T. C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇED VE PLANLAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ II T.C.ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇED VE PLANLAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ II.OSB ÇEVRE ZİRVESİ ŞUBAT 2011

ÜST ÖLÇEKLİ PLANLAR İLE OSB YER SEÇİMİ İLİŞKİSİ

Planlar arası Kademelenme ÜLKE PLANI NAZIM İMAR PLANLARI ÇEVRE DÜZENİ PLANI KALKINMA VE BÖLGE PLANLARI UYGULAMA İMAR PLANLARI

ÇEVRE DÜZENİ PLANI İmar mevzuatında “Çevre düzeni planı: Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plan” olarak tanımlanmaktadır. 4856 ve 2872 sayılı Kanunlara istinaden; Dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak; Bölge veya havza esasında ve en üst kademede bulunan fiziki plan niteliğindeki 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planları Bakanlığımızca hazırlanmakta olup, bu planlarda 30 yıllık projeksiyon dönemi için genel arazi kullanım kararları, koruma kararları ve bunlara ilişkin politika ve stratejiler oluşturulmaktadır. Hazırlanan Çevre Düzeni Planlarında sosyal-ekonomik ve çevresel veriler değerlendirilerek: Çevrenin Korunmasına, Sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda dengeli ve düzenli arazi kullanım kararları oluşturulmasına, Çevre kirliliğinin önlenmesine, Yatırımların yönlendirilmesine, Bütüncül planlamaya önem verilmektedir. “Alt ölçekli olan tüm planların Çevre Düzeni Planı kararlarına uyumlu olarak üretilmesi zorunludur.”

BAKANLIĞIN OSB’YE BAKIŞI Plansız sanayileşmenin önlenmesini, Sağlıklı çevrenin oluşturulmasını, Sanayiden kaynaklı çevre kirliliğinin kontrol altına alınarak, önlenmesini, Altyapısı hazır sanayi alanlarının üretilmesine katkı sağlamaları Kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların en uygun ve verimli şekilde kullanılması ve korunması, nedenleriyle destekliyor, özendiriyor ve üst ölçekli planda sanayi taleplerini özellikle OSB’ye yönlendiriyoruz.

Sanayi tesislerinin OSB’ye toplanması sonucu, Sanayilerin; Planlı bir alana yerleşmesi, Ortak altyapı hizmetlerinden yararlanması, Birbiriyle uyumlu üretim yapılması, Denetlenmesinde kolaylık, Diğer arazi kullanım kararlarına etkisinin tanımlanması, Yatırım kolaylığı, sağlanmış olduğundan, bu hem çevresel açıdan hem de müteşebbis açısından olumlu sonuçlar doğurmaktadır.

Organize Sanayi Bölgeleri: Tarım alanlarında sanayi gelişimini önlemesi, Sanayinin, bölgeler arasında dengeli dağılımı sağlaması, Dengeli ve bölgesel kalkınma ve düzenli şehirleşmeye katkı sağlaması, Çevre problemlerinin kaynağında kontrol edilebilmesi, Ortak altyapı hizmetleri ile daha düşük maliyetli üretim yapması, Sanayiler arası ilişkilerin geliştirilmesi, Birbirlerini tamamlayıcı sanayiler veya birbirinin yan ürününü üreten sanayilerin bir arada olması, Yeni yatırımlar için ortam oluşturulması, Bulunduğu bölgenin sanayi gelişimi için kimlik oluşturması, gibi çok önemli faydaları bulunmaktadır.

Bunların yanında OSB’lerinin çevreye olabilecek olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Bu etkileri ana başlıklar altında toplamak mümkündür. Yer seçimi yapılan ancak fiziki gerçekleşme olmaması sebebiyle “doğal kaynaklarda azalma ve giderek yok olma” Faaliyetin işletme aşamasında sıvı, katı ve gaz atıkları ve OSB’nın gerek zaruri altyapı ve konut ihtiyacının karşılanması gerekse OSB’nın çekiciliği ile çevresinde yapılaşmanın artmasıyla “havaya, suya, toprağa ve çevresine olabilecek etkiler” olarak ortaya çıkmaktadır. Yer seçimlerinde, yatırımların bölgesel dağılımına dikkat edilmemesi,

OSB YER SEÇİMİNE KATILIM VE ÜST ÖLÇEKLİ PLANDA DEĞERLENDİRME: Yer seçimi çalışmalarında: Üst ölçekli plan kararları ile ilişkilendirmesi (Ana ulaşım aksı, yerleşme alanlarına uzaklık-yakınlık), OSB Alternatif alanlarının alıcı ortamlarla ilişkilendirilmesi (hava, su, toprak), Ulusal ve taraf olduğumuz Uluslararası anlaşmalarda belirtilen hükümler çerçevesinde değerlendirme yapılarak yer seçimine katkı sağlanmakta ve çevrenin korunması için belirlenen tedbirlerin tüm planlarda yer alması istenmektedir.

YAŞANAN PROBLEMLER Örnek: Kemalpaşa OSB,

-2010 yılında yaklaşık 1300 ha. Büyüklüğe ulaşmıştır. KEMALPAŞA OSB-İZMİR -İlk Kuruluş tarihi 1992- 270 ha. -2010 yılında yaklaşık 1300 ha. Büyüklüğe ulaşmıştır. -Yerel otorite tarafından oluşturulan imar izinleri ile ilk yer seçimi yapılan OSB alanının dışında sanayi gelişimine yol açılıyor. -Çarpık gelişmeyi kontrol etmek amacıyla OSB her geçen gün büyütülüyor.

SONUÇ-ÖNERİLER Planlama ilke ve esasları bakımından, yer seçimi yapılacak alanın ve faaliyetin: Ulaşım durumu(Bölgesel-yerel) Plan kararları doğrultusundaki yerleşme alanlarına uzaklık, Ekonomik faaliyetin çekeceği işgücü, İşgücünün hangi alanda yerleşeceği, Plan ile hedeflenen nüfusa etkisi, Yeni sosyal ve teknik altyapı donatı alanına etkisi gibi hususlar değerlendirilerek karar verilmesi gerekmektedir.

Sektörel veya parçalı planlama ile oluşturulan yer seçim kararlarında, kurumlar sadece kendi mevzuatları kapsamında değerlendirme yaparak yer seçimine katkıda bulunabiliyorlar. Üst ölçekli plan doğrultusunda değerlendirme yapılması halinde hem planın diğer kararları, hem mevzuat hem de kurumların görüşleri birlikte değerlendirilerek karar verilmesi daha sağlıklı olacaktır.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ülke genelinde ihtiyaçlar doğrultusunda OSB’leri belirlemeli, Potansiyel alanları Üst Ölçek Plan yapımcı kurumlara göndermeli Plan yapan kurum ülke, bölge düzeyinde üst ölçekten bakarak planı, mevzuatı, görüşleri ve ihtiyaçları planlama ilke ve esasları çerçevesinde birlikte değerlendirerek Potansiyel OSB’ler plana işlenmeli

Arsa-arazi spekülasyonunu önlemek için, Potansiyel OSB belirlenen alanlarda, kesin yer seçimi yapılıncaya kadar hiçbir fiziki müdahalede bulunulamayacağı-satışa konu edilemeyeceği gibi hususlara ilişkin düzenleme yapılmalı, Planda Potansiyel OSB olarak belirlenen ancak, zaman içinde gerçekleşmeyen alanlar içinse, mevcut arazi kullanım kararları devam ettirilir hükmünün getirilmesi, Yatırımcı tüm aktörlerin OSB’de yatırım yapmasını sağlayacak şekilde alternatifli yaklaşımlar ve alanlar oluşturulmalı.