İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURALLARI VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

SUNUM İş sağlığı ve güvenliğinin temel prensiplerini Bu sunum sonunda katılımcılar; İş sağlığı ve güvenliğinin temel prensiplerini Güvenlik kültürünü ve faydalarını öğrenir. Güvenlik kültürünün oluşturulmasının ve sürdürülmesinin gerekliliği sonucunu çıkarır.

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ Kurumun sağlık ve güvenlik programlarının yeterliliğine, tarzına ve uygulamadaki ısrarına karar veren birey ve grupların değer, tutum, yetkinlik ve davranış biçimlerinin bir ürünüdür. İş güvenliği kültürü; > İş güvenliğinin öncelikli olduğu yaşam biçimidir. > Güvenlik bilgiye dayanır, > İçselleştirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgi, güvenlik kültürünü oluşturur. > İş güvenliği göz ardı edildiğinde“iş kazası” ve “meslek hastalığı” oluşur.

Güvenlik Güvenliği sağlamanın üç ana uygulaması vardır; Güvenliği ve sağlığı tehdit eden durumların ortadan kaldırılması, Güvenliği ve sağlığı tehdit eden gelişmelerin zamanında saptanması, Önlenemeyen durumların kötü sonuçlarının asgariye indirilmesi (riskin asgariye indirilmesi)

Güvenlik Kültürünün Amaçları • Davranış normları oluşturmak, • Kaza ve yaralanmaları azaltmak, • Dikkat çeken konularda güvenliği sağlamak, • Örgüt üyelerinin riskler, kazalar ve hastalıklar hakkında aynı inanç ve fikirleri paylaşmasını sağlamak, • Kişilerin güvenliğe bağlılığını artırmak, • Örgüt sağlık ve güvenlik programının biçim ve yeterliğine karar vermek

“GÜVENLİ” çalışma ortamı Çalışanlar açısından iyi Hastalık-kaza olmaz Kendini güvende hisseder İşveren açısından iyi Sağlık giderleri azalır Çalışanlar verimli çalışır Çalışan sirkülasyonu azalır

İSG (İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ) TANIMI «İşyerlerinde işlerin yürütümü sırasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan, sağlığa zararlı ve güvensiz durumlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır.» İçselleştirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgi, güvenlik kültürünü oluşturur. İş güvenliği göz ardı edildiğinde; «iş kazası» ve «meslek hastalığı» oluşur!... 7 7

hastalık ve kazalardan SAĞLIK İŞ SAĞLIĞI Kişinin bedensel ve ruhsal tam iyilik halidir Çalışanların iş nedeniyle oluşabilecek hastalık ve kazalardan korunmasıdır. Tehlikeye ve riske maruz kalmama, emniyetli olma halidir. GÜVENLİK 8

1. İş Sağlığı ve Güvenliği a) İş güvenliği b) İş sağlığı 9

İSG AMACI İSG Amacı İşletmenin Korunması Çalışanın Korunması Hizmet-Kalitenin Artırılması 10 10

İSG KURALLARINI UYGULAMA YÖNTEMLERİ TEHLİKELİ DURUMLARIN ORTADAN KALDIRILMASI ÇALIŞANLARIN TEHLİKELERE KARŞI KORUNMASI ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ YETİŞTİRİLMESİ UYARI SİSTEMLERİNİN KURULMASI İşletmede ilk yapılması gereken şey tehlikeli durumların ortadan kaldırılmasıdır Kişilerin güvenlikleri rastlantılara bırakılmamalıdır. İş ve işlemlerin çalışanlara zarar vermemesi için önlemler alınmalıdır. Çalışanlar işe uygun kişisel koruyucular kullanmalıdır. Eğitim ile kişilerin tehlikelere karşı uyanık olmaları sağlanmalıdır. Çalışanların KKD kullanmaları alışkanlık haline getirilmelidir. Uyarılar görünmez koruyuculardır Uyarılar bilgilendirme ve eğitimi içermelidir Uyarılar işletmede kazaları önlemede temel araçlardır

İŞ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMANIN KURALLARI İSG’Yİ TEHDİT EDEN DURUMLARI ORTADAN KALDIRMAK İSG TEHDİT EDEN FAKTÖRLERİ ZAMANINDA SAPTAMAK ÖNLENEMEYEN DURUMLARIN KÖTÜ SONUÇLARINI EN AZA İNDİRMEK Proaktif (ÖnlemAlmak) Ortadan kaldırmak, Engel olmak; Duyarlı olmak, Tehlikeleri görmek, Bilgi ve deneyimli olmak Reaktif (Sonradan Tepkisel) Tehlike olasılığı çok düşük düzeye indirilemiyorsa, tehlikeli durumların ve gelişmelerin izlenmesi, kazaların önlenmesi açısından büyük önem kazanır. Ortam ölçümlerinin, izlemelerinin sürekli olarak yapılması Kişisel koruyucuların kullanılmasına bağlı kazalardan korunma, Meslek hastalıkların önlenmesinde periyodik muayenelerin yapılması,

KAZALARDAN KORUNMA METODU MUHENDİSLİK REVİZYON İKNA VE TEŞVİK ERGONOMİ «İŞ-ÇALIŞAN UYUMU» DİSİPLİN KURALLARI Tehlikeli durumların bilinmesi, Tehlikeli durumların analizi, Tedbirlerin alınması, Tedbirlerin uygulanması Gerekli kontrollerin sağlanması, Eğitim ve öğretim çalışmaları, Uyarı levhaları ve afişler, Ödüllendirme ve özendirme, Yapılacak işe uygun işçi temini ve çalışanları biyolojik özellikleri ile kabiliyetlerine göre işe yerleştirme, İş güvenliğini sağlamada en son başvurulacak çözüm yolu, disiplin tedbirlerine başvurulması,

GELENEKSEL VE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIM Geleneksel yaklaşımda (reaktif, tepkisel yaklaşım), kazaların ve sistem bozukluklarının incelenmesi esastır. Olay sonrası inceleme ve işin yeniden düzenlenmesine odaklanır. Çağdaş güvenlik yaklaşımı (proaktif yaklaşım) ise, sistem bozukluğundan çok, güvenlik yönetim sisteminin incelenmesine, risk değerlendirme ve güvenlik kültürüne odaklanır. Olay gerçekleşmeden öncesine, çalışanlara ve güvenli olmayan uygulamalara odaklanır.

İ.S.G KÜLTÜRÜ Sağlıklı ve güvenlikli bir çalışma ortamına sahip olma hakkına herkesin saygı gösterdiği; Hak, sorumluluk ve ödevlerin önleme prensibine öncelik verilerek açıkça tanımlandığı bir sistem içerisinde; Hükümet, işveren ve çalışanların sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasında aktif olarak yer aldıkları bir anlayıştır.

İşyeri Güvenlik Kültürü İŞYERİNDE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ Üst Yönetim Orta Yönetim Yazısız İSG Sistemi Yazılı İSG Sistemi İşyeri Güvenlik Kültürü

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ

İŞ GÜVENLİĞİNİN TEMEL İLKESİ Çalışan insanın en dikkatsiz ve güvensiz davranışına karşın iş kazasının oluşmasını önleyecek önlemlerin alınmasıdır.

İş Sağlığı Ve Güvenliğinin Hedefleri Sıfır risk, Sıfır iş kazası, Sıfır meslek hastalığı, Tam güvenli bir iş ortamı olmalıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmaları   1 – Dinamiktir. 2 – Eğitimi gerektirir. 3 – Parasal yatırımı gerektirir. 4 – Örgütlenmeyi ve organizasyonu gerektirir. 5 – Bilim ve teknolojiyi takibi gerektirir. 6 – Mevzuat takibini gerektirir. 7 – Verimliliği etkiler. 8 – Verimli bir yatırımdır. 9 – Cezai ve hukuki sonuçları vardır.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin Genel Prensipleri Amerikalı yazar W. HEİNRİCH Herhangi bir alanda yürütülecek İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği çalışmalarının ON PRENSİP üzerinde yapılmasını önermektedir.

«Tehlikeli Hareket Ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi» Prensip-1 «Tehlikeli Hareket Ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi» Kaza zincirinin üçüncü halkası en zayıf halkadır. İSG birinci ve ikinci halkalarda (eğitim ve disiplin yoluyla) etkin sonuç elde edemeyeceğini kabul eder. İş güvenliği, kazaların önlenmesinde «Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumları» düzeltmeyi hedef alır. 22 22

Prensip-2 «İş kazalarının %88’ini tehlikeli hareket, %10’u tehlikeli durum, 2’si sebebi kaçınılmaz ve bilinmeyen nedendir.» Bu prensip iş güvenliği önlemlerinde, tehlikeli hareket ve tehlikeli durumların önemli olduğunu göstermektedir. 23 23

Prensip-3 «Kaza Sonucu Meydana Gelecek Zararın Büyüklüğü Kestirilemez, Bu Tamamen Tesadüflere Bağlıdır.» Bu prensip İSG’nin yaptığı faaliyetlerdeki amacının; kazayı hafif atlatmak değil, kazayı meydana getiren sebepleri ortadan kaldırılmaya dönük olması gerektiğini söylemektedir. 24 24

Prensip-4 «Ağır yaralanma ya da ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 uzuv kaybı, 300 yaralanma olmayan (ramak kala) olay vardır.» Bu prensipten özellikle «ramak kala» olayların nedenlerinin iyi incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır. 25 25

«Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri?» Prensip-5 «Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri?» İnsan önce güvensiz koşullar oluşturmakta, sonrada bu koşullar nedeniyle kaza yapmakta veya meslek hastalığına yakalanmaktadır. Kaza kusur oranlarının belirlenmesinde tehlikeli hareketlerin nedenleri incelenmelidir. 26 26

«Kazalardan Korunma Metodu» Prensip-6 «Kazalardan Korunma Metodu» İSG mevzuatımızda yapılan yeni düzenlemelerle bu konu geniş bir şekilde ele alınmıştır. 27 27

Bu benzerlik kalite yönetim sistemlerinde daha net görülmektedir. Prensip-7 «Kazalardan Korunma Yöntemleri ile Üretim ve Kalite Kontrolü Metotları Benzerlik ve Paralellik Arz Eder.» Bu benzerlik kalite yönetim sistemlerinde daha net görülmektedir. 28 28

Prensip-8 «İG İle İlgili Çalışmalara, Kurallara ve Alınacak Tedbirlere Üst Düzey Yönetici Katılmalı ve Sorumluluğa Ortak Olmalıdır.» İSG çalışmaları sadece işyerinde bu amaçla görevlendirilen personele sınırlı kalmamalıdır. Özellikle üste düzey yönetim, orta düzey yönetim İSG desteklemelidir. 29 29

Prensip-9 «İlk Kademe Yöneticiler, Kazalardan Korunmada En Önde Gelen Personeldir.» Bu prensip çalışana en yakın birim sorumlusunun iş güvenliğini sağlamadaki önemini, eğitim, teşvik, ikna ve disiplin çalışmalarının hangi seviyede gerekli olduğuna işaret etmektedir. 30 30

1.Güvenli bir işletmede üretim artacak, maliyet düşecektir, Prensip-10 «İş Güvenliği Çalışmalarına Yön Veren İnsani Duyguların Yanında, İş Güvenliği’nin Sağlanmasında İtici Rol Oynayan 2 Mali Faktör Vardır.» 1.Güvenli bir işletmede üretim artacak, maliyet düşecektir, 2.Kazalarda meydana gelen zarar yapılan ödemelerin 5 katıdır, 31 31

Güvenlik kültürünün oluşturulmasında görevli ulusal kurum ve kuruluşlar İş güvenliği kültürünün geliştirilmesinde; A-Devlet, B-İşveren, C-Çalışanlar/sendikalar, D-Üniversiteler E-Meslek örgütlerine çeşitli görevler düşmektedir.

Ya ümitsizsiniz, Ya da ümit sizsiniz. Ya çaresizsiniz, Ya da çare sizsiniz. Behcet Necatigil

Çalışma koşullarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hale getirmek, b. İş Sağlığı Tanım Çalışanların sağlıklarını sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde tutmak, Çalışma koşullarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hale getirmek, Çalışanları zararlı etkilerden koruyarak işin ve çalışanın birbirine uyumunu sağlamak,üzere kurulmuş bir tıp dalıdır. 34

İş Kazaları -Meslek Hastalıkları Meslek hastalıklarının tespiti konusunda bütün ülkelerde sorun yaşanmaktadır İş kazası sayıları ise gerçeğe daha yakındır. Uluslar arası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre ölümlü iş kazası sıklığının en düşük olduğu İngiltere’dir. İş kazası sıklığının en yüksek olduğu ülkeler arasında ülkemiz ile birlikte Hindistan ve Rusya da vardır. Dünya işgücü ~ 2.7milyar •Yılda 2 milyon yaşam çalışmaya bağlı nedenlerle yitiriliyor •160 milyon/yıl yeni yaralanma/hastalık ortaya çıkıyor •Küresel GSH‟nın %4‟ü (1.25 trilyon USD) çalışmaya bağlı morbidite nedeniyle yitiriliyor

Meslek Hastalığı Sıklığı Beklenen(dünya geneli) yüz binde 400-1200 Türkiye‟de yüz binde 10 – 35 arasında Türkiye‟de beklenen 36.000 (%0,4) - 108.000 (%1,2) Türkiye‟de saptanan 500 – 1300 vaka ILO tahminlerine dayanılarak çalışan sayısına göre yılda her bin işçi için 4-12 yeni meslek hastalığı vakası beklenmektedir.

İş Kazası Sıralaması(Dünya) Ülkeler % Olarak İş Kazası Kaza Sıklık Oranı Kanada 0,81 3,37 ABD 0,83 3,46 Japonya 0,89 3,71 Almanya 1,50 6,25 Polonya 2,60 10,54 Güney Kore 2,80 11,67 Türkiye 3,00 12,45 37 37

İş Kazalarında Maliyet(Dünya) Ülkeler Maliyet (Milyar) ABD (Dolar) 190 Almanya (Dolar) 28 Norveç (Kron) 40 Avustralya (A. Doları) 15-37 38 38

ILO Tahminleri >Dünyadaki işgücü 3 Milyar >İş kazaları 321 milyon >Meslek hastalıkları 2.02 milyon >İşle ilgili ölümler 2.2 milyon >Dünya GSMH 30 trilyon $ >İSG kaynaklı kayıp % 4

İş Sağlığı Ve Güvenliği Politikası Hiçbir iş emniyetsiz yapılacak kadar acil değildir. Kazaların %98’i önlenebilir. İ.S.G.’in temeli, Risk analizi ve değerlendirmesi ile prosedür ve talimatlardır.

Bir Zincirin Sağlamlığı Ne Kadardır ? En Zayıf Halka Kadardır

Bazı Tehlikeli Durumlar Emniyetsiz çalışma ortamları Başkasının işine karışma Uygun çalışma hızına uyulmaması Koruyucu malzeme kullanılmaması v.b.

Kazanın Ardından Söylenenler Dikkatim dağıldı. Bana bir şey olmaz. Şimdiye kadar hep böyle yaptık. Böyle olacağı aklıma gelmedi, bilmiyordum. Güvenli görünüyordu. Acelem vardı. 1 Majör kaza 10 –60 Minör kaza 300 –600 Ucuz atlatma

EMNİYETSİZ ORTAM/ŞARTLAR İ.S.G. PROBLEMLERİ BİLİNÇSİZ DAVRANIŞLAR EMNİYETSİZ ORTAM/ŞARTLAR KAZA * İNSANLARA ZARARLAR YARALANMA/ ÖLÜM * İŞİN DURMASI/GECİKMESİ * MADDİ VARLIKLARA ZARARLAR

İ.S.G. SİSTEMİN KURULMASININ YARARLARI Çalışma sahalarındaki risklerin en aza indirilmesi Çalışanların eğitimi , bilinçlendirilmesi ve İSG kültürünün oluşturulması Yasal ve diğer gereklerin sistemli takibi İş performansının arttırılması Çalışan performansının arttırılması İş kazalarının önlenmesi Pazarda güvenilirlik imajının sağlanması

GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜN GÜNLÜK YAŞAMDAKİ ÖNEMİ

GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜN GÜNLÜK YAŞAMDAKİ ÖNEMİ

“ BİR ZİNCİR, ANCAK EN ZAYIF HALKASI KADAR SAĞLAMDIR.”

İş Sağlığı Ve Güvenliği Bir Aynadır Siz Ona Gülümserseniz O Da Size Gülümser

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ BİR DAVRANIŞ BİÇİMİDİR. ‘ÖĞREN VE ÖĞRET’ Güvenlik kültürünü benimseyerek hayatımızın her aşamasına uyarlamalı, Güvenli yaşam tarzını benimsemeli attığımız her adımda “ÖNCE GÜVENLİK” demeli, Ve en önemlisi “BANA BİR ŞEY OLMAZ” demekten vazgeçmeliyiz. GÜVENLİK KÜLTÜRÜ BİR DAVRANIŞ BİÇİMİDİR. ‘ÖĞREN VE ÖĞRET’