BOTANİK BAHÇESİ NEDİR? Botanik bahçeleri dünyanın birçok yerinde rastlanan, özel olarak kurulmuş ve canlı bitki örneklerinin topluca sergilendiği yerlerdir. Bağımsız enstitü, devlet, üniversite ya da bilimsel araştırma organizasyonlarına bağlıdır. Botanik bahçeleri yaşayan koleksiyonlardır.

Tam Donanımlı Bir Botanik Bahçesi Nasıl Olur? Bitkilerin botanik isimleriyle etiketlenmiş olması gerekir .( Binomial adlandırılmış olmalı) Özel bitki koleksiyonları (kaktüs, sukkulent bitkiler gibi) Şifalı ot bahçeleri bulundurmalı. Herbaryum odaları içermeli. Sera yapılan özel alanları kapsamalı (Tropikal bitkiler gibi özel koleksiyonlardan alpin ve diğer egzotik bitkiler için) Ziyaretçiler için bahçe turları; eğitsel gösteriler, sanat sergileri, kütüphane, açık hava tiyatro ve müzik performans ve diğer eğlencelerin sunulduğu alanlar olmalı.(Parasal fon karşılamak amacıyla) Her botanik bahçesi ; personeline, yerine, genişliğine, elde olan kaynak ve fonlara ayrıca zamanın gücüne göre gelişir.

Botanik Bahçelerinin Kurulma Amacı nedir? Temel dökümanların asıl amacı; yaşayan bitkilerin bilimsel olarak araştırılması, korunması , sergilenmesi ve eğitimidir. Bilimsel yönetim altında eğitim ve araştırma amaçlı olmalı , kütüphane, laboratuvar ve müzeleri olmalı. Sera test alanı, herbaryum ve diğer departmanlardan oluşmalı, asıl amacı bilimsel olarak bitki büyüme ve ekspresyonun temel modlarını oluşturmak olmalı. Genetik varyasyonu conserve ve preserve edebilmek için; ex situ coservation tohumların kurutulmasını ve düşük sıcaklıklarda saklanmasını, doku kültürünü, var olan bitkilerin bahçecilik, tarihsel ve bilimsel ilgilerini kapsamalı. Ya da doğal vegetasyon alanlarının preservını ve yönetilmesini sağlayan koleksiyonlar elde tutuluyor, kültüre alınıyor ve orjinal habitata reintroductıon.(yeniden tanıştırılıyor)

Neden Bitkileri Korumalıyız? Botanikçiler 400 bin tane bitki türü bulmuştur. 34 bin tanesi hala var 20. yy’ın sonunda 200’ü ortadan kalkmış 600-700’ü tehlikede .(Artan insan populasyonu, agaçlandırmanın azalmasıyla habitatta kayıp, istilacı türlerin yayılması, ziraatsal atık gibi nedenlerden) Koruma altına alınmazsa birçok tür ortadan kalkacak.Consevation(yönetme) preservation (yönetme stratejisi) yaşlı bitkilerin korunması ,avlanmayı yeni nesil için daha iyi hale getirmekte.

BOTANİK BAHÇELERİNİN TARİHİ 16 yy Modern botanik bahçelerinin orjini Avrupa Ortaçağ Medikal bahçelerdir. Fizik bahçeleri olarak tanınır. 17. yy Medikal bitkilere yeni bitkilerde eklenmiş, Avrupa dışında da gelişmiş mesela; Asya’da Caralous Linnaeus yakın doğudan bazı bitkiler, Türkiye’den soğanlı bitkiler toplamış ; Hollanda lalesini soğan endüstrisine getirmiş. İlk tropik bahçe 1735’de pample now.

18.yy (KOLONİAL BAHCELER) İsimlendirme ve sınıflandırma sistemleri botanistler tarafından herbaryum ve üniversite bahçelerinde yapılmıştır. Bu sistemler düzen yatakları olarak da bilinir. Avrupa emperyalizminin yükselişiyle birlikte botanik bahçelerde tropik ve ekonomik bitkiler de geliştirilmiş , Kew Londra yani eyalet botanik bahçesi kurulmuştur. 18.yy deniz ticaretiyle birlikte uzak ülkelerden daha fazla bitki getirilmiş . Nurseries (fidanlıklar) ve orangeries (limonluk,seralar) gibi yeni binalarla bitkiler soğukta ısıtma olmadan korunmuştur. (Conservatory) 18 yy’ da Güney Afrika Burnu’nda ericas gernıum pelargonıum prtoesııs bitkileri alınmış. Kew botanik bahçeleri önce fizik bahçeleri olarak kurulmuş İlk şifacı philip miller. Cambridge botanik bahçesi

20.yy 19. yy’da kurulmuş bilimsel programlar tarafından bitkiler etiketlenmiş, Bitki koleksiyonları yapılmış. Dünyanın heryerindeki bahçelerden koleksiyon yapma politikası var. Genel bahçe birlikleri kurulmuş.(SPECİALİST GARDEN) Yıllar sonra botanik bahçeleri kültürel ve bilimsel organizasyon haline gelmiş.(botanik ve bahçecilikten sorumlu)

20. yy’ın 2. yarısında sofistike eğitim ziyaretçi hizmetleri başlamış ve botanik bahçeleri evrim ,ekoloji ,taksonomi açısından önem taşımış. İlgi çekici çiçek yatakları bulunmaktaymış. Her yerden bitkiler (bambu, rosa gibi tropikal bıtkıler, alpin bitkiler özel seralar)toplanmış. Geleneksel bitki bahçeleri dışında medikal bahçeler olarak kullanıma başlamış.

SANCTUARY GARDEN (koruma bahçeleri) Son günlerde botanik bahçeleri karışık bir kökenden gelir. 21.yy’da halkı,çevreyle bilgilendirme açısından önemli hale gelmiş bitki koruma ve süreklilik.

1. Brooklyn Botanik Bahçesi, Brooklyn, New York 1910 senesinde kurulan 52 dönümlük arazide 12 bin çeşit bitki var. İçinde Steinhardt Serası, Shakespeare bahçesi, C. V. Starr Bonsai müzesi gibi bölümler var. Botanik bahçesi 2006 yılında dünyanın en büyük, en ender rastlanan çiçeği Sumatran Amorphophallus titanium' un çiçek açması sonucu 2006 yılında dünya çapında bir üne sahip oldu. http://www.bbg.org/

2. Kirstenbosch Milli Botanik Bahçesi, Batı Cape, Güney Afrika 89 dönümlük Cape Town Botanik bahçesi estetik ve tarihi açıdan ilgi çekici. 1913’te oluşturulan bahçe dünyada ilk defa yerel bitki türlerini korumak için kurulan botanik bahçesi olma sıfatını elinde tutuyor. Bahçede bulunan ender bulunan çiçeklerden birinin adı; “Madela’nın altını”.

3. Kyoto Botanik Bahçesi Yaklaşık 5 dönümlük bu bahçe 1994 yılında UNESCO’nun “Dünya Mirasları” listesinde yerini aldı. Buddha Amida’ya övgü için yapılmış olan 11. yüzyıldan kalma bir Buddha Amida tapınağı, köprüler ve Çin- Japon köşkleriyle dolu park Japonya'da kalan 5 cennet parkından biri. Bahçe bonzailer, küçük japon köprüleriyle ilgi çekiyor. http://www.japan-guide.com/

4. Montreal Botanik Bahçesi 1931’de kurulan 185 dönümlük arazide özellikle Quebec iklimine uygun kış bitkilerinin yanında kapalı seralarda yaşayan birçok bitki türü var. Quebec kışına uyumlu hale getirilmiş. Açık alanda 7.000, kapalı alanda ise 160.000 çeşit canlı ve bitki yaşıyor. 'Monarch Butterfly' parkta yaşayan canlılar arasında en beğenileni. Ayrıca First Nations Garden'daki geleneksel tarzdaki mısır, fasulye, ayçiçeği ve tütün yetiştiriciliği de ilgi çeken diğer bir alan. http://www2.ville.montreal.qc.ca/jardin/jardin.htm

5. Reid Sarayı Baron William Reid’in 1891 yılında, Orient Express yolculuğunun ardından kurduğu bahçede Atlas okyanusunun öte yanından bitkiler var. Bugünlerde aynı zamanda otel olarak kullanılan şatonun etrafını çeviren 10 dönüm bahçe var. Burası aynı zamanda the Garden of the Atlantic olarak da biliniyor. Atlantik Okyanusu'na bakan bir uçurumda olan otelin etrafı yarı tropikal bahçelerle çevrili. Brezilya, Çin, Avustralya ve Japonya'dan getirilen çiçekli ağaçlarla ve tahta banklarla dolu bahçede, mimoza, morsalkım ve begonvil gibi pek çok çiçek türü bulunuyor.

6. Giverny Botanik Bahçesi Claude Monet’in empresyonist tablolarının (Monet'nin su zambaklarını )kaynağı olan bahçe sanatçının yaşadığı, resim yaptığı ve bahçe ile ilgilendiği 1880'de kurulan bahçe, ressamın yaşadığı evi de içinde barındırıyor. Burası Monet'nin etkilendiği Japon çiçekleriyle dolu muhteşem bir bahçe. 3 dönümlük arazi üzerine kurulmuş.

7. Seychelles Botanik Bahçesi 15 dönümlük 107 yıllık bahçe palmiyeler ve hindistan cevizi ağaçları bakımından zengin. Tropikal çiçekler açısından sonsuz zengin olması bir başka özelliği. Lahana palmiyeleri, yürüyen palmiyeler, Latanier Hauban palmiyeleri ve yüzlerce çeşit tropik çiçeğin bulunduğu park dağların eteklerine kurulmuş. http://www.seychelles.travel/en/home/index.php

8. Biltmore Estate George Washinton Vanderbilt’in döneminin en iyi mimarlarından birini tutup yaptırmasıyla oluşan ev ve bahçenin yaklaşık bir yüzyıllık geçmişi var. Bahçe 8bin dönüm. İtalyan bahçesi, bir gül bahçesi ve İngiliz duvarlı bir bahçe ve eve ait Azalea Garden'da 1.000 çeşit bitki yetişiyor. Arazi içinde 250 odalı tarihi kale de var. http://www.biltmore.com/

9. Tohono Chul Park Tohono hoş kokulu ve estetik rangarenk çiçekleri kadar farmakolojide kullanılan özel bitkileriyle de ünlü. 49 dönümlük bahçede nesli tükenmekte olan ağaçlar var.Hummingbird bahçelerinden çiçek çöllerine kadar pek çok farklı seçenek içeriyor. .http://www.tohonochulpark.org/

10. Andromeda Botanik Bahçesi, Barbados Bu 6 dönümlük harika bahçe karayiplerin sahip olduğu doğal güzelliklerin bir örneği. 1954'te kurulan bahçede göletler ve şelaleler var. Andromeda'da zencefil, begonvil ve emegübeci gibi tanıdık isimlerin yanında kaktüs formunda süprizlerle de karşılaşabilirsiniz. http://www.barbados.org/androm.htm

Edinburgh Kraliyet Botanik Bahçesi

Montreal KANADA

Tohono chul

Cambridge İNGİLTERE

Ege TÜRKİYE

Kew LONDON

Melbourne AVUSTRALYA