HAREKET SİSTEMİ KEMİK VE EKLEMLER

Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra, ■ Kemiklerin yapısını ve sınıflandırılmasını, ■ Eklemlerin yapısını ve sınıflandırılmasını öğrenmiş olacaksınız.

Systema locomotorium OSTEOLOGİA (KEMİK BİLİM) Hareketin pasif unsurunu kemik ve eklemler oluşturur ARTHROLOGİA (EKLEM BİLİM) MYOLOGİA (KAS BİLİM) Hareketin aktif unsurunu kaslar oluşturur

Systema skeletale Vücudumuza şekil verir ve organları taşır Organların korunmasını sağlar Çizgili kaslar için tutunma noktası Kan hücrelerinin üretiminde rol almak Kalsiyum ve fosfor mineralleri için depo görevi

Systema skeletale Toplam 206 kemik Periosteum Mezenşim dokusundan orjin alır Pars ossea Pars cartilaginea Skeleton axiale Baş-boyun-gövdeye ait Skeleton appendiculare Üst ve alt taraf, kol bacak kemikleri 80 126

Skelaton axiale (baş,boyun, gövde kemikleri) Columna vertebralis…….26 Cranium………………...22 Os hyoideum……………..1 Costae…………………..24 sternum…………………..1 Toplam………………74 Skeleton appendiculare (Üst ve alt taraf kemikleri) Ossa membri superioris…64 Ossa membri inferioris….62 Toplam……………..126 Ossicula auditoria(malleolus-incus-stapes)………………….6 Vücuttaki toplam kemik sayısı…..206

MORFOLOJİK OLARAK KEMİKLER İKİ KISIMDAN OLUŞUR Substantia compacta: Kemiğin dış kısmını oluşturan sert yapı Substantia spongiosa: Kemiğini iç kısmını oluşturan süngerimsi yapı

Kemik Çeşitleri Yassı Havalı Kemikler: Os Pneumaticum Düzensiz:İrregüler Uzun Kısa Sesamoid

Ossa longa (uzun kemikler) İki uç kısmı, bir gövdesi vardır Orta kısmına Diaphysis (diafiz) Uç kısmına Epiphysis (epifiz) Orta kısım ile uç kısım arasındaki kısma Metaphysis (metafiz) Metafiz kemiğin boyuna büyümesi ile ilgilidir

Ossa breve (kısa kemikler) Eni, boyu ve kalınlığı birbirine denk olan kemiklerdir Ossa carpi (el bileği kemikleri) ve ossa tarsi (ayak bileği kemikleri)

Ossa plana (yassı kemikler) İnce ve geniş kemiklerdir Kafa kemiklerinin çoğu (örneğin os parietale, os occipitale) yassı kemiklerdir

Ossa sesamoidea (sesamoid kemikler) Tendonlar içerisinde yer alan küçük kemiklerdir Ayak ve el parmaklarında bulunur Vücudun en büyük sesamoid kemiği patella’dır

Ossa pneumatica (havalı kemikler) İçinde sinus denilen hava boşlukları vardır Maxilla, os sphenoidale

Ossa irregularia (düzensiz kemikler) - Mandibula, os sacrum, os coxae

OSSA CRANİİ (KAFA KEMİKLERİ) Kafa iskeletinin tümüne cranium, kemiklerine ise ossa cranii denir Cranium çevrelediği yapılara göre ikiye ayrılır: Neurocranium: Beyni çevreler Splachnocranium: Göz çukuru, ağız ve burun boşluğunu çevreler (Viscerocranium)

Os frontale (alınkemiği): Tek kemiklerdendir. Kafatasının alın bölgesi ve ön üst kısmını oluşturur. Göz çukur tavanının yapısına katılır

Os occipitale (ard kafa kemiği) Tek kemiklerdendir - Kafa iskeletinin arka alt kısmını oluşturur.

Os sphenoidale (Temel kemik) Tek kemiklerdendir. Kafa iskeletinin tabanında bulunur. Baş iskeletini yapan kemiklerin çoğu ile bağlantılıdır

Os ethmoidale (kalbursu kemik) - Tek kemiklerdendir Baş iskeletinde orta hat üzerinde ve alın kemiğinin orbital parçaları arasında bulunur

Os parietale (duvar kemiği) Çift kemiklerdendir Kafa iskeletinin orta ve üst kısmını oluşturur

Os temporale (şakak kemiği) - Kafa iskeletinin kısmen yan kısmende alt bölümünün yapısına katılır İşitme ve denge organları, damar ve sinirlerin geçtiği kanal ve delikler bulunur

SPLACHNOCRANİUM (VİSCEROCRANİUM)’U OLUŞTURAN KEMİKLER

- Tek kemiklerdendir. Yüz iskeletinin alt kısmını yapar Mandibula (alt çene kemiği) - Tek kemiklerdendir. Yüz iskeletinin alt kısmını yapar

Vomer (sapan kemiği) Tek kemiklerdendir Burun orta bölmesinin kemik kısmın oluşturur

Os hyoideum (dil kemiği) Tek kemiklerdendir Gırtlak ile dil kökü arasında bulunur, U şeklindedir Kafa iskeletinin diğer kemikleri ile direkt bağlantısı yoktur

Maxilla (üst çene kemiği) Çift kemiklerdendir Baş iskeletinde burun boşluğunun yanlarında, göze çukurunun altında, ağız boşluğunun üstünde bulunur

Os palatinum (damak kemiği) - Çift kemiklerdendir - Sert damağın 1/3 arka kısmın oluşturur

Os lacrimale (göz yaşı kemiği) Çift kemiklerdendir. Göz çukurunun içyan duvarının ön kısmında bulunur

Os zygomaticum( elmacık kemiği) Çift kemiklerdendir. Yanak çıkıntısını oluşturur

Os nasale (burun kemiği) Çift kemiklerdendir. Burun sırtının yapısına katılır

Concha nasalis inferior (burun alt konkası) -Çift kemiklerdendir. Burun boşluğunu lateral duvarında bulunur

Ossa Cranium Neurocranium Splanchnocranium Os temporale Os parietale Splanchnocranium Os mandibula Os vomer İç kulak kemikleri: Malleus, incus, stapes: 2x3=6 Os hyoideus: 1 Os occipitale Os sphenoidale Os frontale Os ethmoidale 8 Çift Tek Os maxilla Concha nasalis inferior Os palatinum Os zygomaticum Os nasale Os lacrimale Tek 14 Çift

Skeleton Appendiculare

Ossa membri superioris: Üst taraf kemikleri Üst taraf kavşak kemikleri:2 Scapula Clavicula Serbest üst taraf kemikleri:30 Brachium: kol Antebrachium: ön kol Manus: el

OSSA MEMBRİ SUPERİORİS (ÜST TARAF KEMİKLERİ) İki tarafta toplam sayısı 64 tür I- Cingulum membri superioris (omuz kavşağı) tek tarafta iki adet kemikten oluşur: - Scapula (kürek kemiği) - Clavicula (köprücük kemiği) II- Pars libera membri superioris tek tarafta otuz adet kemikten oluşur - Humerus (kol kemiği) - Ulna (Dirsek kemiği) - Radius (Döner kemik) - Ossa carpi ( El bileği kemikleri) - Ossa metacarpi (El tarağı kemikleri) - Ossa digitorum manus (El parmak kemikleri)

Cingulum membri superioris (omuz kavşağı) Tek tarafta iki adet kemikten oluşur: - Scapula (kürek kemiği) - Clavicula (köprücük kemiği)

Kavşak Kemikleri

Brachium Os Humerus

Antebrachium

Manus Ossa carpi: 8 Ossa metacarpi:5 Ossa digitorum manus:14

Ossa carpi ( El bileği kemikleri) Proximal ve distal sıra olmak üzere dizilmiş sekiz kemikten oluşur: Proximal sıra: Distal sıra: Dıştan içe doğru Dıştan içe doğru Os scaphoideum - Os trapezium Os lunatum - Os trapezoideum Os triquetrum - Os capitatum Os psiforme - Os hamatum

Alt taraf kemikleri Ossa membri inferioris Alt taraf kavşak kemikleri: Leğen Kemiği:Pelvis Os ilium Os ischii Os pubis Serbest alt taraf kemikleri:30 Os femoris: Uyluk Os patella: Diz Ossa Cruris: Bacak kemikleri Os Tibia: kaval Os Fibula: kamış Ossa Pedis: Ayak kemikleri Os coxae

Pelvis

Os Coxae

Femur ve patella

Ossa Cruris

Ossa Pedis Ossa tarsi: 7 Ossa metatarsi:5 Ossa digitorum pedis:14

OSSA PEDİS (AYAK KEMİKLERİ) Ayak iskeleti 26 adet kemikten oluşur: Ossa tarsi ( ayak bileği kemikleri) Ossa metatarsi (ayak tarağı kemikleri) Ossa digitorum pedis (ayak parmak kemikleri) olmak üzere üç gruba ayrılır.

Ossa tarsi ( Ayak bileği kemikleri) Proximal ve distal sıra olmak üzere dizilmiş yedi kemikten oluşur: Proximal sıra Talus (aşık kemiği) Calcaneus (topuk kemiği) Distal sıra Os cuboideum (zar kemik) Os naviculare pedis (ayak sandal kemiği ossa cuneiformia (konik kemikler): üç adettir

EKLEMLER VE ÇEŞİTLERİ Hareketli olsun veya olmasın kemiklerin herhangi bir şekilde birbiriyle birleştikleri yerlere EKLEM (articulatio) denir. Fonksiyonlarına göre eklemler Oynar: kalça, kol, omuz Oynamaz: sutura Yarı oynar: vertebral facet eklemler

Morfolojik sınıflama Eklemleşen kemik uçları arasında kalan maddeye göre Fibröz: art. fibrosae oynamaz, eklem boşluğu yok Kartilaginöz: art. Cartilagineae. eklem boşluğu yok Synchondrosis primer kartilaginöz: metafiz, costosternal Symphisis sekonder kartilaginöz. Symphisis intervertebralis Sinovial eklemler: art. Synoviales: diarthrosis eklem boşluğu var

Art. fibrosa

synchondrosis

Eksenlerine Göre Eklemler Eklemler, konveks eklem yüzlerinin şekillerine göre gruplara ayrılabildiği gibi, eklem ile ilgili ana eksenlerin sayısına göre de sınıflandırılabilirler. Eksenlerine göre bir sınıflandırma yapıldığında, üç ana eklem grubu elde edilir. ■ Tek eksenli eklemler ■ İki eksenli eklemler ■ Çok eksenli eklemler

Tek Eksenli Eklemler Menteşe şeklinde eklemler olarak da adlandırılırlar. Bu eklemde, hareketlerin elde edilmesi, sadece bir düzlemde ve tek bir eksene göredir. Dirsek eklemi ve parmak falanksları arasındaki eklemler bu tür eklemlerdir. Bu eklemlerle fleksion ve ekstension hareketleri elde edilir.

İki Eksenli Eklemler Bu tür eklemlerde iki düzlemde hareket elde edilir. Eksenler hem birbirlerine hemde kemik eksenine dik durumdadır. Eğer şeklinde veya elipsoid şekilde bulunurlar. El bileği ve el başparmağının eklemleri buna örnek olarak verilebilir. Fleksion/ekstension ve abduksion/ adduksion hareketleri elde edilir.

Çok Eksenli Eklemler Bu tür eklemlerde en az üç eksen bulunur. Yüzlerden birisi konkav, diğeri ise konvekstir. Omuz ve kalça eklemleri bunun için bir örnek olarak verilebilir. Bu tür eklemlerde üç ana eksen de eklemin ortasındaki bir noktadan geçerler. Horizontal, sagittal ve vertikal olarak uzanırlar. Bu eklemlerde; fleksion/ekstension, abduksion/adduksion ve iç rotasyon/dış rotasyon hareketleri elde edilir. Bir de, bu hareketlerin hepsinin katılımı ile ortaya çıkan sirkumdiksion hareketi de yapılır.

Extremite eklemleri Üst extremite eklemleri Üst taraf kavşağı eklemleri Art. Acromioclavicularis Art. sternoclavicularis

Serbest üst taraf eklemleri Omuz eklemi: Art. humeri Dirsek eklemi: Art. cubiti

Radioulnar eklemler: üst-orta ve alt

El bileği eklemi: Radiocarpal eklem Karpal eklemler Mediokarpal İnterkarpal

El tarak ve parmak eklem Karpometacarpal Metakarpofalengeal İnterfalengeal

Alt ekstremite eklemleri Sakroiliak eklem: Art. Sacroiliaca Symphisis pubica

Art. Coxae : kalça eklemi

Ar. Genus: diz eklemi Tibia ile fibula arasındaki eklemler 3 adettir

Art. Talocruralis: ayak bileği eklemi

Art. İntertarsae: tarsal eklemler Tarsometatarsal Metatarsofalengeal eklemler

BAŞ-BOYUN VE GÖVDE EKLEMLERİ Art. temporomandibularis

Art. atlantooccipitalis

Art. atlantoaxialis

Omurga eklemleri 1-Omur cisimleri arasında eklemler: C2-S1 arası: discus intervertebralis 2-Omur kemerlerindeki eklem çıkıntıları arasındaki eklemler: faset eklemler

Göğüs eklemleri Costovertebral eklemler Sternokostal eklemler