ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ELEKTRİKLİ ve ELEKTRONİK EŞYALARDA BAZI ZARARLI MADDELERİN KULLANIMININ SINIRLANDIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK - EEE Ocak 2010 M. Şükran ARCAN - Çevre Mühendisi

AMAÇ Çevre ve insan sağlığının korunmasını sağlamak üzere; Elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılmasına, Bu sınırlandırmalardan muaf tutulacak uygulamaların belirlenmesine,

AMAÇ Elektrikli ve elektronik eşyaların ithalatının kontrol altına alınmasına dair idari, hukuki ve teknik esasları düzenleyerek, elektrikli ve elektronik eşya atıklarının çevreyle uyumlu şekilde geri kazanılmasına ve bertaraf edilmesine katkıda bulunmaktır.

KAPSAM Tüketiciler tarafından evsel ve profesyonel amaçlı kullanılan her türlü EEE bu kapsam içerisindedir. Bu yönetmelik aşağıda belirtilen kategorilerdeki EEE’ lara uygulanır.

KAPSAM Büyük ev eşyaları (Buzdolabı,çamaşır ve bulaşık makineleri vb.) Küçük ev aletleri(Elektrik süpürgesi, fritöz vb.) Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları Tüketici ekipmanları(Radyo,televizyon,video müzik enstrümanları vb.)

KAPSAM Aydınlatma ekipmanları(Flüoresan, düşük basınçlı sodyum lambalar vb.) Elektrikli ve elektronik aletler(Büyük sabit endüstriyel aletler hariç) (Matkap,testere, dikiş makinesi,çim biçme makinesi vb.)

KAPSAM Oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri Otomatlar (sıcak soğuk içecek otomatları vb.) Elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçleri Yönetmeliğin EK 1A ve 1B’sinde bu liste daha detaylı olarak verilmiştir.

KAPSAM Ancak Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden önce piyasaya sunulmuş ürünler için üretilen servis amaçlı yedek parçalar, Yalnızca ulusal güvenliğin korunmasına yönelik veya askeri amaçlı kullanım için tasarlanmış ve üretilmiş ürünler,

KAPSAM Tıbbi cihazlar ile İzleme ve kontrol aletleri, Yönetmeliğin Ek-2 listesi bu yönetmelik kapsamına girmez.

1) Kendi markasıyla elektrikli ve elektronik eşya imal eden ve satan, YÖNETMELİK KİMLERE UYGULANIYOR? 1) Kendi markasıyla elektrikli ve elektronik eşya imal eden ve satan, 2) Kendi markasıyla başka tedarikçiler tarafından üretilen elektrikli ve elektronik eşyaları satan ( fason üretim ), 3) Ticari amaçlarla elektrikli ve elektronik eşya ithal veya ihraç eden gerçek ve tüzel kişilere uygulanır.

YÖNETMELİK KİMLERE UYGULANIYOR? Ancak 2. madde de tanımlanan üretici tarafından piyasaya sürülen ürünler üzerinde 1. madde de tanımlanan üreticinin de markasının bulunması durumunda, ürünlerin üreticisi olarak 1.madde de yer alan kişi veya kuruluşlar sorumludur. Herhangi bir finansman anlaşması dahilinde finans sağlayan kişi veya kuruluşlar, yukarıda belirtilen üretici tanımı koşullarını sağlamadıkları sürece üretici olarak değerlendirilmezler.

ÜRÜN TASARIMI EEE (RoHS) yönetmeliğinde belirtilen Cr +6, cıva, kadmiyum, kurşun gibi zararlı maddelerle, PBB ve PBDE gibi alev geciktirici malzemelerin kullanımı yasaklanmıştır. EEE (RoHS) yönetmeliğinin EK-2’sinde yer alan uygulamalar bu yasaklamadan muaf tutulan uygulamalardır.

ÜRÜN TASARIMI Yönetmelikten muaf tutulan uygulamalar, bilimsel ve teknik açıdan bu muafiyetin mümkün olmadığı uygulamalardır. En etkili yöntem, bu zararlı maddelerin güvenli alternatif maddelerle yer değiştirmesidir.

ÜRÜN TASARIMI Bu uygulamalar 2 başlık altında şöyle özetlenebilir: A- Kurşun (Pb), cıva (Hg), artı altı değerlikli krom (Cr6+), polibromürlü bifeniller (PBB) ve polibromürlü difenil eterler (PBDE) ile kadmiyumun (Cd) homojen bir malzemede ağırlık olarak kabul edilebilir azami düzeydeki konsantrasyon değerleri şöyledir:

ÜRÜN TASARIMI Cıva (Hg):% 0,1(1000 ppm) Artı altı değerlikli krom (Cr6+):% 0,1(1000 ppm) Polibromürlü bifenil (PBB):% 0,1(1000 ppm) Polibromürlü difenil eter:(PBDE)% 0,1(1000 ppm) Kurşun (Pb):% 0,1(1000 ppm) Kadmiyum (Cd):% 0,01(100 ppm)

ÜRÜN TASARIMI Homojen malzeme nedir? Yönetmeliğe göre homojen malzeme;sökme, kesme, ezme, aşındırma gibi mekanik işlemlerle farklı malzemelere ve parçalara ayrılamayan malzemeyi ifade eder.

ÜRÜN TASARIMI Homojen Baştanbaşa tekdüze bileşime sahip yapıyı ifade eder. Örneğin; tek tip plastikler, metaller, cam vb.

Homojen Malzeme Örneği Elektrolitik Kapasitör a. Beyaz baskılı siyah plastik kaplama b. Gri renkli metal (zemin) c. Semi-transparan kağıt d. Mat gri renkli metal e. Siyah plastik f. Gri renkli metal (kursun)

B- Diğer uygulamalar başlığı altında verilen uygulamalar: ÜRÜN TASARIMI B- Diğer uygulamalar başlığı altında verilen uygulamalar: Lamba başına 5 mg. geçmemek üzere, kompakt flüoresan lambalardaki cıva , Özel amaçlı düz (doğrusal) flüoresan lambalardaki cıva, Bu Ek’te özel olarak bahsi geçmeyen diğer lambalardaki cıva,

ÜRÜN TASARIMI Katot ışın tüpleri, elektronik bileşenler ve flüoresan tüplerin camındaki kurşun, Alaşım maddesi olarak çelikte ağırlıkça en fazla % 0,35 oranında, alüminyumda ağırlıkça en fazla % 0,4 oranında, bakır alaşımlarında ağırlıkça en fazla % 4 oranında kurşun, Diğer istisnai uygulamaların tamamı Yönetmeliğin EK-2’sinde bulunmaktadır.

ÜRÜN TASARIMI EEE’ ların tasarımı ve üretimi sırasında atık önleme ve uzun ömürlülüğüne öncelik verilmelidir. EEE’ ları teşkil eden malzemeler tekrar kullanımı, geri dönüşümü ve geri kazanımı kolaylaştırmaya yönelik olmalıdır.

BAKANLIĞIN GÖREVLERİ Yönetmeliğin uygulanması için koordinasyonu sağlamakla, Yönetmeliğin EK-2’sinde verilen muafiyet listesini güncellemek ve değiştirmekle, Üreticilerden uygunluk beyan formunu toplamakla ve beyan kayıt belgesi düzenlemekle,

BAKANLIĞIN GÖREVLERİ Piyasa gözetimi ve denetimi yapmak veya yaptırmakla, Yönetmeliğe aykırılık durumunda ürünün piyasaya arzının yasaklanmasını, piyasaya arz edilmiş ürünlerin toplatılmasını ve Çevre Kanunu’nda öngörülen cezaların tatbik edilmesini sağlamakla yükümlüdür.

ÜRETİCİLERİN GÖREVLERİ Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden sonra piyasaya sürülen EEE’ da yönetmelikte belirtilen yasaklamalara ve sınırlamalara uymakla, Piyasaya sürdükleri ürünlerinin yönetmelikte belirtilen kriterleri sağladığını gösterir bilgi ve belgeleri 5 yıl süreyle muhafaza etmekle,

ÜRETİCİLERİN GÖREVLERİ Yönetmelik EK-3’te yer alan uygunluk beyan formunu her yıl Bakanlığa sunmakla (2009 Mayıs ayından başlayarak her yıl Şubat ayı sonuna kadar), Böylece üreticiler piyasaya sürdükleri elektrikli ve elektronik ürünlerinin EEE Yönetmeliğine uygun olarak üretilmiş olduğunu taahhüt etmiş olurlar.

ÜRETİCİLERİN GÖREVLERİ İthal edilecek EEE’ larda Yönetmelik hükümlerine uymakla(Madde 8= İthal edilecek EEE’ ın Yönetmeliğe uygunluğunun kontrolü DTM’nin düzenlemelerine göre yapılır) yükümlüdürler.

İŞARETLEME VE BİLGİ Üreticiler piyasaya sürülen bütün EEE’ ların ürün bilgisi açıklamalarında “EEE Yönetmeliğine Uygundur” ibaresine yer vermekle yükümlüdürler.

SON DURUM Elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlandırılması dair yönetmelik -EEE çalışmaları Bakanlık içerisinde tamamlanmış ve yönetmelik 30.05.2008 tarih ve 26891 sayılı Resmi gazetede yayımlanmıştır. EEE yönetmeliği 30.05.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

(sarcan@cevreorman.gov.tr) (sukranarcan@mynet.com) İLETİŞİM TEŞEKKÜRLER Tel: 0312 2076483 (sarcan@cevreorman.gov.tr) (sukranarcan@mynet.com)