Katılımcı Havza Planlama Teknikleri Erdoğan Özevren eozevren@ormansu Katılımcı Havza Planlama Teknikleri Erdoğan Özevren eozevren@ormansu.gov.tr

KATILIM (1) Halkın, kendisiyle ilgili kararlara katılmasına dönük bir süreçtir. Katılımın olmazsa olmaz koşulu, problemlerin birlikte tespit edilmesi, tartışılması ve birlikte çözülmesidir.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (2) Planın amacı : Plandaki amaçlar, tam ortaya konulmalıdır. Amacın, uygulamaların fiziksel olarak tamamlanması değil, sürdürülebilir bir havza yönetimidir. Kaynak planlamasında yalnızca biyolojik çeşitliliğin korunması, geliştirilmesi ve faydası değil, insanlarında birlikte korunması, geliştirilmesi ve faydalanmasıdır.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (3) Planın uygulama süresi: Degrade olmuş havzalarda sürdürülebilir bir yönetime ulaşmak için, uygulamalar uzun vadeli olup sonucu iyiye doğrudur. Ancak bu olumlu sonucun ölçülmesi ve belirlenmesi başlangıç yıllarında çok zordur.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (5) Katılımcı planlama tekniğinde, proje faaliyetleri birbirlerine dayalı veya birbirlerine bağlantılıdır. Başka bir ifade ile proje uygulamalarından birinde yapılacak başarısızlık diğer faaliyetleri de etkileyecektir. Katılımcı entegre projenin uygulanabilirliği ve ekonomikliği yeterli sayıda ilgili katılımcılarla sağlanır.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (6)

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (7) Havza planlarının tanziminde ve uygulanmasında aktif olarak yöre halkının katılımı gerekir. Yani planlamanın tasarımını tek başına devlet değil, yerel insanlar da belirler. Çünkü, yerel halkın, doğal kaynakların planlamasında ve sürdürülebilir yönetiminde derinliğine bilgisi vardır.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (8) Bu açıdan degrade alanda yapılacak yatırımlarla, kırsal fakirliğin azaltılmasına dönük yatırımlar arasındaki dengeye çok dikkat etmelidir. Havzada tüm insanlar veya tüm doğal kaynaklar, sektör yatırımlarının hedefi değildir. Yani amaca ulaşmak için en büyük faydayı sağlayacak çözümlere odaklanmalıdır. Bu çerçevede, havzanın tüm insanları veya tüm doğal kaynakları çözüm için odak değildir.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (9) Planlamanın başlangıcında hedef grupların farklı istekleri tek tek belirlenmeli ve amaca uygun olanlara çözüm getirilebileceği konusu açıkça anlatılmalıdır. Amaca ulaşmada, riskler tespit edilmeli ve planda, bu risklere karşı alınacak tedbirler ortaya konulmalıdır. Kaynak planlama çalışmalarında çevresel, sosyal ve ekonomik sorunlara bir bütün halinde ve geniş ölçekte bakılmalıdır.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (10) Kaynak Planlaması, farklı sektörel disiplinlere, sektörlerin yoğun desteğine, takibine, eğitime ve halkın ortak çabalarına ihtiyaç duyar. Yatırımcı sektörler kadar, yerel yönetimler, hedef gruplar, köy tüzel kişilikleri ve sivil toplum örgütleri yatırımların belirlenmesinde ve kaynakların kullanılmasında pasif değil, aktiftir.

KATILIMCI PLANLAMA TEKNİĞİ ESASLARI (11) Havza planları, standart ve hazır değil, havzalara göre değişebilen, farklı ve esnek olabilen bir yapıda olabilmelidir. Planların bütçesi sadece devletten sağlanan finansmanla değil, köylü ve çiftçinin kendi olanakları da devrededir.

SORUN BELİRLEME VE ÇÖZÜM OLUŞTURMANIN AŞAMALARI SORUNLARIN BELİRLENMESİ NEDENLERİN SAPTANMASI EN ÖNEMLİ NEDENİN BELİRLENMESİ ÇÖZÜM YOLLARININ SAPTANMASI EN İYİ ÇÖZÜMÜN BELİRLENMESİ EN İYİ ÇÖZÜMÜN UYGULANMASINA İLİŞKİN EYLEM PLANININ HAZIRLANMASI ÇÖZÜMÜN UYGULANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ

SOR-SAP-ÇÖZ UYGULAMASI

SOR-SAP-ÇÖZ Köyün kaynaklarının tespiti amacıyla arazi ve büroda köy toplantıları yapmadan önce ön etüt çalışmaları yapılır. -Tarım alanlarının miktarı -Hayvancılık -Temel geçim kaynakları -Nüfus v.b.

SOR-SAP-ÇÖZ Köy muhtarı ile birlikte toplantının yeri ve zamanı belirlenir ve hedef grupların toplantıya en üst düzeyde katılım sağlanması için gerekli girişimler yapılır. İlgili kuruluşların toplantıya katılımının sağlanması için gerekli hazırlıklar yapılır.

SOR-SAP-ÇÖZ Toplantı yöneticisi, Toplantı Raportörleri belirlenir ve Toplantı için gerekli olan malzemeler hazırlanır. (kağıt, kalem, broşür v.b.)

SOR-SAP-ÇÖZ Toplantıda;Köylüden sözlü olarak , -Ne işle meşgul oldukları, -Temel tarım ürünlerinin neler olduğu, -Hayvan varlığı ve cinsleri, -Okur yazar durumu, -Nüfus ve hane sayısı gibi konularda bilgi alınır yönlendirme yapılmaz.

SOR-SAP-ÇÖZ Toplantıda; 5-7 kişiden oluşan küçük gruplar oluşturulur, Bur gruplara dağıtılacak olan kağıtlara kendileri için öncelikli olan sorunları yazmaları istenir, Gruplarda alınan sorunlar tek bir liste haline getirilir.

SOR-SAP-ÇÖZ Grup I Sulama İçme suyu Tarımsal yayım eksikliği Okul Erozyon Pazarlama Grup II Sulama Veterinerlik hizmetleri İşsizlik Düşük verim Erozyon Tarımsal yayım eksikliği Meraların yetersizliği

SOR-SAP-ÇÖZ Saptanan Sorunlar -Sulama -Tarımsal Yayım -İçme suyu -Veterinerlik hizmetleri -Düşük verim -Okul -Pazarlama -Meraların iyileştirilmesi

SOR-SAP-ÇÖZ Sorunlar Çözümler -Sulama -Tarımsal Yayım -İçme suyu -Veterinerlik hizmetleri -Düşük verim -Okul -Pazarlama -Meraların iyileştirilmesi Projedeki çözümler yazılacak

SOR-SAP-ÇÖZ Sorunlar belirlendikten sonra proje halka açık ve net olarak anlatılacak, Hangi sorunların proje kapsamında çözülebileceği ifade edilecek, Yapılamayacak sözler verilmeyecek, Proje kabulü oylanacak.

Hedef ve Temas Gruplar Hayvancılık, Toprak Muhafaza, Sulama, Mera, Eğitim,

Mikro-havza Planlarının Yazım Aşaması Faaliyetlerin belirlenmesi, Haritaların hazırlanması, Bütçenin oluşturulması, İzleme ve Değerlendirme,

Faaliyetler Doğal kaynakların rehabilitasyonu, Gelir getirici faaliyetler, Alt yapı hizmetleri, Eğitim ve bilinç oluşturma, İzleme ve değerlendirme,

Doğal kaynakların rehabilitasyonu,

Gelir getirici faaliyetler

Altyapı Hizmetleri

Haritalama Bugünkü arazi kullanım durumu haritası, Toprak, eğim, erozyon haritaları, Yapılacak işler haritası,

Oltu Mikrohavzası Doğal Kaynak Rehabilitasyonu ve Yönetimi Faaliyet Miktar (ha) Maliyet (Milliyon YTL) Toprak Muhafaza 2.101 2,583 Ağaçlandırma 243 409 Enerji Ormanı Ağaç. 1,073 1,810 Mera Islahı 5,091 1,820 Akarsu Boyu Ağaç. 1,2 8 Alt Toplam 8,520 6,630

Oltu Mikrohavzası Gelir Getirici Faaliyetler Faaliyetin Adı Miktar Maliyet (Bin TL) Sulamanın Geliştirilmesi (Kanal, Gölet) 65,800m 1,680m3 1,123 Tarımsal Alanların Geliştirilmesi 224 ha 36 Hayvancılığın Geliştirilmesi 84 baş 162 Yem Üretiminin Geliştirilmesi 1,050 ha 244 Meyve Bahçesi Geliştirilmesi 48 ha 79 Arıcılık 28 ünite 11 Alt Toplam 8,285

Yararlanılan Kaynaklar Havza Yönetiminin Temel İlkeleri (Prof.Dr. Quinteen Skinners) Havza koruma (Prof.Dr.Ted Sheng), Coruh Havzası Master Plan Çalışması (Muzafer Doğru) Doğu Anadolu Havza Rehabilitasyon Projesi (İsmail Küçükkaya)