ÖĞRENME ALANI : Fiziksel Olaylar ÜNİTE : Kuvvet ve Hareket TEMEL BECERİLER : Gözlem, karşılaştırma-sınıflama, tahmin etme, bilgi ve veri toplama, verileri kaydetme, yorumlama ve sonuç çıkarma. KAZANIMLAR : 1.1. Hareket eden varlıklara çevrelerinden örnekler verir Hareket eden varlıkların hareket özelliklerini hızlı, yavaş, dönen ve sallanan gibi kelimelerle ifade eder 1.3. Varlıkları hareket özelliklerine (yön değiştirme, hızlanma, yavaşlamalarına) göre karşılaştırarak sınıflandırır. MATERYALLER : Ders kitabı, Farklı Hareket Resimleri. KAYNAK : Ders Kitabı, Bilim ve Teknik Dergileri, Bilim Ansiklopedisi, Fen Bilgisi Kitabı.

43 1. Girme Basamağı Öğrencileri gruplara ayırarak içlerinden birini grup sözcüsü olarak seçmelerini isteyiniz. Gruplar oluştururken her grubun aynı özellikte (homojen) olmasına dikkat ediniz. Bu süreçte konuşma, işitme ve fiziksel problemi olan öğrencilere dikkat ediniz. Bununla birlikte sınıf içerisindeki yetenekli öğrencilerin bir araya gelmemesine özen gösteriniz. Bu basamakta öğrencilerin dikkatlerini konuya çekmek için odaklayıcı sorular sorabilirsiniz. Öğrencilerin sorular üzerinde düşünmeleri için 3-5 dakika süre veriniz. Bu soruları kullanarak öğrencilerin hareket kavramıyla ilgili önbilgilerini tespit etmeye çalışınız. Bu süreç içerisinde öğrencilere verdikleri cevapların doğru veya yanlış olduğuna ilişkin bir yorum yapmaktan kaçınınız. Sorabileceğiniz sorular: 1. Kaç yaşında yürüdüğünüzü biliyor musunuz? Hareket etmek sadece yürümekle mi olur?

44 2. Evden okula nasıl geliyorsunuz
2. Evden okula nasıl geliyorsunuz? Bu süre içerisinde hangi hareketleri yapıyorsunuz? 3. Sadece canlı varlıklar mı hareket etmektedir? Başka hangi varlıklar hareket etmektedir? 4. Sizin çevrenizde en çok karşılaştığınız hareketli canlı ve cansız varlıklar hangileridir? 5. Hareket nedir? 6.Sizin çevrenizdeki varlıklar hangi farklı hareketleri yapmaktadırlar? Öğrencilerin, çevrelerinde (evde, parkta, okulda vb.) hareket eden varlıkları gözlemlemelerini isteyiniz. Öğrencilerin gözlem sonuçlarına ve deneyimlerine dayanarak verdikleri örnekleri tahtada listeleyiniz.

45 Keşfetme Basamağı Bu basamakta öğrenciler gruplar halinde girme basamağında sorulan soruların cevabını araştırmak için aktif olarak işbaşındadırlar. Malzemeleri kullanarak etkinliği yaparlar. Grup çalışmasında öğrenciler birbirleriyle etkileşime gireceğinden kontrolün sağlanmasında problem yaşanabilme ihtimaline karşı dikkatli olunuz. Her öğrenci kendi grubu ile birlikte çalışır ve grup içinde önce bireysel sonra ortak karara varılır. Etkinlik süresince öğrencilere mümkün olduğunca az müdahalede bulununuz. Öğrencilerin işlem yollarında yaptıkları hatalarda uyarılarda bulunarak doğru çözüme yönelmelerine yardımcı olabilirsiniz.

46 Birinci aşamada, tabloyu tahtaya çizerek öğrencilerden hareket eden varlıklara örnekler vermelerini isteyiniz. Öğrencilerin verdikleri örneklerde canlı varlıkları ilk sütunda “canlı varlıklar” için ayrılan yere yazınız. Cansız varlıklar ile ilgili olarak verdikleri örnekleri ise tabloda ayrılan yere yazınız. Bu şekilde öğrenciler canlı varlıkları (hareket edebilen) ve cansız varlıkları (hareket ettirilebilen) olarak ayırırlar. Daha sonra öğrencilere örnek verdikleri varlıkların hareketlerini nasıl sınıflayabileceklerini sorunuz. Öğrenciler ifadelerini tabloda koyu olarak verilen satıra yazarlar.

47 İkinci aşamada; öğrenciler bazı varlıkların hareketlerini “kedi yürüyerek, yılan sürünerek hareket eder” şeklinde ifade edebilirler. Öğrencilerin örnek olarak verecekleri zıplama, koşma, yuvarlanma, yürüme, uçma, sürünme, titreme gibi hareketleri “hızlanma, yavaşlama, durma, dönme, yön değiştirme, sallanma” olarak yazmalarında öğrencileri yönlendiriniz. Öğrenciler tabloda örnek olarak yazılan varlıkların hareketlerini bu genel hareket türlerine göre yazmalarında yardımcı olunuz. Bunu öğrenciler kendilerinin yazdıkları satırın bir üst kısmında ayrılan boşluklara yazarlar. Yani yazdıkları varlıkların hareketlerini tablonun ikinci satırında listeleyerek sınıflarlar.

48 Her öğrencinin kendi sınıflamasını yapmasını, grup arkadaşları ile tartışmalarını ve ortak sonuca varmalarını isteyiniz. Böylece ilk tartışma grup içinde yapılarak gruptaki tüm öğrencilerin birbirlerinin eksikliklerini ve yanlışlarını tamamlamalarını sağlayınız. Öğrenciler varlıkların hareket özelliklerini tartışma sonucunda; hızlı, yavaş, dönen, sallanan, duran, yön değiştiren gibi kelimelerle yazarlar. Öğrenciler kuvvet, itme, çekme, sürtünme ve enerji kavramlarını hareket kavramı yerinde kullanabilirler. Bu konuda öğrencilere bunların hareket olmadığını cisimleri harekete geçirici etkenler olduğunu söyleyiniz. Bunlardan farklı olarak kuşun, kedinin ve diğer hayvanların titremesini, yılanın ileriye doğru yaptığı hareketi sallanma hareketi olarak yanlış bir şekilde söyleyebilirler. Bu konuda dikkatli olunuz. Balığın kuyruk hareketi ile ilerlemesi veya suyun içerisinde durduğu yerde kuyruğunu hareket ettirmesi sallanmaya örnek olarak verilebilir. Aynı şekilde kuyruğu olan hayvanların kuyruklarını sallaması sallanmaya örnek verilebilir.

49 Çeşitli Hareket Türleri
Varlıklar Çeşitli Hareket Türleri Hızlanma Dönme Yön değiştirme Durma Sallanma Yavaşlama Kedi X Kuş Yılan İnsan Kelebek Balık Tavuk Otomobil Top Uçak X (Hava boşluğunda) Gemi Dönme dolap Salıncak Rüzgar gülü Canlı Varlıklar Cansız Varlıklar

50 Açıklama Basamağı Grup içi tartışması sonucunda ortak bir karara varan her grubun kendi aralarında belirlediği grup temsilcisi, grubun ortak sonuçlarını sınıfa açıklar. Her grup sözcüsü ortak kararlarını açıkladıktan sonra sınıftan hangilerinin doğru-hangilerinin yanlış olduğunu tartışmaları isteyiniz. Tartışma sonucunda gruplarca anlaşmaya varılan noktalar ve varılmayan noktalar belirleyiniz. Bunun sonunda doğru olan sınıflandırmaları yapınız ve daha önce Giriş basamağında sorduğunuz soruların doğru cevaplarını veriniz.

51 Öğrencilerin tabloda yaptıkları yanlışlar varsa düzeltmelerini isteyerek ortak sonuca varmalarını sağlayınız. Etkinlik sonunda öğrenciler; hızlanma, dönme, yön değiştirme, durma, sallanma, yavaşlamanın bir hareket çeşidi olduğuna, canlı varlıkların hareket edebilirken, cansız varlıkların hareket ettirildiği sonucuna, hareketin tanımına ulaşmalıdırlar. Tablo oluştuktan sonra öğrencilere başka hangi örnekleri verebileceklerini sorunuz.. Hareketin tanımını, "Çevremizdeki bu varlıkların bulundukları yerden başka bir yere gitmesi, yerinin değişmesi” olarak yapınız. Öğrencilerin ulaştıkları sonuçlar yetersiz olursa etkinliği tekrarlatınız veya yeni bir etkinlik ile yeterli sonuca ulaşmalarını sağlayınız.

52 Derinleşme Basamağı Bu basamakta öğrencilere ileri kavramlar ve düşünme becerileri kazandıracak soru, etkinlik veya problem durumu verilir. Öğrencilere; 1. Cansız varlıklar nasıl hareket ederler? 2. Varlıklar hareket edemeselerdi hayatta ne gibi zorluklar olurdu? gibi sorular sorarak onlardan cevaplar almaya çalışınız. Öğrencilere resimdeki oyun parkında oynayan çocukların hangi hareketleri yaptıklarını sorunuz. Bu süreçte öğrencilerin bireysel olarak çalışmalarını isteyiniz. Yapılan sınıflamaları birbiriyle karşılaştırarak ortak sonuca varmalarını sağlayınız.

53 Değerlendirme Basamağı
Bu basamak öğrencilerin gelişim sürecini sorularla değerlendirmek olduğu kadar ileriki konuya geçiş içinde kullanılabilecek bir özellik gösterir. Diğer bir ifade ile öğrencilerin ilk dört basamakta ulaşmaları istenen hedeflerin gerçekleşip gerçekleşmediğinin ele alınmasıdır. Öğrencilerin defterlerine bir gün içerisinde yaptıklarını içeren bir kompozisyon yazmalarını isteyiniz. Yazdıkları kompozisyonda yaptıkları hareket çeşitlerinin altını çizmelerini isteyiniz. Öğrencilerin cümlelerinde yüklemlerin altını çizmemelerini söyleyiniz. Üç gruptan seçeceğiniz öğrencilere yazdıkları kompozisyonu okutunuz. Öğrencilerin ifade ettikleri ve altını çizdikleri hareket çeşitlerinin doğru olup-olmadığını sınıfça tartışmalarını sağlayınız. Bu süreçte gerekli düzeltmeleri yaparak konuyu sonlandırınız. Ev Ödevi: Cisimlerin nasıl hareket ettiğini, bunu yapmak için neye ihtiyaç duyulduğunu, kuvvetin ne olduğunu araştırarak gelmelerini isteyiniz.