Yenilikçi ve Girişimci Mezunlar için Nasıl bir “Bursa Teknik Üniversitesi” Olmalı? Prof. Dr. Hasan MANDAL 9 Kasım 2010

KÜRESEL SORUNLAR Gıda Temiz Su Sağlık Güvenlik Temiz Enerji Çevre Demografik Değişimler Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi Küresel Isınma Sürdürülebilir Gelişme

ERA-EHEA İLİŞKİLER/ STRATA-ETAN EXPER GRUP RAPORU, Ağustos 2004 “PARADOX” Bir taraftan bilim ve eğitimin toplumumuzda temel problemlerimizin büyük çoğunluğunu çözmesi beklenirken diğer taraftan bunun verimli olarak yerine getirilmesindeki şüphe, kaygı ve umutsuzluk artmaktadır. “On the one hand, science and education are expected by many to solve most of the major problems of our society. On the other hand there is a growing doupt, suspicion, or disappointment about their capacity to do so effectively”

Avrupa Yüksek Öğretim Alanı 2010 ve Sonrası Öncelikleri Öğrenme Çıktılarına Dayalı Yaşam Boyu Öğrenme Sisteminin Geliştirilmesi Formal ve İnformal Ortamlarda Kazanılan Yeterliklerin Formal Eğitimde Tanınması Bilgi, Beceri ve Yetkinliklere Dayalı İstihdam Edilebilirlik Öğrenci Merkezli Eğitim Eğitim, Araştırma ve İnovasyon (özellikle doktora programları) Uluslararası İşbirliği İleri Boyutta Hareketlilik (Youth on the Move: Mobility for All) Şeffaflık ve Kalite Güvencesi Kurumsal Otonomi

YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDAKİ EĞİLİMLER (TÜRKİYE) Küreselleşme Yüksek öğretim kurumlarının çeşitliliği Azalan kamu kaynakları Eğitim-öğretim ve araştırmanın yanında toplumsal katkının öneminin artması Yüksek öğretime yoğun talep Bilgi ve iletişim teknolojileri ile birlikte çeşitlenen eğitim ortamları 6

Üniversitelerimizin Gündemi Performans Esaslı Bütçe Bologna Süreci Hesap Verebilirlik YÖDEK Stratejik Planlama Kaynakların Etkin Kullanımı 5018 Sayılı Kanun Kurumsal Stratejik Öncelikler 7 7

SANAYİ KURULUŞLARI İÇİN REKABET EVRİMİ 1960’lar ÜRETİM üstünlüğü ile rekabet 1970’ler MALİYET üstünlüğü ile rekabet 1980’ler KALİTE üstünlüğü ile rekabet 1990’lar HIZ üstünlüğü ile rekabet 2000’ler BİLGİ üstünlüğü ile rekabet

Firma Piyasa Değeri (Standard&Poor 500 firma ortalaması)

EIS 2008-2010 İçin İnovasyon Göstergeleri İnsan Kaynakları Finans ve Destek Firma Yatırımları İşbirlikleri ve Girişimcilik Yan Çıktılar İnovatörler Ekonomik Etkiler

Özet İnovasyon Endeksi (2009)

Türkiye’nin İnovasyon Performansı (2009) - Türkiye, yetişen inovatörlerden biridir. İnovasyon performansı, AB ortalamasından düşüktür, fakat performansının gelişme hızı AB ortalamasından yüksektir. Ülke performansına göre yapılan değerlendirmede ortaya çıkan göreceli güçlü yönler, “Finans ve Destek”, “İnovatörler” ve “Ekonomik Etkiler”alanlarında, Zayıf yönler ise “İnsan Kaynakları”, “Firma Yatırımları” ve “Yan Çıktılar” alanlarındadır.

Araştırmacı Sayısı (TZE) Ref: DPT, 2009

Bin İşgücü Başına Düşen Araştırmacı Sayısı (TZE) Ref: DPT, 2009

Özel Sektörde Çalışan Araştırmacıların Toplam Araştırmacı Sayısına Oranı (%) Ref: DPT, 2009

IFEES (International Federation of Engineering Education Societies) ve GEDC (Küresel Mühendislik Dekanları Konseyi) Anketi (I) 1. Mühendislik, bilim ve matematiğin temellerine hakimiyet. 2. Politik, sosyal ve ekonomik perspektiflere hakimiyet. 3. Bilişim teknolojileri, dijital uygulamalar ve bilişim uzmanlığına hakimiyet 4. Ürün yaşam döngüsünün tüm aşamalarına (tasarım, prototip üretimi, test, üretim, dağıtım kanalları, tedarikçilerin yönetimi, vb) hakimiyet. 5. Proje planlamasına, yönetimine ve projelerin farklı paydaş gruplar (proje ekibi üyeleri, proje sponsoru, projenin sunulduğu kuruluş, son kullanıcılar, vb) üzerindeki etkilerine hakimiyet. 6. Etik ve iş normlarına hakimiyet ve bu normları verili bir bağlamda (organizasyon, endüstri, ülke, vb) etkin olarak uygulama 7. Değişik yollar, yöntemler ve araçlarla (yazılı, sözlü, grafik, dinleme, elektronik, vb) etkin bir şekilde iletişim kurma. 8. Hem teknik hedef kitleyle hem de teknik olmayan hedef kitleyle etkin iletişim kurma. 9. Uluslararası/küresel bir perspektife sahip olma. 10. En az iki dile hakimiyet.

IFEES (International Federation of Engineering Education Societies) ve GEDC (Küresel Mühendislik Dekanları Konseyi) Anketi (II) 11. Hem eleştirel hem yaratıcı düşünme yetisine sahip olma. 12. Hem bireysel hem de işbirliği içinde düşünme yetisine sahip olma. 13. Bir ekip üzerinde etkiye sahip olma (ekibin hedeflerini kavrar, ekip çalışmasına etkin olarak katılır, ekip kararlarını destekler, ekip üyelerine saygılıdır, vb). 14. Olumlu bir imaja ve olumlu bir özgüvene sahip olma. 15. Yüksek düzeyde profesyonel yetkinliğe hakim olma. 16. Kalite prensiplerine/standartlarına ve sürekli gelişmeye açık olma. 17. Disiplinler arası/çok disiplinli bir perspektife sahip olma. 18. Karar vermede ve risk yönetiminde kişisel ve profesyonel değerlendirmeler yapma. 19. Diğer kişilere hedeflerini ve görevlerini yerine getirmeleri için yol gösterir ya da yardım etme. 20. İnsiyatif gösterme ve öğrenme istekli olma.

MÜDEK Ölçüt 3 - Program Çıktıları ve Değerlendirme Mühendislik programları, mezunlarının aşağıdaki niteliklere sahip olduğunu kanıtlamalıdır: Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi, Deney tasarlama, deney yapma ve deney sonuçlarını analiz etme ve yorumlama becerisi, İstenilen gereksinimleri karşılayacak biçimde bir sistemi, parçayı ya da süreci tasarlama becerisi, Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi, Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi Mesleki ve etik sorumluluk bilinci Etkin iletişim kurma becerisi, Mühendislik çözümlerinin, evrensel ve toplumsal boyutlardaki etkilerini anlamak için gerekli genişlikte eğitim, Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci ve bunu gerçekleştirebilme becerisi, Çağın sorunları hakkında bilgi, Mühendislik uygulamaları için gerekli olan teknikleri ve modern araçları kullanma becerisi.

ÜNİVERSİTE İÇİN YENİ BİR BİLGİ ÜRETİM SİSTEMİ Disipliner ve meslektaşlar arasında paylaşılan bilgi üretim yaklaşımı yerine disiplinlerarası (hatta transdisipliner) bilgi üretim metodojileri ile günlük hayatın içinde diğer aktörlerle yakın ilişki

“Eğitim ve öğretimde uygulanacak yöntem: Bilgiyi insan için fazla bir süs, bir baskı aracı ya da uygar bir zevkten çok maddi hayatta başarılı olmayı sağlayan uygulanabilir ve kullanılabilir bir araç haline getirmektir.” TBMM, 4. Açılış Yılı Konuşması’ndan 1 Mart 1923 M. Kemal Atatürk

Vergi Üniversite Sanayi

TARAFLAR ÜNİVERSİTE SANAYİ ÜNİVERSİTE SANAYİ YAKINSAMA DEVLET DEVLET

ÜNİVERSİTE-SANAYİ Stratejik ortaklar (?)

İŞBİRLİĞİ TARAFLARININ MOTİVASYON UNSURLARI ÜNİVERSİTE İÇİN Eğitim ve araştırma çalışmaları için finansal destek sağlamak, Kamu yararına servis misyonunu yerine getirmek, Öğrenci ve fakültelerine tecrübe alanları açmak, Anlamlı problemler belirlemek, Bölgesel ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak, Mezunlarına iş alanları yaratmak.

İŞBİRLİĞİ TARAFLARININ MOTİVASYON UNSURLARI ENDÜSTRİ İÇİN Üniversitenin araştırma altyapısına erişmek, Kendisinden olmayan laboratuvar uzmanlıklarına erişmek, Teknolojilerinin genişlemesine ve yenilenmesine olanak sağlamak, Potansiyel elemanlarını seçebilmek, Rekabet öncesi araştırma olanakları sağlamak, Kendi araştırma kapasitesini artırmak.

İŞBİRLİĞİNDE BAŞARI STRATEJİLERİ Karşılıklı güven ve birbirlerinin beklenti ve gereksinimlerinin farkında olmak, İlişkilerde saygı ve esneklik, Tanımlı amaçlar ve roller, Şeffaf bütçe ve fon temini ve kullanımı, Çalışma ve araştırmaların profesyonel anlamda (projelendirme termin, finansal yönetim, vb.) yürütülmesi, İşbirliği taraflarının üst yöneticileri arasında sürekli iletişim araçları sağlanması, Tartışma ve anlaşmazlıkların çözümüne ilişkin metotların oluşturulması, Uzun dönemli organizasyonların sağlanması (10-20 yıl)

İŞBİRLİĞİNDE BAŞARI STRATEJİLERİ Çalışma ve araştırmaların profesyonel anlamda (projelendirme termin, finansal yönetim, vb.) yürütülmesi, İşbirliği taraflarının üst yöneticileri arasında sürekli iletişim araçları sağlanması, Tartışma ve anlaşmazlıkların çözümüne ilişkin metotların oluşturulması, Uzun dönemli organizasyonların sağlanması (10-20 yıl)

PAYDAŞLARIN MEMNUNİYETİ Üniversite  Endüstri  Alt yapı olanaklarına ulaşım, yetişmiş eleman, katma değer Öğrenci  Doktora derecesi, maddi destek, istihdam Öğr. Üyesi  Tam zamanlı araştırıcı, bireysel maddi destek DPT-TEYDEB  Kurumsal üniversite-sanayi işbirliği SANTEZ katma değer oluşturma için araç

PAYDAŞLARIN MEMNUNİYETİ Üniversite Öğrenci  Endüstri Öğretim Üyesi Kamu 31 31

SERAMİK SEKTÖRÜ Yüksek katma değerli sektör Toplam satış hacmi >1.5 Milyar Dolar civarında KAPLAMA MALZEMELERİ Toplam üretim >300 milyon m2 İhracat: >100 milyon m2 Avrupa’da 3. ve Dünyada 6. büyük üretici SAĞLIK GEREÇLERİ Üretim ve İhracatta Avrupa’da ilk 3 sıra içinde . Refrakter malzemeler, sofra eşyası, teknik seramikler

SAM ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SERAMİK TÜBİTAK ÜRETİCİLERİ 1998 SERAMİK ARAŞTIRMA MERKEZİ SERAMİK ÜRETİCİLERİ TÜBİTAK 1998

Türkiye’de üretimin %85’ini yapan firmalar SAM’ a üyedir Toplam üyelik aidatı: 125.000 ABD Doları

Sanayicilerin etkin ve sürükleyici olması YÖNETİM Sanayicilerin etkin ve sürükleyici olması YÜRÜTME Üniversite ile sanayi arasındaki diyaloğu kurabilecek (yılmayan, alçak gönüllü, motivasyon sahibi, güven veren) ÜNİVERSİTE Toplumsal misyonu gereği kucaklayıcı

10 YILLIK FAALİYET Standart test laboratuarı (akredite) 15000’den fazla test ve analiz 40 Ar-Ge projesi (>50 milyon Dolar, ölçülebilen katma değer) Birçok danışmanlıklar Sektörel eğitimler Altyapı geliştirme Standart test laboratuarı (akredite) Diğer laboratuarlar Dokümantasyon

Uzun, ince bir yol

MEVCUT DURUM 2006 Yılı sonunda TÜBİTAK Programı sonlardı Merkez, yeni bir tüzel yapılanma arayışına girdi SAM A.Ş. Kuruldu (Eskişehir Teknoloji Geliştirme Bölgesinde) Üniversite SAM A.Ş.’nin %50 ortağı oldu

SAM’NİN STRATEJİK ÇIKTISI ENDÜSTRİYEL DOKTORA PROGRAMI 2004-2010

AMAÇ Sanayi yatkınlığı yüksek ve sanayiyi yakından tanıyan doktoralı araştırmacılar yetiştirmek, Bu araştırıcıların sektörde çalışmalarını özendirerek, sanayinin Ar-Ge yetkinliğini yükseltmek ve daha global düşünebilen Ar-Ge kültürü oluşturmak, Sürekli söylemde kalan üniversite-sanayi işbirliğini bu program yoluyla vazgeçilmez bir düzeye çıkartmak, Diğer sektörler için başarılı bir model oluşturmak, Program kapsamında gerçekleştirilecek projelerle sanayiye katma değer yaratmak.  

KAPSAM Seramik sektörüne yönelik proses geliştirme, verimlilik, çevre, enerji ve diğer ilgili alanlarda oluşturulacak projeler

YÖNTEM Sektörün öncelikleri ve katılımları ile araştırma konuları ve projeleri belirlenmektedir. Araştırmalar, disiplinlerarası bir yaklaşımla ve ilgili endüstriyel kuruluşların aktif katılımları (ortak danışmanlık vb.) sağlanarak yürütülmektedir. Projelerde istihdam edilecek araştırıcılar, proje kapsamlarına göre ilgili temel veya uygulamalı bilim mezunlarından seçilmektedir. Program kapsamındaki araştırıcılar aynı zamanda lisansüstü (özellikle doktora) eğitimlerini de yürütmektedirler.

Program kapsamındaki araştırıcılar çalışmalarının en az %25’ini ilgili sanayi kuruluşlarında yapmaktadırlar. Araştırıcının çalışmaları ve performansı her 6 ayda bir ilgili sanayi kuruluşlarının da katılımı ile değerlendirilmektedir. Performans değerlendirmesindeki temel kriter, araştırmacının endüstriyel yatkınlığı ve yaratıcılığı, sonuçların endüstriyel olarak kullanılabilirliği, ticari ve patent alma potansiyeli olacaktır. Program kabul edilen öğrenciler (her yıl 10 öğrenci olmak üzere toplam 30) direkt doktora programına başlamaktadır ve ortalama 4-5 yıl sonunda 26 yaşında doktora eğitimini tamamlayarak genç yaşta ve dinamik olarak sektörde istihdam edilebileceklerdir.

MEVCUT DURUM Program da 6. yıl . DPT desteği alt yapı ve sarf malzemeleri ile sınırlı (8 Milyon YTL) Projedeki öğrenciler için maddi destek . Endüstri (16 firma) tarafından sağlandı (2 Milyon TL) . Program kapsamında 28 öğrenci Her öğrenci için TÜBİTAK-TEYDEB ve/veya SANTEZ projesi . Öğretim Üyesine maddi destek . Projeler sürekli dış denetime açık

EDP’nin Ulusal Etkileri In 2004 the “Industrial Doctorate Programme in Ceramics” was initiated as a project in Anadolu University. The project was financed by the State Planning Organization (SPO) (with the contribution of 5,2 million USD) and received 1 million USD contribution from the industry sector. The project aims at training researchers who received graduate education in the fields needed by the industry, and thus contributing to the ceramics industry of the region. BOLOGNA PROCESS TEMPLATE FOR NATIONAL REPORTS: 2005-2007 Another programme in which courses are delivered by flexible methods is industrial Doctorate programme in ceramics offered by Anadolu University. The students studying in this programme spend 25% of their time working at the industrial sector (See item 8). FLEXIBLE LEARNING PATHS IN HIGHER EDUCATION TÜRKİYE’NİN YÜKSEK ÖĞRETİM STRATEJİSİ BELGESİ Sanayi Doktora Programı: Bu program kapsamında sanayi desteği ile sanayinin ihtiyaç duyduğu alanlarda lisansüstü eğitim almış araştırmacılar yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Program bütçesinin kamu –sanayi tarafından ortak karşılanması ve mezun olan araştırmacıların programı destekleyen sanayi kuruluşlarında araştırmacı olarak görev alması öngörülmektedir. Anadolu Üniversitesi’nde yürütülen Seramik Sanayi Doktora Programı bu kapsamda yer almaktadır. DPT ULUSAL DESTEK PROGRAMI

EDP’nın KURUMSAL KAZANIMLARI Bölüm Alt Yapısının Yenilenmesi ETGB’de 6 adet Üniversite Bazlı Girişimci Firması Diğer Birimler için Örnek Olma (4 adet Mükemmeliyet Merkezi Projesi)

1900’ lü yıllar

2000’ li yıllar ... Yenilikçi ve Girişimci Mezunlara sahip Üniversite Geleneksel Üniversite... ... Yenilikçi ve Girişimci Mezunlara sahip Üniversite