YETERLİLİKLERE VE ÖĞRENME ÇIKTILARINA PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ Hazırlayan Ahmet TÜFEKCİ

Bilişim, eğitim ve teknoloji alanlarında yaşanan gelişmeler, toplumun değişen ihtiyaçları her alanda olduğu gibi yüksek öğretim alanında da eğitim sistemlerinin ve programlarının gözden geçirilmesini ve geliştirilmesini gündeme getirmiştir. Yaşam boyu öğrenme, öğrenci merkezli eğitim, çıktıya dayalı eğitim yaklaşımları giderek önem kazanmıştır.

Ülkelerin ulusal şartları ve kültürleriyle uyumlu olmak kaydıyla, Avrupa genelinde ortak deneyimlerin paylaşılması, ortak hedeflere ulaşmak üzere işbirliği yapılması ve birbirinin deneyiminden faydalanılması yoluyla gerçekleşmesi planlanan Bologna Süreci çalışmaları yeni bir sistemin uyarlaması değil, var olan sistemlerin ortak bir paydada buluşturulmasından ibaret olan “eğitim-öğretimde yenilenme” hareketidir.

Bologna Sürecine dahil ülkelerin Eğitim Bakanları, 1999 yılının Haziran ayında Bologna (İtalya)’da bir araya geldiklerinde Avrupa Yükseköğretim Alanı (European Higher Education Area) olusturulması yönünde altı eylem alanı belirlemislerdir: 1. Kolayca anlasılabilir ve karsılastırılabilir bir yükseköğretim sistemi kurmak, 2. İki kademeli (daha sonra üçe çıkarılmıstır) bir sistemi benimsemek, 3. Kredi sistemini olusturmak, 4. Hareketliliği özendirmek, 5. Kalite güvencesini tesvik etmek ve Avrupa’da isbirliği yapmak, 6. Yükseköğretimde Avrupa boyutunun öne çıkarmak. Eylül 2001’de Prag (Çek Cumhuriyeti)’da yeniden bir araya gelen Eğitim Bakanları, üç yeni eylem alanı daha belirlemislerdir: 7. Yasamboyu öğrenim, 8. Yükseköğretim kurumları ve öğrencilerin sürece aktif katılımını sağlamak, 9. Avrupa Yükseköğretim Alanını çekim merkezi haline getirilmek. Eylül 2003’te Berlin (Almanya)’de bir araya gelen Eğitim Bakanları onuncu eylem alanını ilave edilmislerdir: 10. Doktora çalısmaları ve Avrupa Yükseköğretim Alanı ile Avrupa Arastırma Alanını “Bilgi Toplumunun” iki temel direği haline getirmek.

Küresel ölçekte eğitim-öğretimin toplumlardaki rolünün yanı sıra, doğası da yeniden sorgulanmaktadır. Ülkemizde olduğu gibi, birçok ülkede uygulanan geleneksel yaklasım, öğretenler (öğretmenler) tarafından, eğitim öğretimin her kademesi için belirlenen üniteler, modüller ve bunların kapsadığı dersler ve derslerin içerikleri ile tanımlı “öğrenim girdileri” üzerine kurulmustur. XXI. yüzyılda eğitim öğretimde yasanan kültür değisimi ile öğrencinin kazandıkları ve öğrenmenin özü ile ilgili olan “öğrenim çıktıları”, dereceler için gereken yeterliliklerin ana belirleyicisi olma yolundadır. Öğrenim çıktılarına dayanan yaklasımla, eğitim-öğretimin ve sonucunda kazanılanların, öğrenciler, öğretenler, isverenler ve toplumdaki bütün paydaslar tarafından daha kolay anlasılabilir ve ölçülebilir olacağı düsünülmektedir. Eğitim-öğretimin amaçları çoğu kez öğrenim çıktıları ile es anlamlı olarak değerlendirilmektedir; ancak, eğitim-öğretimin amacı öğretenler tarafından belirlenen hedeflere odaklı olup, öğrencilerin bu hedeflerin belirlenmesinde islevleri küçüktür. Oysa öğrenme ve öğrenim çıktılarına dayalı sistemlerde geleneksel olarak merkezde olan öğretenin önemi azalmakta, bunun yerini öğrenen (öğrenci) almaktadır. Bu değisim eğitim-öğretimde, program gelistirmeden baslayarak, öğretim süreçleri, öğrenim çıktılarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi, her kademe sonunda verilen dereceler için gerekli yeterliliklerin tanımlanması, kalite güvencesi ve ilgili tüm konulardaki kavram ve islemlerin yeniden ele alınmasını gerektirmektedir. Yükseköğretimde “öğrenim çıktıları”, bir yükseköğretim kurumunun yürüttüğü eğitim-öğretimin ve bu eğitim-öğretim sonunda kazanılan derecelerin tanımlanması; verilen diplomalar için kalite güvencesinin sağlanması ve bunların ulusal düzeyde tanınmasının yanı sıra, uluslararası düzeyde saydamlık, tanınabilirlik ve hareketlilik için büyük önem tasımaktadır. Yükseköğretimde öğrenim çıktıları ile olusturulan bir örgü olan, “Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (YYÇ)”, yükseköğretimde kurumsal, ulusal ve uluslararası ölçeklerde güçlü, dinamik, uyumlu, saydam ve rekabet gücü yüksek bir sistemi olusturmayı hedeflemektedir. Yeterlilikler Çerçeveleri, eğitim her kademesi sonunda, bireyin, ulastığı bilgi, beceri ve yetkinlikler düzeyinin, sanatta, bilimde ve teknolojide bilimsel saygınlık temelinde sürdürülebilir biçimde üretebilmesi, ürettiğini dağıtabilmesi, kullanabilmesi ve bunlar için gerekli donanımlara daha etkin bir biçimde sahip olması hedeflenmektedir.

TYYÇ 5. Düzey (Önlisans Eğitimi) Yeterlilikleri TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 5 ÖN LİSANS _____ EQF-LLL: 5. Düzey QF-EHEA: Kısa Düzey Ortaöğretim düzeyinde kazanılan yeterliliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma - Alanında edindiği temel düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri aynı alanda bir ileri eğitim düzeyinde veya aynı düzeydeki bir alanda kullanabilme becerileri kazanma. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak, verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili temel düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri yürütebilme. - Alanında edindiği temel düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve karşılayabilme. - Öğrenimini aynı alanda bir ileri eğitim düzeyine veya aynı düzeydeki bir mesleğe yönlendirebilme. - Yaşamboyu öğrenme bilinci kazanmış olma. - Alanı ile ilgili konularda sahip olduğu temel bilgi ve beceriler düzeyinde düşüncelerini yazılı ve sözlü iletişim yoluyla aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü A2 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere sahip olma. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite ve kültürel değerler ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

TYYÇ 6. Düzey (Lisans Eğitimi) Yeterlilikleri TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey Alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç- gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olma. - Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. - Alanı ile ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilme. - Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlayabilme ve yönetebilme. - Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme, - Öğrenme gereksinimlerini belirleyebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. -Yaşamboyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirebilme. - Alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilme; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilme. - Alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilme. -Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için proje ve etkinlikler düzenleyebilme ve bunları uygulayabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyi’nde kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilme ve meslektaşları ile iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket etme. - Sosyal hakların evrenselliği, sosyal adalet, kalite kültürü ve kültürel değerlerin korunması ile çevre koruma, iş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahip olma.

TYYÇ 7. Düzey (Yüksek Lisans Eğitimi) Yeterlilikleri TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 7 YÜKSEK LİSANS _____ EQF-LLL: 7. Düzey QF-EHEA: 2. Düzey - Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme. - Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme, - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. - Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme. - Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme. - Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. - Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyi’nde kullanarak sözlü ve yazılı iletişim kurabilme. - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanabilme. - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme. - Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme. - Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme.

TYYÇ 8. Düzey (Doktora Eğitimi) Yeterlilikleri TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) TYYÇ DÜZEYİ BİLGİ Kuramsal Uygulamalı BECERİLER Kavramsal/Bilişsel YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü Yetkinlik 8 DOKTORA _____ EQF-LLL: 8. Düzey QF-EHEA: 3. Düzey - Yüksek lisans yeterliliklerine dayalı olarak alanındaki güncel ve ileri düzeydeki bilgileri özgün düşünce ve/veya araştırma ile uzmanlık düzeyinde geliştirebilme, derinleştirebilme ve alanına yenilik getirecek özgün tanımlara ulaşabilme. - Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme; yeni ve karmaşık fikirleri analiz, sentez ve değerlendirmede uzmanlık gerektiren bilgileri kullanarak özgün sonuçlara ulaşabilme. -Alanındaki yeni bilgileri sistematik bir yaklaşımla değerlendirebilme ve kullanabilme. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, tasarlayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme. -Yeni ve karmaşık düşüncelerin eleştirel analizini, sentezini ve değerlendirmesini yapabilme. - Alanı ile ilgili çalışmalarda araştırma yöntemlerini kullanabilmede üst düzey beceriler kazanmış olma. - Alanına yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştiren ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayan özgün bir çalışmayı bağımsız olarak gerçekleştirerek alanındaki ilerlemeye katkıda bulanabilme. - Alanı ile ilgili en az bir bilimsel makaleyi ulusal ve/veya uluslar arası hakemli dergilerde yayınlayarak ve/veya özgün bir yapıt üreterek ya da yorumlayarak alanındaki bilginin sınırlarını genişletebilme. - Özgün ve disiplinlerarası sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. - Yaratıcı ve eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey zihinsel süreçleri kullanarak alanı ile ilgili yeni düşünce ve yöntemler geliştirebilme. - Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmeye yönelik eylemleri yönetebilme. - Uzman kişiler ile alanındaki konuların tartışılmasında özgün görüşlerini savunabilme ve alanındaki yetkinliğini gösteren etkili bir iletişim kurabilme. - Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü C1 Genel Düzeyi’nde kullanarak ileri düzeyde yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurabilme ve tartışabilme. - Alanındaki bilimsel, teknolojik, sosyal veya kültürel ilerlemeleri tanıtarak, yaşadığı toplumun bilgi toplumu olma ve bunu sürdürebilme sürecine katkıda bulunabilme. - Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunların çözümünde stratejik karar verme süreçlerini kullanarak işlevsel etkileşim kurabilme. - Alanı ile ilgili konularda karşılaşılan toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik sorunların çözümüne katkıda bulunabilme ve bu değerlerin gelişimini destekleyebilme.

Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Yükseköğretim Kurulu’nun 13.01.2011 tarihli Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir. http://www.yok.gov.tr/content/view/976/ Adresinden ulaşılabilmektedir.

Yeterlilik Çerçevelerindeki Ana Kavramlar Kademeler Seviye Tanımlayıcıları Öğrenim Çıktıları Krediler ve Öğrenim Yükü Profil Kalite Güvencesi

KADEMELER (Cycles/Levels): Kademeler, yükseköğretimde seviye tanımlayıcıları ile belirlenen, yeterlilikleri esas alan ve birbirini izleyen dereceleri tanımlamaktadır. Bologna Sürecinde yükseköğretim üç kademeye ayrılmıstır. Birinci kademe (first cycle) 3ya da 4 yıldan olusan lisans derecesini, ikinci kademe (second cycle) 1-2 yıl süreli yüksek lisans derecesini ve üçüncü kademe (third cycle) 3-4 yıldan olusan doktora derecesini tanımlamaktadır. Ayrıca birinci kademenin içinde ya da onunla iliskilendirilmis kısa dönem (short cycle) önlisans derecesi tarif edilmistir.

SEVİYE TANIMLAYICILARI (Level Descrıptors): QF-EHEA (Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlilik Çerçevesi) içinde, bilgi ve kavrama, bilinenlerin ve kavrananların uygulanması, inisiyatif getirebilme, karar verebilme, öğrenmeyi öğrenme ve iletisim becerileri gibi genel öğrenim çıktılarını ve EQF-LLL (Yaşam Boyu Eğitim Yeterlilik Çerçevesi) içinde bilgi (knowledge), beceri (skill) ve yetkinlik (competence) gibi genel çıktılarını ifade eden tanımlayıcılardır.

ÖĞRENİM ÇIKTILARI (Learning Outcomes): Öğrenim çıktıları, saydam bir yükseköğretim sistemi ve bu sistem içinde tanımlanan dereceler için temel yapı taslarıdır. Seviye tanımlayıcılarının yol göstericiliğinde, her bir kademe için öğrenim sürecinin tamamlanmasının ardından öğrencinin ne bileceğini, ne kavrayabileceğini ve ne yapabileceğini ifade eden çıktılardır. Öğrenim çıktıları öğrenci odaklı olup, öğretimin amacını değil öğrencinin öğrenme başarısını ifade eder.

KREDİLER VE ÖĞRENİM YÜKÜ (Credits and Workload): Öğrenim çıktılarının kazanılması sürecinde öğrenme faaliyetlerinin nicel ölçümü olup, dersler, seminerler, uygulamalar, bağımsız çalısmalar, bilgi toplama, arastırma ve sınavların getirdiği öğrenim yükünü ve kredilendirilmesini anlatır. PROFİL (Profile): Kazanılan yeterliliğin, bir üst kademedeki eğitim-öğretime (akademik hayata) devam etme ya da doğrudan is hayatına atılma ile iliskili olup olmadığının değerlendirilmesidir.

YETERLİKLER ÇERÇEVESİ VE KALİTE GÜVENCESİ: Yükseköğretimde kaliteli eğitim-öğretim ve arastırma, öğrenim çıktılarının kalite güvencesi altına alınması ile sağlanabilir. Öğrenim çıktılarına dayalı Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesine iliskin kalite güvencesinin sağlanması için: · Tanımlar ve kavramlar olabildiğince açık yazılmalıdır. Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesinin olusum ve isleyis süreci açık olarak tanımlanmalıdır. Öğrenim çıktıları hazırlanırken bütün paydasların katılımı sağlanmalıdır. Geri besleme islemi sürekli canlı tutulmalıdır. Kararlı ve saygın ve sürekli bir öz değerlendirme ve dıs değerlendirmeye dayalı akademik değerlendirme ve kalite gelistirme süreci izlenmelidir. Değerlendirme sonuçları herkese açık olmalıdır.

YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) (Program Yeterlilikleri) AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (EQF) TÜRKİYE YÜKSEK ÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Öğrenme Çıktıları İş Yükü AKTS Kredisi Program Çıktıları (Program Yeterlilikleri) Ders

Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi açıklayan, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen, yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Ulusal düzeyde yükseköğretim yeterlilikleri gözönünde bulundurularak herhangi bir meslek alanındaki yeterliliklerin ilgili paydaşların görüşleri alınarak belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı bir sistemdir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Bölüm Misyonu Mesleki Yeterlilikler Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program Çıktıları Ders Öğrenme Çıktıları

Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Meslekî Yeterlilikler Program Çıktıları Eğitim Planı Müfredat Ders A Ders B Ders C Ders D Öğrenme Çıktıları Öğrenme çıktıları Öğrenme Çıktıları Öğrenme Çıktıları (Öğretenin ne anlattığına değil, öğrenenin ne kazandığına dayanan öğrenme) – aktif öğrenme

Mesleki Yeterlilikler Yeterlilikler çerçevesi Yetkinlik Bölüm Öğrenme Çıktıları Müfredat Ulusal Yeterlilikler ve Mesleki Yeterlilikler Temel düzeyde bilgiye sahip olma Belirli dil yeterliliği Belirli bilişim yeterliliği Mesleki etik bilgisi Sorumluluk alma İletişim kurabilme becerisi Bireysel ve grup çalışması yapabilme becerisi …………………. EĞİİTM AMAÇLARI B mühendisliği ve ilgili alanlarda mühendislik problemlerini tanımlama,modelleme ve çözme becerisi Disiplin içi ve disiplinler arası takım çalışması yapabilme becerisi Sözlü ve yazılı iletişim becerileri Mesleki ve etik sorumluluk anlayışı Bağımsız davranma, inisiyatif kullanma ve yaratıcılık becerisi Yabancı dille iletişim Matematik I, II Fizik I, II Kimya I, II Grup Ödevleri içeren dersler Seminer Mesleki Etik Bitirme Projesi Meslekî İngilizce

Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Ders Planı’nın Oluşturulması Program çıktılarını sağlayacak ders planı (Curriculum Design) Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi Ders Amaç ve Hedeflerinin belirlenmesi Her bir ders için amaç ve hedefler Derslerin Öğrenme Çıktılarının yazılması Öğrenenin ne öğrenmesi gerektiğinin beklentisi dikkate alınacak Çıktı Temelli Öğrenme (Output Based Learning) olmalıdır Öğrenme çıktıları somut ve ölçülebilir olmalı Sıralayabilme, gösterebilme, çizebilme, çözebilme, … gibi ifadeler olmamalıdır.

O halde ne yapmalıyız Bologna Sürecine göre yapılanmayı sağlamalı Tabandan tavana tüm sistem gözden geçirilmeli ve ihtiyaçlara göre yeniden düzenlenmeli Statik yapılanmadan dinamik yapılanmaya geçilmeli Öğrenci temelli eğitim- öğretim sistemine geçilmeli Sürekli iyileştirme yöntemi takip edilmeli

Teşekkür ederiz. Ahmet TÜFEKCİ

Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Program (Bölüm) Çıktılarının Belirlenmesi (Kurum özgörev, uzgörüş ve akreditasyon ölçütlerine uygun, sürekli iyileştirme için ölçülüp değerlendirilebilecek / geliştirilebilecek olan) Nasıl bir mezun? Hangi Yetkinlikler ve Beceriler (Competences and Skills)’in kazandırılmış olması bekleniyor? Girdiler Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Alana özgü yeterlilikler Eğitim amaçları

Örnek Program: A Üniversitesi B Mühendisliği Bölümü Amaç: Bu bölümden mezun olanların sahip olması beklenen yeterliliklerin ulusal ve meslekiyeterlilikler doğrultusunda belirlenmesi Program Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi Dış Paydaş Görüşleri Mezunlar, işverenler, Meslek Odası Temsilcileri, Sivil Danışma Kurulları İç Paydaş Görüşleri Öğretim Üye/Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler Bölüm özgörevi ve uzgörüşü (ORTAK AKIL ÜRÜNÜ OLMALI) (Üniversite özgörevi ve uzgörüşü dikkate alınarak)

Tanımlar Yeterlilik:Bir eğitim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceğinin (bilgi-knowledge), neleri yapabileceğinin (beceri-skill) ve hangi yetkinliklere (competence) sahip olacağının tanımıdır. Yetkinlik (Competence): Bilgiyi, beceriyi, kişisel, sosyal ve/veya metodolojik becerileri iş ve çalışma ortamları ile mesleki ve kişisel gelişim konusunda kullanabilme yeteneğidir.