KIZAMIK AŞI GÜNLERİ (KAG) PLANLAMASI

Bu oturumda şunları öğrenmiş olacağız; KAG’ne hazırlık aşamasında neler yapılmalıdır? Komiteler ve görevleri nelerdir? Mikroplanlama nasıl yapılır? Özel gruplara yönelik stratejiler nelerdir?

Planlama Amaçların belirlenmesi, Aktivitelerin ve bu aktivitelerin birbirleriyle olan öncelik ilişkilerinin belirlenmesi Kaynak gereksinimlerinin ve maliyetin çıkarılması Aktivite zamanlarının belirlenmesi Organizasyon

Amacı: Kızamığa duyarlı hedef nüfus arasında yaygın aşılama ile kısa sürede yüksek bağışıklık düzeyine ulaşılarak yerli kızamık virüsü geçişini durdurmaktır. Hedefi: Kızamık Aşı Günleri sırasında hedef nüfusta aşılanmamış çocuk bırakmamak. Hedef Nüfus: Okul öncesi çocuklar (9 ay-5 yaş), ilköğretim birinci sınıf öğrencileri ve 6-14 yaş grubundan okul çağında olup da okula devam etmeyen çocuklar (2003 yılı Okul Aşı Günlerinde aşılanamayan çocuklar) Zamanı: ? KIZAMIK AŞI GÜNLERİ

1.ADIM: Yönetim koordinasyonu ve bilgilendirme 2.ADIM: Eğitim faaliyetleri 3.ADIM: İlçe ve sağlık ocağı bazında bölgenin özelliklerinin tanımlanması 4.ADIM: İl, ilçe, sağlık ocağı düzeyinde kaynakların tespit edilmesi 5.ADIM: Lojistik malzeme dağıtımının yapılması 6.ADIM: Mevcut kaynaklar değerlendirilerek, ulaşılmadık yerleşim birimi kalmayacak şekilde planlama yapılması Başarılı bir KAG için planlama esasları

1.ADIM: Yönetim koordinasyonu sağlayın ve bilgilendirin u Sağlık müdürlüğünde bilgilendirme toplantısı düzenleyin, u İl yöneticilerine bilgilendirme toplantısı düzenleyin u İl aktivite sorumlusunu belirleyin, u İlçe sorumlularını belirleyin, u İl denetim ve eğitim ekiplerini oluşturun, u Sağlık ocağı düzeyinde sorumluları belirleyin, u İl ve ilçe koordinasyon komitelerini oluşturun, u İl ve ilçe sosyal mobilizasyon komitelerini oluşturun, u İl teknik komitesini (Bilimsel Destek Komitesi) oluşturun.

İl ve İlçe Koordinasyon Komitelerinin Görevleri  KAG’nin idaresi (personelin ve kaynakların yönetimi, iletişimin sağlanması vs.)  Lojistik ihtiyaçların tam ve zamanında sağlanması  Denetim ekiplerinin oluşturulması ve eğitimi  Eğitim (personel eğitimi, vs.)

İl Koordinasyon Komitesi  Bulaşıcı Hastalıklar Şubesinden sorumlu Sağlık Müdür Yardımcısı  Bulaşıcı Hastalıklar Şube Müdürü  İdari ve Mali İşler Şube Müdürü  Personel Şube Müdürü  İlköğretimden sorumlu Milli Eğitim Müdür Yardımcısı’ndan oluşabilir.

İlçe Koordinasyon Komitesi Sağlık Grup Başkanı İlçenin durumuna göre sağlık ocakları hekimleri İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nde ilköğretimden sorumlu kişilerden oluşabilir.

Teknik Komite (Bilimsel Destek Komitesi) KAG’ne teknik ve bilimsel destek sağlamak için öğretim üyelerinden ve uzmanlardan oluşan komitedir. (Enfeksiyon hastalıkları, pediatri, halk sağlığı dallarından vs.) Ulusal ve il düzeyinde kurulmalıdır.

İl ve İlçe Sosyal Mobilizasyon Komitelerinin Görevleri: Liderleri, ünlü kişileri, yardımda bulunan kişi ve kuruluşları, özel sektörü KAG’ne destek sağlamak üzere seferber etmek Toplumu, KAG’nin planlaması ve uygulanması aşamalarına katılımlarını sağlamak üzere seferber etmek Basın yayın yoluyla KAG’nin desteklenmesini sağlamak Promosyon materyallerinin geliştirilmesi ve dağıtılmasını sağlamak Açılış törenini hazırlamak

İl Sosyal Mobilizasyon Komitesi Sağlık Müdür Yardımcısı, Eğitim Şube Müdürü, Sivil toplum örgütlerinin temsilcileri, Basın mensupları (gazeteciler cemiyeti başkanı vs.), İlgili sektörlerin il teşkilatlarından kişilerden (İçişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Çalışma Bakanlığı, Valilik Basın ve Halkla İlişkiler Bürosu gibi) oluşabilir.

İlçe Sosyal Mobilizasyon Komitesi İlçede görevli hekimler Sivil toplum örgütlerinden temsilciler Basın mensupları İlgili sektörlerin ilçe teşkilatlarından kişilerden oluşabilir.

2.ADIM: EĞİTİM FAALİYETLERİ İlçe sorumluları ile il denetim ve eğitim ekiplerinin eğitimi İl eğitim ekibinin ilçe düzeyinde personeli eğitmesi İlçe düzeyinde kaymakamların, belediye başkanlarının, kurum amirlerinin, öğretmenlerin, muhtarların, imamların ve toplum liderlerinin bilgilendirilmesi

3.ADIM: BÖLGENİN ÖZELLİKLERİN TANIMLANMASI Toplam nüfus tespiti Hedef nüfus (9-11 ay, 1-5 yaş, 6-14 yaş grupları, ilköğretim 1.sınıf) tespiti Sağlık ocakları ve sağlık evlerinin kendilerine bağlı yerleşim birimlerine uzaklıkları ve yol durumlarının çıkarılması, krokilerin temini Ocak bölgelerinin coğrafik ve mevsimsel özelliklerinin tespit edilmesi, yüksek riskli yerlerin belirlenmesi Okul çağında olup okula devam etmeyen hedef nüfusun tespiti (Okul çağı toplam nüfus- OAG’de aşılanan toplam çocuk sayısı)

6-14 yaş grubunda hedef nüfus tespiti 6-14 yaş grubunda olup da okula devam etmeyen çocukların sayısının yaklaşık olarak tahmini için: 2003 yılında uygulanan okul aşı günlerinde her bir sınıfta ulaşılan sayılarla tek bir yaş kohortu için tahmin edilen nüfus karşılaştırılabilir.  Örneğin bir sağlık ocağı bölgesinde 2003 yılı Okul Aşı Günleri sırasında 1. sınıflarda 250 çocuk aşılanmış ve bu ocak bölgesinin tek bir yaş kohortu 285 ise, bu ocak bölgesinde yaklaşık 35 çocuğun okul çağında olduğu halde okula devam etmediği tahmin edilebilir. Bu hesaplama her sınıf için tek tek yapılarak okula devam etmeyen çocukların yaklaşık sayısı saptanabilir. Aynı hesaplama il ve ilçe düzeyinde de yapılmalıdır.

Bazı bölgelerde 2003 yılı Okul Aşı Günleri sırasında aşılanan çocuk sayısı, bölge dışından gelen çocukları da içerebileceğinden, hedef nüfustan fazla olabilir. Bu durumda bölgede yine de okul çağında olup da okula devam etmeyen çocuklar bulunmalı ve bu çocuklar ev ev dolaşılarak aşılanmalıdır

öğretim yılı okul aşılarından ilköğretim 1. sınıf kızamık aşılaması da aynı dönemde yapılacağından hedef nüfus hesaplamasına katılmalıdır.

4.ADIM: KAYNAKLARIN TESPİT EDİLMESİ Personel sayısı, niteliği ve dağılımı Araç sayısı, dağılımı ve niteliği Akaryakıt durumu Soğuk zincir malzemelerinin sayısı, dağılımı ve niteliği Aşı, enjektör ve enjektör güvenli atık kutusu durumu Kayıt ve bildirim formları

5.ADIM: LOJİSTİK MALZEME DAĞITIMININ YAPILMASI Araç ve akaryakıt dağılımını yapılması Soğuk zincir malzemelerinin dağıtımının yapılması Aşı, enjektör, enjektör güvenli atık kutularının dağıtımının yapılması Kayıt ve bildirim formlarının tamamlanması

6.ADIM: PLANLAMA YAPILMASI Tüm yerleşim birimleri ve okullar ziyaret edilecek şekilde planlama yapılmalı Personeli ve aracı olmayan, daha önce ulaşılmamış ocak bölgelerine planlamada öncelik verilmeli Okul, istasyon ve gezici ekipler oluşturulmalı Personel ve araç çalışma planları günlere göre çıkarılmalı

İYİ BİR PLANLAMA YAPABİLDİNİZ Mİ? Hangi ekip, Ne zaman, Hangi araçla, Hangi yerleşim birimini/ Hangi okulu, Ne kadar nüfusu ziyaret edecek?

MİKROPLANLAMA Mevcut durumu saptayın Hedef nüfusu belirleyin Nüfusun yerleşim birimlerine (köy, mahalle, sokak) göre dağılımını belirleyin Personel, araç ve soğuk zincir malzeme durumunu belirleyin Gereksinimleri belirleyin Aşı ekibi gereksinimini belirleyin Denetim ekibi gereksinimini belirleyin Malzeme gereksinimini belirleyin

Mevcut durumu saptayın: Hedef nüfusu belirleyin: 9 aydan büyük okul öncesi çocuklar, okul çağında olup da okula devam etmeyen çocuklar (2003 yılı OAG’de aşılanmayan çocuklar) ve ilköğretim 1.sınıf çocuklarıdır. Hedef nüfusun yerleşim birimlerine (köy, mahalle, sokak) göre dağılımını belirleyin Personel, araç, soğuk zincir malzeme durumunu belirleyin

Gereksinimleri Belirleyin; Aşı ekibi gereksinimlerini belirleyin Her aşı ekibi en az iki kişiden oluşmalıdır: Uygulayıcı (aşı uygulamaya yetkili sağlık personeli) Kayıtçı (mümkünse eğitimli sağlık personeli) Personelin forma ve onaylı yaka kartı ile aşıya çıkması sağlanmalıdır.

Ekip sayısı belirleme İstasyon aşılamalarında bir aşı ekibi günlük ortalama 200–250 çocuğu aşılayabilir. Sahada aşılama yapacak gezici ekip, günlük ortalama 60 çocuğu aşılayabilir.

Sabit aşı istasyonu ekipleri: Her sağlık ocağında bir aşı istasyonu açılacaktır. AÇSAP, VSD, hastaneler gibi sağlık birimlerinde de aşı istasyonu bulundurulacaktır. Uygun kamu binalarına (okul, muhtar odası, cami vb) aşı istasyonları planlanmalıdır. Büyük alışveriş merkezleri, tren ve otobüs terminalleri, iskele, merkezi konumdaki kamu binaları gibi kolay görülebilecek yerlerde aşı istasyonları açılabilir (özel, kapalı bir mekanda). İstasyonlar talebe göre gerekirse mesai sonrası ve hafta sonları da çalışacaktır. Aşı ekibi sayısı = tahmini başvuru sayısı/200

Gezici ekipler: Bu ekiplerle en ufak yerleşim birimlerine kadar gidilecek ve kapı kapı dolaşılarak ulaşılmayan hiçbir ev ve çocuk bırakılmayacaktır. Özellikle ulaşım güçlüğü olan yerlerde ilköğretim 1.sınıfların kızamık aşısı ve kapı kapı dolaşarak aşılama aynı zamanda yapılacaktır. Ekiplerin gideceği yerleşim birimlerinin liderleri aracılığıyla aileler önceden haberdar edilecektir. Ekip sahaya çıkmadan önce malzemeleri mutlaka kontrol edecektir. Gezici ekip sayısı= hedef nüfus/uygulama günü/60

Her aşı ekibinde bulunması gereken malzemeler Aşı nakil kabı Buz aküsü Aşı flakonları Sulandırma sıvısı Sulandırma enjektörü (5 ml) Aşı enjektörü (2 ml) Enjektör güvenli atık kutusu Kayıt formları Tükenmez kalem Aşı kartı Pamuk, alkol Poster, broşür,temin edilebilirse promosyon malzemesi Yaka kartı Gezici ekipler için evde bulunamayan çocuklara bırakılmak üzere çağrı belgesi

Malzeme ihtiyacını belirleyin malzemeGereken Miktar Aşı DozuHedef nüfus x 1.25 Aşı flakonu/sulandırma sıvısı sayısı Aşı dozu /10 Sulandırma enjektörü (5 ml)Flakon sayısı x 1.05 Aşı enjektörü (2 ml)Hedef nüfus x 1.05 Enjektör güvenli atık kutusu (5 lt’lik) Enjektör sayısı /100 Aşı kartıHedef nüfus x 1.05 Kayıt formlarıYeterli miktarda

Eksiklikler, tamir ve alım için gereken süreler de dikkate alınarak zamanında tamamlanmalıdır.  Her gezici ekip için bir askılı aşı nakil kabı  İstasyon aşılamalarında ise, Uygulama sırasında askılı aşı nakil kabı Diğer flakonların saklanması için büyük aşı nakil kabı gereklidir.. Soğuk zincir malzemesi gereksinimi

Araç gereksinimi; Araçların zamanında bakımlarının yapılması gereklidir. Araç sayısı yetersiz ise diğer sektörlerden temin edilmesi yoluna gidilmelidir. Gerektiğinde ilin kaynakları kullanılarak araç kiralanabilir. Akaryakıt ihtiyacı belirlenmeli ve temin edilmelidir.

Özel gruplar: Sosyoekonomik düzeyi düşük kentsel bölgeler, Göçer gruplar, Coğrafik ulaşımı güç bölgelerde yaşayan gruplar, Sokak çocukları, Çalışan çocuklar, Aşılama oranı düşük topluluklar, Mülteciler, Kalabalık yerleşim yerleri ve gecekondu bölgelerinde yaşayanlar, Ülkedeki hastalık dağılımdan en fazla payı alan gruplar.

Özel gruplara yönelik stratejiler: Çalışan çocuklar, çalıştıkları yerlerde aşılanabilir. Özel grupların yerel liderlerinden faydalanılabilir. Bu bölgelerdeki aşı ekipleri o yöreyi iyi tanıyan kişilerden seçilebilir. KAG öncesi ve sırasında daha fazla ev ziyaretleri yapılabilir. Mobil ekipler, mobil istasyonlar kurulabilir. Uygun yerlere ilave istasyonlar kurulabilir.

Bu bölgelere istekli ve deneyimli daha fazla sayıda görevli ve gönüllü yerleştirilebilir. Deneyimli denetçilerle daha yoğun denetim yapılabilir. Bu bölgelere ek araç ve mobil ekipler gibi ilave lojistik destek sağlanabilir. Bu gruplara uygun sosyal mobilizasyon aktiviteleri yoğunlaştırılabilir. İlk iki haftada hedef nüfusun önemli bir bölümü halen aşılanmamışsa yada istasyonlar verimli kullanılmıyorsa bütün ağırlık ev ev aşılamaya verilebilir.

Bir araya gelebilmek başlangıçtır, bir arada kalabilmek ilerlemedir, bir arada çalışabilmek başarıdır. Henri Ford