1960-1970 Dönemi

27 Mayıs 1960 tarihinde askeri müdahale ile yönetim değişti. 27 Mayıs 1960 - 1961 arası Milli Birlik Hükümeti görevdedir. Milli Birlik Hükümetinin yaptığı değişiklikler; Gelir vergisinde yapılan değişiklikler: Tarım kazançları vergi kapsamına alındı. Esnaf muaflığının daraltılması ve götürü usul. Servet beyanının getirilişi.

Kurumlar Vergisinde Yapılan Değişiklikler; - Kurumlar vergisine tabi sermaye şirketleri ve kooperatiflerde vergi oranı %10’dan %20’ye çıkarıldı, diğer kurumlarda oran %35’dir. Bina ve Arazi Vergilerinde Yapılan Değişiklikler Matrahlara uygulanacak katsayılar yükseltildi. Diğer Vergi Kanunlarında Yapılan Değişiklikler - Gider Vergisi Kanunu’nda vergiyi ağırlaştırıcı değişiklikler yapıldı.

1961 Anayasası ve Vergilendirme Yetkisi 1961 Anayasası halk oyuna sunularak kabul edildi. 4. Bölüm’de Siyasi Haklar ve Ödevler’in Vergi Ödevleri kısmının 61. maddesi; “Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür…. Vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülükler ancak kanunla konulur.”

1971’de 1488 Sayılı Kanun 61. maddesi; “ Kanunun belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve esaslara uygun olmak şartıyla, vergi, resim ve harçların muafiyet ve istisnalarıyla nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya, Bakanlar Kurulu yetkili kılınabilir.”

Hükümet Programlarında Öngörülen Vergi Politikası 1961 tarihli hükümet programında ziraat arazisinden Arazi Vergisi kaldırılacağı belirtilmiştir. 1962 tarihli hükümet politikasında ise vergi sisteminin ıslah edileceği: - uygulama kolaylığı, - vergi adaleti, -verim arttırıcı tedbirler alınacaktır.

1963 tarihli hükümet programında vergi politikasına ilişkin şu görüşlere yer verilmiştir: Kalkınmanın finansmanı enflasyon yaratmayan sağlam kaynaklara dayandırılmalıdır. Vergi sistemini, milli gelirdeki artışları kendiliğinden takip edebilecek hale getirmek, vergi yükünün dağılımını ödeme gücüne göre ayarlamak amaçtır. Vergi randımanı arttırılacaktır.

1965 tarihli hükümet programı; Vergi yükünün sektörler ve mükellef zümreleri arasında adil dağılımı gereklidir. Vergi sisteminin modern vergi esaslarına uygunluğunun ve verimliliğinin araştırılması gereklidir. “servet beyanı” yerine vergi ziyaını önleyecek başka yöntemler getirilmelidir.

Vergi Reform Komisyonu’nun Vergi Politikasına Etkisi - Milli Birlik Hükümeti’nce ele alınan vergi değişiklikleri tepkiye neden oldu. Basın, ticaret ve sanayi odaları askeri hükümete rağmen tepki gösterdi. Görevi vergi sistemini incelemek ve öneride bulunmak olan “Vergi Reform Komisyonu” 1961’de kuruldu.

Vergi Reform Komisyonu’nun vergi sorunlarına getirdiği temel yaklaşım, 1- Vergiden optimal hasılayı sağlamak, 2- Türk vergi sistemini sosyal ve ekonomik gereklerini yerine getirecek şekilde düzenlemek, 3- Vergi kanunları hem yükümlüler hem de uygulayıcılar için kolay anlaşılır, rasyonel, açık ve basit olmalıdır 4- Vergi hukukunu demokratik prensiplere göre geliştirmektir.

Vergi Reform Komisyonu katkısıyla vergi sistemine kazandırılan yenilikler: Yatırım indirimi Yeniden değerleme Azalan bakiyeler usulü amortisman Zarar mahsubu Servet beyanı Zirai kazançların vergilendirilmesi Vergi uzlaşması

Vergi Sistemini İyileştirme Arayışları 1960’da Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu. DPT ile Vergi Reform Komisyonu arasında görüş ayrılıkları oldu. Prof. Kaldor’un Raporu DPT’nin daveti üzerine 1962’de Türk Vergi Sistemini incelemek üzere geldi. Tarımın vergilendirilmesinde potansiyel hasıla ve artan oran esaslarını önerdi.

N. Kaldor raporunda şu hususlara yer verdi; Servete dayalı vergiler konulmalıdır. Maaş ve ücret aleyhine durum yaratan sermaye kazanç muafiyeti kaldırılmalıdır. Serbest Meslek Kazançları işletme ruhsatı adında maktu vergiye tabi tutulabilir.

N. Kaldor raporu…. (…devam) Kurumlar vergisi oranı %40’a çıkarılmalıdır. Veraset ve İntikal Vergisi mirasın tümüne ve artan oranlı uygulanmalıdır. Bina vergisi muafiyetleri yalnız sosyal meskenler için olmalıdır. Gelir vergisi oranları düşük gelirde düşük, yüksek gelirde yüksek olmalıdır.

N. Kaldor raporu…. (…devam) - Asgari geçim indirimi yükseltilmelidir. Aile gelirlerinin birleştirilmesinden vazgeçilmelidir. Vergi Reform Komisyonu’nun tavsiyeleri izlenmemelidir. Yatırım için tanınan vergi muafiyeti ancak büyük işletmelere fayda sağlar. Devrin hükümeti uygulamada DPT’nin değil Vergi Reform Komisyonu’nun önerilerini benimsemiştir.

Planın Finansmanı için Öngörülen Vergi Politikası DPT’nin kurulması ile planlı ekonomiye geçildi. Plan ve program çerçevesinde kalkınmak için beşer yıllık kalkınma planları hazırlanmıştır. Birinci beş yıllık plan (1963-1967) İkinci beş yıllık plan ( 1968- 1972)

Birinci beş yıllık plan (1963-1967) İkinci beş yıllık plan ( 1968- 1972) İktisadi kalkınma için koyduğu genel hedeflerler; Yıllık ortalama %7 büyüme hızı, Sanayileşme yolu ile yapısal değişme, Tarımda verimlilik artışı, Kişiler ve bölgeler arası gelir dağılımındaki farkların giderilmesi, Ekonominin dışa bağımlılığının azaltılmasıdır.

Birinci Beş Yıllık Plan (1963-1967)’da Vergi Politikası Genel hedef: Vergi gelirlerini kamu yatırım ve cari harcamalarını karşılayacak şekilde yükseltmek, Vergilerde; özel tasarrufları, yatırımları ve çalışma gayretini arttırıcı ayarlamalar yapmaktır.

Planın, kamu gelirleri reformu başlığında öngördüğü hedefler: Planın iktisadi ve sosyal amaçlarına ulaşması vergi sisteminin iyi işlemesine bağlıdır. Genel bütçe gelirleri arttırılmalıdır. Vergi yükünün iktisadi kesimler ve kişiler arasında dağılımı önemlidir. Vergi düzeni kişilerin çalışma isteğini ve toplam tasarrufları arttırıcı yönde olmalıdır.

İkinci Beş Yıllık Plan (1968-1972)’da Vergi Politikası Genel hedef: Yapılan fedakarlıkların adil dağılımı, Ekonominin istenen hızda ve yönde gelişmesi için tasarrufları arttırmak , Kaynakların etkin dağılımı için vergi sisteminde reform yapmaktır.

Kalkınma planının finansmanı sağlam ve güvenilir gelirlere dayandırılacaktır. Vergi idaresi ve vergi kontrolünün etkenliği artırılacaktır. Gelir vergisi tarifesinde alt gelir dilimleri arasındaki kademeler büyütülecektir. Etkin kaynak dağılımı sağlanacak, kaynakların tüketimden çok yatırıma yönelmesi teşvik edilecektir.

Dönemin Değerlendirilmesi - Askeri harekat sonucu yönetime gelen hükümet vardır. Bu hükümetin politik kaygısı yoktur. Vergi dışı bırakılan zirai kazanç böylece tekrar vergilendirilmiştir. Planlı iktisadi kalkınmaya geçilmiştir. Planlar 5’er yıllıktır. Planlarda kalkınmanın finansmanı üzerinde durulmuştur.

Plan’ın öngördüğü %7 lik kalkınma hızına ulaşmak için ek vergiler öngörülmüştü, ancak hükümet ek vergi getirmemiştir. Planın yürütülmesi için gerekli finansman büyük ölçüde dış borçlanma ile karşılandı. Vergi düzenlemeleri, kaynak dağılımını etkilemek ve özel sermaye birikimini hızlandırmak amacıyla kullanılmıştır.

SINAVDA BAŞARILAR