EĞİTİM - 1 (Niçin Eğitim) Hazırlayan Hüsnü Çeşmeci Eylül 2009

Nüfusunun yarıdan fazlası genç olan bir ülkede yaşıyoruz. Bu gençliği eğitebilirsek geleceğimiz kurtulacak; aksi halde, elimizde patlamaya hazır bomba olarak kalacak… Birinci Bölüm’ünü burada sunduğumuz “EĞİTİM” isimli konumuz üç bölüm halinde takdim edilecektir. Faydalı olur temennisiyle… NİÇİN BU KONU SEÇİLDİ? 1. BÖLÜM: Niçin Eğitim?

ÖRNEK A.B.D. A.B. DÜNYADA ÜÇ FARKLI UYGULAMA ABD’de bir grup insanın üretimi, toplumun tüketimine yetiyor. ABD’de 20-25 üniversite var ki BİLİM ELİTİ üretiyor ve dünyanın hiçbir ülkesi onların ürettiklerine yetişemiyor. Diğer üniversitelerin çoğunluğu vasat. A.B.D. Üniversite öncesi eğitim ise dökülüyor. Avrupa, becerikli insan yetiştiriyor. Avrupa’nın kendi BİLİM ELİTLERİ, ABD ile yarışamıyor. Yani Avrupa, ABD kadar bilgi üretemiyor. A.B. Üniversitelerin çoğunluğu vasat. Herkesin “işini iyi yapması” yönünde başarılı eğitim veriliyor. Az gelişmiş ülkeler, hiç bir şey üretmiyor, sadece tüketiyor. BİLİM ELİTİ yerine SAHTE AYDIN üretiyor. Bu sınıf da kapasitesi olmadığından üretemiyor. AZ GELİŞMİŞ ÜLKELER Üniversitelerin çoğunluğu vasatın altında. Üniversite öncesi eğitim tümden dökülüyor.

YANSIMA BU ÜÇ SİSTEMİN TOPLUMA YANSIMASI A.B. AZ GELİŞMİŞ ÜLKELER A.B.D. ● Elit 2 - 3 milyon kişi bilgi /teknoloji üretiyor. ● Kalan nüfusun çoğunluğu kara cahil. Onlar üretilenin getirisini “pop ve top” peşinde koşarak tüketiyor. ● Elitleri ABD kadar olmasa da bilgi/ teknoloji üretmeye çalışıyor. ● Adil paylaşım için “Sosyal Devlet”, toplu kalkınma için “Herkesin Eğitimi” anlayışı gelişiyor. ● Elit sınıfı; bilgi ve teknoloji değil, ideoloji üretiyor; çoğunlukla birilerine uşaklık yapıyor. ● Kalan nüfus seyrediyor. Önüne konulanla yetiniyor. BİZDE DURUM NEDİR? RAKAMLAR, DÜNYA SIRALAMASINDA OLMAMIZ GEREKEN YERDEN DAHA AŞAĞIDA OLDUĞUMUZU GÖSTERİYOR. ÇÖZÜM Üçüncü Bölüm’de grafik olarak anlatılacaktır. Eğitimde; “DEĞİRMEN SİSTEMİ” yerine, “İMBİK SİSTEMİ” ne geçiştir.

KONUMUZ İNSAN Konumuz İNSAN EĞİTİMİ olduğuna göre, önce İNSANI TANIYALIM İNSANI TANIMLAMAK KAPİTALİST TANIM MATERYALİST TANIM İSLÂM’IN TANIMI İslâm; insanı, “yaratılmışların en üstünü / şereflisi” olarak tanımlar. (Kaynak: Kur’ân ve Sünnet) Kapitalist kültür insanı; “düşünen bir hayvan” olarak tanımlar. (Kaynak: Darwin Teorisi) Materyalist kültür insanı; “üreten makine” olarak tanımlar. (Kaynak: Marksist Teori) İnsanı tanımadan, kendi değer ölçülerimize göre tanımlamadan, kendi dinamiklerimize uygun eğitmeden, düzlüğe çıkamayız.

İHTİYAÇLAR Fizyolojik besinini alamayan insan ölür… İNSANIN TEMEL İHTİYAÇLARI Fizyolojik besinini alamayan insan ölür… İnsan için; yemek, su, hava hayati değer taşır… Seksolojik tatmin olmayan insan sapıklaşır… İnsan, karşı cinse muhtaçtır… Evlilik bir ihtiyaçtır… Ekonomik tatmin olmayan insan köleleşir… İnsan, maddi ihtiyaçlarını karşılayabilmek için “iş bulup” çalışmaya muhtaçtır… Manevi besinini alamayan insan hayvanlaşır… İnsan, inanmaya muhtaçtır. Dine inanmazsa, dinsizliğe inanır… İHTİYAÇLARIN MEŞRU YOLDAN GİDERİLMESİ İÇİN EĞİTİM ŞARTTIR.

İNSANDA BULUNMASI GEREKEN TEMEL ÖZELLİKLER İnsan, inançları varsa insandır. Kendine ve topluma faydalı olma duygusu olmayanın hayvandan ne farkı var? O sadece yaşar ve ölür… İNANÇ SAHİBİ OLMAK İnsanın kendine ve çevresine faydalı olabilmesinin yolu; eğitilmiş beyin ve eğitilmiş bedenden geçer. İnsan, eğitim almayı önemsemelidir... EĞİTİMİ TALEP ETMEK İnanan insan güçlüdür, öz güven sahibidir. O, ilkelerini hayata geçirmek için gayret gösterir; takdirin Allah’a ait olduğunu bilir… KENDİNE GÜVENMEK İnsan diğer insanlara güven verebilendir. O, ilişkilerinde doğru diyalog kurar. Diyaloğun, değişimin ve gelişimin ön şartı olduğunu bilir… GÜVEN VERMEK İnsan, hasetliğin toplum için bir virüs olduğunu bilendir. O, insanı sevmekten (en azından saygıdan) vazgeçmez… SEVEBİLMEK İnsan, doğru olduğuna inandığı bilgi ve fikirleri hayata geçirendir. Bunu yapmazsa, kişiliğinin zamanla zarar göreceğini bilendir… AKSİYON SAHİBİ OLMAK İnsan, kendine verilen sorumluluğun idrakinde olandır. O, nefsinin zaaflarını yenerek bunu başaracağını bilir… SORUMLULUĞU BİLMEK Ve diğer özellikler...

İnsanın bedeni karar verici değildir. Beden NEFİS veya RUH tarafından RUH ve NEFİS İnsanın bedeni karar verici değildir. Beden NEFİS veya RUH tarafından yönetilen bir araçtır. İnsanı Nefsi Yönetirse NEGATİF ÖZELLİK Nefsin olumsuz istekleri beden tarafından yerine getirilir. SONUÇ: İnsan hayvandan daha aşağı bir canlıya dönüşebilir. İnsanı Ruhu Yönetirse POZİTİF ÖZELLİK Ruhun olumlu istekleri beden tarafından yerine getirilir. SONUÇ: İnsan melekten daha yukarı dereceye çıkabilir. Ruhun bedeni yönetebilmesi için eğitilmesi gerekir.

İNSAN RUHU DA TERBİYE EDİLMELİDİR. NİÇİN EĞİTİM? EĞİTİM - ÖĞRETİM ● Yüce Allah (cc), yarattığı insanın “kurallı bir hayat” yaşayarak ahirete hazırlanmasını istemiştir. Bunun için de insanı (diğer hiçbir yaratığına vermediği) üstün değerlerle donatmıştır. ● Akıl bunlardan sadece biridir. Akıl, insanı diğer canlılardan üstün kılmakla beraber; “insan - yaratıcı; insan - insan ve insan - doğa” ilişkilerini tanzim etmekte yetersiz kalır. İnsan, “kuralsız akıla” bırakılamayacak kadar önemli bir canlıdır. ● İnsanı hayvanlardan ayıran özelliklerin başında; insanın günlük hayatında “insani değerlere bağlı” (din, ahlâk ve hukuk kaynaklı değerlere bağlı) yaşaması gelir. Onun hakiki insan olmasının ölçüleri budur.Çizgi dışına çıkanların “hayvana benzetilmesi” bu sebepledir. Eğitilmiş insan, insandır… ● İnsanın “vücut yapısı” (genetik özellikleri) anne karnındaki döllenme ile başlar ve ölümüne kadar da değişmeden aynı kalır. İnsanın “ruh yapısı” ise; içinde bulunduğu çevrenin kültürüne, aldığı bilgiye, inanç sistemine bağlı olarak değişir. İnsan, nefse ve şeytana bırakılmamalı, eğitilmelidir. İNSAN RUHU DA TERBİYE EDİLMELİDİR.

NİÇİN ÖĞRETİM  Yüce Allah, yarattığı insanın üstün yanlarını ve zaaflarını bilir.  O, insanın “dünya hayatında” nelerle karşılaşacağını, nerelerde sapabileceğini en iyi bilendir.  O, kulunu sever ve hata yapmasını istemez.  O, insanlığa “yol haritası” çizmiş ve peygamberlerini onlara “rehber / öğretmen” yapmıştır. İNSANA DÜŞEN, TEKLİF EDİLEN BU “EĞİTİME” TALİP OLMAKTIR. Yüce Allah, insana (diğer hiçbir görünür yarattığına vermediği) üstün özelliklere sahip “vücut yapısı” vermiştir. ● İnsan; dik durur, oturur, yatar, yürür, koşar, zıplar, başını çevirir, belini her yönde eğer, dizlerini kırar, görür, koklar, duyar, tat alır, dokunarak hisseder, su üstünde yüzer, su altında belirli miktarda kalır, bilhassa el parmakları her hareketi yapar vs. ● İnsana ait özelliklerin bir kısmı diğer canlılarda da vardır. Ancak; hepsinin birden bulunduğu bir örnek yoktur. Bu sebeple insan vücudu diğer canlılardan daha üstündür. ● Akla şu soru gelebilir; kuş uçar, insan uçamaz; balık su içinde devamlı kalabilir, insan kalamaz vb. örneklerle insanın diğer canlılara göre zaafları sıralanabilir. Cevap verelim; insan eksik yönlerini “aklı”nı ve “bedeni”ni kullanarak giderir. Uçak yapar uçar, denizaltı yapar su altında kalır… ÖĞRETİM, İNSAN BEDENİN BECERİSİNİ ARTIRMAKTIR.

EĞİTİM - ÖĞRETİM TALİM ve TERBİYE İNSAN BU İKİ BACAK ÜSTÜNDE YÜKSELİR. EĞİTİM (Terbiye) ÖĞRETİM (Talim) Eğitim; kişiyi aklı, duyguları ve davranışlarıyla bir bütün olarak ele alıp, ahlâki gelişimini sağlayan (planlı / programlı) çalışma sürecidir. Öğretim; insanın kendini, toplumu ve doğayı bilmesini / öğrenmesini sağlayan (planlı / programlı) çalışma sürecidir. Terbiye, insanı hamlıktan çıkarıp pişme kıvamına getirmektir. Öğretim, bilgi edinme ve onu beceri haline dönüştürmektir. İNSAN BU İKİ BACAK ÜSTÜNDE YÜKSELİR. Herkesin kuvvetli ve zayıf yanları vardır. “Talim ve Terbiye” kişinin zayıf yanlarını güçlendirir, üstün yanlarından “katma değer” üretir. EĞİTİM - ÖĞRETİM'LE İLGİLİ BAZI TERİMLER TANIM GAYE HEDEF EĞİTİM - ÖĞRETİM METOT STRATEJİ GÖREV YETKİ SORUMLULUK Ve diğerleri...

STRATEJİ BELİRLENEMEZ. STRATEJİ BELİRLENMEDEN TAKTİK GELİŞTİRİLEMEZ. STRATEJİ ve TAKTİK EĞİTİM ÖĞRETİM Kişinin; bedeni, ruhi, ahlâki ve ilmi gelişimini sağlamak; bunları doğru yapabilmek için “iç disiplin” kazanmak; bunun bilgi ve tecrübesine ulaşmak… ● Doğru düşünme / karar verme yeteneği kazanmak. ● Katma değer üreterek kendine ve insanlığa faydalı olmayı, doğadan doğru faydalanmayı temin edecek ahlâki olgunluğa ulaşmak. ● Doğru tavır, pozitif tutum ve inanç kazanmak. Kişinin; kendini, toplumu ve doğayı tanıyarak hayatında denge kurması; kendisi, çevresi ve doğayla barışık yaşamasını sağlayacak bilgi ve tecrübeye ulaşmak… ● Kendine ve çevredekilere faydalı olmak. ● Nefsinden ve toplumdan gelebilecek zararlardan korunma becerisi edinmek. ● Doğanın kanunlarını keşfedip, onu “koruyarak” faydalanmak, ondan “korunarak” yaşamak. Not: Bundan sonra “eğitim” sözcüğünü, her ikisini kapsayan anlamda kullanacağız. Hayatımızın “insani bir amacı” varsa, insanız. O amaç ki; bizi eğitir, bize ürettirir ve bize paylaşmayı öğretir. İnsani bir amacı olmayanın “iç güdüleriyle hareket eden hayvandan” bir farkı kalmaz. O, insanlığa en vahşi hayvandan daha zararlı olabilir. EĞİTİMDE NE VERİLECEK? AMAÇ BELİRLENMEDEN STRATEJİ BELİRLENEMEZ. BUNLAR BELİRLENMEDEN YOLA ÇIKILMAMALI EĞİTİMDE HEDEFE NE KONULACAK? STRATEJİ BELİRLENMEDEN TAKTİK GELİŞTİRİLEMEZ.

GAYE GÖREV YETKİ SORUMLULUK HEDEF EĞİTİMİN; GAYESİ / HEDEFLERİ Üstlendiği görevi doğru yapan, yetkileri gerektiği gibi kullanan, sorumluluğunun bilincinde, her günü bir önceki güne göre gelişmiş, birey yetiştirmek… HEDEF ● İrade ve özgüven sahibi “hür bireyler” yetiştirmek. Böyle bireylerden oluşmuş “uyumlu toplumu” oluşturmak. ● İnsana üretici bilgi ve beceriyi kazandırmak, eskimiş bilgilerin terk edilebilmesi için “sürekli eğitim” ihtiyacını hissettirmek. ● Piyasanın talep edeceği elemanı “hemen eğitecek” esnekliğe sahip olmak “kaliteli fikir” ve “kaliteli emek” üreterek bilim ve teknolojide gelişme sağlamak. ● Uluslararası rekabette kendine güvenecek nesil yetiştirmek. Ve diğer hedef ilkeler... EĞİTİMDE GÖREV YETKİ SORUMLULUK “Eğitimin Gayesi” doğrultusunda; yapılması gereken faaliyetleri yapmak, yetki kullanmak ve sorumluluk taşımaktır. Görev tarifi ile belirlenen eğitim faaliyetinin yapılabilmesine imkan sağlayan hak ve gücü kullanmaktır. Görev ifasında ve yetki kullanımında; hukuki, ahlâki ve vicdani bilinçle hareket etmek ve bunların sonuçlarını kabullenmektir. Görev yapılır Yetki kullanılır Sorumluluk taşınır

doğru hedeflere (en kısa ve ekonomik yoldan) ulaşmaktır. İLKELER… EĞİTİM STRATEJİSİ STRATEJİDE GAYE: Kişiyi (eğitim adına düşmanlık ve istismarcılık yapacaklardan) korumak; eğitim için gerekli dinamizmi geliştirerek, tekamülün önünü açmak; doğru hedeflere (en kısa ve ekonomik yoldan) ulaşmaktır. İzlenecek Yol... ● Eğitimde hedef tespit edilmeli ve hedeften sapılmamalı. ● Eğitim en kısa sürede, en ekonomik, en verimli yapılmalı. ● Eğitimde gereksiz bilgi yerine, bilimsel araştırma esas alınmalı… Kabiliyetler öne çıkarılmalı, mükâfat ve ceza sistemi dengeli kullanılmalı. ● Eğitimde usûl (metodoloji) iyi tespit edilmeli, kamuoyu talepleri dikkate alınmalı. ● Eğitim sadece yerel / ulusal değil, evrensel değerleri de dikkate almalı. ● Eğitime uygun fiziki şartlar ve hedefe uygun kadro sağlanmalı. Ve diğer ilkeler... EĞİTİMİN METODLARI ● Bilginin nasıl edinileceğinin ve nerelerde nasıl kullanılacağının öğretilmesi. ● “yorumlamak” ve “değerlendirmek” (analiz/sentez) becerisinin verilmesi. ● Gelişmeyi önleyen “ölçme sistemleri”nin terk edilmesi. ● İlişkilerde öğrenciyi “köle görme” mantığının terk edilmesi. ● Esnek disiplin uygulamasının yapılması. ● Ergenlik çağı çocuğu üzerinde özel teknikler uygulanması. ● Çocuk üzerindeki etkisi dikkate alınarak, ailenin de eğitilmesi Ve diğer ilkeler...

EĞİTİMDE KAMUOYU ● Toplum, her katmanın eğitilmesiyle refahının artacağına inandırılmalıdır… Ve her katmanın katılımı sağlanmalıdır. ● Toplum, değişik inançlara mensup bireylerden oluşur. Bu sebeple; eğitim, ideolojilere hizmetten arındırılmalıdır. Hangi inanca mensup olursa olsun, birey dışlanmamalı ve gerekli katma değerleri üretmeye sevk edilmelidir. ● Toplum, bireylerin sübjektif değerlerde “farklılaşmasından” objektif değerlerde “aynılaşmasından” kazanımlarının artacağına inandırılmalıdır. Birey, eğitim almaya teşvik edilmelidir. ● Toplum, milli ekonomiden eğitime daha çok payın ayrılması için ikna edilmelidir. BİTİRİRKEN EĞİTİMDE BAŞARILI OLABİLMEK İÇİN KAMUOYU DESTEĞİ ŞARTTIR. NOT: İkinci Bölüm’de “ÇOCUK EĞİTİMİ” adı altında önerilerimiz sunulmaktadır…

Faydalandıklarıma teşekkürlerimle... Her şeyin görevini doğru yaptığı dünyada İnsanın da görevini doğru yapması beklentisiyle Sağlık ve mutluluklar dilerim. Faydalandıklarıma teşekkürlerimle... Hüsnü Çeşmeci Eylül 2009