İSTANBUL’UN FETHİ VE FATİH SULTAN MEHMED DÖNEMİ ASKERİ FAALİYETLERİ (1453-1480) ÇOKLU ZEKÂ KURAMINA DAYALI ETKİNLİK PLANI

DERS: TARİH ÜNİTE: DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ (1453-1600) KONU: İSTANBUL’UN FETHİ 1. İstanbul’un Fethi ve Yapılan Hazırlıklar 2. İstanbul’un Fethinin Sonuçları 3. Askerî ve Siyasi Gelişmeler (1454-1480)

TEMEL YÖNTEM Çoklu zeka kuramı etrafında organize edilen öğretim etkinlikleri çerçevesinde belirtilen amaçlar doğrultusunda öğrencilerden konu işlendikten sonra, verilen etkinlik ödevlerini yaparak sınav sorularını cevaplamaları ve değerlendirme kısmındaki anketi cevaplamaları amaçlanır.

Bu süreçte öğrencilerden beklenen davranışlar; Çoklu zekâ yönteminin faydaları ve sınırlılıkları kavranmalıdır ve etkinlikler ile desteklenmelidir. Araştırma yöntemini içeren etkinlikler yapılırken imkânlar doğrultusunda kütüphane, internet vb. kaynaklardan yararlanma konusunda öğrenci yönlendirilmelidir. Metin yazılmasının önerildiği etkinliklerde; öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerini kullanabileceği metinler oluşturmalarına, döneme ait adlandırmaların, tarihi deyim ve terimlerin ve zaman kavramlarının doğru kullanılmasına dikkat edilmelidir. Ancak öğrencilerden bir tarihçi gibi metin yazmaları beklenmemeli, öğrencilere bu konuda rehberlik yapılmalıdır.

Etkinliklerde kullanılacak metin ve görsel malzemeler (resim, fotoğraf, karikatür, minyatür, gravür vb.) öğrenci seviyesine uygun ve pedagojik olmalıdır. Biyografi çalışması yapılacak etkinliklerinde; biyografisi incelenen kişinin eğitimi, fikirleri, faaliyetleri ve bu faaliyetlerin döneme etkisi ile yaşadığı dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik özellikleri vb. konulara değinilmelidir. Video etkinlerinde; ders saatleri göz önünde bulundurulmalı, kazanımın içeriğine uygun videonun belli bölümleri etkinliklerde kullanılmalıdır.

ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Konuda temel olarak “Çoklu Zekâ Kuramı” (Sözel/Dilsel Zekâ, Matematiksel/Mantıksal Zekâ, Görsel/Uzamsal Zekâ, Bedensel/Kinestetik Zekâ, İçsel Zekâ, Kişilerarası/Sosyal Zekâ, Doğa Zekâsı, Müziksel/Ritmik Zekâ) yönteminde kullanılan tekniklere yer verilecektir. Öğretmen tarafından derste öğrenilecek konuların tahtaya yazılarak, neyin niçin öğrenileceği hakkında ön bilgi verilmesi Konuyla ilgili kavramların açıklanması Harita üzerinde açıklamalar yapılması Konunun Öğretmen tarafından özetlenmesi ve açıklamalar yapılması

Öğrencilere konuyla ilgili sorular yöneltilmesi, verilen cevapların değerlendirilerek yanlış bilgi ve anlamaların düzeltilmesi Konuyla ilgili bilgilerin tartışılması ve değerlendirilmesi Anlaşılamayan noktaların tekrar açıklanması Harita ve sözlük bilgisinin değerlendirilmesi Konuyla ilgili örnek test ve soruların değerlendirilmesi

MATERYALLER Hazırlık Ödevleri Video ve Resimler Etkinlikler Kavram Haritaları

KULLANILACAK KAVRAMLAR Fatih Fetih İstanbul Jeopolitik Konum Bizans Devleti Katolik-Ortodoks İpek Yolu Hadis-i Şerif Anadolu ve Rumeli Toprakları Rumeli Hisarı Donanma Tekerlekli Kuleler Aşırtma Gülleler Havan Topları Silivri ve Vize Kaleleri Grejuva Ateşi

ÖN BİLGİLER Öncelikle öğretmen, derste öğrenilecek konuları tahtaya yazmıştır. Öğrencilere verilen hazırlık ödevleri sayesinde öğrenciler Fatih Sultan Mehmed Han hakkında bilgiye sahip olmuşlardır. Ayrıca İstanbul’un Fethi ve Fatih Sultan Mehmed’in seferleri konusundaki bölümün de öğrenciler tarafından daha önce incelenmesi istenmiştir. Ders bu hususlar göz önüne alınarak işlenecektir.

DERS Hazırlık Süreci Öğrencilere konunun önemi vurgulandıktan sonra aşağıdaki Sözel/Dilsel Zekâ, Matematiksel/Mantıksal Zekâ, Görsel/Uzamsal Zekâ, Bedensel/Kinestetik Zekâ, İçsel Zekâ, Kişilerarası Zekâ/Sosyal Zekâ, Doğa Zekâsı, Müziksel/Ritmik Zekâ etkinlikleri uygulanacaktır.

İşleyiş Süreci Çoklu Zekâ yöntemi; çoğulcu, geliştirilebilir ve gerçek yaşam faaliyetlerini dikkate alan bir yetenek olarak kabul edilmektedir. Ders, Çoklu Zekâ etkinlikleri ile devam eder:

Etkinlik 1 Bedensel/Kinestetik Zekâ ve Müziksel/Ritmik Zekâ İstanbul’un Fethinin nedenleri ve o dönemin olayları üzerine sınıfta öğretmen ve öğrenciler tarafından bir drama yapılır ve dramanın sonunda da Mehter Marşı dinletilip öğrencilerin de eşlik etmesi istenir.

Yaratıcı Drama Örneği Öğretmen: Zaman tünelinden 561 yıl geriye gidip İstanbul’un fethedildiği sabahı yaşamak ister misiniz? Öğrenciler: Eveeeeeeettttttt!!! Öğretmen: Yıkılan Bizans surlarının içerisine girip Fatih’e eşlik etmeyi, gümbürdeyen top seslerini, kılıç seslerinin şakırtısını ve aynı zamanda mehter marşını duymaya ne dersiniz? Öğretmen: O halde anlatacaklarımı dikkatle dinleyin çünkü; olaylara tanık olup aynı zamanda yaşayacaksınız. Yıl 1453 Osmanlı hükümdarı Sultan II. Mehmed Han entelektüel bir padişahtır. Zeki, iradeli, güçlü ve ne istediğini bilen padişah… Ve aynı zamanda en büyük hedefi İstanbul’u almaktır. Konstantinopolis’e sahip olmaktır.

Çünkü; 1. Öğrenci: İstanbul’un coğrafi konumu ve ipek yolu 2. Öğrenci: Osmanlı toprak bütünlüğünü bozması 3. Öğrenci: Bizans’ın, Avrupalıları Osmanlıya karşı kışkırtması 4. Öğrenci: Bizans’ın, beylikleri Osmanlıya karşı kışkırtması 5. Öğrenci: Hz. Muhammed’in İstanbul’un fethini müjdeleyen hadisi

Fatih Sultan Mehmed Han: Ben Sultan Murad Han’ın oğlu Mehmed Han’ım Fatih Sultan Mehmed Han: Ben Sultan Murad Han’ın oğlu Mehmed Han’ım. Allah’ın izniyle imkânsızı mümkün yapacağım. Halkıma bugünden itibaren şunu söylüyorum ki: “Ya Bizans’ı alırım, ya da Bizans beni!” Sevgili başzevcem Gülbahar Hatun ile bize Saadet yollarlı gözüküyor. İşte bu nokta Konstantin! Osmanlı’nın son başkenti, yani kalbi olacaktır. Gülbahar Hatun: Evet hünkârım gerçekten de çok güzel bir şehir. Eeee Napolyon boşuna dememiş “Dünyadaki bütün şehirleri önüme serseniz ve içinden birini seç deseniz ben İstanbul’u seçerim” diye. Öğretmen: Bu dönemin önemli kadın şairlerinden Sultan Mehmed Han’a âşık olup her gün şiirler yazıp hayaller kuran bir kadın vardı Zeynep Hatun… Zeynep Hatun: Sallıyorum seni o hasır salıncakta Sevdim seni o sancakta Baktım sana sonunda Meğer senin gönlün başkasını fethetmiş…

Akşemsettin: Hükümdarım fetih, size nasip olacaktır Akşemsettin: Hükümdarım fetih, size nasip olacaktır! Sakın vazgeçmeyin kefenlerimiz boynumuzdadır. Ölene kadar fetih yolunda yürümeye andımız var. Şevketlü padişahım! Rüyasını gördüm Konstantinopolis sizin olacaktır. Şehrin padişahı siz olacaksınız. Ferman sizindir! Öğrenciler: Ferman padişahındır! Fatih Sultan Mehmed Han: Beylerim, paşalarım, askerlerim, aslanlarım yakında sefer var. Hazırlıkları tamamlayın, donanmayı güçlendirin, şahin topları döktürün, Silivri ile Vize kalelerini alın. Al-i Osman çok yaşasın! Öğretmen: Bu esnada kuşatma başlar ve hummalı hazırlıklarla devam eder. Tam 53 gün sürecektir. Ancak içlerinde bir hain vardır.

Vezir Çandarlı: Padişahım muhasaranın kaldırılması teklifine riyaset ettim. Bizanslar kaynar ve katran kan akıtıyorlar, büyük kulelerimizi yıkıyorlar. Fikrimce barışa razı olalım. Diğer Vezir: Padişahım aramızda hain bir jurnalci var. Bir kulunuz Bizans ile anlaşma yapıp kuşatmayı kaldırmak istiyor. Bu kulunuz sizin sağ kolunuz Vezir Çandarlı Halil Paşa’dır. Fatih Sultan Mehmed Han: Getirin o haini! Tez vakitte kellesi uçurula! Diğer Vezir: Padişaha yalan söyleyip dik bakanların sonu böyle olur… Akşemsettin: Padişahım padişahım! İstanbul bizimdir. İmkânsızı başardık. Al-i Osman çok yaşasın…

Daha sonra öğrencilere aşağıda sözleri yazılı olan Mehter Marşı dinletilerek öğrencilerin Müziksel Zekâsına hitap edilir. Ve bu Mehter Marşı öğrencilerin eşlik etmesi ile son bulur. Yelkenler biçilecek, yelkenler dikilecek Dağlardan çektirilen kalyonlar çektirilecek Elde sensin dilde sen gönüldesin baştasın Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın Delikanlım, işaret aldığın gün atandan Yürüyeceksin, millet yürüyecek arkandan Sana selam getirdim Ulubatlı Hasan’dan

Etkinlik 2 İşbirlikçi/Sosyal Zekâ Sosyal zekâsının geliştiğini söyleyen öğrencilerin oluşturduğu bir grup tarafından yapılan “ben kimim?” oyunu ile ilgili örnek etkinlik aşağıda verilmiştir: Ben Kimim? Ben II. Mehmed Han’ın hocası Akşemsettin’im. İstanbul’un fethi konusunda Fatih Sultan Mehmed Han’ı cesaretlendirdim ve dualarımı eksik etmedim. Ayrıca askerlere de şunu söyledim: “Ey asker… Biliniz ki bu fetih, Cenab-ı Hak katında size ve Sultan Mehmed Han’a takdir kılınmıştır. Kim ki bundan şüphe eder, imamdan sapıtmış olur”…

Etkinlik 3 İçsel Zekâ Öğrencilerin kendilerini Fatih Sultan Mehmet Han’ın yerine koymaları ve herkesin kendi düşüncesini yazması istenir. İçsel zekâsının geliştiğini söyleyen öğrencilere aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi bir etkinlik yapılır: Bir Öğrenci: Ben Fatih Sultan Mehmed Han olsaydım; psikolojik olarak halkıma karşı kendimi sorumlu hissederdim ve üzerime düşenin fazlasını yapmak için elimden gelenin en fazlasını yapardım. Ayrıca kendi vatanımın sınırları içerisinde olan bir bölgeyi topraklarıma katmak için Bizans’a karşı ne pahasına olursa olsun savaşmaktan vazgeçmezdim.

Sözel/Dilsel Zekâ Etkinlik 4 Sözel/Dilsel Zekâda Soru-Cevap yöntemi kullanılarak bir etkinlik yapılacaktır. Bizans’ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtması, Bizans’ın Haçlı Seferlerine zemin hazırlaması, Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi, Bölge ticaret yollarının ve kazançlarının ele geçirilmek istenmesi, Hz. Muhammed’in İstanbul’un fethi ile ilgili hadisinin olması, Eski bir kültür ve yerleşim merkezi olması.   Soru: Yukarıda verilen İstanbul’un fethinin nedenlerini inceleyerek dinî, siyasi ve ekonomik olarak sınıflandırarak ilgili yerlere yazınız. Dinî: …………………………………………………………………………………… Siyasi: …………………………………………………………………………………… Ekonomik: ……………………………………………………………………………………..

Soru: “İstanbul’un içinde Türk sarığını görmek, Kardinal külahını görmekten daha iyidir.” Sözünü yorumlayınız. ……………………………………………………..……………………..………………………………………………………………..…………………………………………………………………………..

Soru: İstanbul Panoromik Müzesi’nden alınan yukarıdaki görsele bakarak İstanbul’un fethedilmesinde kullanılan savaş aletlerinin neler olduğunu ve savaştaki etkilerini söyleyiniz. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Etkinlik 5 Görsel/Uzamsal Zekâ Görsel zekâda kavram haritası ve Fatih Dönemi haritası etkinlikleri yapılır ve bu kavramlar hakkında öğrencilerden kısa bilgiler yazmaları istenir.

KAVRAM HARİTASI 1.FATİH 2. FETİH 3. İSTANBUL 4. JEOPOLİTİK KONUM

Soru: Yukarıdaki kavram haritasında verilen kavramlar hakkında kısaca bilgi veriniz. 1. ………………………………………… 2. …………………………………………. 3. …………………………………………. 4. ……………………………………….....

5. BİZANS DEVLETİ 6. KATOLİK-ORTODOKS 7. İPEK YOLU 8. HADİS-İ ŞERİF

5. …………………………………. 6. …………………………………. 7. …………………………………. Soru: Yukarıdaki kavram haritasında verilen kavramlar hakkında kısaca bilgi veriniz. 5. …………………………………. 6. …………………………………. 7. …………………………………. 8. …………………………………..

9. ANADOLU VE RUMELİ TOPRAKLARI 10. RUMELİ HİSARI 11. DONANMA 12. TEKERLEKLİ KULELER

Soru: Yukarıdaki kavram haritasında verilen kavramlar hakkında kısaca bilgi veriniz. 9. ………………………………… 10. ……………………………….. 11. ……………………………….. 12. ………………………………...

15. SİLİVRİ VE VİZE KALELERİ 13. AŞIRTMA GÜLLE 14. HAVAN TOPLARI 15. SİLİVRİ VE VİZE KALELERİ 16. GREJUVA ATEŞİ

Soru: Yukarıdaki kavram haritasında verilen kavramlar hakkında kısaca bilgi veriniz. 13. ……………………………….. 14. ……………………………….. 15. ……………………………….. 16. ………………………………...

Soru:Yukarıdaki İstanbul’un kuşatma planını inceleyerek Osmanlı gemilerinin Haliç’ten indirilmesinin İstanbul’un fethine katkısını açıklayınız. …………………………………………………………………………………………………………………………………………

Soru:Yukarıdaki haritadan yararlanarak Fatih dönemi kara ve deniz fetihlerinin Osmanlı Devleti’ne siyasi v ekonomik ne tür faydalar sağlayabileceğini söyleyiniz. ………………………………………………………………………………………………………………

Mantıksal/Matematiksel Zekâ Etkinlik 6 Mantıksal/Matematiksel Zekâ Bu bölümde öğrencilerin Mantıksal/Matematiksel Zekâsı geliştirmek amaçlanmıştır ve tarih şeridi adlı bir etkinlik yapılmıştır. Soru: Aşağıdaki tarih şeridinde verilen Fatih Dönemi askerî faaliyetlerini tabloya göre gruplandırınız.

Trabzon’un Fethi 1461 Amasra’nın Fethi 1459 Otlukbeli Savaşı 1473 1450 1455 1460 1465 1470 1475 1480 Taşoz, Limni, Midilli’nin Fethi 1462 Sırbistan’ın Fethi 1454 Mora’nın Fethi 1460 Eğriboz, Zenta, Kefalonya’nın Fethi 1470 Sinop’un Fethi 1461 Karamanoğulları’nın Hâkimiyeti Trabzon’un Fethi 1461 Kırım’ın Fethi 1475 Eflâk’ın Fethi 1462 Arnavutluk Seferi 1479 Bosna’nın Fethi 1463

Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamaya yönelik faaliyetler: Anadolu siyasi birliğini sağlamaya yönelik faaliyetler: Balkan fetihleri: Karadeniz hâkimiyeti için yapılan fetihler: Akdeniz hâkimiyeti için yapılan fetihler:

5. Değerlendirme Söz konusu etkinlikler çerçevesinde konu işlendikten sonra öğrencilerden aşağıdaki değerlendirme testini cevaplamaları ve boşlukları doldurulmaları istenir. SINAV: ADI-SOYADI: NUMARASI: Test   1) Fatih Sultan Mehmet`in İstanbul`u fethi ile Bizans İmparatorluğuna son verildiği halde, İstanbul’da Ortodoks Kilisesinin varlığı korunmuştur. Aşağıdakilerden hangisi, Fatih’in bu yolla ulaşmak istediği bir amaç olamaz? A)     Hıristiyan  dininde mezhep ayrılıklarına son vermek B)     Yönetimi altındaki Hıristiyanlara hoşgörü ile davranıldığını ortaya koymak C)    Ortodoks Kilisesinin hareketlerini kontrol altında tutmak D)    Katolik Kilisesi`ne karşı bir güç oluşturmak E)     Balkanlarda yapılacak savaşlarda Rumların desteğini sağlamak

2) Fatih Sultan Mehmet zamanında: -Cenevizlerden Amasra -İsfendiyaroğullarından Sinop -Karamanoğullarından Konya ve Karaman alınmıştır. Fatih’in bu gelişmelerle ulaşmak istediği amaç aşağıdakilerden hangisidir?   A)     Dış ülkelerle ilişkileri artırmak B)     İslamiyet'i yaymak C)    Denizlerde üstünlük sağlamak D)    Anadolu’da siyasi birlik sağlamak E)     Avrupa ülkelerinin doğu ticaretini engellemek 3) Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’da yerli ve yabancı bilginlere çalışma ortamı sağlamakla ulaşmak istediği amaçlardan biri aşağıdakilerden hangisidir? A)     Devlet yönetiminde yabancılardan yararlanmak B)     İstanbul’un bir bilim ve kültür merkezi olarak saygınlığını artırmak C)    İmparatorluğun Avrupa’da sınırlarını genişletmek D)    İstanbul’da batıdakilere benzer okullar açmak E)    Anadolu’da siyasi birliği sağlamak

Boşluk Doldurma 1) Fatih Sultan Mehmed, Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki toprak bütünlüğünü sağlamak amacıyla ………………..’u fethetmiştir. 2) Fatih, güçlü İstanbul surlarını yıkmak için …………… adı verilen büyük toplar döktürmüştür. 3) Bizans, Avrupalılardan yardım istemiş ve ……………’i zincirlerle kapatmıştır. 4) İstanbul’un Fethi sonucunda ticaret yollarının Osmanlı Devleti’nin denetimine girmesiyle yeni yollar bulmak amacıyla Avrupa’da ……………………. başlamıştır. 5) Osmanlı Devleti fetih hazırlıkları içinde ………………… beyliği ile anlaşma imzalamıştır.

6. ANKET Kullanılan öğretim yöntemi (Çoklu Zekâ Kuramı) ile ilk defa mı karşılaştınız? Normalde dersleriniz nasıl işlenmektedir? Kullanılan öğretim yöntemi (Çoklu Zekâ Kuramı) sırasında fikirlerinizi rahatça ifade edebildiniz mi? Normalde ders işlenirken düşüncelerinizi rahatça ifade etme imkânı bulabiliyor musunuz? Etkinlik sonunda sınıfça, konu ile ilgili ortak bir sonuca ulaşabildiniz mi? Etkinlik sonunda bulduğunuz sonucu kendi cümlelerinizle ifade etmeniz, konuyu daha kolay öğrenmenizi sağladı mı? Size göre kendi cümlelerinizle yazdığınız bilgiler mi daha kalıcı oluyor? Yoksa öğretmenlerinizin yazdırdığı veya kitaplardan öğrendiğiniz bilgiler mi daha kalıcı oluyor? Neden? Çoklu Zekâ Kuramı yöntemi ile dersin işlenmesi sizce faydalı oldu mu? Derslerinizin Çoklu Zekâ Kuramı yöntemine dayalı olarak işlenmesini ister misiniz? Neden?

Meltem ALAKUŞ 13680500105 & Merve ALAKUŞ 13680500192