AKCİĞER RADYOLOJİSİ (Bilgisayarlı tomografi ve Manyetik rezonans) Dr. Ragıp Özkan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji ABD

LEZYONLARIN KARAKTERİZASYONU

LEZYONLARIN KARAKTERİZASYONU

LEZYONLARIN KARAKTERİZASYONU

LEZYONLARIN KARAKTERİZASYONU

LEZYONLARIN KARAKTERİZASYONU

LEZYONLARIN KARAKTERİZASYONU

GÖĞÜS RÖNTGENOGRAMI NORMAL OLAN HEMOPTİZİLİ OLGULAR

BALGAMDA MALİGN HÜCRE SAPTANAN VE GÖĞÜS RÖNTGENOGRAMI NORMAL OLAN OLGULAR

AKCİĞERE METASTAZ YAPMA OLASILIĞI YÜKSEK PRİMER TÜMÖRÜ OLAN OLGULAR

PNÖMONEKTOMİ, RADYOTERAPİ VE KEMOTERAPİ SONRASI TÜMÖR REKÜRRENSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

MEDİASTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ Mediastinal lenf nodları Mediastinal invazyon Mediastende yer alan çeşitli diğer lezyonlar

Mediastinal lenf nodları Lenf nodu boyutunu ölçmede kısa aks veya en küçük çap ölçülür Üst sınır olarak 1 cm kabul edilmekte Subkarinal alanda üst sınır 1.5 cm

Mediastinal lenf nodları İnternal mammarian, parakardiyak ve paravertebral lenf nodları İki cm’yi aşan çok büyük lenf nodları sıklıkla metastatik tümör, lenfoma, granülomatöz hastalık veya infeksiyonu temsil eder

Mediastinal lenf nodları Birden fazla lenf nodları birleşerek tek büyük bir kitle şaklinde izlenebilir

MR’ın BT’ye göre uzaysal (spatial) rezolüsyonu daha düşüktür Lenf nodları MR ile değerlendirilebilir MR ve BT ile benign-malign lenf nodu ayırımı yapılamaz.

Mediastinal invazyon Kalp, büyük damarlar, trakea, özofagus ve mediastinal yağın yaygın ve belirgin tutulumu rezeksiyonu engeller Mediastinal plevra veya pariyetal perikard tutulumunda rezeksiyon yapılır

Mediastinal invazyon Yumuşak doku kitlesinin geniş bir alanda mediastinal yağın yerini alması Mediastinal damarları, trakea ve özofagusu saran kitle Kitlenin bu lezyonlarda açık bir şekilde tutulum yapması

Mediastinal invazyon Yumuşak doku kitlesinin geniş bir alanda mediastinal yağın yerini alması Mediastinal damarları, trakea ve özofagusu saran kitle Kitlenin bu lezyonlarda açık bir şekilde tutulum yapması

Mediastinal invazyon Yumuşak doku kitlesinin geniş bir alanda mediastinal yağın yerini alması Mediastinal damarları, trakea ve özofagusu saran kitle Kitlenin bu lezyonlarda açık bir şekilde tutulum yapması

Mediastinal invazyon olasılığını düşündürten bulgular Tümörün mediastinumla 3 cm’den fazla temasta olması Aort veya diğer mediastinal yapıların 1/4’den fazla oranda tümörle çevrelenmiş olması Aorta ve diğer mediastinal yapılara komşu yağın silinmesi Mediastinal yapıların kitle ile basıya uğraması Mediastinal plevrada ve perikardda kalınlaşma

MR’ın mediastinal invazyon tanısında kontrastlı BT’ye belirgin bir üstünlüğü bulunmamaktadır

GÖĞÜS DUVARI İNVAZYONU BT’nin göğüs duvarı invazyonunu saptamada doğruluğu % 70-80 arasında değişmekte Duyarlılık ve özgüllük değerleri değişik çalışmalarda % 40-90 arasında belirtilmekte

Göğüs duvarı invazyonunu akla getiren bulgular Geniş açı veya tümörün plevra ile ilişkili olduğu bölgede plevral kalınlaşma Tümör ve plevral yüzey arasında 3 cm’yi aşan ilişki Tümör çapının, plevral temasın uzunluğuna oranı 0.5’i geçerse Tümörün temas ettiği kesimde ekstraplevral yağın izlenememesi

Göğüs duvarı invazyonunda doğruluk oranı en yüksek bulgular Ekstraplevral yağın izlenememesi (duyarlılık % 85, özgüllük % 85) Tümör çapının plevral temasın uzunluğuna oranı 0.9’u geçmesi (duyarlılık % 85, özgüllük % 80)

Göğüs duvarı invazyonunu kesin olarak gösteren bulgular bulgular Göğüs duvarını içine alan kitle Kosta destrüksiyonu

MR, BT’ye göre göğüs duvarı invazyonunu daha iyi gösterir Superior sulkus tümörlerinde subklavian arter ve brakial pleksus tutulumu MR ile iyi değerlendirilir

PLEVRAL SIVI ETYOLOJİSİ

Transüda-Eksüda BT’de yoğunluk ölçümü güvenilir değil Pariyetal plevra kalınlaşması Pariyetal plevranın boyanması kalınlaşmış olduğunu gösterir

Ampiyem Abse Yuvarlak Konturları keskin değil Oval şekilli Dependan olmayabilir Komşu akciğerden keskin bir sınırla ayrılır Ayrılmış plevra yaprakları (split-pleura) Plevra yaprakları düzgün ve ayni kalınlıkta Komşu akciğer ve damarlarda yer değiştirme Yuvarlak Konturları keskin değil Düzensiz kalınlıkta duvarlar Damarlarda yer değişikliği olmaması

Nodüler plevral kalınlaşma Çevresel plevral kalınlaşma Pariyetal plevra 1 cm’den kalın Mediastinal plevral kalınlaşma

Ella A. Kazerooni AJR:177, September 2001

Yaygın akciğer hastalıklarındaYÇBT bulguları Retiküler opasiteler Nodüler opasiteler Artmış akciğer opasiteleri Azalmış akciğer opasiteleri veya kistik lezyonlar

Havayolları ve tıkayıcı akciğer hastalıklarına bağlı değişiklikler Tomurcuklanmış ağaç görünümü Amfizem Mozaik perfüzyon Hava hapsi Bronşiektazi

Retiküler opasiteler İnterstisyum kalınlaşması Bal peteği Sıvı Fibröz doku Hücresel infiltrasyon Bal peteği Hafif retiküler değişiklikler

İnterstisyum kalınlaşması İnterlobüler septal kalınlaşma Peribronşial interstisyel kalınlaşma Fissürlerde kalınlaşma Lobül merkezindeki arterlerin anormal görünümü

İnterstisyum kalınlaşması İnterlobüler septal kalınlaşma Peribronşial interstisyel kalınlaşma Fissürlerde kalınlaşma Lobül merkezindeki arterlerin anormal görünümü

İnterstisyum kalınlaşması İnterlobüler septal kalınlaşma Peribronşial interstisyel kalınlaşma Fissürlerde kalınlaşma Lobül merkezindeki arterlerin anormal görünümü

İnterlobüler septal kalınlaşma Nodüler Düzgün Düzensiz

İnterlobüler septal kalınlaşma Nodüler Lenfanjitik tümöral yayılım Sarkoidoz

İnterlobüler septal kalınlaşma Düzgün Pulmoner ödem Lenfanjitik tümöral yayılım Amiloidoz

İnterlobüler septal kalınlaşma Düzensiz Sarkoidoz İdiopatik pulmoner fibrozis Romatoid artrit, skleroderma Asbestozis Aşırı duyarlılık pnömonitisi (son evre) İlaç hasarı

Bal peteği Olağan interstisyel pnömoni (UIP) Kollajen doku hastalıkları (sıklıkla romatoid artrit ve skleroderma) Fibrotik ilaç reaksiyonları Asbestosiz Kronik hipersensitivite pnömonitisi Sarkoidoz Nonspesifik interstisyel pnömonitis (NSIP)

Bal peteği Son evre akciğer değişiklikleridir Muhtemelen biyopsi işe yaramayacaktır Prognozun kötü olduğunu gösterir (idiopatik pulmoner fibrozis’de 5 yıl yaşam % 20) Tedaviden çok az hasta yarar görür (%5) Açık akciğer biyopsisi nadiren uygulanır.

Nodüller Perilenfatik Rastgele Sentrlobüler

Perilenfatik nodüller Plevral yüzeyler ve fissürlerdeki subplevral interstisyumda Parahiler bölgedeki peribronkovasküler interstisyumda İnterlobüler septada Sentrlobüler alandaki peribronkovasküler interstisyumda Yamalı yerleşim

Perilenfatik nodüller Sarkoidoz Lenfanjitik tümöral yayılım Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Lenfoma Amiloidoz Lenfositik interstisyel pnömoni

Perilenfatik nodüller Sarkoidoz Lenfanjitik tümöral yayılım Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Lenfoma Amiloidoz Lenfositik interstisyel pnömoni

Perilenfatik nodüller Sarkoidoz Lenfanjitik tümöral yayılım Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Lenfoma Amiloidoz Lenfositik interstisyel pnömoni

Perilenfatik nodüller Sarkoidoz Lenfanjitik tümöral yayılım Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Lenfoma Amiloidoz Lenfositik interstisyel pnömoni

Perilenfatik nodüller Sarkoidoz Lenfanjitik tümöral yayılım Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Lenfoma Amiloidoz Lenfositik interstisyel pnömoni

Rastgele nodüller Rastgele, yaygın ve uniform dağılım Subplevral nodüller Nodüller genellikle keskin sınırlı

Rastgele nodüller Miliyer tüberküloz Mantar infeksiyonları Hematojen metastazlar Sarkoidoz

Rastgele nodüller Miliyer tüberküloz Mantar infeksiyonları Hematojen metastazlar Sarkoidoz

Sentrlobüler nodüller En periferdeki nodül plevradan 5-10 mm uzaklıkta Büyük boyutta olmadığı sürece plevra ile temas görülmez Nodüller eşit dağılım gösterir Keskin veya belirsiz sınırlı olabilir Sentrlobüler rozet şeklinde küçük nodüller izlenebilir Nodüller akciğerde yaygın veya yamalı yerleşebilir

Sentrlobüler nodüller En periferdeki nodül plevradan 5-10 mm uzaklıkta Büyük boyutta olmadığı sürece plevra ile temas görülmez Nodüller eşit dağılım gösterir Keskin veya belirsiz sınırlı olabilir Sentrlobüler rozet şeklinde küçük nodüller izlenebilir Nodüller akciğerde yaygın veya yamalı yerleşebilir

Sentrlobüler nodüller Tüberkülozun endobronşial yayılımı Bronkopnömoniye yol açan diğer nedenler Tümörün endobronşial yayılımı (bronkoalveolar karsinom) Aşırı duyarlılık pnömonitisi Organize pnömoni Silikozis ve kömür işçisi pnömokonyozu Histiositoz Vaskülit ve pulmoner ödem

Sentrlobüler tomurcuklanmış ağaç görünümü Dallara ayrılmış nodüller içeren opasiteler akciğer periferinde yer alır Sentrlobüler nodüller veya küme haline gelmiş küçük nodüller (rozet) izlenebilir

Sentrlobüler tomurcuklanmış ağaç görünümü Dallara ayrılmış nodüller içeren opasiteler akciğer periferinde yer alır Sentrlobüler nodüller veya küme haline gelmiş küçük nodüller (rozet) izlenebilir

Sentrlobüler tomurcuklanmış ağaç görünümü Tüberküloz, mikobakterium avium intrasellülare, bakteri ve mantar Bronşektazi ve kistik fibrozis sonucu infekte hava yolu hastalığı Astımda mukus tıkaçları, alerjik bronkopulmoner aspergillozis, veya endobronşial tümör yayılımı sonucu

Sentrlobüler tomurcuklanmış ağaç görünümü Tüberküloz, mikobakterium avium intrasellülare, bakteri ve mantar Bronşektazi ve kistik fibrozis sonucu infekte hava yolu hastalığı Astımda mukus tıkaçları, alerjik bronkopulmoner aspergillozis, veya endobronşial tümör yayılımı sonucu

Sentrlobüler tomurcuklanmış ağaç görünümü Tüberküloz, mikobakterium avium intrasellülare, bakteri ve mantar Bronşektazi ve kistik fibrozis sonucu infekte hava yolu hastalığı Astımda mukus tıkaçları, alerjik bronkopulmoner aspergillozis, veya endobronşial tümör yayılımı sonucu

Nodüllerin dağılımı: Tanısal algoritm Subplevral nodül ve fissürlerle ilişkili nodül yoksa nodüller sentrlobülerdir Nodüllerin sentrlobüler olduğu anlaşılırsa tomurcuklanmış ağaç görünümünün var olup olmadığına bakılır.

Nodüllerin dağılımı: Tanısal algoritm Subplevral nodül ve fissürlerle ilişkili nodül yoksa nodüller sentrlobülerdir Nodüllerin sentrlobüler olduğu anlaşılırsa tomurcuklanmış dal görünümünün var olup olmadığına bakılır.

Nodüllerin dağılımı: Tanısal algoritm Plevral ve fissürle ilişkili nodül varsa nodüller perilenfatik veya rastgele dağılım göstermektedir Nodüller yamalı bir dağılım göstermekte, özellikle peribronkovasküler ve septal kesimde yerleşmekte iseler perilenfatik dağılım düşünülür Yaygın ve tek şekilde ise rastgele dağılım göstermektedir

Artmış akciğer opasitesi Konsolidasyon Buzlu cam yoğunluğu

Konsolidasyon Akut Pnömoni Pulmoner ödem Pulmoner hemoraji Erişkin solunum zorluğu sendromu (ARDS)

Konsolidasyon Kronik Kronik eozinofilik pnömoni Organize pnömoni Olağan interstisyel pnömoni Nonspesifik interstisyel pnömoni (NSIP) Bronkoalveolar karsinom

Buzlu cam yoğunluğu Akut Pulmoner ödem Hemoraji Pnömoni (PCP, viral) Yaygın alveolar hasar Akut interstisyel pnömoni Aşırı duyarlılık pnömonitisi

Buzlu cam yoğunluğu Subakut veya kronik NSIP Deskuamatif interstisyel pnömoni (DIP) Aşırı duyarlılık pnömonitisi Alveolar proteinozis Sarkoidoz Lipoid pnömoni

Artmış akciğer opasitesi Arnavut kaldırımı (crazy paving)

Arnavut kaldırımı (crazy paving) Akut Pnömosistitis karinii pnömonisi Viral pnömoniler Ödem Hemoraji ARDS

Arnavut kaldırımı (crazy paving) Kronik Alveolar proteinozis

Azalmış akciğer opasitesi Amfizem Akciğer kistleri Mozaik perfüzyon Ekspiratuvar BT’de hava hapsi

Amfizem Sentrlobüler amfizem Panlobüler amfizem Paraseptal amfizem

Akciğer kistleri

Akciğer kistleri

Mozaik perfüzyon

Bronşiektazi

Bağışıklığı baskılanmış hastalarda YÇBT Febril nötropenik ve akciğer radyografileri normal hastaların % 60’ında YÇBT’de pnömoni saptanmakta Akciğer radyografisi ile karşılaştırıldığında YÇBT incelemesi 5 gün zaman kazandırmakta

Bağışıklığı baskılanmış hastalarda YÇBT Febril nötropenik ve akciğer radyografileri normal hastaların % 60’ında YÇBT’de pnömoni saptanmakta Akciğer radyografisi ile karşılaştırıldığında YÇBT incelemesi 5 gün zaman kazandırmakta

Bağışıklığı baskılanmış hastalarda YÇBT Ateş yüksekliği ısrarla devam eden hastalarda 5 gün ara ile YÇBT yapılmalı

Akut pulmoner emboli Vasküler değişiklikler

Akut pulmoner emboli Parankimal ve plevral değişiklikler

Akut pulmoner emboli Büyük pulmoner arterlerde TKBT-A’nin doğruluk oranı % 100 Ana ve segmental arterlerde TKBT-A’nin duyarlılığı ~ % 90, özgüllüğü > % 90 Subsegmental arterlerde TKBT-A ile duyarlılık ve özgüllük düşer (% 53-63). ÇKBT-A ile subsegmental arterlerde daha iyi sonuçlar alınması beklenmektedir BT-A’nin sintigrafiye göre duyarlılığı yüksek, özgüllüğü benzer sonuçlar verir

Akut pulmoner emboli BT-A’nin negatif prediktif değeri % 98 ve üzerindedir Bu veri BT-A’nin negatif pulmoner anjiografi veya normal perfüzyon sintigrafi bulgularına eş değer bulguları verdiğini göstermektedir MR-A’nin duyarlılığı % 75-100, özgüllüğü % 90’ı aşar

Kronik pulmoner emboli Damar duvarına yapışık, ekzantrik yerleşen, düzgün bazen nodüler kalınlaşma Damarda küçük çizgisel defektler veya ağ şeklinde defektler Mozaik perfüzyon

Kronik pulmoner emboli Damar duvarına yapışık, ekzantrik yerleşen, düzgün bazen nodüler kalınlaşma Damarda küçük çizgisel defektler veya ağ şeklinde defektler Mozaik perfüzyon

MR ile akciğerde perfüzyon ve ventilasyon görüntüleme Pulmoner perfüzyon defektleri ortaya konabilmekte Ventilasyon görüntülemede hiperpolarize noble gazları veya moleküler oksijen kullanılır

Aort hastalıkları Diseksiyon, intramural hematom, anevrizma rüptürü, penetre ülser, akut travmatik hasar gibi akut gelişen hastalıklarda ÇKBT Stabil hastalarda MR