Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı - FOREST EUROPE Serdar Yegül Orman Müh. Orman Genel Müdürlüğü Temmuz 2010

İçindekiler Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı - FOREST EUROPE Hakkında Genel Bilgi Arka Plan: Uluslararası Ormancılık Süreci Ön Plan: Bakanlar Konferansı Süreci

Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı – FOREST EUROPE Amaç: Avrupa ormanlarının yönetiminde sürdürülebilir orman yönetimi anlayışını tam olarak yerleştirerek Avrupa ormanlarını korumaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için politik düzeyde ve tüm Avrupa ülkeleri arasında diyalogu/işbirliğini geliştirmek ve sonucunda politikalar üretmek ve geliştirmek. 1992 Rio Kararlarının tüm Avrupa bölgesinde uygulanması sürecidir; Nihai amaç: Yasal bağlayıcılığı olan bir Avrupa ormancılık sözleşmesi

Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı – FOREST EUROPE Kararların hukuki olarak bir bağlayıcılığı olmamakla birlikte, hükümetlere politik-siyasi yükümlülükler getirmektedir. Kararlar ormanlardan sorumlu bakanlar tarafından imzalanmaktadır. 46 İmzacı Ülke ve AB, 14 Gözlemci Ülke ve 31 Gözlemci Organizasyon. Ülkemiz ‘İmzacı Ülke’dir.

Hangi İhtiyaçtan Doğmuştur? 1980’lerde Avrupa'daki atmosferik kirlilik; bu kirliliğin orman ekosistemlerini ne derece tahrip ettiği ve bu doğrultuda sınır ötesi etkin çalışma ihtiyacı; Temel konularda hemfikir olma ihtiyacı; ve Diğer ülkelere için referans olma / yol gösterme ihtiyacı. 1992’de Rio’da tanımlanan sürdürülebilir orman yönetimi kavramının bu arada Avrupa’da uygulanması. Önemi Nedir? Bilindiği üzere, Avrupa Topluluğunun (EC) Kurucu Anlaşmasında ortak orman politikası ile ilgili spesifik bir madde bulunmamaktadır. Avrupa Birliği ormancılık mevzuatını düzenlerken bu kararlardan yararlanmaktadır; Avrupa Kıtasındaki tüm ülkeler ormancılık politikalarını belirlerken, bu kararları temel almaktadırlar.

Genel Koordinasyon Komitesi İrtibat Bürosu Yapısı Organları Bakanlar Konferansı Genel Koordinasyon Komitesi İrtibat Bürosu Yuvarlak Masa Toplantısı Uzman Düzeyi Toplantı Çalıştay - Çalışma Grupları

Mekanizma Nasıl Çalışır? Bakanlar Konferansı Bakanlar Konferansı Hazırlık Süreci İzleme Süreci Hazırlık Süreci İzleme Süreci Bir ‘İrtibat Bürosu’nun (Liaison Unit) Çalışma Süresi

Mekanizma Nasıl Çalışır? (örnek) Varşova Konferansı 2007 Oslo Konferansı 2011 Hazırlık Süreci İzleme Süreci Hazırlık Süreci İzleme Süreci Oslo İrtibat Bürosu’nun (Liaison Unit Oslo - LUO) Çalışma Süresi

Sürdürülebilir Orman Yönetimi Bakanlar Konferansı İlke Kararlarının Temel Direkleri Sürdürülebilir Kalkınma Sürdürülebilir Orman Yönetimi Ekolojik Ekonomik Sosyo-Kültürel

Toplu Halde FOREST EUROPE 19 İlke Kararı (Resolutions)

Arka Plan: Uluslararası Ormancılık Süreci Rio Süreci (IPF – IFF - UNFF)

Dünden Bugüne Süreç’in Genel Görünümü ! Uluslararası bir Ormancılık Anlaşması imzalanmak istendi. Ancak başarılı olunamadı. Yasal Bağlayıcılığı Olmayan Anlaşma (Non-legally Binding Instrument – NLBI) benimsendi. Küresel Hedef: Yasal Bağlayıcılığı Olan bir Anlaşma benimsemek Rio Konferansı 1992 2007 2015 Rio Çıktıları: Rio Deklarasyonu Orman Prensipleri Gündem 21 isimli Eylem Planı Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

Rio Sürecinde Dokuz Bölgesel Süreç Oluşturuluyor ! Rio Konferansı 1992 2007 2015 Bölgesel Süreçler: Avrupa Ülkeleri - Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı Kuzey Amerika Ülkeleri Amazon İşbirliği Ülkeleri Orta Amerika Ülkeleri Kurak Afrika Ülkeleri Yakın Doğu Ülkeleri Uluslararası Orman Ürünleri Kuruluşu Afrika Orman Ürünleri Ticareti Kuruluşu Kurak Kuşak Asya Türkiye’nin katılım sağladığı bölgesel süreçler

UNFF Oturumlarından bir Görünüm

Ön Plan: Avrupa’da Ormanların Korunması Bakanlar Konferansı FOREST EUROPE

1990 yılında Strazburg’da İlk Bakanlar Konferansı Yapılıyor. Dikkat 1990 yılında Strazburg’da İlk Bakanlar Konferansı Yapılıyor ! Dikkat ! Bu Konferans, 1992 Rio’dan önce yapılmıştır ! 1990 Strazburg Ormanlardan sorumlu bakanlar teknik ve bilimsel işbirliği konusunda taahhütlerde bulunmuşlardır. Konferans, 6 karar almıştır.   S1: Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi İçin Daimi Deneme Sahaları Avrupa Şebekesi S2: Orman Gen Kaynaklarının Korunması S3: Orman Yangınları Avrupa Veri Bankası Şebekesinin Kurulması S4: Dağlık Alanlardaki Orman Yönetiminin Yeni Çevresel Şartlara Uyarlanması S5: Ağaç Fizyolojisi Araştırmaları EUROSILVA Şebekesinin Yaygınlaştırılması S6: Orman Ekosistem Araştırmaları Avrupa Şebekesi

Uluslararası Ormancılık Süreci yani Rio Süreci Başlıyor Uluslararası Ormancılık Süreci yani Rio Süreci Başlıyor ! Küresel ölçekte SFM tanımlanıyor ! Rio Konferansı 1992 Rio Çıktıları 1990 Strazburg Rio Çıktıları: Rio Deklerasyonu Orman Prensipleri Gündem 21 isimli Eylem Planı Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Rio Konferansında, Sürdürülebilir Orman Yönetimi (Sustainable Forest Management – SFM) kavramı tanımlanmıştır.

1993’te Helsinki’de İkinci Bakanlar Konferansı Yapılıyor. Dikkat 1993’te Helsinki’de İkinci Bakanlar Konferansı Yapılıyor ! Dikkat ! Bu Konferans, Rio’dan sonra yapılmış ilk Bakanlar Konferansıdır ! Rio Konferansı 1992 1990 1993 Helsinki Strazburg Helsinki Konferansında, Bakanlar Konferansı Süreci “Rio kararlarının Avrupa’da uygulanması” sürecine dönüştürülmüştür. Konferansta çalışma yöntemleri belirlenmiş ve uygulamaları izleme organizasyonu oluşturulmuştur. İlk irtibat bürosu bu konferansta kurulmuştur. Sürdürülebilir Orman Yönetimi kavramı Avrupa düzeyinde tanımlanmıştır. H1 : Avrupa Ormanlarının Sürdürülebilir Yönetimi İçin Genel Esaslar H2 : Avrupa Ormanlarında Biyolojik Çeşitliliğin Korunması İçin Genel Esaslar H3 : Geçiş Ekonomisindeki Ülkeler ile Ormancılık Alanında İşbirliği H4 : Avrupa Ormanlarının İklim Değişikliğine Uzun Süreli Adaptasyonu İçin Stratejiler H1: SFM’i idari seviyede tanımlamakta ve SFM’in genel esaslarının ülke ormancılık planlarına dahil edilmesini amaçlamaktadır. H2: 1992 Rio’da imzalan Biyolojik Çeşitlik Anlaşmasının Avrupa bazında adaptasyonunu sağlamaktadır.

Helsinki’de İkinci Bakanlar Konferansında, tüm Avrupa kıtası için SFM tanımlanıyor ! Rio Konferansı 1992 1990 1993 Helsinki Strazburg Sürdürülebilir Orman Yönetim’nin tarifi (Sustainable Forest Management –SFM): “Diğer ekosistemlere zarar vermeyen, orman ve orman alanlarının yerel, ulusal, küresel düzeylerde, ilgili ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonları bugün ve gelecekte yerine getirmek için biyoçeşitliliğini, üretkenliğini, yenilenme kapasitesini, hayatiyetini ve potansiyelini sürdürecek şekilde ve oranda yönetmek ve kullanmak.” (1 nolu Helsinki Kararı, Paragraf D) H1: SFM’i idari seviyede tanımlamakta ve SFM’in genel esaslarının ülke ormancılık planlarına dahil edilmesini amaçlamaktadır. H2: 1992 Rio’da imzalan Biyolojik Çeşitlik Anlaşmasının Avrupa bazında adaptasyonunu sağlamaktadır.

1995’te Hükümetlerarası Ormancılık Paneli (IPF) Başlıyor ! Rio Konferansı 1992 1995 IPF 1990 1993 Strazburg Helsinki 1995’te BM Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu (CSD), Hükümetlerarası Ormancılık Paneli’ni (IPF) kurmuştur. IPF: Intergovernmental Panel on Forests

Yakın-Doğu Ormancılık Süreci, Rio Süreci Paralelinde İşlemeye Başlıyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1996 IPF 1990 1993 Strazburg Helsinki 1996 1998 2000 2002 Kahire Şam Tahran Hartum (Sudan) 1996’da FAO ve UNEP’in organizasyonunda Yakın-Doğu Süreci başladı. Fas’tan Pakistan’a kadar çok geniş bir coğrafya + Türki Cumhuriyetler Yakın-Doğu Sürecinin kriter ve göstergeleri belirlenirken AOKBK kriter ve gösterge seti temel alınmıştır.

Hükümetlerarası Ormancılık Paneli (IPF), 150 Eylem Önerisi Üretiyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 IPF IPF Çıktıları 1990 1993 Strazburg Helsinki IPF sonuç Raporu ve 150 civarındaki eylem önerisi uluslar arası ormancılık süreci çalışmalarını yönlendiren en önemli belgelerden biridir. Eylem önerilerinin başında: - “Uluslararası Ormancılık Programı”nın hazırlanması; - “Ormansızlaşma ve Orman Tahribinin Nedenleri”nin ortaya konması; - Sürdürülebilir Orman Yönetimi için bölgesel ve ulusal bazda Kriter ve Göstergelerinin belirlenmesi;

1997’de Hükümetlerarası Ormancılık Forumu (IFF) Başlıyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 IPF IFF Kuruldu 1990 1993 Strazburg Helsinki 1997 yılında UN-CSD tarafından Hükümetlerarası Ormancılık Forumu (IFF) kuruldu. IFF: Intergovernmental Forum on Forests

1998’de Lizbon’da Üçüncü Bakanlar Konferansı Yapılıyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 IPF IFF 1990 1993 1998 Lizbon Strazburg Helsinki Bu konferansta Avrupa’da sürdürülebilir orman yönetimi için hazırlanmış olan Kriter ve Gösterge seti onaylanarak, sürdürülebilir orman yönetiminin sosyo-ekonomik boyutlarının geliştirilmesi kararlaştırılmıştır. L1: Halk, Ormanlar ve Ormancılık – Sürdürülebilir Orman Yönetiminin Sosyal ve Ekonomik Boyutları L2: Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Kriterleri, Göstergeleri ve Uygulama Düzeyi Kılavuzu L2, EK- 1 Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Kriterleri ve Göstergeleri. L2, EK- 2 Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Uygulama Düzeyi Kılavuzu

Lizbon Konferansı’nda SFM Kriter ve Göstergeleri için İki Rehber üretiliyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 IPF IFF 1990 1993 1998 Lizbon Strazburg Helsinki Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Bakanlar Konferansı Kriterleri: Orman kaynaklarının ve bunların küresel karbon devrine olan katkısının muhafazası ve uygun biçimde arttırılması; Orman ekosisteminin sağlık ve hayatiyetinin korunması; Ormanların üretim fonksiyonlarının (odun ve odun-dışı) korunması ve geliştirilmesi; Orman ekosistemlerinde biyolojik çeşitliliğinin korunması, muhafazası ve uygun biçimde güçlendirilmesi; Orman yönetiminde koruyucu fonksiyonlarının (özellikle toprak ve su) korunması ve uygun şekilde geliştirilmesi ve Diğer sosyo-ekonomik fonksiyonların ve yapıların korunması Kriter ve göstergeler, sürdürülebilir orman yönetiminin kaydettiği ilerlemeleri izlemek ve tanımlamak amacıyla (i) Avrupa bölgesi için ortak bir çerçeve sağlar ve (ii) orman koşulları ve yönetimindeki ulusal eğilimleri değerlendirmeye yardımcı olur. K&G ortak özellikleri: (1) K&G genel eğilimleri gösterir. (2) Ormancılığa ve SFM’e bakış açıları uyumludur; (3) SFM için ortak bir ortak bir çerçeve oluşturmak amacına sahiptirler; (4) Değişken karaktere sahip olduklarından dolayı devamlılık arzederler. SFM dinamik bir süreçtir. Toplumun yeni ihtiyaçları doğrultusunda yeni politika araçları oluşturulacaktır.

Hükümetlerarası Ormancılık Forumu (IFF) 120 Eylem Önerisi üretiyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 IPF IFF IFF Çıktıları 1990 1993 1998 Strazburg Helsinki Lizbon IFF, 150 eylem önerisi üretmiştir.

2000 yılında Birleşmiş Milletlerin bir yan organ olarak Birleşmiş Milletler Ormancılık Forumu (UNFF) kuruluyor ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 IPF IFF UNFF Kuruldu 1990 1993 1998 Strazburg Helsinki Lizbon 2000 yılında Birleşmiş Milletler Ormancılık Forumu (UNFF) kuruldu. UNFF: United Nations Forum on Forests

UNFF’in İkinci Oturumuna (UNFF2) bakanlar da katılım sağlamış ve tüm dünyaya bir çağrıda bulunmuşlardır ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 2002 IPF IFF UNFF2 UNFF WSSD 1990 1993 1998 Strazburg Helsinki Lizbon UNFF’in İkinci Oturumuna (UNFF2) tüm dünya ülkelerinin ormanlardan bakanları katılmış ve “Sürdürülebilir orman yönetimi için politik düzeyde ve bütün taraflar arasındaki diyoloğun sürdürülmesi” konusunda kararlılık ifade edilmiştir. Bu kararlılığa Uluslararası Ormancılık Sözleşmesi için şartları oluşturmak da dahildir. Ayrıca, 2002’de Johannesburg’da Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi (WSSD) sonuçları da AOKBK’da ele alınmıştır.

2003 yılında Viyana’da Dördüncü Bakanlar Konferansı yapılmıştır ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 IPF IFF UNFF 1990 1993 1998 2003 Viyana Strazburg Helsinki Lizbon V1: Sektörlerarası İşbirliği ve Ulusal Ormancılık Programlarıyla Avrupa’da Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Sinerjilerin Güçlendirilmesi V2: Sürdürülebilir Ormanlardan Ekonomik olarak Devamlılığın Geliştirilmesi V3: Avrupa’da Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Sosyal ve Kültürel Taleplerin Korunması ve Güçlendirilmesi V4: Avrupa’da Ormanların Biyoçeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi V5: Avrupa’da İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Orman Yönetimi

Bu arada, 1997 yılından bu yana Dünya Su Forumları da devam etmektedir ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 2007 IPF IFF UNFF Dünya Su Forumları 1990 1993 1998 2003 Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Dünya Su Forumları (WWF) yoluyla su konusu dünya gündeminin öncelikli konuları arasında yerini almıştır. WWF: World Water Forum

2007 yılında Varşova’da Beşinci Bakanlar Konferansı yapılmıştır ! Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 2007 IPF IFF UNFF 1990 1993 1998 2003 2007 Varşova Strazburg Helsinki Lizbon Viyana W1: Ormanlar, Odun ve Enerji W2: Ormanlar ve Su

Beşinci Bakanlar Konferansına T. C Beşinci Bakanlar Konferansına T.C. Çevre ve Orman Bakanı adına OGM Genel Müdürü Osman Kahveci katılım sağlamıştır. Rio Konferansı 1992 1995 1997 2000 2007 IPF IFF UNFF 1990 1993 1998 2003 2007 Varşova Strazburg Helsinki Lizbon Viyana

Yıl : 2007 – Dünya Ormancılığı için BÜYÜK ADIM: “Yasal Bağlayıcılığı Olmayan Anlaşma” (NLBI) benimsenmiştir Rio Konferansı 1992 2000 2015 2007 IPF IFF UNFF UNFF UNFF7 1990 1993 1998 2003 2007 Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Varşova 2007’de UNFF7’de Yasal Bağlayıcılığı Olmayan Anlaşma benimsendi. Yeni hedef, 2015’te bu anlaşmayı yasal bağlayıcı hale getirmek belirlendi.

UNFF8’de ‘yeni anlaşma’nın finansmanı üzerine müzakereler sürdürülmüştür ! Rio Konferansı 1992 2007 2009 2000 2015 IPF IFF UNFF UNFF8 UNFF 1990 1993 1998 2003 2007 Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Varşova UNFF8’de Yasal Bağlatıcılığı Olmayan Anlaşma’nın finansmanının nasıl sağlanacağı tartışıldı. Ancak küresel bir orman fonu gibi somut bir sonuca ulaşılamadı.

2009 yılında UNFF8’de Finansman üzerine yapılan çetin müzakereler ! Rio Konferansı 1992 2007 2000 2009 2015 IPF IFF UNFF UNFF8 UNFF 1990 1993 1998 2003 2007 Helsinki Lizbon Viyana Varşova UNFF8 Grup Müzakereleri

Beşinci Bakanlar Konferansı sonrası ‘Çalışma Programı’ yapılıyor ! Rio Konferansı 1992 2007 2000 2015 IPF IFF UNFF UNFF 1990 1993 1998 2003 2007 2008 Çalışma Programı Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Varşova Çalışma Programı Konu Başlıkları: - Sürdürülebilir Orman Yönetimi ve İklim Değişikliği - Odun Hareketi ve Duyarlı Odun Kullanımı - Ormanlar ve Suyu içine alan Orman Ekosistem Hizmetleri - Bölgesel-Küresel İşbirliği ve Ortaklık - Kesen Konular - Bakanlar Konferansının Stratejik Yönü

2009 Kasım Oslo ELM: Süreç’te 19 yıllın kritiği yapılıyor ! Rio Konferansı 1992 2007 2000 2015 IPF IFF UNFF UNFF 2009 Kasım 1990 1993 1998 2003 2007 Uzman Düzeyi Toplantısı Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Varşova 24-25 Kasım 2009 tarihlerinde Oslo’da Uzman Düzeyi Toplantı yapılacaktır. Toplantıda 2011 Oslo Bakanlar Konferansında alınması muhtemel kararların başlıkları belirlenecektir.

Bundan sonra Süreç ne yöne gidebilir ! Rio Konferansı 1992 2007 2000 2015 IPF IFF UNFF UNFF 2009 Kasım 1990 1993 1998 2003 2007 Uzman Düzeyi Toplantısı Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Varşova Bakanlar Konferansında son olarak neler tartışılmaktadır? “Bakanlar Konferansı” olarak mı süreç devam etsin? Bir “Avrupa Ormancılık Anlaşması” ve onun “Sekretaryası” olarak mı ? Yoksa her ikisi birden mi sürdürülsün?

Muhtemel İlke Kararlar: 2011 Oslo Altıncı Bakanlar Konferansının muhtemel ilke kararları neler olabilir ? Rio Konferansı 1992 2000 2007 2015 IPF IFF UNFF UNFF 1990 1993 1998 2003 2007 2011 Oslo Strazburg Helsinki Lizbon Viyana Varşova Muhtemel İlke Kararlar: Oslo 1 : Yasal Bağlayıcı bir Anlaşma Oslo 2 : FOREST EUROPE’un yeni vizyon, amaçlar ve hedefleri Oslo 3 : Orman Biyokütle Üretimi için Sürdürülebilirlik Kriterleri Oslo 4 : . . . . . . . Oslo 1 : A Legally Binding Agreement in pan European region or a decision on LBA Oslo 2 : A resolution on “sustainablility criteria” for forest biomass production. Oslo 3 : A resolution on communication and PR-activities of the process Oslo 4: . . . . .

Teşekkür ederim. Serdar Yegül serdaryegul@ogm.gov.tr 296 40 00 dahili 2260 Güncelleme: Temmuz 2010