İngiltere’de Eğitimin Kısa Tarihi

Avrupa’da kurumsal anlamda e ğ itimin Ortaça ğ boyunca elitist bir karakter sergiledi ğ i görülmektedir. Uzun yıllar boyunca yalnızca seçkin bir zümreye verilen e ğ itim çalışmaları daha çok manastırlarda gerçekleşmiştir.

E ğ itimli birey sayısının son derece sınırlı oldu ğ u bu dönemde manastırların yanı sıra bazı sınırlı sayıda devlet okulu ve yetimhanelerde de temel e ğ itimin verildi ğ i anlaşılmaktadır.

1800’lü yıllara gelindi ğ inde Avrupa’da sanayileşme ile birlikte işçi sayısında bir artışın oldu ğ u, kentsel nüfusun hızla artmakta oldu ğ u görülmektedir.

Bu dönemde işçilik yapan çocukların okuma yazma gibi temel bilgi ve becerileri kazanabilmeleri amacıyla okullar kurulmaya başlanmıştır. Zorunlu olmayan bu okullarda genellikle birleştirilmiş sınıflarda tekrara dayalı ö ğ retim yapılmıştır.

1800’lü yıllar çocuk işçili ğ inin ve istismarsının önlenmesi amacıyla yasal düzenlemelerin yapılmaya başlandı ğ ı yıllardır. Önceden küçük insan olarak görülen çocuklar artık bu yıllarda yetişkinlerden farklı, kendine özgü özellikleri ve ihtiyaçları olan bireyler olarak görülmeye başlanmıştır.

1800’lü yıllar boyunca işgücüne eleman yetiştirmek ve sosyal normların benimsenmesini sa ğ lamak amaçlarıyla ilkokul e ğ itiminin önemi artarak devam etmiştir. Yine bu yıllarda İ ngiltere’de başarılı olan ö ğ rencilere burs hakkı verilmiştir.

1800’lü yılların sonlarına do ğ ru oy hakkı kazanmaya başlayan işçi sınıfı açısından e ğ itimli olmak (en azından temel e ğ itimi almış olmak) giderek daha önemli bir duruma gelmiştir. İ şçi sınıfının kime neye göre oy verdi ğ inin farkında olması istenmiştir.

Ancak bu dönemde işçi sınıfının e ğ itim almasına karşı çıkan görüşlerde dile getirilmeye başlandı ğ ı görülmektedir. Bazı insanlar e ğ itim alan işçilerin yaptıkları işi be ğ enmeyip bırakacakları endişesi taşımıştır.

Avrupa’da kilise, eskiden beri e ğ itim kurumları üzerinde etkili olmuştur. Birçok düşünür, bilim insanı, devlet adamı kiliseler tarafından kurulan ve işletilen okullardan mezun olmuşlardır.

1800’lü yılların sonlarına do ğ ru kilisenin bu hakimiyetinin sorgulanmaya başladı ğ ı görülmektedir. E ğ itim kurumları üzerindeki etkisini kaybetmek istemeyen kilise, zaman zaman devletin koydu ğ u kurallar ve laik e ğ itim savunucuları ile karşı karşıya gelmiştir. Ancak zamanla Avrupa’da kilisenin e ğ itim kurumları üzerindeki etkisi azalmıştır.

E ğ itimde kilise etkisinin azalması ve e ğ itimin giderek yaygınlaşması beraberinden finansman sorunları getirmiştir. Yerel yönetimler ve merkezi hükümetler artık bütçelerinden e ğ itim için pay ayırmak, fonlar kurmak ihtiyacını daha fazla hissetmeye başlamışlardır.

1800’lü yılların sonlarına do ğ ru artık ilkokul e ğ itiminin zorunlu olması yönünde uygulamaların hayata geçirildi ğ i görülmektedir. Zorunlu e ğ itim yaşı kademe kademe artırılmıştır.

Tüm bu gelişmeler do ğ rultusunda sanayileşme trendine giren Avrupa ülkelerinde 1800’lü yıllar boyunca yalnızca seçkinlere yönelik olan, di ğ er bireylere yalnızca okuma yazma e ğ itimi veren, devam zorunlulu ğ u olmayan e ğ itim sistemi, ilkokul e ğ itiminin zorunlu oldu ğ u, temel e ğ itimin ücretsiz verilmeye başlandı ğ ı, e ğ itim yoluyla sanayileşen ülkeye insan yetiştirmenin amaçlandı ğ ı, ulusal birlik bilincinin e ğ itim yoluyla kazandırılmaya çalışıldı ğ ı, kilisenin yanı sıra yerel yönetimler ve merkezi hükümet tarafından da fonlanan bir sisteme dönüşmüştür.

1900’lü yılların başlarından itibaren oy verme hakkının toplumun daha fazla kesimi tarafından elde edilmesiyle kırsal kesimde yaşayan, dar gelirli olan bireylere de e ğ itim verilmesi gereklili ğ i do ğ muştur.

Bu yıllarda artık çocukların yalnızca ilkokula de ğ il, ortaokula da devam etmeleri yönünde çabaların arttı ğ ı görülmektedir. Ancak bu yıllardaki anlayış tüm ö ğ rencilere eşit koşullarda e ğ itim hizmeti vermek yönünde olmamıştır. Bunu yerine ö ğ renciler ilkokuldan sonra bir sınava (zeka testine) tabi tutularak farklı ortaokul türlerine yönlendirilmeye başlanmıştır.

En zeki olarak tanımlanan ö ğ renciler “dil okulları”na yönlendirlerek burada üniversite e ğ itimi için hazırlanmışlardır. Di ğ er ö ğ renciler ise düzeylerine göre mühendis ya da tekniker olabilecekleri ya da temel düzey bir teknik e ğ itim alıp vasıfsız işçi olabilecekleri okullara yönlendirilmiştir.

Ancak zamanla ve yapılan araştırmalarla ö ğ rencileri bu şekilde sınıflandırmanın yalnızca becerileriyle de ğ il onların sosyal sınıflarıyla da ilgili oldu ğ u ortaya çıktı. Dahası ilkokul sonrası sınavdan düşük puan alarak alt düzey okullara devam etmek zorunda kalan ö ğ renciler kendilerini başarısız ve etiketlenmiş görmeye başlamıştır.

Özellikle eşitlik taraftarı ve sınıf mücadelesini benimseyen siyasi görüşlerin etkisi ile yönlendirme sistemi sorgulanmaya başlamıştır.

Di ğ er taraftan bazı teknik e ğ itim kurumlarının “dil okulu” olarak adlandırılan okulların ö ğ retim programlarını kopyalayarak taklit etmeye başlaması ve giderek daha fazla ö ğ rencinin ilkokul sonrası sınava hazırlanarak dil okullarına girmeye çalışması da sisteme olan güveni sarsmıştır.

1900’lü yılların ortalarına do ğ ru gerek eşitlikçi görüşlerin etkisiyle, gerek Avrupa’da artan ekonomik refahla gerekse yönlendirme sistemine olan güvenin sarsılması sonucunda çok amaçlı okulların kurulmaya başlandı ğ ı görülmektedir.

Bu dönemde bu okulların “halkın okulu” olması yönünde çabalar göze çarpmaktadır.

Bu okullar bölgelerindeki ö ğ rencileri kabul ederek onlara ilgi ve becerilerine göre farklı alanlardan kuramsal ve uygulamalı dersler sunmaktaydı. Çok amaçlı okullarda ölçme de ğ erlendirme sistemi daha esnek tutulmuştur. Ayrıca bu dönemde ö ğ renen ihtiyaçlarının daha fazla dikkate alınmaya başlandı ğ ı görülmektedir.

Ancak çok amaçlı okullar uygulamada istenen etkiyi sa ğ layamamıştır. Faklı becerilerden ö ğ renciler aynı okul çatısı altında ö ğ renim görse de yönlendirme işi bu okullarda da devam etmiştir. Farklı becerilere sahip ö ğ renciler aynı sınıf içinde etiketlendiklerini hissetmeye başlamıştır.

Ayrıca ö ğ rencinin merkeze alınması gibi o zamana göre ilerici sayılan ö ğ retim uygulamaları sonucunda okullarda disiplinin bozuldu ğ u yönündeki anlayış yaygınlık kazanmıştır. Uygulamadaki bu sorunlar sebebiyle ö ğ retmenler tembellik ve toplumun geleneksel de ğ erlerine önem vermemekle suçlanmaya başlanmıştır.

Dünyada 1970’li yıllarda yaşana ekonomik kriz, e ğ itime harcanan paranın sorgulanmasına sebep olmuştur.

Bu dönemde e ğ itim sistemi ve kurumları sorgulanarak harcanan kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadı ğ ı anlaşılmaya çalışılmıştır.

Hatta e ğ itim sistemini günah keçisi yapan ve ülkelerin ekonomilerinin ihtiyaç duydu ğ u elemanları yetiştiremedi ğ ini ileri süren görüşler ortaya atılmıştır. Bu do ğ rultuda e ğ itim kalitesinin yükseltilmesi, işsizli ğ in azaltılması yönünde çalışmaların yapıldı ğ ı görülmektedir.

Kaynaklar Bartlett, S. & Burton, D. (2012). Introduction to Education Studies. SAGE Publications: London. (Çeviri Editörü Birsel Aybek Anı Yayıncılık: Ankara) Yaşayan, Z. Ve Topçu, F. (2012). Türk E ğ itim Tarihi 12. Sınıf. Devlet Kitaplar: Ankara.