26.1 GİRİŞ Bu ünite, sosyal çevresel sistemler için geçerli olan sosyal karmaşıklık (social complexity) ilkelerini aydınlatacak ve bu tür sistemleri araştırırken geliştirilen ajan bazlı simülasyonlardan bazılarını da açıklayacaktır. Bunu takiben, ajan bazlı modelleri geliştirmek ve kullanmak için bazı genel kılavuzlar tartışılacaktır.

26.2 SOSYAL KARMAŞIKLIK Sosyal sistemler genellikle karmaşık uyumsal sistemler (complex adaptive systems) olarak sınıflandırılır. Bu tür sistemlerde, bireyler ya da popülasyonlar gibi bileşenler hayatta kalma ve başarılı olma gibi beklentilerini artırmak için davranışlarını değiştirebilirler.

26.3 BİR METODOLOJİ OLARAK SOSYAL SİMÜLASYON Sosyal simülasyon yönteminin ana unsuru bireylerin bilgisayar kodlu, interaktif ajanlar (agents) tarafından temsil edilmesidir.

26.4 ÇEVRESEL DAVRANIŞIN SOSYAL SİMÜLASYONU Bu bölümde karmaşık insan davranışının çevreyle olan etkileşimini araştırmak için ajanlar oluştururken davranışsal teori kullanan iki çalışmadan bahsedeceğiz.

Simülasyon modellerinde teori kullanmak: Tutum değişikliğini formalize etmek Modellerde teori ve veri kullanımı: Çevresel inovasyonların yayılması

26.5 SOSYAL SİMÜLASYONUN ÇEVRESEL MODELLEMEYE ENTEGRE EDİLMESİ Sosyal simülasyon modelleri, önceki bölümde tartışıldığı gibi, çevreyi bir ajanın davranışını etkilemeyen pasif bir varlık olarak görür.

Lakeland çalışması Lakeland çalışması ( Jager ve ark., 2000), ajanların değişik amaçlarla balıkçılık ve madencilik arasında yaptıkları seçimlerin bir gölün kalitesini nasıl etkilediğini ve sonrasında göl kalitesinin de ajanların seçimlerini nasıl etkilediğini araştırmayı hedeflemiştir.

Refakatçi modellemesi: Tayland’ın kuzeydoğusunda pirinç üretimi ve işgücü göçü Çoklu sosyal-çevresel sistem modellerinin entegrasyonu: Tuna nehri havzasında su kullanımı

26.6 AJAN BAZLI MODELLERİN İNŞASINDA ANAHTAR ADIMLAR İnsan-çevre sistemlerinde ajan bazlı simülasyonların kullanımı çevresel konuları keşfetmek ve politika yapımında sınama ortamı oluşturabilmek için artarak devam edecektir. Ajan bazlı modellerin en önemli değeri pratik ortamlarda karar almayı destekleme kapasiteleridir. Aşağıdaki adımların atılması simülasyon modellerini geliştirmek ve kullanmak için oldukça önemlidir.

Modellerin geliştirilmesi Modeller kullanmak

1-) Sosyal simülasyon sosyal çevresel sistemlerde doğmakta olan fenomenleri ortaya çıkarabilir. Doğmakta olan ve popülasyon davranışlarının çevreyi etkilediği fenomenlere üç örnek veriniz. 2-) Ajan bazlı model oluşturulurken insan davranışlarıyla ilgili ampirik verinin nasıl kullanılabileceğini açıklayınız. Kullanılabilecek veri türüne örnek veriniz ve bu tür veriyi kullanmanın neden önemli olduğunu açıklayınız. DEĞERLENDİRME SORULARI

3-) Simülasyon modellerinin sosyal çevresel sistemlerde politika oluşturmayı nasıl destekleyebileceğini tartışınız. 4-) Özel güneş enerjisi sistemine yatırım yapmayı düşünen tüketiciler için planlanmış davranış teorisini nasıl formalize edersiniz? Süre indirimi etkisini düşünün ve bunu çeşitli finansal politikalarla ilişkilendirin. DEĞERLENDİRME SORULARI

Özet Bölüm özetlerini kitabımızda bölüm sonlarında bulabilirsiniz.