“İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME” (COOPERATIVE LEARNING) Hazırlayan Arş. Gör. AYTEKİN GÜVEN

Başlıca Kaynaklar Ekinci, N. (2007) “Eğitimde yeni Yönelimler” içinde İşbirliğine Dayalı Öğrenme, Editör: Demirel, Ö. Pegem A Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara. Senemoğlu, N. (1997) Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Ankara: Spot Matbaası. Sönmez, S. (2005) İşbirliğine Dayalı Öğrenme Yöntemi, Birleştirme Tekniği İle Bilgisayar Okur-Yazarlığı Öğretiminin Akademik Başarıya Ve Kalıcılığa Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

İçindekiler GİRİŞ ÖĞRENME ORTAMLARI VE ÖĞRENME GRUPLARI İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN BAŞARI KOŞULLARI İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME TEKNİKLERİ İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN OLUMLU VE OLUMSUZ YÖNLERİ İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME VE ÖĞRETMEN EK: Uygulama Örneği

GİRİŞ İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin sınıf ortamında küçük karma kümeler oluşturarak, ortak bir amaç doğrultusunda, akademik bir konuda birbirlerinin öğrenmelerine yardımcı oldukları, genelde grup başarısının değişik yollarla ödüllendirildiği bir öğrenme yaklaşımı olarak tanımlanabilir (Çaycı ve diğerleri, 2007: 620).

GİRİŞ Minnesota Üniversitesi profesörlerinden David W.Johnson ve Roger T.Johnson 1960’lı yıllardan beri İşbirliğine Dayalı Öğrenme metoduna ilişkin pek çok araştırmanın yanı sıra, üniversite bünyesinde İşbirliğine Dayalı Öğrenme Merkezi (Cooperative Learning Center) adıyla bir de araştırma merkezi kurmuşlardır.

GİRİŞ ABD’de bazı okullarda sistem değişikliğine gidilerek işbirliğine dayalı öğrenmeyi sınıf ve okul düzeyinde uygulamaya elverişli düzenlemeler yapılmaktadır. Örneğin, John Hopkins Üniversitesi’nde işbirliğine dayalı öğrenme üzerinde, geleneksel öğretimin yerine geçebilecek, geniş ölçekli projeler yürütülmektedir.

GİRİŞ Ülkemizde işbirliğine dayalı öğrenme ile ilgili ilk araştırma Açıkgöz (1990) tarafından 80 ilkokul öğrencisinden oluşan dört grup üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada yapılandırılmış işbirliğinin yabancı dil başarısı ve hatırda tutma düzeyi üzerinde grupla yarışma, yapılandırılmış işbirliği ve geleneksel öğretimle karşılaştırıldığında daha olumlu etkileri olduğu ortaya çıkarılmıştır.

ÖĞRENME ORTAMLARI Johnson ve Johnson (2000), öğrenme ortamlarının temelde üç kategoriye ayrılabileceğini belirtmektedirler. yarışmacı (competitive) bireysel (individualistic) işbirliğine dayalı (cooperative) öğrenme ortamıdır (aktaran: Yılmaz, 2001).

ÖĞRENME ORTAMLARI Bunlardan ilki, bazı öğrencilerin kazanırken diğer bazılarının kaybettiği ve kimin “en iyi” olduğunu ortaya çıkarmak için öğrencilerin birbiriyle yarıştığı yarışmacı (competitive) öğrenme ortamı, İkincisi, diğerlerinin ne yaptığıyla ilgilenmeksizin kendi amaçlarını gerçekleştirmek üzere öğrencilerin tek başına çalıştığı bireysel (individualistic) öğrenme ortamı, Üçüncüsü, sonuca göre grup üyelerinin ya birlikte kazandığı ya da birlikte kaybettiği, ortak amaçlar çerçevesinde birlikte çalışmayı gerektiren işbirliğine dayalı (cooperative) öğrenme ortamıdır.

ÖĞRENME GRUPLARI Öğrenme gruplarını ise dört başlık altında toplayabiliriz: Sahte (yapay) Öğrenme Grubu Geleneksel Öğrenme Grubu 3. İşbirliğine Dayalı Öğrenme Grubu 4 4. Yüksek performanslı-işbirliğine dayalı öğrenme grubu

Öğrenme Grupları ve Performans Düzeyleri İşbirliği arttıkça, öğrenme gruplarının performans düzeyleri de artmaktadır. En az performans sahte öğrenme grubuna, en yüksek performans ise yüksek performanslı işbirliği grubuna aittir.

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ i) İşbirliğine dayalı öğretimde grup tarafından belirlenen amaç, her öğrenci için önemli olarak algılanır. ii) Farklı yetenekleri, gereksinimleri ve öğrenme biçimleri olan öğrencilere göre kümeler oluşturulur ve öğrenciler bu kümelerde çalışır. iii) Öğrencinin kümesi ile birlikte, dersin amacına ulaşma beklentisi ve çabası ortak özelliklerin başında gelir. iv) Her öğrenciden, diğer öğrencilerle olumlu etkileşimde bulunması beklenir. v) Küme içerisinde öğrenciler arasında gerekli araç-gereçler ile düşünceler paylaşılır.

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRETİMİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ “iç bağımlılık” ya da “amaç bağımlılığı” “ödül bağımlılığı” “sorumluluk” “etkileşim” “demokratik anlayış”

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN BAŞARI KOŞULLARI Pozitif Dayanışma Bireysel Sorumluluk Yüzyüze Etkileşim Sosyal Beceriler Grubun Kendini Değerlendirmesi

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME TEKNİKLERİ Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olmak üzere iki tür işbirliğine dayalı öğrenme kümesi oluşturulabilir. Yapılandırılmış işbirliğine dayalı öğrenme kümeleri birkaç günden birkaç haftaya kadar sürebilen çok iyi tanımlanmış bir konusu olan ve belirli sayıda öğrenciden oluşturulan kümelerdir. Belli bir konu alanına ilişkin olarak planlama, uygulama ve değerlendirme aşamaları önceden belirgin olan ve uygulanması belli süreler gerektiren tekniklere yapılandırılmış teknikler denilebilir. Yapılandırılmamış işbirliğine dayalı öğrenme kümeleri ise geçici olarak oluşturulmakta, yalnızca bir tartışmanın ya da bir ders süresinin sonuna kadar kullanılmaktadır.

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME TEKNİKLERİ 1.Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB): 2.Takım- Oyun-Turnuva (TOT) 3. İşbirliğine Dayalı Birleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon 4. Takım Destekli Bireyselleştirme 5. Birlikte Soralım, Birlikte Öğrenelim 6. Karşılıklı Sorgulama 7. Birleştirme 8. Birleştirme II

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN OLUMLU YÖNLERİ 1- İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin öğrenmeye güdülenmelerine ve dikkatlerini sürdürmelerine yardım eder. 2- Özellikle, düşük yetenekli öğrencilere, problem çözme ve üst düzey düşünme becerilerinin kazandırılmasında etkili olur. 3-  Bireyin, dünyayı diğer insanların bakış açısından görme yetisini kazandırır. Böylece öğrencilerde empati kurma becerileri artar; özel eğitime muhtaç çocukları daha kolay kabul ederek onların gelişimleri için rehberlik ederler. 4-  Öğrenciler, başkalarının fikirlerine saygılı olmayı, hoşgörülü olmayı, tartışmayı öğrenirler. Kısaca, demokratik yaşama alışkanlığını kazanırlar.

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN OLUMLU YÖNLERİ 5-  Öğrenme sırasında öğrencinin akranlarıyla etkileşimde bulunması öğrenme ortamını daha eğlenceli bir hale getirir. 6-  Bu yöntem, gruptaki her bireyin katkısını gerektirdiğinden öğrencilerin öz saygı ve öz yeterlik duygularını geliştirmelerine yardım eder. 7- Öğrencilerin hata yapma korkusu ve kaygı düzeyini en aza indirerek öğretme-öğrenme sürecine etkin katılımlarını sağlar. 8-  Öğrencilerin “ait olma” gereksinimlerini karşılamalarına yardım eder.

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENMENİN OLUMSUZ YÖNLERİ Bazı karmaşık konular işbirliliğine dayalı öğrenme ile anlatılamaz bu konuların sunumu için düz anlatım yöntemi gerekli olabilir. Bunun yanında bazı öğrenciler grup ile çalışmayı sevmeyebilir ve tek çalıştığında daha başarılı olabilir. Diğer bir olumsuz yanı ise işbirliğine dayalı öğrenmede yetenekli ve başarılı öğrencilerin öğretmen olarak kullanıldığı düşüncesidir. Diğer taraftan işbirliğine dayalı öğrenmede yavaş öğrenen öğrencilerin gruptan dışlanması söz konusu olabilir (Sönmez, 2005).

İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME VE ÖĞRETMEN Herşeyden önce öğretim lideri olarak işbirliğine dayalı öğrenmenin amacına önce kendilerini daha sonra da grup üyelerini inandırmaları gerekir. Seçilen tekniğe göre, öğretmenlerin bilgiyi sunma, işbirlikli gruplar oluşturma ve sürdürme, bağımsız çalışma ödevleri yaratma, bireyle grup gelişimini izleme, küçük gruplara öğretme, gelişme kayıtlarını düzenleme ve ödül sağlamaktan sorumlu olmalarını gerektirir. Öğrenciler ya da gruplar sorunlarla karşılaştıklarında bu durumu saptayabilmeli ve onlara yardım etmeli, sorunları kolaylaştırabilmelidir.

UYGULAMA ÖRNEĞİ Ders öncesi kararlar Hedeflerin belirlenmesi Grup büyüklüğünün ve yapısının kararı Rollerin dağıtımı Sınıfın Düzenlenmesi Materyallerin planlanması İşbirliği Yapısının açıklanması Akademik görevlerin açıklanması Başarı ölçütlerinin açıklanması Olumlu bağımlılığın yapılandırılması Gruplararası işbirliğinin yapılandırılması Bireysel sorumluluğun yapılandırılması Beklenen davranışların belirlenmesi İzleme ve Müdahale Yüz yüze etkileşimin düzenlenmesi Öğrenci davranışlarının incelenmesi Müdahale Değerlendirme Öğrenci öğrenmesini değerlendirme Grup işleyişini değerlendirme.

TEŞEKKÜR EDERİM.